장음표시 사용
411쪽
scenda sunt. arvorum studiosis Praec i,ero. Plurimos antiquorum, qui de rusticis robus scripserunt, memoria repeto quasi consessa nec dubia signa pinguis ac frumentorum sertilis agri prodidisse, dulcedinem soli propriam , herbarum et urborum proVentum, ni- , girum colorem' vel cinereum. Nihil 'de caeteris ambigo;
de colore satis admirari non possum, cum alios tum s etiam Cornelium Celsum, non solum agricolationis, sed universae naturae Prude utem virum, Sic et sententia ' et visu deerrasse, ut oculis eius tot paludes, tot etiam campi salinarum non Occurrerent, Ptibussere contribuuntur praedicti colores. Nullum enim temere videmus locum, qui modo pigrum contineat in hu Inorem, non eundem vel nigri vel cinerei coloris, nisi sorte in eo salior ipse, quod non putem aut in solo lilii fac paludis ot uliginis amarae aut in maritimis areis salinarum gigni posse laeta frumenta.
Sed est manifestior hic anticPIOruin error, quam ut pluribus argumentis convincendus sit. Non ergo Color, tanquam certus auctor, testis est bonitatis arvorum.
et ideo frumentarius ager, id est pinguis, magis aliis
qualitatibus aestimandus ' est. Nam ut sortissimae pe- 7 cudes divorsos ac pene innumerabiles. sie etiam robustissimae terrae plurimos et varios Colores Sortitae sunt. Itaque considerandum erit, ut solum, quod
eum rubriea: φ od aestim maxime pro ἔ- Lips. s eo rem Om. I. Br. Loodorem nigraian Sang. ct Nihil addidi ex Goes. Sang. v etiam addi d. ex P. Sang. trim Coor. Br. scimtia eorrig. uckh. sotentie Sang. 3 a mare I. B. R. II. recie Br. iacta ante Gesnerum, quocum L. P. Goes. Sang. aὶ extimandus L. bὶ Ita pro ex tere A. Iunt. G. Gr. II. auremit, sumsit: irriue manum aur- γ, velut e Catone asserit item tora remit hastam. Idem etiam Lucilius nigra est cinerei eoloris. surre uia usurrarii Pro Pureum suum Nihil de cetiris Soliis sangerm. el Ierie. Hine frequentantur eximere , im G es. servavit vi tabulum nihil, quod terimere. exciderat. Ita legi, et de inreps ruina Vel ei reum Plinius VIII, Mel. etiam voluit et lanx Poutedera.
412쪽
excolere destinamus, pingue sit. Per se tamen id is parum est, si dulcedine caret; quod utrumque satis expedita ' nobis ratione contingit discere. nam perexigua conspergitur' aqua glaeba inanuque subigitur, ac si glutinosa est, quamvis levissimo tactu pressa inhaerescit, et Picis in monem tid digitos lentescit hahendo, ut ait Virgilius 'eademque illisa humo non dissipatur; quae' res admonet '' nos, inesse tali materiae naturalem Succum ' et pinguitudinem. Sed 'si ibvelis scrobibus Restam humum recondere et recalca PC, quum aliquo ' quasi sermento abunda, erit, cortum erit, esse eam Pinguem; quum desuerit, exilem; quum nequa- Verit , mediocrem. quanquam ista quae nune retuli dnon tam vera possunt videri, quam si sit pullula ' terra, quae melius proventu frugum approbatur.
