장음표시 사용
341쪽
TUI M. regulam VI. impetunt ; id est AEA. AEΙ.
in regulam V. peccant; suntque t AAE. AAΟ. AIE. Alo. IAE. ΙΑΟ. ii. scilicet ΙΕΟ.& AEO. per consectaria ex regulis elicita repudiantur . Hisce itaque omnibus tanquam vitiosis expulsis, decem dumtaxat
IIII. Leges I. II. l l. I I. figurae. Modus n
diremis , O directus finitur . Nee omnes rectos syllogistni modos quaeque figura complectitur, sed aliquos dumtaxat, ut palam fiet in producendis in medium cujusque figurae legibus . Ac principio leges primae figurae binae sunt , quaeque is hoc versiculo
Sit minor affirmans, major vero generalis. Ratio primae partis est , quia ii negans esset assumtio , deberet & complexio negans esse per regulam v I . , ac proinde medius terminus latius usurparetur in complexione negante, quam in propositione ajente contra regulam M. exemplo patefit vitium et Omnis homo est 'animal ; nullus leo est homo ; ergo nullus leo est animal . Alterius autem partis ratio est ; quia si particularis est et , medius terminus qui est ejus subjectum, particularis foret; atque eΟ-dem sensu aeciperetur etiam in assumtione aiente , in qua attributum est , ac proinde ambae praemiissae Parriculares essent, ex quibus nihil concludi posset per regulam v I., Observa syllogismi hujusmodi falsitatem in subiecto exemplo : Aliquis homo ell albus: aliquis AEthiops est homo : ergo aliquis aethiops est albus. Quare ex supra memoralis decem modis quatuor solum ad hanc figuram spectare possunt BAr-
bAra id est AA A. ut Quisquis fame sinit perire ,
342쪽
Quos pascere tenetur , homicida est : seu drimes V NEleemosynas non erogant, publica fame gratiante, eOS perire sinunt , quos pascere tenentur : ergo clivites
illi sunt homicidae . CEt Ar Ent , id est EAE ; ut
Nullus spiritus est extensione praeditus: Omnis Inge Ius est spiritus ; ergo nullus angelias est extentione vraeditus. D Ari L hoc est A II. Quicquid animae sa- Inti prodest, bonum est e sunt autem quaedam ainl-dfationes, quae animae saluti prosunt: ergo quaedatria fitillationes sunt bonae. FErIO id est EIO. Nulli
homines, qui pauperibus opem ferunt culpandi sunt: soni aliqui pii homines, qui opem ferunt pauperibus: ergo aliqui pii homines culpandi non sunt . Ιllhaeeurima figura hocce axiomate innititur e Quicquid Universim amrmatur, vel negatur de aliquo, affirma xi, vel negari de omni, quod illo continetur. Huae lint tributum de medio affirmatur , affirmari de subie- etiam debet, quod in ipso medio continetur: contra si de medio negatur, negandum etiam de lubseqo erit. Binae sunt itidem secundae figurae leges, tuae is hoc versiculo continentur. Una nepans esto, nec major sit speciali I. P alio primae legis ; quia quum medius terminus invropositione, & assumtione sit attributum, si ambae
forent a jentes bis particulariter acciperetur contra Te R. i. Ait 2rjus autem ratio est ; quia si propolitio particularis foret, majus extremum, quod in ea iubjicitur , particulariter tantum usurparetur contra vero universaliter in complexione negante, cujus est attributum; quod cum regula D. pugnat. Hinc quatuor tantum esse huiusce figurae modos consequitur;
id est C EsArE , EAE : Nemo sua sorte content uxinhiat aliorum bonis : omnis avarus inhiat aliorum bonis: ergo Omnis avarus non est sua sorte conten-
us. CAm Estr Es AEE. Omnes qui sunt Iesu Christi, croci ampunt carnem suam: atqui nemo eorum qui vitam mollem ac voluptariam agunt, cruci assipit carnem suam : ergo nemo eorum est Jesu Chri .
