장음표시 사용
361쪽
quae prae diversa sy Ilabae quantitate plura signincat , ut populus, cujus voculae ii prima syllaba corripitur
multitudinem unius civitatis denotat, si vero pro. ducitur arborem designat. Isthaec autem fallacia frequentius locum apud GraecoS, quam Latinos habet, quorum quidem verborum accentu , aut spiritu mutato res longe diveris designantur . Fallacia figuraedictionis habetur , quum quisquam simili positi line
deceptus, easdem aflectiones verbis diversis attribuit;
huc spem ii illud Diogenis Cynici , qui Euclydis dialectici , scholam nuncupabat , bilem ; quippe quia nimis contentiosos auditores suos iaceret. Homonymiae fallacia est ambiguitas vel exanscitia, vel ex necessitate, vel ex fraude ejus profecta , qui eodem vocabulo plura designat et exemplum exhibet Tullius de fato cap. II r. is Quid enim, inquit, si Daphitae fatum fuit, ex equo cadere, atque ita , perire Ex hocne equo , qui quum eqliuS non esset, nomen habebat alienum ,,. Daphita fuit e rupe, quae equus appellabatur, praecipitatus, ut ei per hanc .mbiguam vocem Apollo Delphicus praedixerat. Amphibolia est fallacia, quae profluit ex pluribus vocabulis conjunctim acceptis, licet per se seorsim considerata sint perspicua; cujusmodi erant paene omnia deorum falsorum oracula, quae in utramque Partem accipi poterant; ut illud de Croesor Croesus Halym su-
Perans magnam pervertet opum uim Ambiguum sa-Me erat, an trajecto Haly flumine, hostium an suas pa-ajus copias perverteret. Compositionis fallacia dici-zur, quum vocabula nequeunt recte intelligi, nisi divellantur; ut illud Lucae c. v M. Caeci vident, claudi ambulant, surdi audiunt; id est caeci vident, quum caeci esse desinunt &e. Fallacia divisionis admittitur, quum ea disjunguntur, quae disjungenda non sunt ;hac fallacia peccabat illud Zenonis apud Aristotelem Phys. l. v . c. v. quo contendebat singula grana milii in terram projecta strepj tum edere, quod milii modius uno impetu effusus ederet: Isthaec fallacia in scholiω dicitur, sensus divisi, superior, sensus cona po
ssit. V traque ludebat silius, qui rustico patri suadere
362쪽
conabatur in patina non tria ova, sed quinque ineffatioe syllogismo : Ubi sunt tria ova, ibi & duo sunt;
tria & duo sunt quinque ; ergo hare tria ova sunt quiaque . Jam ad rerum fallacias gradum facere oportet Ac primum fallacia plurium interrogariomyra eii,quum Plura ac diversa quaeruntur, quibus satisfieri unico responso nequit; v. g. Aristoteles eit ne philosophus, &vhilosophorum princeps λ Id genus sophismatis ad Socraticum disputandi morem, qui interrogationibus va-xiis conficiebatur , praesertim attinebat . Legesis A. Geli. c. II. l. XVI. in quo hunc morem disputandi verbelle describit, atque prae ceteris. Si ita ego, inquit, illorum aliquem rogem: Quicquid non perdidisi i habeas ne, an non habeasὶ polluto aut a jas, aut ne nes. Utcumque brevirer responderit, capietur. Nan si non habere se negaverit, quod non perdidit, colligetur oculos eum non habere, quos non perdidit. Si avero habere se dixerit , colligetur eum habere cornua , quae non pardidit . Redi ius igitur cautiusque
ita respondebitur : Quicquid habui id habeo , si id
Don perdidi Ignorationis elenchi fallacia fit, quum oppugnatur disputando id quod 'non est in controversia, sed aliud quidpiam . In ejusmodi scopulum non modo pami docti, sed etiam doctissimi viri non raro impingunt ; Aristoteles vir sane ingenio singulari Platonem male mulcat, quod incorporeas reruta
ideas a subitantiis omnibus segregatas esse tradiderit, quum ille alias, quam in divina mente exsistentes, non agnoverit. Petitionis principii fallacia admittitur, quum id pro certo assumitur, quod in disquisitione est positum ; Aristoteles hoc vitio laborat , quum in medio Universi tellurem stam esse ostendit, quod omnia gravia ad Universi centrum ferantur, ferantur autem simul ad telluris centrum , ideoque telluris ti Universi centrum unum idemque sit,
ac proinde tellus in Universi medio posita sit. Nee aliunde eommonstrare At illoteles potest, quod gravia ad Universi centrum se conferant , nisi quod ad
