Ioannis Cantacuzeni Eximperatoris Historiarum Libri IV. Græce et Latine

381쪽

ΗlSTORIARUM III. 61.

επεισε καἰ φανερῶς, χρηιιατα πολλὰ τὰ μὲν διδους τ δε Ac ἐπαγγελλο ιενος, ολειιο αρασθαι προς Λαντακου νον τον V. 4 βασιλέα καὶ πρωτα ἐν ποέσβεις παφας εἰς Γέρροιαν, Βοvioους τε τους-αῖδας τυο αριστων, προφασιν ἐν αἱς σπονδάων περ βασιλέως, μὴ παρ' ἐκείνων ἐπιβουλευθῆ, τῆ 'αληθεία Βερροιωτας uro ἐκπολεαωσαι διανοηθεὰ, αἶς mxως περ αυτων βουλευσα ιένω καὶ τους παῖδας ἰδίας ενεκα ωφελείας καταπροειιένω ριβαλοις βασιλέως δὲ προς ἁ τοὐς vuηρον φανερως ἀπαγορευσαντος, τῆς δὲ περ αυτο ευνοι- ρας ut προνοια αδ ιολογηκοτος χαριτας πολλὰς, θαρρεῖν τε

πολον αυτῶ τὸν θορυβον παρέχειν ω α δοθη ἀναγκαῖον κρινῆ σκεφαμένους, ουδὲ γαρ τέρφ μῶλλον πεποιθέναι βασιλέως δια τε τὴν προσουσαν ευνοιαν καὶ τὴν περ τὰ τοιαυταγοννεσιν πολλην κα ἐώπειριαν, α δοκεῖ λυσιτελεῖν λέσθαι.

βuσιλέως δὲ οἱ φίλοι κρυφα τὴν ἐπιβουλον ἐυηννον , ἐβου-

λενσατο γαρ , εἰ δυναιτο συλλα ιβάνειν, καὶ παρηνουν φυ-λuττεσθαι αἱ δυσνουν βασιλευς ει ινα ηδεMίαν προφασινο ρκῆ παρέχειν προς τὸν πολεμον, ἄγνοιαν πάντων πεκρι-Dniam partim dans, partim pollicens, cum ad bellum adrersus cantae renum palam suscipiendum inflammat Crates ramum ner- rhoeam legatos mittens, filios optimatum obsides Postillat, simu- una se eurare sedulo, ne quid imperatori ab Dsis ausidiarum trueretur cum re vera Berrhocotas ei inimicos et infestos reddere iuderet, ut qui male de illis mercretur, quandoquidona coriandem filios ad privatam utilitatem suam Triballis tradi nihil pensi labere Imperatore obsides discrte recusante gratiasque de bene Dia ollieitudine sui amplas genio iubentoque confidcro, nitri sis verrboeotis oriturui incommodi quibus omnibus erraule arisει- mus esset, aliam instat viam. Imperatorem, velut de qui hi suam in mi momenti cum eo disquisiturus, ad se tu propinquum aeeer-εi Dicebat enim Paeonas res novas molitos, inde se magnopere turbari. Quare necessarium duxisse , cum eo Ousultare nemιn enim plus sidere et propter eam qua ipsum prosequatur ruevoleu' i ni et propter eximiam in hoc genere prudentiam exercitationemque videndi et eligendi, quod in talibus negotiis expediat Ceterum amici, clam detectis eius insidiis, cogitaverat nim illum camp*re, a posset, ut pro malevolo omine caveret, admo Danu

382쪽

υρτι προσχωρήσασαν καὶ una προ τον αυτο ευνοιαν δε- βαιως ἡδρασυένην καταλειπειν , αλλως τε κα των πολεμων

