장음표시 사용
301쪽
2 1 L.III. ART. RECTER ATIOCIN NDI.
sini editionem a Roberto Stephano confectim , &Paris et, iam, nec non Cali mirum Oudmium Ue Scrip.
Eccles. t. II. stac. II. III. Scripta , quorum nullam emio in veteribuS catalogis, quaeque memorata .ron sunt ab ullo scriptore proxime sequentium taculorum, ut plurimum aut ficta sunt iudicanda, aut .sus pesti habenda , nisi alia sit ratio in contrarium. Et lane Caesaris commentarios genuinos et se eius tin' 'Tus non aliunde mihi constat , quam ex pei petuommoque testimonio scriptorum proxime consequentium aetatum , aliorumque iis succedentium. Si quidem Pro Renuinis Caesaris iucubrationibus habent Cicero, di Hirtius , ac deinde Strabo , tum Sueton: us , &Plutarchus , & Grammatici postmodum ueteres, a Teliqu, subinde ad haec usque tempora scriptores. Ea- .dem ratione utitur b. Augustinus adversus Faustum Nanichaeum adu Iteratos esse Novi Testamenti libros Contendentem ., Quae unquam litterae , scribens lib. XXIO. c. v I. ullulia habebunt pondus auctoritatis,
si Evangelicae, si Apostolicae non habebuntὶ De quo labro certum erit, cujus sit, si litterae, quas Apostolorum dicit & tenet Ecclesia , ab ipsis Apoliolis
Propἡgata, & per omnes ςεntes tanta eminentia declarata, utrum Apostolorum sint, incertum esti Et hoc orit certum, scripsisse Apostolos, quod hai: Ecclesiae contrarii haeretici proferunt , auctorum suo rum nominibus appellati lonee post Apostolos exsistentium ὶ Quasiovero & in litteris saecularibus non fuerunt certissimi auctores , sub quorum no minibus postea multa prolata sunt , & ideo repudiata, quia vel his, quae ipsorum esse constaret, mi ni me congruerent , vel eo tempore , quo illi scri-Pserint, nequaquam innotescere, & per ipsos vel familiarissimos eorum in posteros prodi, commendari que meruerunt. Nonne, ut alios omittam , sub Hip- pocratis medici nobilissimi nomine quidam libri prolati , in auctoritatem a medicis non recepti sunt Necaeoς adjuvit nonnulla similitudo rerum , atque verborum, quando comparati eis, quos vere Hippo
cratis esse coastaret, impares judicati sunt, Et quod ab
302쪽
nb eo tempore, quo & cetera scripta ejus, non in in Notuerunt, quod vere elus essent. Nos autem libros,
quibus illi, qui de transverso proferuntur, comparati Tespuuntur, unde constat esse Hippocratis unde siquis hoc neget , nec saltestis refellitur , sed ridetur nili quia sic eos ab ipso Hippocratis tempore usque ad hoc tempus , & deinceps successionis series commendavit, ut hinc dubitare dementis sit Platonis, Aristotelis, Ciceronis, Varronis, aliorumque hu3unmodi auctorum libros, unde noverunt homines, quod ipsorum lint , nisi eadem temporum sibimet succedentium conrestatione continua Multi multa de litteris Eec Iesiasticis conscripserunt , non quidem auctoritate canonica, sed aliquo adjuvandi studio, sive
dicendi. Unde constat, quid cujus sit, nisi quia his, quibus ea quisque scriptit, quibus potuit, insinuavit
atque edidit , &:inde in alios atque in alios conti- 'nuata notitia, latiusque firmata ad posteros , etiam
