Ioannis Cantacuzeni Eximperatoris Historiarum Libri IV. Græce et Latine

251쪽

HISTORIARUM III 40. 43

oo ου αδεο αυτοῖς, καὶ των ἐπιτηδεειν δέοιτο, στρατιὰ, A.α43D

η κτισις απασα πηρετεῖ, oli δε ἀντιταττεται, κανη κτιοις δυσκολον iaοιως εαυτῆν παρεχεται. ἀνέστρεφε δ' ουν μως εἰς Γυναικοκαστρον, γνωuον χων, ως, τῆ στρατι Τ σιτο πο

εβδομηκοντα ναυσοπρῖς Θεσσαλονικον ηκεν ς νβοιας πρὸς γἀ τὸν βασιλεως πὀλεtio ουδεν οἰδαενος λυσιτελῆσειν, IcitSδὴ ναυτικῆς ουσης τῆς δυναMεως αυροο, αντακου ονου sτου βασιλέως ἐξ κ πείρου στρατευουένου, τας νήσους περιιωνεπεδεικ το τῆν δυναμιν καὶ προῆλθεν χρι τῆς Evβ0ιας. Dἐκεῖθεν δὲ με ἀναστρέφειν ἐν καιρὰς ἐδόκει δειν καὶ sὰς Θεσσαλονικην ἐλθεῖν, ἐπιδειξόυενος κάκεῖ τὴν δυνα ut ν. ἐχ-aoθόντι δε εο ς η περὶ τὴν βασιλέως στρατιαν μογνετο δι

nolens et magna cum molestia recordatus quomodo alias Hebrum quoque traustro fuisset prohibitus, Et formidatis , ne hinc rursum in geus malum oriretur, seque ipsum lacite admonens, quibus Deus heu velit, iis res creatas uines inservire quibus autem adversetur, huic similiter creaturam se praebcro dissicilem. Reversus est tamen i Gynaecocastrum ea mente , ut onquisita exercitui annona rediret alebatur uim apo flumen interea undis triani iuuiis meabile futurum. Protostrator ceterique eo impedimento laeti, nimium quantum libentes redibanti εα odem die etiam Apocauctius, magnus dux eum septuaginta navibus ex Euboea Thessalonicam delatus est. Nam cum ad bellum contra imperatorem uilii se collaturum putaret, quod ipse navali Potentia valeret, Cantacugenus autem tu terra haberet exercitum. insulas circumiens et vires suas ostentans Euboeam pervenit. Inde quia abeundi tempus erat, visum Thessalonicam quoque navigaudia in et ibi similiter vires ostentandas. o ut venit, protinus dissensi exercitus ei indieatur, ipseque confestim proto stratori et aliis adventum auum significat et promissis eos onerat, si ab imperatore ad se transeant ni saxint, eorum cognatos horrendis cruciatibus

252쪽

λα- κειους - ποῦσαν ἐπιδείζεσθαι διιοτητα. πρωτοστρατωρ δεκα προτεθον την ετ βασιλέως ὀρρωδων στρατειαν διατοὐς οἰκειους, ωσπερ ετ ηιιεν, κα - η βουλεσθαι περο- P. αρι αις κα πονοις διυ τὴν ἐκεινου χαρι, προσοαιλεῖν, μενος τε ενθυς ἐδέχετο τον λογον καὶ ρκους η τε παρα παλον5δουκος - τοις εἰργασιιένοις προτερον. di παρεῖχε τοτε χαιρων κα πάντα ἐπηγγελλετο προθυιιως. του πεπραν του δε ενθυς καὶ προς τους αλλους διαδοθέντος, σ0 τα

κρος κατα τὴν στρατια κα συγχροσις δεινὴ καὶ ταζία τω io με ηδη προς ἀποστασίαν χωρεῖν βεβουλευuενων, ων ο λ λων, ωσπερ ἐν εἰκὼς, δια τῆν ἐκείνων ἀποχωρησιν κλονον