διαλεχθεῖς ἐκιστα συι βαινόντων οἷς Κιο προτερον, οικαδε

Imperator, ne causa et origo belli ullo modo a so prosecta idolar, ignorantiam omnium simulando, Manuelem, Iuniorem filium, et Aa gelum consobrinum mittit, perque eos significat, se urbem, deditiost adhuc reccuti et nondum confirmatis civium erga se studiis, retia quere non posse praesertim cum hoste vieini sint et obsidio bracatur. ittere autem filium et consobrinum, ut, ubi per γε resciverit, do quibus suum expetat consilium, sententiam illi uti lissimam proserati Crates , quoniam quid in consultatione poneret, non habebat hoc enim tegumentum et involucrum quoddam a tummodo insidiarum erat , de aliis nonnullis, prioribus nequaquδ eonseutaneis, collocutus, domum eos remittit. Breve interem tapatium, cum quod insidiis nihil promovisset, persona abiecta manifestum illi bellum denuntiat. Missis namque legatis, pacem e foedus rescindit Augusta se, si quid posset, opem laturum: p, quid sibi onduceret, apud animum cogitaret. Hae denuntiatiove belli Triballici plebe non leviter perterrefacta, imperator et pu mates eius de providentia Deo gratias egerunti misi vim is des. Per extenta manu eos servasset, quid laudem cratem, cum eo iamauibus haberet utersieereque saeillimes posset, quid ing*- ,

383쪽

ΗISTORIARUM III. 61. 37s

καὶ πολεαν παρεχομένων, α γαρ α - κατέχουσι καἰλαω πολ γ' αν ἐξῆν, πολυπραγιιονοσαντα κηδῖν,ντοτε πιν ουδὲ ειργαστο τοιουτον, ἀλλὰ καλαπα καὐδὰ προς τὴν πρεσβείαν πηγορευε τὴν παρ' υτωπι νυνὶ δι τε βλαπτειν

ωνναιτο μηδεν ἐκεῖνα πραττειν ἐπιχειρεῖ, πασαν ἐπίνοιαν κι-

νων α τότε θαττον η λογος αυτ i ἐξῆν νυττειν ἔθενὸῆλον ιναι, φασκον, ως Ουδε τοτε του ἐκείνου νον η περicuvτους ευγνωμοσυνο ην, αλλἀ τῆς του κρείoονος ἐπικουριας.ν- ει τε ἐν σφαλεια καθίστασαν αυτοι τὴν οἰκείαν γν-Iσιον φανερὰν ποιεῖν Ἀποκαυκος δε ὁ μέγας δον , ἐπεὶ τὴν προς βασιλε ριάχον πηγυρευεν, φανως ἐπιβουλευειν ,-περ α προτερον, ἐπεχειρει καὶ παντοια συνέρραπτεν ἐπι- α λάς. ρος γαρ ερροιωτας κρυφα ἐμφας, γραφε τοι

μεν ουν μεταβαλοντες τα κοινῆ τε ἀσι καὶ σφισιν αυτοῖς λυσιτελουντ ελοισθε, ταυτα δέ ἐστι, κατέχειν τουτον καὶ

τον κινδυνον μὴ αν διαδιδρασκειν noul γαρ στερον

prohibuisset Enimvero eum ab imperil administratoribus multo plua pecuniarum et urbium ei offerretur, quas namque nunc ipsi leueaut iis plures citra ullam sollicitudinem laboremque ab eis Recipere licebat, rium quidem nihil laetum huiusmodi, sed semel

iterumque eorum legationem reiecisses nune autem, quando Oeere

Requit, tota mente et cogitatione illa moliri, quae tunc dicto citius essicere potuisse Unde constare, quam tunc probitatem eandoremque tu ipsos prae se tulisset, nota eius ingenii, sed coelestis auxilii suisse. Nunc quando ipsi securitatem invenerint, illum eo-sitationes suas aperire. Apocauchus, bello contra imperatorem de perato, cuniculos agere, ut antea, et varie insidias tendere iustituit ad Berrhoeotas enim latenter ita scripsi Scire se ipsos non

suopte nutu ad Cantacuetenum, communem Romanorum hostem de- euratum et filiorum imperatoris insidiatorem, sed ii a Triballorum armis Premebantur, necessitate a laetos accessisse, aliquod inde emoluineutum sibi promittentes, quod audissetit, Cratem foedus eum e societatemquc pepigisse. Vcrum istuc merum errorcm ae ludibrium visae illum quippe iam nou dissimulauic a se stantem, uincuaeuum oppusuare decrevisse. Quare si inuinta cute com-

