Artis recte ratiocinandi elementa ab Andrea Ambrosinio ... elucubrata

291쪽

LIII. ART.RECTE RATIOCINANDr. ta

xaussa occurrit. VII. Eo probabilius est certis posaeis circumstantiis futurum esse fortuitum eventum, quo eaussa in effectum ipsum rem gis ex se prona est. Ita qui gulae vitio est addictus sim certe, saltem probabiliter toties peccabit, quoties magna exquisitorum ci- horum copia ei praesto erit. VIII. Si caussa est suapte natura ad plures effectus aeque disposita, praesumtio pro illorum uno certo & determinam est ad veritatem, ut unitas ad numerum omnium effectum possi bilium.

exemplum profert Auctor art. cogit. p. mi. c. xv I.

In ludo, inquit, decem viri denos deponunt aureos, singuli singulos; quos omnes unus postea lucratur, ceteris spe frustratis. Heicuti videtur, unusquisque unius auret periculo ludit, quum poterit den in acquirere.

Si luctum , & jacturam in se solum consideremus, videri possunt omnes non sine scenoris spe ludere.

Considerandum tamen est, quemadmodum unusquisque novem aureos lucrifacere potest, atque unicum tantum perdere, ita novies probabilius esse,

unumquemque sui aurei iacturam facturum , quam quod novenos lucrabitur. Atque ita q emadmodum tinusquisque sperat se novem posse acquirere, quum tantum unicam possit perdere, ita probabilitas perdendi decem pratas habet, & illa aequirendi unicum . quod hinc inde lucri & iacturae spes metus que proris S aequat. Omnes ludi, in quibus sortes h

pacto aequiparantur , quantum communis ludorum

natura patitur, aequi sunt & justi; qui hane sertium aequali ratem non habent, manifeste iniquiis. Ultu. Haud probabile est eventurum esse quicquam iis in circumitantiis, quibus positis non nisi rarissime con-xingit . Quae iane Tegula magno usui nobis esse potest ad eontinendos intra orbitas stas eos amaus, sui nos vel ad sidera extollunt, vel ad serna de-aieiunt, spem scilicet, & metum 4 is Sunt plurimi ,

inquit laudatus auctor ibid. qui audito tonitru misere pallent,i trepidantque. Quod s hie coeli fragor, Dei mortisque meditarionem inducit, eja bene est; meque satae in his meditandis nimii esse possunt. Si

vero stlius mortis a luimiae periculum allud sit, quod

292쪽

eos tanta sermidine exanimat , difficile non erit ostendere , quantum illi desipiant . Nam e vicesi excentenis hominum millibus, insolens est, ut vel unus de coelo tactus interea te imo affirmare possumus inter neces violentas , vix ullam fulminatione infrequentiorem. Quum itaque timor mali Crescere, mi nuique debeat, tum secundum magnitudinem mali, tum etiam probabilitatem, ut ita dicam, futuriti O-nis; quemadmodum fulmen inter caussas mortis rarissimum, ita ex omnibus quam minime timendum, quum insuper ille timor nihil conferat ad vitam in illo articulo sospitandam ,,. Eadem ratione curandi

sunt, qui nimii sunt in valetudine seruanda; atque illi

omnes ad unum qui praeter modum malum valia. Ie motum timent.

CAPUT VI.

Ereorum eatissae M vetustis codicibus seeurrent um asy cuantur z regulae codicum pretium , usumque spectan ' res: funsitio, corruptioque librorum apud vere

res juxta ac recentes atictoresis regula,quarum epe deprehendi siueant. I. Errorum togae in veterum T Erum in usu aucto- codicibus occvimentitim. V . rum antiquorum in errores facili negotio prolabi possumus , ob incredibilem mendarum illuviem, quae in omneS paene eo ' Tum lucubrationes irrepierunt . Nos primum sontes mendarum indigitabimus; deinde regulas trademus, quarum lumine in tenebricoso huiusmodi itinere tuti incedere valeamus. Cele trimus Troinius in Hug. pag. 6or. ad tredecim capita huiusmodi mendas retulit . Primum , ait, scribas idiotas saepe pectasse, quam mediocriter doctos, qui codices describendo si- nisi re & infeliciter pro lubitu omnia eorrigentes, ea

quae non intellexerunt , magis depravarunt , quam emendarunt. secundo reputandum erit , plerasque

mendas inde fuisse ortas , quod scriba ea quae non Rudiret, quaeque cogitaret, scriberet vel Perpera; .