μένων καὶ πονηρας περ του ἐλλοντος τας ἐλπίδας λαυβα-

ratori propinquorum ausa refugeret, ut demonstravimus, et nollet per loca longinqua eius gratia laborem capessere conditionem tε tim amplexus, iuramenti cautionem pro praeteritia petit quo Apst Cauchiis ga retens se olistringit cupideque spondet omnia. Eo facis Per alios didito, quotquot idem prolostratori sentiebant, eos per trirbatio reperitina, nec mediocris , cepit magnaque rerum et ordi num confusio exorcitum pervasit, aliis desciseere iam deliberatu habentibus, aliis, ut erat consequens, ob illorum secessionem tu multuantibus maleque in posterum ominantibus. Imperator, ut exere citum consusum animadvertit, auctoribus desectionis potissimum ad vocatis , inici inquit , nihil ita ut immodica vivendi cupido et in amissione honorum mollities trepidum angustumque reddit animum certe maiores nostri Romani aliter assecti, orbem propemodum uni Iersum ubeger alit, ii illecti dulcedine gloriae et ne hostibu inferiores viderentur, iiDemvis laborem per retanti Ne solum sor tuitos atque impres isos labores non detreetabant, sed et iusignibo. eircumventi calamitatibus et amissis in bello dueibus totisque ali

quando mesis xercitibus, nihil de sortitudine et excelsitate animi

253쪽

προς- δεινα, καὶ μὴ ἐν ἀνδραπόδων μοιρα καταπλαγέντες

remittebant, omnia prius, quam servitutem sibi patienda arbitrantes. Vobis nescio quid aeeiderit, aut quae fortuna in in sinistra vos adspexerit, qui, cum antea hostibus terribiles fuissetis et virga serrea ab ipsis Dominaremini, nunc timidi, degeneros partim quo liberales simul omnes evasistis, et hostibus nullii in ad vos deviucendos conatum adhibetitibus ultro tradidistis. Nec enim eonflictu ullo uos superarunt nec eo desperationis res nostrae ccciderunt, ut dubitemus, quonam tandem modo salvi si iuus , nisi nos ii osti eritiis erimus. Atqui ego sic ab initio usquc nunc me institui, ut nolim vos unquam desercres, sed vobiscui aut ex hoste devicto partam laudem utilitatemque dividere alit, si vinci contigerit, quod ingenuis et generosis piaterum est, in acto mortem occumbere. Si ergo veteris gloriae memores malis nou cedere , sed contra audentius ire nec a inquam mancipia perculsi , ineruentam hostibus victoriam dare volueritis, vestrae dignitati, ut acquum est, consuletis. Sila cognationis vestrae miseratio tantopere animos occupavit ut pro iis vel foedissima et

abiectissima pati cogitetis, nihil attinet ita se dubios gerere affligique ae tumialtuari sed dicto vales, averte quo voluntas sert abire. Nam ut repugnantes ad uobis emendum uo traxinina sic modo, Dipjlias by Cooste

254쪽

διατορησομεν σιλιαν. ρω γαρ, ὁ Ου διὰ κακίαν, ἀλλ' noτῆς τῶν οἰκείων μαλακισθέντες νημης, καὶ α μὴ ιεσει λυσιτελεῖν , πράττειν μαγκάζεσθε.' τοιαυτα εἰποντος βασι-θλέως, καὶ αυτο πολλῶ αυτοῖς καταμεui μενοι φανερως, ως δι των οἰκειων τὴν συμπάθειαν δειλοῖς καὶ ἀγεννέσι παo'άζιζαν φαινομένοις επειτα κα σωτηριαν ἐπευξάμενοι καὶ δεηθέντες μηκέρι μέλλειν, ἀλλἀ προνοιάν τινα ποιεῖσθαι -- , B οποι ὁ θεος ηγοῖτο, ἀνεχωρουν, προσαγορευοντες κα ἀσπ i. ζομενοι τον βασιλέως πόδα ἐκεῖνος δε μηκέτι ἀναμίη σθλι ἐκέλευε τους ἀπιοντας τοῖς πολειπομένοις, ινα ιν ταραχθκα συγχυσις , γνοουμένων των μενοντωπι αλλὰ το n'αυτὸν τάγμα ἀκέραιον διαμεῖναν, ουδεῖς γαρ αυτων ἐλειποτακτησεν, απωθεν τῶν προς ἐκεῖνο τους μενου ντας χωοεῖ ni αυτικα τε οἱ μεν χωοουν προς - αγιι ' o λοιποὶ δε πα-ριοντες καστος καὶ προσαγορευοντες βασιλέα, ἀπηλλαττον . δ' ἄσπερ υ δενος τινος γινομένου καινου, στατο ἀντασπα-