sit. FEst Ino, EIO. Nulla virtus est contraria amori veritatis: est quidam amor Pacis, qui est contrarius
343쪽
314 L. IIII. ART. RECT. RATIOCINAND L
amori veritatis : ergo est quidam amor pacis , qui non est virtus. BAroco, AUO. Omnis virtus vera comitem habet prudentiam: est quidam Ieius prudentiam comitem non habens : ergo quidam et elus non est virtus vera. Unico sere axiomate suffulta est haec figura r Duo non sunt quid idem , quum uni quidquam conveniat, quod alteri repugnet. Duas quoque leges habet tertia figura, quas in subjecto versiculo cernere licet: Sit minor affirmans, conclusio particularis. Debet hele etiam assumtio aiens esse , ut in prima figura eandem ob rationem . Porro complexio debet elle particularis; quia quum assumtio sit alens, mi. nus extremum , quod est illius attributum, sumi ur in ipsa particulariter; at proinde ut sumatur etiam particulariter m complexione , cuius eii subjectum debet complexio particularis esse. Quare, sex erunt hu
Num est obscurum: omne rTyllerium est certum erispo aliquod certum est obscurum. FEl Apton EADNullum uiolentum est durabile: omne violentum est praeter .naturam : ergo aliquid praeter naturam non est
durabile. DIs Am Is. IAI. Aliqui impii divitiis abundant: omnes impii sunt miseri . ergo sunt aliqui miseri qui diuitiis abundant . DAt Is I , AII : Omnis Dei serυus est rex: sed aliquis Dei servus est pauper ' erao aliquis pauper est rex. Broc Ardo, O AO. Quidam
divites non sunt avari: omnes autem divites sunt homines; ergo quidam homines non sunt avari. FEt Is aEIO Nulla corpora ex se cogitare possunt: quaedam corpora sunt pellucida : ergo aliquod pellucidum ex se
cogitare non potest . Duo sunt principia, queis tertiae figurae modi innituntur et pii miim ad modos ais 3 tes spectat .. si ciuo attributa eidem subiecto conia veniunt , inter se quoque aliquando convenient ' vgr. si omne mysterium eli obscurum,& certum' aliquod certum quandoque potest esse obscurum. Alterum ad negantes modos attinet , nimirum : Si ex duobus attributis unum alicui subiecto conveniat, cui
alterum minime convenit, isthaec attributa quando isque
344쪽
que inter se non convenient; v. gr. li nulli violento conveniat esse durabile; & omui violento conveniat esse praeter naturam, fieri potest, ut aliquid, quod est praeter naturam, non sit durabile. Postremo tres regulas quarta figura habet h. sce versibus expressas. Major ubi astirmat , generalem sume mino
Si minor assirmat, conclusio sit speetalis rQuumque negans modus est, tunc major sit ge
Ratio primae regulae est, quod qnnm in isthae figura meatum particulariter sumatur in propositionea jente, cujus est attributnm, ne in assumtione quo que , cujus est subiectum particulariter sumatur, assumtio universalis elle debet; secus in regulam i. peccaretur. Secundae, quia quum minus extremum, quod est alsumtionis attributum accipiatur in ea par ticulariter , accipiendum est etiam particulariter in complexione, cujus est subjectum; ac proinde particularis complexio esse debet ratioquin latius in conclutione, quam in praemissis acciperetur, quod regulae secundae repugnarer . Tertiae denique, quod si modus
est inficialis, id est si complexio negans sit, ideoque
in ea usurpetur majus extremum sive attributum vini versaliter, debet etiam in propositione universaliter usurpari, cuius est subiectum, adeoque illam iuniversalem emcere. Hinc colligitur quinque tantum ei Iam os huiusce figurae utiles, quorum exempla protevior BArbArI, A AI r Omnes opulenti vehementer timent ne divitiarum jacturam patiantur: Omnes aurem qui vehementer timent ne divitiarum iacturam patiantur sunt infelices .: ergo quidam sunt infelices, qui tamen sunt opulenti: CAIEnt Es, AEEromais superbia est peccatum: nullum autem pecca. tum est opus Dei: ergo nullum opus Dei est super bia. Dib At Is 1 AI: Aliquis homo imperitus est Verax: omnis autem uerax est audiendus: erto aliquis homo4audiendus est imperitus t FEs Amo EAO , Nulli milites strenui recusant subire uitae discriment omne autem vitae dilfrimen seminis displicet r.ergo
345쪽
bliquid feminis displicet, quod milites strenui subire non recusant. Fr Es Isom Elo: Nullus i nauus est aptus bello e aliquis autem aptus bello est nobilis tergo aliquis nobilis non eis ignavus . Ad haec adueris tendum est', quod quum Aristoteles, atque post eum quam plures alii e figurarum numero hanc quartam exturbarint , ac Veluti inutilem contemserint pro quinque recensitis modis , qui directe in ea concludunt, quinque alios modos indirectos hilae artifici sis vocabulis exprestas primae figurae substituerunt e Baralipton, Celantes Dabitis, Fapesmo, Fri se morum ; queis adjecti quatuor modi directi novem e fietunt hisce uersiculis contentos: Barbara, Celarent, Darii, Ferio, Baralipton Celantes, Dabitis, Fapesmo, Fri sese morum. Ad secundam vero, & tertiam figuram sequentes at
Cesare, Camestres, Festino, Baroco, Darapti Felapion, Disam is , Datis, Brocardo, Ferison . Accipe denique modos quartae figurae hocce versiculo
Barbari, Calentes, Dibatis, Fespamo, Fressem.