293쪽

- LIII. ARTRECTE RATIOCINANDI.

udii a pro captu suo scriberet : vide exempla apud c teri cum pari. I ii. Artis Criticae sere r. cap. vi II. Apparet inde nec O:ctantes culpa vacasse, male pronunti/ntes , vel citius quam par erat , ut scriptor verba facile confunderet ; vel si glossemata in margine ac notata ipsi textui insereret dictans, vel verba gemina Lu repetita semel recitaret , affines figuras litterasque confunderet, vel non assequeretur, quoaMOum exemplis pulcre probavit Clericus d. l. cap. ID. seqq. cui nova ex Iuris prudentia nostra jungeresar trulla possem, si huius loci esse putarem. Tertio

scribentis pleraque ex inscitia orthographiae di anticulorum litterarum ductu orta laut . Quarto

ex inrisii, ne dii idctionum , de quibus in capite de

Noris egimus . Quinto ex compendiaria scriptura Plurima scribarum vitia cum eodem Clerico d. l. cap.

v I DI. & seqq. repetenda sunt . Addamus Clerico Praetermissa quaedam. Sexto, mendarum origo a diverss stribis, quibus pensa describenda distribueban-gur, haurienda. Bienchmannus lib. I. cap. III. Histi, Pand. pag. 2. Et hoc in aliis grandioribus volum Ini hus vulgo obtinuise patet ex eodice bibliothecae Lau-llentiano Medicia ,, in quo nomina exprimuntur Abbatis, & Monachorum, qui distributis pensis descriptioni operam dederunt : immo singu orum quaternionum primae paginae subjeEnim est nomen Monachi describentis, , scribit idem Brenchmannus lib. I s. cap. v. p. g. 143. Septimo, naevorum caulsa est, quod homines peregrinos, linguae latinae rudes, olim apud Romanos, plerumque Giarcos , ad scribarum cisci a admoverint veteres. Si e iuris ei vilis libros per Grae-gos scribas , & per Longobardos pollea , quum GO-thi iam in ed a I heodosianis temporibus Latinis Graecisque conjuncti fuerit, , descriptos Hasse , queritur

Antonius Augustinus lib. iii I. Ememd. c. I l. R XVI.&in praefa . ante libros Emendat. Exempla dedit huius

imperitiae Brenchmannus c. l. par. ιq9. ex. gr. explicit libro tertius se pro liber tertiuς. Sic in casibuq& temporibus formandis, in teminis nomin ibus exprimendi S, confusione vocum similium, di quibus allueti erant, ru des

294쪽

des & impolitos fuisse cernimus . O .ci in titulo rum & lerum inscriptionibus plures limul ex intervallo rubrica et, aut lingula nomina I uri scori sui torum

videntur adscripsit se, sumto eodem minio, ne toties atramentum cum minio permutare necesse elIet; hinc varia interdum supplere obliti fuerunt, quum i palla illa quae, vacua relidia erant , vel nirnis laxa , vel anguila essent, Brenchmann. d. l. pag. II 2. adde cl. Schultingium ad Paulli Sentent. V. tit. X. pass. 3 . a. Notas meas supra pag. 4i4. Nono nichia scriba rum diligentia in conservando scripturae nitore enecit, ut abhorrerent a supplementis seu marginalibus, seu inter linearibus, ne codicis aspectum deformarent, pretiumque scripturae redderent uilius . Uerhis praeclari et ilici Mureti heic utar lib. xu. Uar. lere . cap. VIIII.,, Solebant, inquit , homines imperiri , qui