usque ad nostra tempora pervenerunt , ita ut interrogati, cuJus quisque liber sit , non haesitemus quid respondere debeamus Sed quid pergam in longe praeterita Ecce i itas litteras , quas habemus in manibus , ii poli aliquantum tempus vitae hujus nostrae, υEt illas quisquam Fausti esse, vel has neget meas, unde convincitur, nisi quia illi, qui nunc ista nove. runt , notitiam suam ad longe etiam post futuros , continuatis pollerorum successionibus trajiciunt Qui egregius Augustini locus non solum huic, quae ad manus est regulae , sed etiam antecedentibus &consequentibus mirificam lucem adjungit. IIII. Quae
diserte sunt rejecta, aut in dubium revoca ta ab 'an isti qui otibus, ea admitti.nequeunt ut genuina propter auctoritatem rece utiorum , nili rationes gravissimae nos commoveant . Quis quaeso , Proto evangelium
Jacobi, Evangelium di a Zaraeorum, Evangelium Nicodemi, epistolam Paulli ad Laodicenses , Isaiae visiones, & alia huiusnodi haereticorum typis excusa scholiisque illustrata pro uacris canonicisque voluminiis hus habuerit, quum omnes ad unum antiquiores Eecieliae Pacies ad apogrypha & commentitia amandam
303쪽
274 L. VI. ART.RECTE RATIOCINANDL
rint U. Liber in quo dogmata leguntur Iis contraria , quae scriptor cujus nomen praefert constanter cle-sendit , praesertim si dogmata videantur esse aliculus momenti , aut spurius est, aut interpolatus. Hoc argumento s. Hieronymo abjudicandi sunt Commentarii in tredecim Paulli epistolas, quanquam in Iron te Hieronymi praefatiunculam ad Heliodorum lcribentis praeferant. Siquidem non modo stili diuertitas, sed etiam dogmatum discrimea ipsius non elle liqui. do indicant. Eorum auctorem , quisquis ille luerit, Pesagiana peste laborasse in comperto et t. Nam ecll- serens illud cap. v M. epist. ad Rom. o Sine lege Pec caturi erat mortuum ,, insanire eos putat, qui Cre dunt peccatum Adar ex traduce parentum in nos derivat se; assirmans idem peccatum non propagat lOne , sed exemplo dumtaxat ad posteros transtulum . Ex quo satis liquet Hieronymum Pelagiam uogmatis laciliem acerrimum non fui isse hujuς operis auctorem . Sunt & alia quaedam in his commentarii S a J- se ita , quae haereseos sulpicione non carent. Ne quis porro in huiusce regulae usu a veritate aberret, magnam adhibeat cautionem oportet. Ii scriptores quiveritatem maximopere de petiunt in suis lucubrati nibu Si non uerecunda impediuntur, ne, ea detecta, vel sibi ab aliis commonstrata palinodiam canant, lisalsa prius docuerant. Illustria eius rei no is relique runt exempla b. Rugustinus in libris Retractationum, Hippocra tes, quem non puduit aliqua errata la4 ln- genue fateri ; M. Tullius qui opustula quaedam uain iuventute consecta veluti subruilica traduxit , alia que innumeri . Sed non raro evenit , ut qui/qu mscriptor, atque iis contingere tape solitum eit, quplura i in vulgus ediderunt , eorum immemor quae alibi tradidit , iis contraria doceat , atque labrin et minime conveniens deprehendatur. VI. Liber in quo me olantur aut personae auctore, sui tribuitur, re
cen Mores, aut nomina recenta ra, aut recenti Ora
cta , vel spurius ell, vel interpolatus. Hinc in ligne scriptorum agmen 'quum ex iis qui extra Romanam communionem sunt , ut Blondellus, Cavaeus, Ha
304쪽
dinius, Basnagius, Pearsonius, Casau bonus; tum e Catholicis, ut cardinales Barcinius, Bona, Perronius,