μενος τους παριοντας, ουδ ιχνος γουν τι λυπης γε ταρσ-χῆς φαίνων ἐν τε προσωπον ἀπέστησαν δὲ Ουχ ι ἐκ - χοσαλονίκης μονον καὶ Βυζάντιοι καὶ αλλοι σοι πολεων ετερων ἰσαν πολῖται, οἷς προφασις υπεεπος οἱ οἰκεῖοι ησαν, ἀλλά

si sponte manere non vultis , non cogemus. Quin etiam si diseesseritis, non minore vos benevolentia prosequemur quandoquidem, ut video , non vitio aliquo transversim acti, sed necessariorum memo ria langue facti , etiam ita conducere non censetis, facere compellimitii Hace ut ille dixit ipsi quoque publice graviter semet neu sarunt, qui prae miseratione proximorum timidos ac degenere se, dignitatis sita obliti, praestitissent. Deinde salutem apprecati oran tesque, o differret diutius, sed sibi provideret, quocumque Deus litam ducoret, valedicentes et imperatoris pedem osculantes recede bant; qui abeuntos uni remanentibus misceri vetuit, ne turba et confusio exsisteret, dum qui manerent nesciretur; sed ad eohortem

ipsius integram nullus quippe ordinem reliquerat o procul stantem

mansuri cone derenti Subito alii eo res alii sigillatim praetereun te et imperatorem salutantes discedere, qui nasi illi factum esset novi, consistens praetergredientes resalutabat, ne ille ultum tristitiae aut turbati animi indicium vultu praeserebat. Defecerunt antem usu Thessalonicenses solum o Byχantii aliarumque civitatum cives, umcou3anSuiueorum cura speciose excusabat; veruinetiam Did3moti lim Dipjlias by Ooste

255쪽

εium complures nec milites tantum, sed nobiles quoque, qui imperatoris stulti Osissimi videbantur, quibus trapet mencs ipsi egr 'gie

carus et al, eo ex his mili ac vulgari statu ait summam claritatem ampli tiraliuemque vocius, annumerabatur. Etenim ait huc ait Oleseeutulum auimadvortitus Datura ad res Praeclaras idoneum ci qui xcr-

eitatione adiuncta tu is posset excellere, quibus pcram daret, eum in omni disciplina persectum reddere contendit, ct ad loqui'utiat artemque militarem in primis excoluit favore tum ci gratia aua noti lautia in divitem, sed inter ministros etiam praeeiprium osse-cit. Et is quidem in aliis omnibus eximium Plane studioque imporatoiis dignum se praestabat prae astu tamen nunquam se Pro di-suitate tractari putabat, sed qua consequeretur , meritis suis ius in riora ducebat Atque ita in tam mutii sic uiti ac liberalem dominiam ingratus apparuit. Qui ut ex ptivato in familiam imperatoris adscitus e4t, mula Penes se esse postulavit, et imp raro exercitui et domi- uari maioribus iuxta ac minoribus. Quarum rerum cum illi copiano fieret, mirandum in modum iudignabatur. Imperator namquei sanguine coniunctissimos et alios nobiliores huiuscemodi honores

256쪽

A.C. 34ατοι ἀγαθοῖς γνωuων φαινεσθαι, κλέπτειν τὴν ἀποστασίαν ἐπεχειρει εἰσελθων γαρ εἰς Γυναικοκαστρον, τὴν ἐκεῖ νῶναχωρησιν βασιλεως περιμενεν, ω εὐπροσωπος ιν προς τους κατηγορουντας σrερον ἀπολογια, ιος χρείας τινος εκα ἐπολειφθεῖς, ἀναγκη τοῖς λλοις συναπελθοι, βασιλέως αἰ--5χωρῆσαντος - τῆς διανοίας στοχασψιενος ὁ βασιλευς, -κB ἀνεχωρησεν ἐκεῖθεν, ἀλλὰ Mετεκαλε&ο πέμπων, χρις υ αανερως ἀπείπατο. μα. Enε δε καὶ πρωτοστρατωρ ηκε συνταξόuενος,πρμα εὐωνείδιζε τῆς ἀνανδρίας αὐτῆς εἰς uro ἁγνω- Io