avorum , aut proavorum nostrorum temporibus υ

ctum tibiide scribendis libris quaeritabant , quae per

peram scripserant, non delere ; ne libros suis multis lituris deformatos , minus vendibiles redderent, iterumque totas pastinas dest tibere cogerentur seatis, ut crant, omissis, cetera persequi . Atqui ea res innumerabilium errorum copi .m in omne genus icri piorum, invexi r se. Huic accedat, quod sumiui par-eebant , nec emendatoribus seu correctoribus tradebant, ut olim moris erat, descripta exemplaria , iterum metuentes, per horum lituras codicem viliorem futurum e illa. Decima errorum causta est , suod errantes scribae saepe unius syllabae corrigendae gratia integrum versiculum repeterent , quae repetitiones saepe polleris imposuerunt cruces; immo si complura praetermiserant, omnia his repetere, & alieno pror sus loco inserere , quam superscriptione inter linearrde formare codicem malebant. Exempla iterum suppeditabit Brenckm annus d. l. pag. i54. 33M Undecima mendarum caussa est ineptia scriba turn , scripturam intra positos terminos continendi, unde ali-hi υ acantis areae caussa giganteae ma et nitudinis litteram in fine versuum seripserunt, ait Brenthmannus

P. II 6. vel quasdam e Stra Ordinem dilataiunt, alibi

295쪽

Σ66 LIII. ART. RECTE RATIOCINANDI.

monosyllaba,& diphthongos incongrue secuere, nonnunquam hiatum vel lacunam ineptis quibusdam. litteris, vel repetitis, nihilque ad rem iacientibus, imis pleverunt. Taceo ineptias eorum in figuris picturi Dque litterarum, de quibus mox. Addamus his duodecimam mendarus caussam ab Ant. Muteto lib. xv. Var. leff. cap. xv I. adnotatam, librarios scilicer,

in deseribendo tape diversis codicibus suisse usos, &s dioersa & contraria in illis invenirent, utrumque posuisse , iudicio lectoris ruminandum , quod variis

exemplis d. l. probat Muretus. Accedat his decima- tertia naevorum caussa, nimirum scribarum avaritia,

qui lapius antiquis membranis pumicatis , & quantum fieri poterat abrasis inscrip runt, Steph. Balutius lib. II tr. cap. xxi ri. & ampl. L. C. ab Ussen-hach. in Bibliotheca Manu scriptorum tom. II. pag. 33. Flinc factum est, ut integrae voces parum caulae erasar cum nova scriptura contunderentur a posteris, ct corio ptistimum sensum saepe producerent ri. Ad-

. 'ian ' ρος im/m quartam ex Petro Francisco hisnetio qui in capite II. partis primae Paullini Il-

Iuli rati is Alia sunt, inquit, antiquorum codicum vitia a compactoribus, qui librorum folia aut quater- Diones praepostere consuerunt ita , ut quae posteriora esse deberent, priorem locum obtinerent, vel posteriorem, quae priora . Cenus hoc perturbationis noti uno in codice veteri observavimus: natumque videtur est eo eo, quod prisco aevo nunquam, aut perra-TO, 3 ut paginae numeris, aut quaterniones iitrerarum

notis uti nunc) distinguerentur. Quare, si noli roquoque tempore libros interdum Uidemus quae bibliopegorum ignavia est praepostere concinnatos, muleo sane id antiquis illis proclivius fuit. Hinc factum

ut Paullini conlatatoria ad Pammachium super obitu Paullinae confugis, duos in partes discerperetur; quarum prior abrupta exstat in his verbis: Ista autem,

ut Apostolus ait, &α possemor aurem iuncta est epi- solae ad Alethium , & incipiens ab illis uerbis, Mortem operatur &c. in his desinit r Est enim conjuxn dei dic. Qui plura ea super re aveat, Clericum

cum Ecclesiae venia lesat. H.