Exeolere Beele hane lectionem Praeserebat Gesner, vulgala enim d orinae Columellae et sententiae adversatur.
tis verbis ea res aut , ut alii libri ha
Inhaerescit Virgilii locus est Georg. I, 250. Repetiit Palladius I, 5, 3. Plinius XVU, seci. 3, nee semper pinguis adhaerens digitis, quod in argillis arguitur. Sed ει Idem habet experimentum Diophanes Geopon. II, 3 ; Palladius I, 5, 3 ; Plinius i. e Seria es quidem
regeuia ira eos mura comi et, in densa atque rara ad Mne modum deprehendi possit. Sed totum hoc caput de experimentis terrae egregie illustratu,
Fermento I. e. intumuerit et serobem superaverit. Infra IV, 1, 7, rei astinala humus, dum est recens sol rata laxataque velut semento quodam inluviestat, quum deinde-eondensata
subsidit. Similiter sermenium dixit Plinius l7, secl. 35, u . 4.
413쪽
4la CDI. 'ΜΕΙ. Ε tan. II, CAP. 220 Saporo pioque dignoscemus, si ' ex ea parte agri.
quae maxime displicebit, effossae glebao, et in fictili
vaso' madefactae dulci aqua permisceantuPac more saeculenti vini diligenter colatae gustu explorentur. nam qualem traditum ab eis retulerit ' humor saporem, talum csso dicemus eius soli. sed ' citra hoc experimentum multa Sunt, quae et dulcem terram et Du- mentis habilem significent, ut iuncus, ut 'Calamus. ut gramen , ut trifolium , ebulum rubi, pruni Silvestres , et alia complura, quae etiam indagatoribus aquarum nota , non ' nisi dulcibus terrae venis odii-2ι Cantur.' Nec contonios osse nos oportet prima speciosummi soli, sed diligenter Oxploranda est inserio Pismateriae qualitas, terrena necne sit. Frumentis autem
sat erit, si aeque hona suberit bipedanea Τ humus:
vulgatam inluidem tenera. Potitederactim Vrsino alteram soporem probavit; risus tamen non est argumento salis
specioso. quod offert liber de Arbor
biis l. e. ubi est: Sti R. autem comm hendetis , si terram muri diluas.
Trifolium) Similia quasi ex Catone
refert Plinius is, Met. 7, no 2PE-- tum Mel Pruntis frDestris, Mel rubris, Ddιtis ni vinus, trifolium, herba Priteusis, quercus, sia estris Pirus, mesus-ι me sertimentarii soli notae; ubi orba herba Pratensis ex tuleri relatione trisi lii nata esse censitit Mnledera ad h. l. Praeter signa et nomina herbaraim allata mulla habent alia Ceop.
II, 4, I, 6, 30, quibus immorari
Iuda roribus aquarum Qui puteis
diendis aquam quaerunt; eiri HI uiser fiunt capita tria priora Gmponi corum, quae laudavi antea. Anatoli iis Ge ponte. II. 0, frumentis postulat ποδixtos βά.
vineae tripedaneam, arboribus quatuor pedes aliam. Palladius I, ε,, it terrae altitudinem mmsecunditine, si adfrumenta, .ssim a Imilibus e loria, truor Mero, si ad arbussa Mel Mites.