Modus porro directos, sive complexio directa ea vocitatur , cujus attributum idem est ac attributum enunciationis demonstrandae, ut si iii haec enunciatio evincenda sit: omnes opulenti sunt infelices: Atque In hune modum in prima figura syllogismum disponam. Quicunque vehementer timent ne divitiarum jacturam patiantur sunt infelices: Omnes autem opulenti uehementer timent ne iacturam divitiarum patiant ergo omnes opulenti sunt infelices. Contra si
eandem enunciationem demonstraturus ea ratione syllogismum contexam, ut attributum enunciationis ostendendae subjectum complexionis evadat, modus indirectus, sive eonclusio in directa appellabitur, ut ne ab allato exemplo discedam, eundem syllogismum iaBarbara conformatum, in Baralipton ita convertam. omnes opulenti vehementer timent ne divitiarum jacturam. patiantur: omnes autem qui vehementer
tament ne divitiarum, acturam patidatur sunt infe-
346쪽
Iicest ergo quidam sunt in iesices , qui tamen sunt opulenti. Conlimili, prorsus 'ratione syllogismus in secunda figura , Cesare : Nullum infinitum auge-xi potest : Omnis numerus augeri potest , ergo notius numerus est infinitus : in modum in directum Cesare t ergo nullum infinitum eii nume rus . Idem contingit in modis tertiae figurae , ut cognoscer' quuique per se potis eit : quare non vi deo cur n lectis ceterarum figuratum modis in directis , quinque tantum primae figurae commemorent. Postremo iam patet primam este ceteris figuris an-zeponendam , quippe quae sola omnes concludendI modos contineat, scilicet complexionem aientem, &Degantem, particularem aientem,&. negantem: dein de medium in ea sola suo collocatur loco , hoc eit inter utrumque extremum,& geminum praeitat osticium attributi & subjelli: praeterea servatur natura ordo; nam attributum complexionis, quia latiuS me - dio patet, de illo in propolitione enunciatur, mesium vero ipsum quia latius patet subjecto ; de illo dicitur in assumtione: tandem termini complexionis etiam in praemiliis , retinent naturam suam , sublectum quidem lubjecti, & attributum attributi. Potest porro quisque imperfectus syllogismus ad perfectum primae figurae revocari, quod qua ratione fiat,
a Jam vero reductio est translatis Bllogismi imperfecti ad perseelum evidentiae obtinendae causa. Per. fetius nuncupatur ollogismus, qui propter idoneam meaii termini cum extremis connexionem clare luculeuter concludit , cujusmodi sunt , uri jam diximus , Omnes primae figurae . E contrario impersectus dit litattir ille,ctijus complexio non per pitve ex praemissis dimanat, ut omnes reliquarum figurarum filogismi sunt . Ad pra-mnis itaque figuram sunt omnes reducendi, ut per ea sani . Sciatae subrisiissimas eae de re tradunt regulas , quas necessarias fecerunt Sophistae, quae nunc nullius fere sunt usus. Sed no se eas oportet ; quia ut ait Senec.32e benef. I. v I. c. I. is Vuod ducere supervacuum est,
347쪽
De olivismo complexo; o regula generali pro quoυissulogVmo expendendo, num rite concludat: de ollogi mo demonseratietis , topico , oe sophistico ; tibi sophismata in medium aderuntiar; deque ratione sophismata diluendi.