telluris centrum suo pondere nativo serantur. Cir
culi fallacia, quae parum a principii petitione ab inludit,
363쪽
L. IIII. ART. RECT. RATIOCINANDI .
Iudit, eii ostendere idem per idem ; Ita Aristotelea sidera fixa scintillare voluit, propterea quod omni iam maxime a nobis distent ac vicissim a tellure maxime distare contendit, quod scintillent. a) Circulumnos committere abganniunt recentes hae reiici , quod ecclesiae veritatem Sacrarum Litterarum testimonio , ac sacrarum Litterarum divinitatem, tellimonio ecclesiae ostendamus . Verum ab hac labe nos vindicat eruditiss. Faccio latus in Acroas. vi. de pistilli versatione , quae nihil aliud eit, quam argumentatio ab eodem in idem progrediens, nihilque eis ciens quare circulus ab Arii fotele dici: ur . Consequentis lOphisma fit, quum ea consequi ex antecedente conten-cimus , quae nullo pacto consequuntur ut vitium est, ergo ebrietas est. Morro idem vitium admittitur si ea consequi obit male pernegamuς, quae re vera consequantur; ut si quis ab aeger aliquem exsiliere, quem cogitantem esse iam dedit . Fallacia a dicto secundum quia ad dictum simpliciter est, quum ab ea re, quae certo respectu vera est, argumentum ducitur ad eam, quae absolute vera est; ut homo morti est obnoxius; anima autem ad hi minem attinet , ergo etiam anima morti eis obnoxia . Fallacia accidentis ab antecedenti parum differt, fit qoum rei minuitur per se, quod ei solum fortuito convenit , u nomo pulcher Lenerat; ergo homo deformis non generat. Non cauiane pro cauila fallacia est habere pro rei caussa, qu illam minime producit. b) ejusmodi erat sophisma Paganorum a Tertulliano, I aliis egregie soluturn, Christianis objectum: Dum Christianismus an mundo fuit in ille calamitates orbem romanum Oppresterunt ἱ ergo Chrillianismus hujusmodi calamitatum
a in Circtilum sane admittetur festivi s ille Clericus,
qui jam aetate proveeius , iurerrogatus cur sacr=s ini-riari non sineret, rejpondebat, velle se uxorem ducere P. eccur denuo interrogatωs uxo a nou ducerer, νήponde-ιat , veste sacris initiari.
364쪽
eaussa exstitit. Caussam veram cujusvis rei inquirere oportet. is Caussam igitur monebat Cicero Div. II. C. xxvr II. investigato in re nova, atque admirabilis potes ; si nullam reperias, illud tamen exploratum habeto, nihil fieri potuisse sine caussa; eumque errorem, quem tibi rei novitas attulerit, naturae ratione depellito . Nihil enim fieri sine caussa potest Hinc fortasse haut it Leibnitius suae rationis sufficientis celeberrimum axioma. Fallacia argumentationis a veritate relativa ad absolutam admittitur, quum ex eo quod aliqua sententia, cum aliis collata sit vero si ii ior, absolute infertatur veram esse. Hinc quamvis detur in Copernicγna hypothesi felicius siderum motus 'explicari, non statim consequi rur ipsam esse ve- Tam . Aliae excogit pri possunt probabiliores, quae adhuc dum nos fugiunet. Fallacia ratiocinationis a falsitate unius ad veritatem alterius est, quum ostenditur sententiam nostram veram esse , quia aliorum opiniones falsas esse demonstravimus . Isthaec porro argumentandi ratio lum valere poterit, quum opiniones ita sunt oppositae, ut una luculenter falsa dein monstrata , alteram veram esse consequatur; ut si Ostendero humanos animos eorporeos ac mortales esse non posse, inferre rato potero spiritales atque immortales else debere . Fallax argumentatio ab uno genere ad aliud, quae vulgo, Transitio de genere in genus nuncupatur, ab illis saepe adhibetur, qui plures facultates caIlent, & diversa earum axiomata promiscue usurpant; hoc peccatum admittunt, qui mathe. maticas demonstetationes physicis rebus aptant. Contradictionis fallacia dicitur, quum quendam pugnan tia loqui contendimus, quum re i pia pugnantia minime loquatur, quum scilicet idem de eodem asserat, sed non secundum eundem respectum , vel iaeodem sensu; hinc Titius est parens , Titius eii filius; est parens; quia sunt ei fili ; est filius ; quia
sat rem habet . Si plura ea de re cupias adi Faccio ali pari. v. Inst. Log. Peripat. Acroases , & Art.