414쪽
arboribus altitii loquatuor pedum abundo' ost. Haec quum ita explora VCrimus, uPetim sationibus suciundis expediemus. Is autem non minimum exuberat, si Curiose et scite subigitur. quare anti piissimurn est 'sormam huius Operis Conscribere, quam velut sectam 'Iegemque in proscindendis agris sequantur agricolae. Igitur in opere boves arcte iunctos hahere Convenit, quo speciosius ingrediantur sublimes et elatis capitibus, ac minus colla eorum labefactentur, iugumque melius aptum cervicibus insidui. hoc enim genus iun
cturae maxime probatum est. Nam illud, quod in quibusdam provinciis usurpatur, ut cornibus illigetur
rtior Br. n hvis viri I. B. R. aisule Br. Ita I. B. Br. R. sang. Vtilgo erat aruiquimini fere omnes f. h. U. conse sere. Lips. omittit . etiam p secta B. stelam I. B. B. Br. et Sang. At sectam inde laudat Burni. ad Velleium p. 286. Vulgo aeuia Iegitur. Nescio ut de Burm. velut viligarem lecti oriena re sevat: aulic'issimus fere - quium ficta sepu/mr. 'i
nem veram approbarile Pontodera, quam et Mepueris sepsetur in stulabat talias enim dehebat esse sessu reuise. Nee antiquissimi auctores liae omnino attigeruiat, nedum eleganter attiue aecurate tractarunt. Sange . lecticinem probavit etiam Drakenb. ad Livium T. I, p. t 35 . et Burmann. ad Velleium p. 286. Metum optimi libri sectam praeserunt vulgato scit . Cicerci de N. D. II, 22, natura habet viam et quasi
-asuros bo es quam arctissime iungivortit , vi ea utibus stillatis arent; sieminime codia eo linia . Ibi tamen Pontedera a missime. et in Columella apte legi volebat. Sed vis respuit sequens veram cemici s. nec boves
sibi invieem arcte iunctos, sed iugo arcte itinetos dicit, ne eolla labe elentur. Explicat Dichson II, p. 4 ,s rfring the yiae Me ween the neta curino Mers, i. e. ut iugum inter cer
es metiue mira quiam culle iunguntiis. Plitiius VIII, secl. 70: Hrarim laetis es inis - cvise nou eemice itinetis. Cornibus ipsis olini iunctos boves testatur epitheton κεραλκας apud Callimaelium Hymno in IJian. versu 79. Phaedri locum: Bos utim emutil ullus confregit eornu attulit Gesner.
Callimaelii Schoetigeri, Iloineri Io- eum iliad. XII, 704 annotavit Diekson. Statius Thebaid. I de iuventas aratro iutielis: illi indignantes, quela
415쪽
4i4 COLUMELLAT Ll B. II, CAP. ainglim, sere repudiutum est ab omnibus, qui praecepta
, , rusticis Conscripserunt; neque immerito. plus enim queunt pecudes collo et pectore Conari, quam Cornibus. atque hoc modo tota mole Corporis totoque pondere nituntur: at illo, retractis et resupinis capiti hus excruciantur, aegreque terrae Summam Partem levi admodum vomere sauciant. Et ideo minoribus aratris moliuntur qui ' non valent alte persossa 'novnlium terga rescindere : quod quum sit, omnibus virentibus plurimum confert.' nam penitus arvis Sulcatis maiore incremento segetum ari Urumque laetus
a a grandescunt. Et in hoc igitur u Celso dissentio, qui reformidans impensam, quae scilicet largior est in
amplioribus armcntis, censet exiguis vomeribus et dentalibus terram subigere, quo miriovis formae bubus administrari id possit; ignorans , plus esse reditus iniit,ertate frugum , quam impendii si maiora mercemur armenta, praesertim in Italia. ubi arbustis atque Oleis consitus ager altius resolvi ac subigi desiderat, ut et summae radices vitium olearumque vomeribus
in D m. s. tibi lailueos alii interpre- antiir ζυγοδετtis. Vide vero an potitis laquei sint, quibus enimlari iu- eneos domandos dixit noster VI, 2, 4. De iugo et i angendi ratione accu
rate dicetur ad VI, 2, 7, ubi vide
non Dalevet Elegantem Sang. lectionem PerIO ia n Matium term re eepi. Ita noster iv, 34, 3, terga ε - , et X, 7 et 73, terga remitica agri h bet. Potitedera volebat ri iam legere quia non valetu, ut Itbri quidam habent. Confert Ex libris optimis Pontindera praeserebat confirmr , quod pariter sacerem, si scriptitan exstaret: leis pro ride solum I rosein dentibias m--- - serti ; qua forma haec posuit et explicavit Pon-
416쪽
scindantur; quae si maneant, frugibus obsint; et inferiores penitus subacto solo sacilius capiant humorisnlimentum. Potest tamen illa Celsi ratio Numidiae et 1s Aegypto convenire, ubi plerumque arboribus viduum
solum frumentis seminatur. Atque eiusmodi terram pinguibus arenis ' putrem veluti cinerem solutam quamvis Ievissimo dente moveri satis est. Bubulcum autem Per proscissum ingredi oportet . alternisque versibus obliquum tenero aratrum, et alternis recto plenoque sulcare: sed ita necubi crudum solum et immotum relinquat, quod agricolae scamnum vocant.