οτι μὴ προς τὴν φυσιν ἀντιστῆναι δυνηθεις ο γαρ των πολλων κα ευκαταφρονοτων εἶναι τα τοιαυτα, ἀλλα των ὀλίγων κα αεγαλα δοναιώνων, οῖ κα διὰ ταυτα αλιστα θαυμαζονται , ως ο ριονον πρὸς πραγ3ιάτων εταβολα καὶ καιρον δυσκολίας δελ-ψιενοι γενναιως, ἀλλὰ καὶ φυσεωςI αυτῆς φαίνεσθαι κρείττους ζιουντες. παραστησαuενος δὲ D καὶ Ἀνθρονικον Ἀσάνην τον γυναικος ἀδελφιδουν, δε παιδιονοντα, ον τι του πατρος Ἀσάνο ανουὴλ εν ζρα φροτρο-

olentibus, ipse etiam, quomodo eum iisdem Byrantium prolaetus, illic pro dignitate haberetur, circv inspiciebat. Verumtamen adversiis tot beneficia ingratus videri erubescens , delectionem suam o cultare conabatur. Cum nim Gynaecocastriam venisset, usque dum imperator recederet, exspectabat, ut honesta sso Postea contra accusatores defensio, quod negotii cuiusdam gratia relictus, imperatore digresso, necessario cum aliis abiisset. Cuius cogitata coniiciens imperator, inde non recessit, sed eum accersivit douce manifeste abnuit.

i. Ubi autem et protostrator valedicturus venit imbriliam ei et perfidiam exprobravit quod princeps desiciona, alios secum traxisset, qui Propter ipsum maxime trepidantes, quasi mancipia sese hostibus tradidissent ac sibi, quod quidem ad ipsos attineret, ingenti malo fuissent. Deinde veniam tribuobat, quod naturae in P

rare non potuisset. Talia quippe acinora non multorum infimorumque, sed paucorum et virtute robustorum esse. Qui idcirco etiam summe suspiciuntur quoniam non solum in rerum commutationibus ac disticultatibus ipsi cnerosa mente manciat immutabiles sed et naturae ipsius victores a domini vi dori aequum censenti

257쪽

DISTORIARUM III. I.

ὁ θυγατρος, ο γα αν δυναιτο δια τὴν γλικίαν προς- θνους αντέχειν κα ταλαιπωρια τῆς ἐκ τῆς στρατείας, πάσης

'πρατορ προσαγορευσας, ἀπέπεμπε μετα τῶν αλλων. αυ-

Hro δὲ coσπερ ἐνδεικνυμενος τὴν ιεγαλοφυχίαν αὐτο μὴ δεῖν καταπίπτειν ἐν ταῖς δυσπραγίαις, αριστον ἐρεῖτο ἐπ αὐ-

του του τυπου καὶ τοτ αλλους τὰ σα κέλετε ποιεῖν. με- V latis δὲ τουτο τους ἐν τέλει κα τὴν στρατιὰν περιστησάμενος, παρεκελεύετο τοιάδε. ,ανδρες συστρατιωται, τα ῶν 'Ruουσα πραγα- ως πολλῆς δυσκολίας ἐμπέπλησται καi BruPuχῆς, ασιν μῖν καθέστηκε καταφανές. - τε γαρ ἐλ- ηιdες, ας ικοθεν εχοντες κεκινήμεθα, ζερρυηκεσαν καὶ των

Ovστρατευομένων ἀπεβάλομεν πολλους, ον ἀχη κρατηαντες,

a. προσοκοοσος add. H. puer , quem patre Manuel Asane apud eram adhuc in Ineulis detento sibi sumptum educabat, et pro aetate litterulis imbuendum. tatuquam silium, curabat, IIunes, Inquit adolescentulum, tuae silao