VI. De ratione sophismata enodaudi . Iam pauca de
365쪽
sophi suci elenchi solutione adnectere opcrtet. Ac prismum accurate dispiciendum ei , tor mane an mare tiae peccet: li forina, complexio negetur; si vero materia, distin sua tur propolitio , & quatenus vera , 5 quatenus falsa sit adversario commonstretur. Potei hquandoque solutio fucata adhiberi, quum scilicet eos homines offendimus, qui non veritatem inquirunt , sed Uictoriam , & altercandi mulierum ritu glorio iam . Solutionis vero fucatae nomine venit responsum, quod nodum non solvit, sed eludit. Quod contici multifariam potest . I. objectionem irridendo ;2. reciprocando di in ipsum adversarium con Uerten-co : 3. invidiam ei creando; q. viros magni nomi-nis, nostrae opinionis defensores ei ob oculos . ponendo : 3. diffficultates alias adversario solvendas proponendo; 6. ad alia digrediendo 7. absurdum aliquid inde colligendo; 8. postremo quovis alio modo o lecti iς vim declinando. Atque ad I. quod attinet,.quot infit cultato nullius ponderis ab ingeniis quibusdam comentiosis excitari solent Θ in halce dissoluendas latio incumbere virum gravem ac doctum maximopere dedecet quare satius est eas risu excipere, si seque repellere. Ad a. quod spectat, fit quui Nex. gr. de alicujus hominis forma disputatur,&advers rium inducere nequeas, ut eam elapantem, & ven hilam esse fateatur , in ipsum mel ad Iersarium ea intorqueas, quae in illius hominis forma carpit ac sugi
. a) Potest alia ratione reciprocari argumeutum , at que in ipsum adversarium conυerti, quemadmodum fe
ecisse leuatur s. Hieroumus ep. LXXX Ii I. ad Ocea num , tentatus a viro quodam captio istimo , contendit , clavum clavo trudens eρiscopum Carteratim nurustixoris virum dici debere, quamvis praeter illam , qua- cum iambat, aliam ante botismum habuisset. ,, SH iniit, inquit, Ronne a viro eloquenIissimo corntitum, urdicitur, 1 Iogi ianum, ut quoctimque me verterem stri-Ectius tenerer . Uxorem, inquit, uti e re peccatum est, aunon ' Ego simplex, is qui insidias vitare nemreM ,
366쪽
multimodis posse Clericus docuit nimirum I..quum
sententia, quam impugnandam aggredimur, non ingenue, & sua nativa facie, sed ' petam A inique
exponitur. II. quum nominibus invidiosis, exossisque titulis illa inta matur. HI. quutia eadem iis conse tur, quae iam ab Ecclesia damna tae sunt, quasi commune aliquid cum illis haberet. IIII. quum pondus controveritae augetur, maximique momenti res ipsa fingitur, quamvis in se sit levillima. v. quum auctorciccusatur, quod voces, usu pluriumque auctoritate ' . Y . . - con-Zixi non esse peccatum. Rursιm aliud propo te. In Haptismate hona opera dimittuntur, an mala 'Et tu hoc eadem simplici ate respondi, peccata dimitti . si uis me securum putarem, coeperunt mihi ininc iuri cornua increscere, o abscondivi prius acies' dilatari. Si, inquit, Nxorem ducere non es peccatum, baptismus autem peceata dimittit, quicquid nou dimittitur, referυatur . Il-ήico mihi, quasi a fortissmo pulle percussus essem ,
iante oculos caligo obυerjari coepit; seatimque recordatur
Chrysippei seph matis is si te mentiri dicis, idque υ
die dicis , mentiris a in memet reυemus , eou- verti in ' adversarium propositionis stropham . Quaeso , inquam, re ut respoudeas. Bapti ut hominem facie novum an non P Vix dedit quod noυum faceret, gradatim putuli: ex toto noυum facit, an ex parte P Respondit ex toto. Deinceps interrogaυi : Nihil ego isteris hominis in baptismate refer tur P Movi Scapat. Co pi protinus texere. Si baptismus novum fominemfacie, O ex toto novum facit, nihilque in eo veteris hominis reserυatur, non potes noυο imputari , quod in . vitecteuondam fuit se. Ita s. doctor ne manus daret homini contentioso, eum perbelie elusit. χ ab Hic es pseudomenos sevo mentiens , quo de tot libri, Seneca reste ep. xxxxv. veteres scνiptitarunt; hices nodrus ille, qui mortem Phdetae Coo peperit, tit misgramma ejus monumento insulptum, o ab Athenaeo