oravit bovem operantem, quasi alipendia merentem. Sed de emtione hic sermo est lGlipa Aratrum vulgare Italicum , quo terra Proseindebatur, iterabatur et levitabatur, aures seu ta bulas additas non habebat, qitibus terra proscissa in dextram sublata converti posset, ut sulcus aperiretur; abulas addebant lum demum, quum sementem inararent, quo altiore sula aquam pluvialem a segete deducerent, quae in porcis altis, a terra aratri tabulis releela atque accumulata saetis Ialebat leeta. Igitur cum aratro vulgari simpliee, sulcos exarare atque aperire volebant, vomerem in alterum latus inelinabant obliquum;
deinceps eundem versum rect mere exarabant reverteriles, ita , ut
sulei pars decli is vomere recto sin-deretiir et terrae Obliquo vomere reiectae antea adderetur, alque ita aulcus purus et profundus exigebatur. Bubuleus ipse per proscissum SemPer ingredi debebat, sed boum alter alis ternis per proscissum et per terram plauam incedebat. Ceterum inna demsis sulcis arari iubent scriptores nωriri, ut vix dignoscatur in utram partem vomer aetus sit, ita enim omnes radices herbarum perrumpi. Ne vera cruda terra, p am scamna vocabantrusi iei, relinqueretur, sedulo Eax bant , eiusque rei ext erimerillim ea. piebant pertica transversa , per sulcos inserta, quae si aequaliter ac sine ostensione peraetrabat, recte aratum suisse iudieabant. Hane primam operam arandi sequebatur iteratio sulcis tr sversis. Columella III, 3 : rumorenoMalium t rea transiosis ad riasquesiacis proscisH-ιν. Ρlinius XVIII, e. 9: omne arvum rectis stitiis mox αMLquis infligi debet. el cap. 20r Gratione per triaris resum iterum, occati se itur. Virgilii Is I, Geom. 97 r ανά Proscisso pine moritot ae v re ter rursus in Gli tam Merso Perm it aratro. Ab hoc igitur suleo transMerso et
MLquo plane diversus est, quem obliquo aratro taeere tulint Columella, titrecte admonuit Dictaon I, p 437. Scamnum Ila noster II, 4, 3 ; ΙΙl. 3. 2 et 30 de Λri, arib. XI, 2. Vt tur et Plinius XVII, sect. 35. no. 4.
417쪽
2ii Boves quum ad arborum renerint, sortiter retinere ac retardare, ne in radicem maiore nisu vomis impactus colla commoveat, neve aut cornu hos ad stipitem vehementius offendat, aut extremo iugo truncum delibet rumuinquo deplantet. Voce Potius quam Verberibus terreat, ultimaque ' sint opus recusantibus remedia, Plagae. nunquam Stimulo ladessat iuvencum, quod Petrectantem calcitrosumque eum reddit. non-1, nunquam tamen admoneat flagello. Sed nec in media parte versurae consistat, detque requiem in summa, ut spe cessandi totum spatium bos agilius enitatur.