Gotitus, P. de Marca, A. Augustinus , J. Sirmondus, D. Petavius, Ph. Labbaeus, Chr. Lupus, E. Schel strat jus , N. Alexander , H. Serrius , Io. Nicolai, Mich. Lequienius H. A. Gravesonius spuriis accensent quinque decretales epistolas Clementis Ι. tres Anacteti , duas Evaristi, tres Alexandri I. duas Xystii I. unicam Eleutherii, quatuor Victoris, duas Zephyrini, duas Callisti, unicam Urbani I. duas Pontiani, unicam Anteri, tres Cornelii, unicam Lucii, duas Stephani I. duas Xysti II. duas Dyonisii , tres Felicis I. unicam C aji, duas Marcellini, duas Marcelli I. tres Eusebii, unam Melchia dis , unam Silvestri, unam Marci, duas Felicis II. septem Dama si . In supposititias igitur referunt ejusmodi litteras
Eruditi, tum multis nominibus nimirum, quod stili similitudo in omnibus paene epistolis unum eundem que auctorem prodit , anachronismi vitium , quod scriptoris imperitiam portendit, &c. tum eo vel maxime quod Patrum testimoniis sunt contextae, quos
poli laudatos pontifices floruisse palam est ; Uulgataque editione in producendis Sacrarum Litterarum locis utatur , quae non nisi post aetatem longe posteriorem pluribus ex recensitis summis pontificibus adhiberi coepit . Adjeci praeterea , quod non omnino suppositus , sed tantum interpolatus possit nonnun- melle aliquis veterum liber; quia, non vicaici evenisse jam . probe norunt, qui in codices
antiquos illustrandos incumbunt, ut e margine cui erant appictae adnotationes in auctori S textum com migrarim. . VII. Liber indoctus aut imperitia re se tus non potest ulla ex parte, aut saltem totus viro non inepto assigi, quamvis in vetustis codicibus ejus nomen praeferat . Hac d E caussa universae Scripturae
sanctae Synopliς , id est Contuitus Dorotheo Tyri presbitero non episcopo, ut aliis placuit ) jam a GJudicatus a nonnullis, nunc ab recentioribus Criticis universiam anonymo cuidam longe posterioris artatis tribuitur ἱ sabellis enim & nugis innumeris sea S a Iet.
305쪽
tet. Eodem plane nomine liber de vita & interitu omnium Prophetarum eis a s. Epiphanio Salaminae Cypri episcopo, cui adscribitur, abradendus. Collectio e si infinitis fabulis & commentis consarcinata ,
uuae illi viro docto, atque erudito attribul nequit , Quin pro fanatico ac bardo habeatur . VIII. Liber in quo tractintur, vel respiciuntur controveritae natae prst tempora scriptoris, cui tribuitur, aut in quo deprehenditur scriptoris recentioris imitatio, aut spurius et , aut interpolatus. Ex vi hujusce regulae esu cubrationes Dy uaiso Areopaguae vulgo adscriptas emunctioris Critici naris ei abiudicarunt; Symbolum Athanasianum illius celeberrimi praesulis foetum esseaenuinum abnegarunt propterea quod haeretes dies orianam ti Eutychia nam post S. Athanam aetatem subortas respiciat. VIIII. Si stilus sit diversus a noto aut scriptosis , cui tribuitur, aut taculi, In quo ille uixit , spurius eii . Si vero idem sit strius cum stilo alterius scriptoris, ejus potius censeri debet, linihil aliud obitet. Stilus ergo non modo pro icriptorum , sed etiam pro aetatum diversitate varius est ;atque adeo pro materiei , in. qua versatur scriptor, natura diversus esse solet . Atque argumentum exstili di .ersitate ductum est omnium sottasse eviden tius certiusque ad dignoscendos ac secernendos genuinos a spuriis auctorum libris. Nam, ut scite obser .at Xystus Senensis Bibliot. Sanct. lib. MD. ita sin. etsi cuivis impostori facile sit auctorum patriam,