384쪽

mii isti et privatim albi quisque prospeetum velint, nempe ut

ipsum detineatit, nec discrimen effugere sinant se uim brevi eum totis copiis in illum moturum, consultissime facturos multa enime exmiisita tum ab adolescente imperatore Ioanne, tum a e ben seia relaturos. Si obtemperare detrectent illumque animis complexi, secum pugnare voluerint, utique eo amentiae progressuros, ut d nium post multarum aeerbitatum experientiam is ut melius fuisseau seultare, quam eo miscriarum devenire. Berrhoeotae, epistola prius imperatori ostensa, si reseripserunti Haud mirum, pomum quod contra tam bene de te meritum et quodammodo onditorem tuum et ipse, sicut mendacii pater et magister tuus contra Deus fabricatorem suum, insurgis tamque immodice maledictis eum incessis nam et ille Deum. Neque vero cetera invido aliquo et maligno daemone ex iis , qui ad exulum mortalibus importandum exercitati sunt, inserior es , sanguine, tortuosis fallaciis gaudens et aliorum calamitates pro delietis habens. Qua igitur seripsisti,

expresse cum mendacio, quod tibi amicum est, coniuncta sunt: ideoque ea, ut multis digna harathris, abiectinus. Unum tantummodo , non quidem ex monte tua , sed ut no decet, praestabimus.

Imperatorem siquidem non solum pro viribus, sed et supra vires, a dici potest, apud nos retinebimus. Qui si in vos arma moverit,

385쪽

HISTORIARUM LAEl.

5-εινο προ ημας ενιιενείας ζιοι φανῆναι τῶν πειλῶν δετιών σῶν τοσουτον ἀπέχοιιεν ἐπιστρεφεσθαι, ἄστ αντυρ σοι παραινουι εν,ἀλλον τον απο θεου δίκον δεοοικεῖναι, καὶ νυν τε

πιγαλας σνMφορας ἐκδέχεσθαι σαυni τε καὶ παισῖν, ουτως ἀδικωτατα ου περ βασιλέα μονον, ἀλλὰ κοινῆ περὶ 'Pωμαί-

γος καὶ διανοηθεντι καὶ πραττοντι χρι νυν , καὶ ετ τε- λειτον, τῆν ἐν δου καταδίκην η λησταῖς καὶ ἀνοραποδισταῖς καἰ φονευσιν, οἷος υ ητοίμασται - γα ἐπιλοσεταιππιος του ποιῆσαι ἐκδίκησιν ἐν τοῖς θνεσιν, ἐλεγχους ἐν τοῖς λαοῖς. ηαεῖς δε ως δίκαιά τε ὁμου κα συι φεροντα D 5Πuσιν Θρημένοι, ora τι ιιιωριας, ἀλλὰ mi μοιβὰς των τροπων ἐκδεχοι εθα παρα θεου. ' τοιαυτα εν τέ- γραφον αυτ ν οι Βερροιμαι ἐκεῖνος ἡ ἐπεὶ τῆς πρωτης πειρ*ς πετυγχανεν , rραπετο in δευτέραν. καὶ 'Aλουσιώ-

ro 'uσιλέως ξρημένον, ἀγαθον περ τοξείας οντα, θορμικru σχολητο κα ἀκριGῶς ζησκντο περ ταυτα, επεισενε ποιήσειν πολλῶ ἐπαγγειλάμενος αυτον καὶ γένος, εἰ βέλει θωσειε λαθρα βασιλε δολοτηριω κεχριμένω, οἷς χρῆσθαιεῖ-εν ἐπ θορια. παρήνει τε θυρρεῖν, ω ραστα καὶ συν P. 56ο