vandum est, ne inter sulcos non mola lit: istin cum quo I calestro umque iste a relinquatur. Gallicis aratoribus cliam reddit nomuinpurm: lanam. Ce-matiae et lubres auctore Varduino. terum arit quarum Ita ilionum ieetici. Expertirientum perticae habet Colu- nem iuMetici mque reue tractum cialei- mella cap. 4, seet. 3, atque inde Pal- trosumque inepte Iucundiis eorrexit. ladius II, 3. Mamna Frontinus et quum mili iis deberet: τα resti antem. Aggenus Arbieus agri latituditiem vo- uinc Gallicum risy' est Latine re. eaul. Ita enim Aggenus et tu traelautem bovem dici, nee eredo, loti ittidinem est delin Per sDi- nec docere aliquis adhuc conatus est. gas Ayxmitur , purpud Io avitudi- Contra restitare est in vitio armen nem seu laetis inem, Per scamma. qinc torum, Praecipue quum arant ot siil- idem agrum strigarin, et sciam la- Cum rex. um ducere debent. Dum re .
tum dixit. liali scamna haec Iemti di- xlitat bos, calce simul bubulcum pe- eunt, teste Tolle ui. tit, et ad stimulum recaleitrat. Cete-mlibet Praeserebat Pontederaei riim Sang. libri τurae res ciae riuum libret, quod delii Liri trimcus nee i m annutaverat etiam in margitio insuritieie, nee proprie dicatur. Arbor euim libri Commel in. Abr. Gronovius, cera licibus firmata ritu sacile de sede traitim scribens, cui statim subieeta moveatur aut luxetur. Contra arbori erat Gutritatum vel ciuesmm G. re. maxime cavendum esse id, quod centiore atramento subiectum. Quirit frequentius contingit, ne cortex lae- quo pertineret, ignorat alia. datur. Loci Columellae XII, 3, 6, ve 'Media Plinitis 38. Met. 49: Iudeli tu sint , et Varronis II, 36, alia aramio Nersum P rao mc strigare in
est ratio, monetale etiam viro doci . cetrata synri M. Versura est locus, id, icui assentior. Convertuntur Lovos, ad h.me iis iii
Lacissis Nescio eur Vasinus Post extenditur versus arando ductus ; -
418쪽
DE RE RUSTICA ISulcum autem ducere longiorem, quam pedum centumviginti, contrarium Pecori est; quoniam plus aequo satigatur, ubi hunc modum excessit. Quum ventum erit ad versuram, in Priorem partem iugum propellat, et boves inhibeat, ut colla eorum refrigescant , quae celeriter conflagrant, nisi assidue resci- gerentur dot ex eo tumor ae deinde ulcera invadunt. Nec minus dolabra, quam vomere bubulcus utatur; et praefractas stirpes summasque radices, quibus ager arbusto consitus implicatur,' omnes' resediat ac per-
Sequatur. 'ΙΙΙ. Boves quum ab opere disiunxerit, substrictos Confricet, manibusque comprimat 'dorsum, et pellem revellat, nec patiatur corpori adhaerere, quia et genus morbi maxime est armentis noxium. Colla subigat, merumque saucibus, si aestuaverint, infundat.
ves igitur non vult eonsistere in ipso versu , sed ad finem perduc ne versum , aeu ad versuram usque. Vul gatam igitur recte Buchsser et Salmasius de Modo Vsur. p. 294 eorrigunt
μισω Mersus. nee licet uti Gesneri ratione , qui laeum inter utram Iue verinsuram mediam interpretatur vulgatam. Vna enim versura sulcus perdueitur, non gemina.
Stile Palladius II, 3 hinc habet.
Plinius 48, seel. 3. litgiim vocabatur, quod uno iugo laciunt in die exarari posset. Actus iri quo boves agerentur cum aratri impetu uno iusto. Hic eratiindum CXX duplicatus iue in longitu. diuem iugerum faciebat. CL infra V,
Veratiram Palladius Ianuario a rad υersuram Menerint, arator retiueiat et iugum re utare, vi eorum colla refrigeremur. Quare non erat, quod Ponted. lectionem restringantiar Prac serret, inlem elatus relaxe itur, re
sol antis. De iugo vide ad VI, 2, 7. Diatili ιι Plinius XVIII, seci. 49: Securiculaiti insilicam in uisa emendani pendere, qua intercidantur rassices. Palladius II, 3, gleliae omnes dolabris dissipatidae sunt. vi et Ex neglecto hoc praecepto nasci tandem ait coriaginem morbii tu . Vulgatum id genus salsum est. Vide omnino infra ad VI, notas.