296쪽

DE IUD. ENUNC. ET ART. CRIT. 26

II. Canones ρtiidam ad codices Detu's attinentes. In aperto errorum, que is antiqui codices scatent, positis jam caussis , operae pretium sore dux, hue locI

adscribere canones nonnullos , quorum subsidio, quinam sint ceteris anteferendi, quomodo iis uti debeamus , percipiatur. . Atque I. Vetustiores codices ut plurimum meliores sunt ; ac maxime ii ab optimis librariis sunt exarati. Nam quo sonti propinquiores, eo sunt iis puriores, qui per plurium scriptorum ma- Tu S ad nos pervenerunt. II. Antrauitas codicis mss. quum a charactetis sorma, tum ab ipso etiam codicemss. dignosci potest. Etenim non omnes vetulit codices mss. quadratae sunt figurae , quum conlulares quaedam tabulae longae sint. Verum tamen eli, quadratos codices mss. ut plurimum antiquos esse. Hia Codices litteris conscripti ad vetuitos lapidum characteres accedentibus sunt quinto Eccleia ae laeculo antiquiores. M Si qua vero, ait cl. Monti auco nius in Palaeograph. lib. ili. cap. I. remotioris aevi indicia in huiusmodi codicibus occurrunt , ea maxi me petuntur ex similitudine litterarum cum chara

Eteribus inscriptionum , quae sub Imperio Romano ad quartum usque Christi saeculum politae sum et quae

caussa eii, ut codicem Coibertinum, de quo mox agetur, paullo antiquiorem Caesareo Iulianae Augultae opinemur; quia magis accedit ad inscriptionum Ueterum charahteres , . IIII. Codices graecos , quorum litteris accentus, & spiritus adjecta sunt ante septimum Ecclesiae saeculum exaratos esse censendum et r. V. Codices graeci, in quibus litterarum nexus occurrunt, poli octavum Christi Leeulum, elucubrati prudenter dicuntur. Nam ,, Selmus quidem, inquit laudatus aeternae memoriar homo eod. lo c. septimo circi

ter saeculo accentus & spiritus adscribi coepisse t dein inde paullatim priscam litterarum formam nonnihil mutatam fuisse, ita ut tamen litterae dii instat& se

paratae manerent , donec saeculo circiter octavo, vel nono ita eras in libris colligandi, multasque uno calami ductu exarandi consuetudo inveheretur. VI. Antiquitas una alicujus mss. codicis haud semper satiet

297쪽

εῖ L. III. ART. RECTE RATIOCINANDt

est ad dirimendam litem super dubio aliquo auctorittextu. Occurrunt enim 'mss. codices antiqui uitiosi atque tunc praeferendi illis sunt m Ss. codices receniatiores ab optimo scriba exarati. VII. Et si auctolitatunius codicis satis es Ie queat ad auctoris textum corrigendum; tutius tamen eis plures consulere, neque eos etiam praetereundo , qui non admodum correcti sunt. Etenim sicut nullus eli codex etiam bonus, qui aliquo non laboret dei edtu et ita nullus codex eli etiam vitiosus , ex quo aliquid boni hauriri nequeat. V ΙΙΙ. Codices alicuius auctoris, qui in pluribus ejusdem provinciae conventibus servati sunt , ut plurimum conoeniunt; fortasse propterea quod conscripti eadem tempestate fuerunt sub eodem lectore, qui plu-xibus simul dictabat; aut propterea quod idem exemplar omnibus fuit; ac proinde unus dumtaxat codexat omnes aetiimantur . VIIII. Conjectationes nulli eodici innixae non sunt caecis oculis suscipiendae; atque dum illis utamur magna nobis cautione opus est; ad minus usquedum res extra omnem dubitat lo Dis aleam non ponatur; ac de ea litem amplius movere non liceat. Atqui ut ingenue verum fatear satius est e duco de iis adhuc cubitare , quae clariores plausibilioresque videntur, quum facili negotio in er Iorem a phantas a noura abripi queamus. Posset porro conjectura ad marginem appingi , atque lectori