eorporibus nos disiungi contigerit, sententiis eris et voluntatibus no continget quibus adeo copulahimur, ut dies noctesque nullum maius operae pretium facturos existimemus, quam 1 nos eius amore dignos praebeamus. Tuis autem minis usque eo non movemur, ut te ipsum hortemii potius, divinam ultionem metuas, et tibi a filiis tuis insignes in liae vita aerumnas exspectes, qui noumodo in imperatorem, sed in Romanos universos usque hodie sceleratissimus exstiteris, et post mortem tormenta apud inferos, quae latronibus, plagiariis et homicidis , qualis tu es, constituta sunt. Nec enim obliviscetur dominus facere vindictam in nationibus et tuerepationes in populis. Nos contra , qui iustitiam cum utilitate pectamus in omnibus, non solum poenam nullam, sed reete saetorum remunerationem potius a Deo exspectamus. Hactenus er- rhoeoine. Apocauchus primo conatu frustratus , alterum adhibuite Alusianum quendam, ut Cantacueten partitim vinculis detentum, probatum sagittarium, venationi deditum et in ea arte faciendae cellentem, montes aureo ipsi et generi eius pollicitus induxit.

ut iurum sagitta veneno illita, qualibus inter euaudum uti eo Dissilire by Ooste

386쪽

ζον, το βέλος ἐξέπιπτε τῆς νεορας λαθον ἐκεινος δε μ' ἔχων πως νέλοιο το βέλος, Gni του τείχους α τῆς

sueverat, imperatorem vulneraret, iubens confidere, se negotium sine negotio consecturum. Audierat enim, cantacueteuum su noctem in loco quodam aperto solere consistere, ibique veste posita baestivo calore corpus refrigerare, in quo posset commode peti. t que haec sagittarium, nec ipsum loci ignarum doeebat. Qui ear cere levari vehementer cupiens promissorumque praestantiam bene sciorum reputans operam condicia Berrhoeam ingressus, octo ingruente ad locum accedit, imperatorem pro eonsuetudine luς siautem et praesentes alloqtientem tangere para Iamque arcum curvaturo sagitta nervo , imprudente illo excidi cum qui dela Psam tolleret non haberet, stabat namque super muro urbis et telii in utra eciderat, timeret autem , ne in talia inaehinatiout sceleria deprehenderetur, exspectans , quoad imperator praeteriis et, sublata sagitta domum concessit, eo animo , ut sequenti noete sari nus iterareL. Adest nox, opus rursum aggreditur, cum telum simi liter manu elapsuin re ivlaeis hominem omittit. Tertia noeterudiens . studiosissime cavet, ne idem sibi, quod antegressis, si bus, accida Tondenti arcum nervus totus iis aequaliter dirumpitur,

387쪽

ΗISTORIARUM III. 62. 379

rεyενηυἐνον εννοιά τις αλον εἰσξει, ιν μάτην τά τε νυνA. α τοκα τὰ προτερα γεγενῆσθu , ἀλλἀ θειαν τινὰ δυναuιν εἰναι τὴν φρουρουσαν βασιλέα, ἡφ' ης σφάλλεται αυτος τοιουτοις ἀνοσιοις Dyοις εγχειρων. αυτικα τε το βέλος χων κα το&ρων, τοῖς βασιλέως προσέπιπτε ποσὶ καὶ πάντα οσα συμ- Diu διηγεῖτο ἀπαρχῆς, το παoαπεπεῖσθαι πολλαῖς που σεσι παοὰ πάλου λυκος, εἰ δυνηθει' ἀνελεω το βέλος ως δἰ ἐκπέσοι, των χειρων, καὶ τὰ τελευταῖα νυν τῆς νευρῆς τὸν ρῖιν, ἐν ποσταιο κατ' ουδένα λογον κα ἐδεῖ i