Penu ς, temporaque mentiri , ae dogmata sequit nihil tamen dissicilius est , quam alterius imitari ullum . Stilum autem appello non illam exteriorem sermonis superficiem, sed orationis characterem, dictionis contextum, texturae con inultatem , elocuti
nis formam, figuras loquendi, dispolitionis artificium,
tractitionis methodum, A cetera quae cuique dilerto auctori propria san . sicut emm suus cuique homini corporis habitus est, suus cuique vultus , suus cuique nativus color, sua cuique vox , aliaeque laci putares notae, quibus a ceteris hominibus dii tinguatur ita singulis Ecclesiae scriptoribus peculiares quaedam
306쪽
dam proprietales insunt, quae aut nur quam, aut ra
To alteri conveniant ; veluti sunt plausibilis Anti chi pompa, Basilii accurata dimonis diligentia, sublimis regorii Theologi cothurnuς , Chrysostomi sponte fluens atticismus, purissima Cypriani facilitas, Gallica Hilarii grandiloquentia, gravis & aruuta brevium sententiarum in Ambrosio copia, in Hieronymo piEtiarata rerum, verborumque varietas, in Augustino cola similiter finientia , & commata similiter cadentia, in Gregorio numerosus periodorum al-eternatim respondentium incessus, & alia his similia; quae quam tum libet quis affectet, minime tamen aia sequi pollit. Nee sum nescius esse, qui diversum sentiant , asserentes in deprehendendis titulorum sce- tuum) impoliuris nullum esse indicium stilo fallacius: quoniam non id essi semper sit eidem dicendi modus, sed pro argumenti ratione , vel aetatis mutatione , vel liud ii profectu, vel asLctuum divertitate, & saepe duorum auctorum charafiter iit omnino persimilis r quod nec ipse prorsus inficior : aliter enim ne pistolis scribit Hieronymus; aliter in decertationi-hus adversus Rufinum, I Uigilantium loquitur; &aliter in commentariis Prophetarum : alio modo dicebat, quum ellet admodum juvenis, & adhuc rhe-xorum exercitatione calens; atque alio modo senex, quum graviora ac solidiora sed aretur: sed ita tamen semper scribit, ae loquitur, ut ubique eum agnoscas esse Hieronymum: quemadmodum & familiaris tibi amici faciem nunc iratam, nunc mitem, nunc tristem, Nunc alacrem eiusdem semper esse hominis cognoscis.
Fateor etiam inter aliquos et si id rarissimum sit' tantam contingere posse stili similitudinem , ut eos non facile sit discerneret tamen incustrius stili artifex similitudinem a similitudine dili inguet non aliter quam adamantes, magnitudine pares , & splendore non dissimiles, internoscunt gemmarii frigaces, ,.Hd aet' tem porro quod spectat , dioersus sane stilus scriptoris et , qui in aetate aurea ex. 'r. latinae linguae floruit, ab eo qui in argentea, vel in aenea.ae
late scriptitavit, ita ut quamvis strictior sit Calvus, S a nu
307쪽
2 8 L. III. ART. RECTE RATIOCINANDL
numerosior Asmius, splendidior Caesar, amarior Caelius, gravior Brutus, vehementior, & plenior,& valentior Cicero, omnes tamen eandem sana a tem eloquentiae ferunt, ut si omnium pariter libros in manum sumseris, scias , quamuis in diversis ingeniis, esse quandam iudicii ac voluntatis similitudinem & cognationem. Hac ratione permoti, nulla etiam veterum attestatione, Phaedri fabulas aevi Augusti , aut ejus circiter tempestatis esse non ambigimus . Postremo ro varietate argumenti ac materiae diuersus esse itium adhibendum in comperto est . Hinc poetarum