Ut mera e nostro penu ducta conjectio venditari. 'ec una permoti coni hctuta sententiam pronunciare audeamus; secus auctores certar corruptioni subjiciemus . X. Qui eodices mss. cum editis conferre vo- a Junt, in prim H ad viscere debent variam antiquorum orthon raphlam , litterarum permutationes, syllabarum eontractiones, verba competa clita ciendi causta effectas,ne , , per loco pro , & qui pro quam aut quo-

Elam is accipiatur &c. quo in negotio saepe inexperil peccant . Ad Orthographiam autems, qui id spectat. adiri possunt praeter C; sit odorum , Dauiquius, Vcflaus, Sci opping, Sit muncus in observationibus in

in statum ce columna tot frata . X l. Conferentes co

dices m S. cum voluminibus jam typis excusis, at que

298쪽

que mendas deprehendentes debent accurate pagellam , lineam &c. adnotare , ut, quo pertineat emen

datio, cognosci nullo labore postit . XII. Variationes omnes sunt perdiligenter notandae, ut possit deinde , accurata praemiso examine , de iis iudicium

ferri . Qui plura ea superore cupit , legat Mubit o-nium de Re Diplomatica , Montiaueonium de Pa- Iceographia, & Iullum Fontaninium de Vindiciis an

Liquorum diplomatum adversus Bartholomaei Germonii disceptationem, De veteribus regum Francorum

diplomatibus, & arte secernendi antiqua diplomata vera a fa sis &c. IlI. Suppostionis corruptionisque librorum fraus au

siua est, neque adhucdum exoleta. Paullo ante cauisas errorum in codicibus occurrentium patefeci ; satis Porro ut mihi videtur , provisum est recto codicum antiquorum usui ; reliquum est tandem ut regulas exhibeam, quarum ope integri a corruptis, nothi a genuinis auctorum scelus discerni queant. Quod antequam'praestem, dari revera hujusmodi depravati Oranes, suppositiones , fraudesque paucis commonii rea necesse est . Atque ut ab antiquis exordiar Galenus comm. I. in Hippocr. de natur. homin. ad text. qa. ,, Antequam reges, scribit , qui erant Alexandriae & Perghmi de possessione veterum librorum studiose tontenderent , nondum ullum falso inscrthebatur opus. Sed poliquam praemium accipere coepit sent, qui antiqui alicuius nominis scripta iis afferebant , sic deo mum multa falsa inscribentes adportabant M. Atque idem in praef. comm . II. teritur. Johanneς Woυverius' in polymathia cap. xvi. longa exemplorum serie id fraudis frequentissime ad mill um apud antiquos e vineir. Clericuς in tom. I . pari. III. sest II. cap. a. factitatum idem demonstrat . Id etiam extra omnem dubitationis aleam ponit Walchius in diatri hade arte critica veterum Roman rum edita ann. Ip*8-

congestis undique te ilibus e ubi criticorum Nuoque , munera apud Romanos explanat. Idem Calabiu ialiam diatribam de ortu progre Iu artis criticae apud vet. Roman. ediderat anno I 747. in qua ori- Luaem

299쪽

et o L.III. ART. RECTE RATIOCINANDI.