plane ruptuque difficillimus Hie cogitare coepit, inaniter se labo

rare , divinam quamlam esse virtutem, quae imperatorem tueretur quaeque ipsum tam impia audentem frustraretur, moxque cum telo et are eius pedibus advolutus, rom omnem ab initio confitetur, multis promissis a magno duce male persuasum esse, ut eum, si puraet interfieeret , quo pacto telum bis manu exciderit et ad extremum nunc nervus diruptus sit, cuius ratio nulla pateat, veniamque rogat, quandoquidem non magis contra imperatorem, quam eoutra ipsum Deum manus impie moveri Si etiam supplicio damnetur, laturum quidquid Imperator meruisse statueri Haec illo narrante eum alii adstautes pro imperatore admirabiliter conservato immensas numini gratias agebant, tum multi etiam in lacrimas erumpebant, recogitantes iustum Dei iudieium et quam nihil lateat ei tradem providentiam ; ipse quoque imperator suspirans eum laudabat quod se tam euigue ab improbis insidiatoribus tutatus cs-εeti ominem autem non venia solum , sed insuper donis complu- ribus donavit, quod admiranda Dei opera, multi utilitatem inde percipiendam invidendo non celasset.

ει maguus dux ut et hac cie perverse exeogitata iusidias

388쪽

μένους ἰέναι ἐπ' ἐκεινον, αἱ ἐν ταυτη si uisa περ των, φ

Mεγαλε δὲ μυκὶ et τε iam φοβερα ἐδόκει - τὸ διατριβειν ἐν Θεσσαλονίκη χρονον πολυν διώ- των ἀναλαυιάτων, δν ἐδεῖτο, πλῆθος ου ἀνεκτὰν καὐτὼ ηδὲν λαος δοκοῖ. MasMξιον λογον πεπραχοτας ἀναστρέφειν αἰσχι πον ἐβουλετο MMαλιστα -ο,τε διακινδυνευειν προς βασιλέα παραιτεMI

in irritum ceeidisse vidit, eum familiaribiis, quid Decret, consiliu

habuit. Magnus contostaulus, itoniam quae de Paco ante di pu tarat, parum illi arrisisse intelligebat, ultra eius meminisse super sedit, auctorque svit, ut vel Thessalonicae sedentes, occulte eum optimatibus imperatoris agerent eosque eorrumperent, quod alioqui longi temporis et immodici sumptiis res futile sit, vel si hoc dis scite videatur, cum pecuniis ipsi destituantur, sese in cum comprent et uno proelio de summa imperii eum eo linicenti ο εο enim se illum pugnam non subterfugiturum, neque se intra muro. Obsideri passurum, etiamsi illo ipso die se easurum exploratissime

se at maxime eum post diem tertium ad eorum castra venturum CUI stieturumque promiserit. Hic alii omnes assentiri et confirmare. aliter quidquam agi minimo convenire. Maguo autem duci et armis concurrere horribile, et Thessalonicae diu haerere magnis ac neee. s. t desectum sumptibus intolerabile, et nulla re penitus alleuiu3 momenti Perpetrata reverti insanii.te plenum videliatur. vitu. tamen declinandum ex cotissici periculum et citi obtentu quodam

389쪽

HISTORIARUM II 62. 381

τε ώχo huis ἐκκλίνειν περιεοται, οὐ γαρ αρκέσει γε

χρονος τοῖς πολει ιοι παρασκευασαι ἐνοις ἐπιέναι, την τε δοξειν ἀποτριβεσθαι, τοι πολεριίοις ἐπελθουσι καὶ οιη- σασι τειρογρεις ' χυτω-εν ἐν Μονουάχος ειπεν αριστη P. Ma

ἀγνωιιοσυνον κατηγορει, τι τοσαυτην γοντες moratam στρα- τιαν - καθ' εαυτὴν δυναuενον αντιταττεσθαι αυτω , οἱ δ' ωσπερ υκ ἐκεινης ἐξαρκουσης προς το πολεμον, Πηγαγον