in D pnosoph. I. v It r. c. XLIIIo relatum tradit e
Hospes, Philetas Jum . Perdidit ma pseudomenos. Et nocturnum studium ejus ea salsusceptum. Videm δει-εioia1um iu rimas DI. de Pseudomeno.
367쪽
38 L. IIII. ART. RECT. RATIOCINANDI.
consecratas, adhibere noluerit , ut 'inc callide dogma reiiceret, quod vocibus illis exponi ab omnibus solet. v . quum oppositae. sententiae rationes , atquhprincipia malitiose occultanti ruet ita exponuntur, ut nullius prorsus valoris atque ponderis illae appa- Teant. VI c quum tacentur' incommodli, quibus opinio nolira premitur , & occultantur incommoda , quibus convelli ipsa potest, vel plurimum labefacta- Ti. v I II. quum vicissim ex sententia , quam oppugnamus. .invidiosa consectaria deducuntur. vim. quum nore, solum 'nulla eorum mentio efficitur, quae auctorem ex sare possunt, verum etiam ini malam partem accipiuntur, quae explicari commode queunt,& sano sensu intelligi .. x. quum p lyra in disceptatione miscentur, quae penitus abs re sunt , ad creandam tamen invidi m quam maxime conserunt . XI, quum novitas qua si crimen obiicitur. x M. quum contrariam sententiam paucorum esse, illa quidem iguae farnae ostenditur; qui vero illi adversantur, viros esse eximios , atque doctrina apprime celebres . XLI I. quam ex peritis, idoneisque judicjbus fit provocatio ast iniquos, & imperitos. XIlIr. quum denique conistrariae sententiae patroni ac fautores, perinde ac si perturbatores e Issent publicae tranquillitatis, apud viros
principes infamantur, mplignisque suspicionibus exponuntur, quasi de regnis, de veritate , deque ipsa iide actum plane lit , si eo tum doctrina in scholis ecipiatur, , . Ad 4. quod ait inet, ii ad auctoritatem
virorum, qui magnam sibi famam apud omnes pepererunt, coniugere solent, qui quum suam opinionem confrmare rationum momentis nequeaut , in auxilium clirissimorum hominum auctoritates aecersunt, ut ea ratione in auditorum suorum animum inducant ; quod quidem argumentandi genus Ron ine-yte ad verecundiam appellaeit Genuensis . Ad s. quae spectat , palam est non propterea falla esse quae ille objiciat , Suod nequeat , aut nesciat nostris Mifficultatibus, quas ei astu callido, dataque op xa solvendas proponimus, satisfacere . Huc est, argu
368쪽
eandum, quum videlicet ex alterius sententiis veris,
uel fallis . quas ille tuetur ut veras, noli ram illi persuadendam suscipimus. Atque illud etiam huc speetat, quod ad ignorantiam nuncupari potest , quum
scilicet, adversarium nostras rationes, nostramve opiis nionem irridentem, ut solidiora argumenta proferat, probabilioremque sententiam excogitet , compellamus. Ad 6. quod pertinet , nemo eis qui non videat, eum ad alia digredi, qui nolit, vel qui nescjat recte disserere . Ad 7. neminem eorum latet , qui . scholas Peripateticas vel a limine salutarunt, vulς - tum illud: Adducere in Eonveniens non est solvere argumentum. Ad 8. postremo quod spectat, huc referri possunt illa duo genera sophismatum , quae ab
analogia, & a congruentiis ducuntur. Argumentaria, analogia sobrie ecaute debemus, ubi autem a phan- taliae viribus abripi sinamus, in maximoς errores labamur oportet ; ut summis quoque viris contigisseeX ploratum est . Gassendus in Phys. sect. ii. lib. III. c. vi. scribit Keplerum in ea fuisse opinione, quod tellus motu in suum producet et & continuaret
musculis ac fibris non secus, ad cetera animantia . Argumentum porro construentiae nullius plane ponderis est, atque viro docto indignum ; verum quandoque ad fucum contentiosis sciolis faciendum adhibeti pote it ; ejusmodi sunt mare: Adamus 34. annis in paradiso Eden cum moratus est ; quia a talis suae 34. anno. Chri ilus extremum diem obivit; in fasii. gio montis Calvariae sepultus; quia ibidem Christus novus Adamus fuit in tumulo conditus.