419쪽
Satis autem est singulis' binos' sextarios praebere: sed ante ad praesepia boves religari non expedit, quam sudare utque anhelare desierint. quum deindo
tempestive Potuerint vesci, non miatum neg universum
cibum, sed partibus et paulatim' praebere convenit. Quom quum absumpserint ad aquam duci oportet, sibiloque allectari, quo libentius bibant: tum demum reductos Iurgiori pabulo satiari. Hactenus de osticio bubulei dixisse abunde ' est. Sequitur ut tempora quinque subigendi arvi praecipiamus. IV. Pingues campi, qui diutius Continent aquam, proscindendi' sunt anni temtiore iam incalescente,
eundus binos imperasse sextarios vi. detur, cra ad singulis a Lirium reclitis dici putaret. Verii in saepius Coluismella vinum praebendum singulis censet, et quotiescunque ab opere aestita iit; deinde iam aliquoties ad-m riui , sinstitis interduira solum lM,ni. ubi a lieeta mensura cibi tu lusve aut
medica incuti nutrierum sibi singula.
rem expostulare etiam videbatur. Mihi quidem nimia sextariorum duorum mensura vini meri praeberi bovi ae- fluatili videtur; et locus Columellae ipse milii suspicionem vitii movIi
tandem comparatus eum VI, cap. 33, secl. 3 , ubi boves ab opere adhue aestuantes anhelantesque vino aspergit, et ossam adipis saucibus eorum inserit. Vbi monui, ex II ippiatricis
tique aut 'is faucibus era n itueramur. Equo lasso sinii litur adipem ntistam insundit VI, 30, sect.3; mulae lassae et aestuanti adipem in fauces demiiiii merumque in os silisutidit. Adipis igitur mentio excidisse in hoc loco idetur, et vini mensura singulis bobus ad
singulos sextarios redigenda. Certe Iucundus fidem maiorem non merebatur, quam lihrorum scriptorum ei edi-lorurit omnium auctoritas in re non eani bitrio coniicienda, ed ex re agricolaeeto,nimodo armeniorum aestimanda.
CAp. IV. continet a Palladius Septembr. cap. 3: as' Pinguis, et qui
420쪽
quum othneisy herbas ediderint, neque adhuc eurum semina maturuerint: sed tam frequentibus densisque sulcis arandi sunt, ut vix dignoscatur ' in utram partem vomer actus Sit: quoniam' sic omnes radices hembarum perruptae necantur. Sed et ' compluribus alterationibus sie resolvatur vervactum in pulverem, ut vel nullam vel exiguum desideret Occationem,' quum seminaverimus. Nam veteres Romani dixerunt male subactum agrum, qui satis frugibus occandus sit. Eum ,
IK Pro an recte aretur, Dequenter explorare debet agricola. nec tantum visu, qui' sullitur nonnunquam, supersusa terra latentibus scamnis, verum etiam tactu,
qui minus decipitur , quum solidi rigoris admota per-
tica transversis sulcis inseritur. ca si aequaliter ac sine offensione ' penetravit, munifestum est, totum Sin Iuni deinceps esse motum : sin autem subeunti durior
In inrum partem γ Plinius 38 , seci.
49: Id denvian arisian recte in Cttimerit, ut non intestigritiae, ruris vomerierit. Noster infra seci. 40 r nec e dem vestigio terram mollia M.
ι 490 omittit inclusum Primum. Pertiea Palladius lanuario 3 r a
walacer molam irream esse cognoscis, si trans eratim Per stiti a Perticam mis
ias; quae res stimitis fucta , btibiae tib hac negligomaa submo ebit. quem locum multo aliter laudavit I incentius 1ll, 81: sed aequa ire terriam