8. τε add. M. post τοῖς. eonieetura bene assecutus, ecquid ipsis adesse et munus ducis ungi vellet, percunctabatur. Quo abnuente, Igitur si probas , inquit,

ego exercitum ducam, et ubi Borrhoeam venerimus , neque propius castra locabimiis, neque ab equis descendemus, sed paulum ibidem morati, statim recedemus sic enim dabitur nobis proelium declinare. non enim tempus hosti ad se instruendum nosque invadendos uia fetet, et ignominiae labem repellere, utpote qui ad hostes aecesserimus et intra muros se tenere oegerimus. Sic Monomachus, cuius sententia delectatus magnus dux, eam protinus approbavit et declaratus est ipse copiarum imperator errhoeamque cum peditatu simul equitatuque Romano tendens, eo usque appropinquavit, ut extra teli laetum esset Persae continuo ad praedam conversi , nodie totum agrum circum Berrhoeam maximis cum detrimentis devastarunt. Nam et multis iugulatis , magnos captivorum pecudvmque greges abegerunt et aedibus pagatim incendium intulerunt reliquorum deniquo omnium, quae hostes solent, nihil neglexerunt. Imperator, Berrhoea ad Mononiachuin et duces misso legato, stultitiam

illis exprobravit, quod eum tantum e Romauia solis haberent exer- Dissilire by Ooste

390쪽

λαυνεν ὀπίσω της ηιιέρας τὰ λοιπον. κτὰς δὲ μιγε via νης ηυλίσαντο, citi προσδεχομενοι καἰ τους βαρβαρους, ναστρεφοντας ἀπὸ τῆς λείας κα ἐς την στεραίαν τὰ ἐν ton ιδνη πυργον εἷλον ἐξ ἐφοδο φρουραν ἐκ βασιλέως χοντα. ἐν οἷς κα ἐκ των βασιλέως οἰκετων ὁ Ιεπαγωιιένος ἐν Θεόδωρος, ον γυμνον κα τετραυματισμένον παιθρον δοσαντες ἐν έσω θέρει, του μεγάλου μυκος ουτω προστεταχροτος ,

εἰ πο ου αγαν ἐκτηκόμενος φλortio υδωρ ητε δίφει i5D κατεχόιιενος ἀπέτιν, ὁ μέγας δου ἐκέλευε μναι, εἰ τὸν δεσποτον ἐπὶ πάντων λιιιάσειεν ὁ δ' ειλετο μαλλον ἀπο- λησκειν η παροινεῖν εἰς βασιλέα Μονοuαχος δὲ ἐπανοκων, αλλα τε ἐπηγγελλε μεγάλε δοικὶ καὶ ὁ Καντακουζηνὸς uv-

eitum, quique per se ipsis opponi posset, quas eo haud sussciente,

etiam barbaros ad atrociorem Romanisochus eladem iniungendam sibi adduxissenti Illud tamen viderent, ne se postea criminarentur, si ipse ab illis inchoata absolverit, promittebatque ad certamen paratum lare, eum primum dies praestituta assii isse Respondit Mono tuachus, in eius arbitratu situm esse, sacere quae albi condu cere putet, quomodo ni intrum et ipsi saetant. Porro eum illi u que in meridiem ante muros constitissent, reliquum diei in redeundo posuerunt, et nocto illa quieverunt, simul barbaros a populatione redituro praestolantes. Postridie astellum iuxta Pydnam, vi imperator praesidium imposuerat, Primo impetu rapiunt, in quo re pertus est etiam Theo lorus Pepagomenus o ministris imperatoris, quem iussu magni ducis vestibus exiitiim et vulneribus coneisum, sub dio media aestato alligariinti idem soli ardore nimio tabe acenti et ad sitim intolerabit in restinguemlam haustiam frigidae petetit magnus dux dari praecepit, sim uominum coram omnibus probra iaceret. Qui mori, quam velut per temulentiam temere ac stolide contra imperator m loqui malui L Onomachus reversus e cetera magno due ronuntiavit et quemadmodum Cantaeuaenus p. ante Berrhoeae moenia stanti cum alia xprobratum miserit, tum quod Persas quoque socios in illum adhibueri ut minatumque se

abaoluturum, quae ipsi inceptassenti suae perpendenda sint up

라틴어 텍스트