facile princeps Virgilius in Bucolicis humiliorem dictionem , sed .puram ; in Georgicis floridiorem laetioremque ; in aeneide magnificam & sine affectatione cothurnatam usurpat . X. Vocabula sequioris aevi indicant scriptorem recentiorem, vel libri intervolationem ; in translatione vero si nihil sit, quod sapiat linguam, qua scripsisse constat auctorem, cui tribuitur , translatio non est . Atque ii hac regula innixi credimus opus quoddam inter Origeniana adnumeratum, veluti ex gric in latinum idioma translatum, vel supposititium vel interpolatum esse. Etenim prae ceteris q te in eo habentur , quaeque vel interpolationis, vel suppositionis indicia sunt, de b. Luciano m. haec edicuntur : is Ita consummatus est Natus atque gloriosus Lucianus, lucidus vita, luci Adus ti fide, lucidus etiam.tolerantiae consummatio ne ; ab hoc enim Lucianus eognominatus est tanquam Iucidus, aut proprio lumine sibi fulgens, aut altis lucens Quae quidem agnominatio Ludiani, lucidi, lucentis , proprio ' lumine fulgentis & c. graeco in sermone esse nequit , ut ii norunt, qui graecum idio .ma vel summis labiis deguliarunt a . Hasce regulas
a) CL Mabillonius in pari. II. de stud. movcst. c. XI I l. indicia discemendi genuina a soposititiis seri-
308쪽
pluribus selectisque exemplis illustrat Clelicus in Arote critica, quem, si tibi licet, adi. Aloue emim Odi sublidiis adjuti Vincentius Flatius lib. de An OnymiS I 6oo. scriptores detexit , qui suas Iucubrationes sub aliorum nomine edulgarunt . Jacobus t ιδ ι16o. a ultoribus personam detraxit in opere inlcript Visiera aletata. Consulatur etiam Struvius In aliteri. de doctis imposioribus.
De apparatu ad rectam scriptorum sutelligentiam necessario s de monitis x m. quorum lumine suis iura auctorum senia , neque perrauue litteris . consignara assequi postumus ; de multipινcι ari scratica afutu ; ac de quibuydam intemperantioris criticae virιs .
I. Regulae IIII. ad rectam seristorum Radidi-ἐnreligentiam interpretem conformantes . . A IN 'asulque regulas discernendi genuinos a suppoli titit S auctorum icetus ; quo peracto accedere oportet ad re ctam eiusmodi librorum intelligentiam , pro qua LOm Paranda iter nobis commonstrabit ars hermeneulica, quae vero similis probabilisque earum rerum explicatio est, quae vel breviter vel obscure vel negligenter ab auctore enunciatae sunt . Quod quidem ut rite Perastatur quaedam in antecessum cognoscan Iur necesse est, nimirum. I. Originalem eius libri, interpretari velis, linguam apprime calleas Dp o quia versones perfectat perpaucae sunt , In iis linon obaesae natis hominibus est adhibenda , nullae .
fuerit ubique confirmur ulteri ceteror&m auctoris Ost rum sicut oe principia ae opiniones. Si scriptores sis Duchroni,sve paene onchroni , ejusmodi opus eidem au cIorst certo adfinebant . . Sr deuique nihil gejium in hoc opertie legatur quiu cum hisoria fui avi concordet , , . Scias oportet eo esse validius cert usque argum eurum, quo plura congeriantur indicia detegendam, ostendendam ae u modi suppostionem ac fraudem.
309쪽
28o L. III. ART.RECTE RATIOCINANDI.