gnatum aecipiens ob annos immaturos ad opera sudorcsque militares nondum idoneum, tua fidei columendo cui quam par est euram et iustitutioncm omnem adhibcto. Quem ubi revi ad vos re liero, spero autem castissima Dei matre confisus et quod nihil me nefaritim conscivisse scio , ob quod ierito perire delicam , celerrime magnis cum viribus editurum , ad me recipiam. Sin aliud Deus do nobis statuerit . patri restitue siquidem qua de illo sa-eere in animo habebamus ad finem perdueere nequiverimus. Se- eundum haec protostratorem salii latum cum aliis dimisit et ut magnanimitatem suam demonstraret doceretque, infestae fortunae noue 3 succumhendiim praudium in ipso loco inivit, et ut idem ceteri sacerent, mandavit. Postea primoribus exercituque ircumstantibus, si eos est cohortatus. Quam multis dissicultatibus atque turbis hiezeriim status abundet, commilitonea, Demo vestrum est, qui noue plorate noverit. Nam et spe . quas domo portautes ad arma ξ-grediebamur, Iuxerunt et a socii complurea amisimus, o qua

258쪽

dem certamine victi, sed ab illis ipsis proditi, quos perpetuo mili

tiam uobiscum toleraturos eonfidebamus. Atque ego an euin ei antea nunquam esse iustum e verim, equis et armis et copiis is sentibus, sed omnia potius coutinente et inexpugnabili dextera Dei iidere, cui facile est etiam parum potentes et iusiriuos hostibus u Poriore praestare sibique praesidentes reprimere, si opum exsupe rantia limitem transierint, nunc potissimum ita enseo, quando iis extrema consilii inopia sola erga Deum fiducia nobis restat. Fui Mee umanorum quidquam neglectum, scd domo nos cum maioribu C per omnia instructioribus copiis, quam hostium sunt, Proseriψε sormidabiles illis et invictos adhue apparuisse, hacteuusque vivii telueritate aut imperitia a nobis peccatum esse . uegari non Oxo Quod si uobis recte ratiocinantibus et quod decebat laeseu tibu3, commilitones nostri miserieordia erga propinquo emolliti, ut d S' neres e minime ingenui, eum hostibus se coniunxerunt, non de tipsorum timiditas et ignavia imperterritam animorum nostrorum M suitudinem et in asperis tolerantiam depravare. Nam illi Pr e re m l , quae sustiti unt, eum despicientur et contumeliose irri debuntur et omnia patientur, ita non iniuria patiuntur, qui arm/uadideruut, insuper nobis paulo post non uuare dabo suppii'

259쪽

HISTORIARUM III 41. 25I

τῆς προδοσίας νεκα κα τῆς φαυλοτπτος των τροπων. ΠεῖςΑ. ad νυν τε ανδρίας καὶ καρτερια δοξαν νέγκασθε καὶ παρ' αντοῖς τοῖς πολεuίοις, καὶ ὀλίγω στερον ου ἐγώ uονον ἀυεί- ουν-αι ταῖς προσηκουσαι ευεργεσίαις, ἀλλα καὶ nασιν σμΙ5rri περίβλεπτοι καὶ θυτuαστοῖ, τι ἐν καιροῖς μάλιστα δυ- ναιιένοις βασανι ιν γνο-ας ἀνδρων, τὴν προσηκουσαν --P. 96

νων ἀβουλίαν καταπίπτειν τυας δίκαιον, Ουδ οτι δυσπρα- αις κεχρηι εθα σκοπεῖν, ἀλλ' εἰ πειν αυτο δύ τολυίαν Ionooco ἡττους φαίνεσθαι συνεισηγνέγκαι - των πολεuίων.

καὶ γὰρ καὶ των προ ηυων βασιλέων υκ λίγοι, Puἐν βαρβάροις πολεuοοντες ἰχμαλωτοι γεγόνασι νικηθέντες, ο δὲ

esum, de proditione et sinistris moribus erubescentes videlicet eum vos et nunc sortitudinis a patientia laudem vel ab ipsismet hostibus tuleritis et non solum ego revi debitis vos donis remuneraturus sim , sed ipsi quoque omnium in vos ora cum admiratione On- versuri sitis, quia temporibus, quae viro cxplorare maxime solent, invictam animi uirmitudinom, ut dignum uit, demonstraveritis. Proinde nou propter illorum stultitiam vos aliquam desperationem lisci per convenit; neque sortem duriorum, quam experti sumua, considerare chetis seu illud potius, nilii nos per ignaviam ad hoc mutulisse, iit hostibus edere videremur. Sin nobis molestum est, quod nunc infortunati fuimus, at cogitemus licet, nec veteres manos, quorum ros gestae eximiae et admirabiles hominum fama aeriptisque celebrantur, semper invictos ausisse, sed saepe multistoeis standisse ae lotis exercitibus una cum ducibus adverso Marte deletis, instauratis deinde procliis, sortitudine et patientia bellica hostibus par retulisse nec magis timore Perculsos, quam iracundia in hostes incitatos, ad bellum postea ardentius incubuisse. Quorum nos posteri esse cupientes, eorum virtutem imitemur. at nunc auidem quia homines sumus, nos miseros esse , brevi autem iterum

telices ac beatos fore arbitremur. Etenim et madores nostri impe-Diuilias by Cooste