ginem, incrementum, & piaecipuos Criticae cultores Penes Romanos enucleaverat. Apud Christianos primae aetatis frequens de eodem crimine Patrum con quesitio occurrit . Amphilochius Iconii episcopus delabris huiusmodi supposivis commentarium edidit, qui nunc desideratur . s. Hieronymus in de scrip. eccl. Maria apocrypha volumina recenset. Porro autem Sixtus Senensis de librariis suae aetatis in praef. ad Biblioth. Sanct. is Typographi primum, scribit, & bibliopolae quidam, nihil praeter quaelium arte sua quae- Tentes, novos quotidie librorum sceius emit uni adulterinos, supposititios , pseud epigraphos , & nathos, praepositis absque ullo judicio & pudore in frontispiciis operum , quo ipsa & carius & citius vendant, falsis illulirium auctorum inscriptionibus . Hoc sane artificio supposuerunt nobis , inter multos spurios Partus, Quaestiones in Cenesim Phil Gnis Judaei, Qu. E-stiones Juilini philosophi & martyris ad gentes, Qua siones cl. Athanasii ad Antiochum , Origenis paraphratinoin Job, ejusdemque in eundem liorum commentarios , item Arnobii rhetor Is in Psalt nos commentaria i Eusebii Eme seni homilias in Evangelia, Ambrosii in Apocalypsin explanatio ues , Hierunymi in Proverbia libros tres, & in Lamentationes Jeremiae libros tres , Eucherii in Genes eos , & Regum historias libros octo , & cum his alia plurima , sub

nomine praesertim veterum Patrum asci titia opera; quorum dogmata , ut usi, ac tempora magis ab i-rsorum titulis & inscriptionibus dillant , quam coe isim a terra is . Quid plura Viget ca) adhue mosi' ille a is uocirca scitu periucundum es quod Dan Ge-

. eius A rhosius in Pobb ore litterario itib. I ira. c. v I . 3. Φ. denarrat . Lexicon Martinii viri in enucleandιs,uominum originibus admod3m et ex foti tuis iterarum excusum jam Uendere inchoabat quidam librarius , quum VOD Et nolog cou festinauribus praelis in lucem edi ab Eleevirio intellexit . DLoepto deii iere

Tlet uiritim edicit ille . Renuit die . Lis ad jadicem uirιmenda defertur, plagitiue 41ms. arcessirur, ut qui

300쪽

DE IUD. ENUNC. ET ART CRIT. 27s

iste infamis, vigebitque in posterum. IIII. Regulae, queis recensitas fraudes corruptionesque deteguutur . Quid restat , detecta iam patefactaque flaude, nisi porro ut regulas proferam, quarum subsidio genuini auctorum libri secerni a spuriis possint Clericus ea super re decem tradit regulas , quae criticis prosunt, modo & ipsi historias , & vetustam scribendi rationem ealleant . I. Suppositi libri indicium est , si in vetustis codicibus alii tribuatur auctori , quum nulla ratio sit , cur ejus non habea

tur , cujus nomen apud antiquos codices praesert tinterpolati vero libri argumentum est , si in vetexibus codicibus aliquid desit , quod reperitur in no Vis: mutilati tandem libri in dieium est, si aliquid in vetustis codicibus sit , quod deest in novis . Nullius eget rationis, ut ei ndes adhibeatur; sua quippe luce nitide nitet. ΙΙ. Si quae a veyeribus ex libro aliquo olim prolata sunt , ea nunc in libro eadem inscriptione insignito, desiderantur, aut allus est, aut mutilus: si vero a later legantur , suspectus sit oportet: si omnia inveniantur eadem, genuinus est liber& integer, ni si aliae sublint dubitandi rationes. Hi neb. Iustino martyri acriores critici non injuria Ora -

tionem ad Gentes abiudicant; in ea enim desiderantur hodie nonnulla , quae ex veterum testimoniis inibi laudantur. Justinum de daemonum natura In ea dem disputas e disertis verbis tradit s. Hieronimus, verum ea de re in praelanti nulla mentio fit . Praeis terea Leontius lib. II. contra Nestorium & Eutychetem s. Iu lli ni orationis contra Gentes fragmentum

Proseri, quod adhuc evanuit. Adisis operum s. Ju

mae stri Di Martinii etγmologias expilarat, suoque oper;

adsuerat . Fleteυirius contra contendit non esse plagii notam Vossis inurendam, quod ex suo penu depromta plura Martinii lexico addiderat . Sed momentum Uiud nullius ponderis exputatum ess . hinc Theodorus Jansonius in ollab. Plagiariorum pag. 43. catalogum pedirexens Uirorum, qui hocce crimine tenenIur, Volpum quaque iis accensuit.