369쪽
Uanti sit momenti ad veritatem seIiciter detegendam, & perspicue expla- .nandam , & ad recte ratiocinandum, quod eaput rei logicae est , aptae methodi usus; nemo est, ut opinor, qui non rideat. Nam ut veri a tem deprehendamus, &in ejus investigatione rite procedamus, interdum debent communia praecedere Examinari in te dum propria, modo incipere a toto, modo a partibus praestar; atra prius definire, & dividere alia prius oportet; est ubi rationi facem praeserat auctoritas, estque ubi viam auctoritati ratio iternat . In quibus amnibus perficiendis methodus rationem docet opportune servandam : docet itidem de modum recte cogitatμ, acute inventa, illustri a c. mundo perspicuoque serrilone, qui lumen & decus rebus inventis adjiciat, efferenda. Praeterea non solum universe praecipit, quomodo sit procedendum in veri inquisitione, & explicatione; seu etiam qua ratione me ditandum, legendum, ac disputandum sit, docet.' PO-seremo in scientiarum studium, quo ordine, quave ratione incumbendum sit, commonstrat. Quae omnia
370쪽
De methodi finitione , ae distinctione ab ordine , o a
reliquis mentis nostrae operationibus e de materia qua Ilionum , m opinionis Sorianae confutatione s Miriplici quaesionum henere: de methodo analytica,
lQtica , mathematica, ect 'mista, earum 'voletibus: de meditatione minione, dif- ptitatione rite insituenda et de. ἀο tortis . . l- scriptorisque muneribus.
I. Methodi finitio, ae disiuctio ab ordine, E me-
o a reliquis mentis nostrae operationibus. L in thod verba facturus, ab ejus finitione exordiar. Methodus itaque est ea mentis iunctio, qua notiones, iudicia, ac ratiocinationes disponimus, sive ad in vastigandum di ediscendum, quod ignotum est, sive ad explicandum, quod est compertum & detectum . In eo a Ordine abludit, quod ordo unum post aliud addiscas moneat; methodus vero, unum per aliud. Hue loci quae . Tere solent scholae, ultum methodus sit quaedam men ais operatis a reliquis distincta ;asque eorum nonnulli aiunt, ae non nul hi negant; hanc negantium opinio . Nem amplectitur Corsirnius Log. pari. IIII. c. I. n. a II. ut quae sibi probabilior videatur, ea potissimum xatione ductus, quod facili negotio cum reliqui S men eis functionibus confundi possit. Uerum secus senti ἀHtque sicuti placrit inter notionem, judicium , &Tatiocinationem discrimen admittere , quamvis & ita indicio notiones sint , & in ratiocinatione iudicia ἔata' etiam ab hisce differro methodian dicendum eii, quamvis in rebus ignotis Uel investigandis , vel e ponendis notiones, judi Eia, & ratiocinptiones praecedant, comitentur, consequantiar. II. De quo quaerendum sit, ubi I. G. de Soria υἱ- nio refellitiar. Atqui si verum investigare recta methodus docet; moneat in antecessum oportet, qua