II. Codices librorum, quos intelligere optas emendatiores tibi comparato. corrupti enim nec verba, nec auctoris sensa tibi exhibere queunt . III. Scriptoris aetatem, patriam, mores, consuetudines patrias, opiniones, professionem, religiossem, antiquitates nos e oportet; ex his enim facili negotio ejus sententiamasIequemur. Ratio est, quia scriptores quum loquuntur ut plurimum ad inlii tuta , consuetudines , Opi niones suae aetatis ac gentis, ad sectam cui sunt a dicti, sententiam latenter referunt. Quamobrem interpres notitiam morum , institutorum, eonsuetudinum gentium scriptoris comparare sibi debet. Atque si scriptor latinus erit, Romanorum instituta & consuetudines &c. ediscere oportet; qua de re adiri possunt Livius, Polybius , Dionysius Halicarnassaeus, &Plutarchus. Compendium aut uitatum Romanarum dederunt Cantelius, Nieu portius,cellarius, Vasletius lfusius prae hisce eandem materiem versarunt Pan vimus in libro. Urbs romana, Civitas romana, & im- Perium romanum , & Rosinus cui accessere eruditissimae Dempiteri notae, quem lectitare , cui per Ecclesi3m facultas est, valet. Qui porro otio abundant, atque ejusmodi res funditus nosse amant, einvolvant ingentia volumina Graevii , & Gro novit , qui diversorum illustrium auctorum tractatus ad graecas romanasque antiqοitates. attineotes in unum collegerunt , Lexicon eruditi itimum Samuelis Pitiis , Richeologiam Potieri . Religionis Romanorum &Graecorum notitia haurienda est ab Ovidii fastis, demetamorphosi, ab Hesiodi Theogonia, & libro operum dierum, ab Apollodori lib. I. , a Sel deni opere de Dii, Syriis. Veterum phjlosophorum opiniones hauriri possunda Diogene Laertio in vitis &dogmatis Philosophorum editionis Menagianae; a libris v. Plutarchi de placitis Philosophorum . quas
latine reddidit, recensuit, annotationibus, uariantibus lectionibus, dissertationibus illustravit Eduardus Corfinius Cler. Reg. Scholarum Piarum, ac Florentiae edidit anno I so. a philosophicis Tullii lucubrationibus, ex quibas Desiderius Jacotius Vandope
310쪽
rarius Philosophorum opiniones jam excerpsit, atque in opuscillo Doctrina Philosophorum nuncupato in
unum collectas exhibuit ; ab historia philosophica Stante ji, Hornii, Bud dei, Capassi&t; ab Archeologiis philosophicis Thomae Burneti aliisque id genexis . Veterum Romanorum mores exposuit quidam
auctor gallus, quam ita lice reddidit, auxit, notisque illuliravit Dominicus Amatus Neapolitanus : Hebraeo tum & Christianorum Mores explicuit Eleurius: Christianorum autem tum orthodoxorum quum heterodoxorum dogmata, instituta , sectae , ediscenda sunt ex historia Ecclesiasti ea, ac praecipue ex illorum Ιibris, qui sectas erroresque haereticorum adnumera Tunt; cujusmodi sunt inter veteres ss. Epiphanius ita Panario , Augustinus in de haeresibus , & inter recentes, Berninius, Rescius , Bellarminus , Bossuetius, Cortius, ac nuper Caietanus Tra vasa Theatinus , &:Alphonsus de Ligotio episcopus s. Agathae
Gothorum. De Harbreorum vero antiquitatibus praeter sacra volumina, atque eorundem interpretes, te
Etitandi praecipue sunt Iosephus, & Philo hebraei is
Consulendae sunt praeterea insignium aliorum aucto Tum lucubrationes ea super re; ut Calmeti Dictionarium, L Dissertationes. Magnum dictionarium Tal-mudicum Buxior fit thesaurus eii iudaicae antiquitatis. Arias Montanus Hebraicarum antiquitatum tra- Etatum edidit, atque suo Biblico Apparatui adjecit. Constantinus P Empereur ubique in suis notis ad hebraeos auctores, quos latina lingua donavit, de rebus di :lerit hebraici ς. Sigomus de re publica Hebraeorum librum elegantem concinnavit, qui copiosis doctisque notis Ioannis Nicolai adauctus est. Cornelius Bert ramus quoque de re publica Hebraeorum scripsit, cuius librum Const. P Empere ut suis adnotationibus auxit . Cunaeus ea quem materiem versavit sicut &Alenochius, & Flavius Illyrieuq in Clavi Scripturae,& Leusdenius in suo Hebraeo. Blasiuς Ugolinus pluribus ingentibusque voluminibus paucis ab hinc annis antiquitates Hebraearum explicandas suscepit. e