260쪽

A. c. 334ακαι πο πολέμων ἐμφυλίων ἐπιβουλευθέντες, ἐξεκρουσθησαν τῆς αρχD. Ἀλx αυθις κατεροι τὴν σαπηρίαν υκ nπνο V 39 τες, τῆς τε αρχῆς τίτυχον καὐτους πολεμίους πλείω ν --τοἰ-επονθασι, προσειργάσαντο κακά. εἰ δὲ καὶ προς λι

τερα τινα παραδείγματα ἀνάγεσθαι δεησει τον Nos 334 5νορ σωμεν καὶ τὴν πικραν ἐκείνην δουλείαν καὐτον nονιον κάθειροι καὶ τον αλλον φορυτον των ἀλγεινων κα os μεra ταυτα παντα rei δουλου κα δεσμωτο βασιλευς ἀνεδείκνοτο

κραν καὶ το μυρια πο τοι εο εργετηθέντος βασιλέως πο-ιοστῆναι τὰ δεινὰ, στερον εἰς την Λαίαν ἀνασωθεντα mi βεβαιως βασιλευσαντα των μοφυλιον. - πάντα χρη-

D μουμένους μὴ θυμεῖν, ἀλλἀ μαλλον τὰ χρηστοτερα ἐλπιζειν βουλευεσθαι δε καὶ α χρ πράττοντας νῖ μῆ του προ ἡ κοντος tuuαρτάνειν. ορατε γαρ, αἱ περὶ γῆν ἀπολελείμμε ut

πολε ιιαν et το,τε προσεδρευειν ου ἀσφαλες, πολεμίων ποθεν ἐπικει ιένων, καὶ το εἰς τὴν οἰκείαν ναστρέφειν mi ἐγκλεισαμενους πολιορκεῖσθαι, - ἀγε ες καλατιμον μονον,

αλλὰ καὶ κινδυνου noφίαν ου παρέχεται μικραν, εἰ δεήσει τοσουτους ἐνδεία πιεσθέντας ἀναυα τῆς προτέρας MI ς πἀναγκασθήσεσθαι ποιεῖν. Μελενίκος γαρ υχ τι γε τριας , αλλ' υδε του οἰκουντας τρέφειν δυναται ανενδεως. οP. 48 δὴ νεκα αυτος τε προτερον ἐμαυτον πέπεικα καὶ τμi8. ἔγκλησαμενου P. ratores non pauet, alii harbaris hellum inserentes superati et apti, alii ei vilibus armis imperio depulsi sunt sed rursum utrique salute

nequaquam in desperatis habita, et imperium recuperarunt et fra Viores clades, quam acceperant, hostibus rependerunt. Quodsi diviniora quaedam exempla requirimus, Iosephum et acerbam illam servitutem diuturnumque carcerem et reliquam dolorum olluriem et quomodo post haec omnia pro servo et vinet Aegypti Prineep3 declaratus sit, ante oculos proponamus. Et David regem, Postquamdiu fugiendo oberravit et sexcenta a Saule, cui bene secerat, m/u Perpessus suit, tandem in patriam tellurem salvum pervenisse stabi- eque in sua gente regnum adeptum esse. Quae omnia perpendes te. sperare meliora oportet, cogitandoque et agendo, quae nuης οPus est, a recto tramite non aherrare. Videtis enim , quemadmo dum in terra hostili reli et sinitis , in qua nec haerere tutum, o stibus undique urgenti hus, et domum reverti ibique inclusos Ni deri, non modo timiditatis et infamiae pleniim est, sed et periculi suspicionem non parvain habet, ne tam multi fame subacti, pristinam gloriam suam foedare compoliantur Meleniens enim nedum

라틴어 텍스트