Diugismi complexi indo- TAM supra duplex syllogi Lus ac natura enticleatur. J mi genus simplicis nimirum, & complexi in digitavimus: de simplici in superiori prodes cognoscere se. ω ep. xxxxvi III. de hisce F- milibus loquens is Mu nego, scri sit, prospicienda bia, sed prospicienda tantum, a limine salutanda in hoe Mnum, ne verba nobis dentur, . aliquid esse in illis
magην ae secreti boni Iudicemus ,, . Sed quum eodem Fadio non omnes revocari ad primam figuram queant , Logici dulicem di inguunt redintionem, alteram dire.
Ham sve esten om , oe alteram indi rediam sive ad mmobile nianc μιam. Reduebo osenstra es revocarioniugismi imperfectu ad aliquem perstium in prima ,-
Αμνο οῦ ΨVae quatiem sola enuntiatiouum conversione persectior. Jed advertendam es primo, barbaros illas et O. ces , queis filogismorum modi designantur ob una exsis cous novillus B, C, D, F incipere. Modus ergo imper Eius ad illum perfectum revocori debet, qui ab e dem Iitte, a Initium capit ; ex. gr. Ollogismus in Ba-νοω reet caudus e se ad barbara, tu Camaseres ad Celarent C c. Aἀυertendum secundo , quoitior alias consonantes 5, P, Aq, C Midem vocalibus adhaereutes resteriri, quarum prima V denotat enunciatiouem ol Vmi , euam localis mdgitat , suae praeιr , couvertendam es simpliciter . Secunda P significat , enunciationem cuu verri debere per accidens . Tertia M indicat enunHarionem esse loco moliendam ita nimirum tit ex pro Wrtone astum lio fiat, ex assumtione propositis. Popremo C opendit morim Bllogismi, tu quo reperitur, re
duci non posse osensve , sed ranium per impossibile .
348쪽
riori capite actum est: de complexo nunc pauca adne Etamus oportet.Sy llogismus complexus ille est, cujus una
Quae omnia hocce disticho coettenta habeto: S vult simpliciter verti. P vero per accid. M vult mutari. C per impossibilo duci. Explicemus is aec exemplo . C A: Omnis homo esὶ υι-vens mE: Nullus lapis est υiυens: I rEse ergo nullus lapis e H homo . Muoniam igitur modus bis a CexordiIAr, ad Celarent ollogismus et revocandus . Ωuum porro post vocalem A, quae proρositionem designat, occurrae littera M. debet propo sitio transponi, me loco assumtionis accipi, ω miclom adsumtio debet propositionis locum occupare . Denique quum post listeram E , cui quum assumtio, tum complexio respondet, obuentat Iittera S, tam assumtio , quae in proρositionem mutauda esse , quam complexio conυerti simpliciter debent . hine ollMisenus in Celarent hic erit : Nullum Uiυenses lapis: omuis autem homo es vivens .' ergo nulla homo est lapis. Haud absinnili ratione de aliιs ratioci-NaIOr. At quum in Brocaria, oe Baroco littera C insit, per impossibile hi duo modo reduci solummodo queunt.
Redus io igitur indirecta sυε ad impossibile sit, quum
coutradictor. r negatae consecutionis, loco praemisiae usurpatur, atque cum altera praemissarum jam concessa iis copulatur, ut coutradιctoria alιerius praemisis jam concesiae inferatur : hae ratione binas contradidiorias enuntiationes dare cogitur perfficia foetiis adversarius
ad incitas redacius: hinc ad impossibi te es appellata. Imp diis est aurem, idem esse, ac nou esse . Locum hujusmodi redusim habet in omnibus modis tam fecundae, tum tertiae figurae oec., quum uni inm verum sit: ex contradictorio conseque itis sequi contradictorium an recedentis, s illatio fuerit optima , sed praecipue ad Ba-roco, Brocardo, qui reduci per directam utiliter non possunt, attinet. Accipe netodum quo fit. Si quis datis
praemissis, complexionem neget, ex ea contradicens esuu-
elatio eruitur. Porro U Me enuuciatio, si modus fit Ba reco, propositionis loco collocatur; si sit Brocardo a m- i
sionis s atque indo p rima ollogismus prosciscitur , cujus
349쪽
praeinjsIarurn eli propositio complexa , & quidem ita inlii nuta, ut altera illius pars in minori assumatur, altera in conclusione, ut Qui conspicilla invenit subsidium jus complexio alterutri ex praemissis iam concessis es op posita. Gtam qsidem regi, iam distu ho comprehenderun3
memoriae cauda οῦ o Mojorem servat, mutatque Baraco minorem . Majorem mν tot, retinetque bro ardo miuorem . .
4xemplis rem explanemus oportet . Sit ollagismus in Baroco e Omnis homo est rationalis o a ιιquod aut malnou es rationale r ergo aliqtiod animal non est homo is egetur complexio: quam per impossiolis ostenderis Uerom esse , adeoque concedendam: reta 'a majori, euian cla Itonem conisadicentem negatae complexionis loco mi πο-ris a sume, atque in Barbara olloe semuna consae Omnis homo es rationalis o omne animal es homo 2 ergo omne animal es rationale. CHus quidem complexio, uti per Ie patet , contradid orie προοι tiar minori jam concessae . Ergo dandum es aut ollaei mum illum recte concludere, aut duas contradicentes entinctationes ede si 'mui et eras, quod es ad impossibile reducere, vel ut la-rine u cam, tirgere incommodo advertarium. Pores etiam alia ratione complexio negata eLuci, dummodo praemissas concesserit adve furitis. scisicet sistivismus Hens fuerit per isthaec axiomata Gentia probabιιur e Quae conventant uni tertio conυeniunt inter se. Muicquid uniυerialiter o lsrmatur de aliquo , asser mari debet de omni, quod sub illo continetur . ex. gras quis datis praemissis : Omne Lovum es amandum ratqui virtus es bona: complexionem ergo virtus es a manda insciare re se Orgumentator: Quae couventuit uui rertio conυeniunt .nter se , Tu utramque piamissam dando , dedisi υirttitem oe amandam conbeuire, adeoque virtutem esse amandam. Eodem pacto haec ne gantia axiomata ollagismo inficiali applicantur: Quicquid oniversaliter de aliquo negatur, negari etiam dein de omni, ρυιd sub illo continetur. Ea qNorum unum
con Uenit cum tino rertio , aliud nou convenit , non
sunt unum, oe idem inter se , sive inter δε non conL
350쪽
sidium oculorum imbecillitati maximum tulit:'atqui Salo inuq de Armatis Florentinus de funatus ann. IIII. conspicilia invenit: ergo Salvinus &c. subsidium oculorum imbecillitati maximum tulit . Poteii autem eomplexio non solum in propositionibus , sed etiam in ipsis terminis ineste, ac negotium facessere. Qiiare, ut intricatam rem expediat Auctor, art. cogit. re
sulas, exemplaque in medium profert, atque satius per exempla, quam per regulas id rei explanari enuclearique polle contendit. Nonnulla delibamus. Divina lex iubet reges honorari: Ferdinandus.1 est rex: ergo lex divina jubet Ferdinandum Lor. honorari . Syllogismus iste a nonnullis vitii arcessitur, quod sit in secunda figura , ac praemissas aientes habeat contra eiusdem figurae canones. Sed longe opinione sua falluntur; nam m. reges in majori non est attributum, sed subjectum alterius enunciationis implicitae vel incidentis eis, quasi diceretur e Lex divina jubet, quod reges sint honorandi: & complexio iticem sensum hunc eficit : Lex divina jubet , quod
Ferdinandus ii I i. siri honorandus. Enucleatis itaque in hunc modum enunciationibus: Lex divina iubet, quod reges sint honorandi: Ferdinandus porro rata. eis rex: ergo lex divina juber, quod Ferdinandus ror.
sit honorandus. Ac propositio illa: Lex divina jubet,
quae praecipua videbatur, incidens tantum est; . quia planum est, hujusce argumenti vim in hisce aliis e- nunciationibus sitam ei e . Reges sunt honorandi rite id inandus m I. est rex: ergo Ferdinandus Oret. est honorandus. Eadem de caussa lallogismus iste secundae figurae vitio laborat, qui tamen ad ejusdem figurae a multim exactus in speciem videtur. Debemus credere Scripturae: Traditio non ei l Scriptura: ergo non debemus credere Traditioni. Revoca eum ad primam figuram, ut vitium detegas , ut Scriptu elicredenda : sed Traditio non est Scriptura: ergo Traditio non est credenda. Ex aissumtione enim inficiali in prima figura nihil concluditur. Auctor art. cogit. in hunc modum ad pr. fg. revocat. Credendum bcripturae est.: Traditio non est Scriptura: ergo cre-