장음표시 사용
331쪽
IN Exodo legitur: Diesexto praeparabuntse,ctc. paulb post: Quies Sabbathi sancti cras essDomino, quod pinsere volueritispinsita, ct quod c quere vultis coquite. Hoc ita intelligunt, rebus omnibus necessariis in Sabbathum &Sabbathi honorem dic sexto providendum esse, prωsertim vero cibos lautos apparandos, &mature coquendos esse, ut eo melius Sabba, tho seriari possint: Omnia proin Vitanda, quae huic praeparationi vel remoram, vel ob staculum possint injicere. Hinc die sexto seu Veneris, non longius iter, quam trium milliarium,est suscipiundum,ut quis tempestive vel domum suam, vel in diversorium suum, dum adhuc dies est, v en i re possit, & necessariria pro Epulo Sabbath ino praeparare. Dive sorium autem sev hospitium debet esse in loco habitato , ubi copiam habere possit earum rerum, quae ad Sabbathi honorem requiruntur ; ne ex earum defectu, Sabbatho, quo hilaris esse debet, contristetur. Die Veneris Die Veneris itaque ante noctem,quicquid ret per Sabbathum comedere volunt, coquero. solenti
332쪽
sesent. Ante omnia oportet mulieres multi omnes euos genas conficere placentas: &dum farina ab ad usum
illis subigitur & praeparatur, massam inteia G. gibi, gram &indivisam relinquunt; si vero tanta fuerit massa, quod in amplis iamiliis contingere solet, ut eam partiri ac dividere necessessit, mantili pars altera tegitur, ne alterius ora erubescat,pudoremve suum videat,quod postrema in Sabbathi placentis praeparetur. Triplicibus autem, iisq; conquisitissimis, Triplex epulis, pro sua quisque facultate,Sabbathum honestant. In honorem enim Sabbathi cedere existimant,liberaliter pecuniam eXpendere, & genio indulgere. Hinc quidam sanctiores die Veneris jejunant, ut in Sabbatho
tanto majore cum appetitu edere possint &bibere. Prima epulae instruuntur die Veneris no- Primae Sab-ctu, Sabbatho ineunte: altera te Saturni ho . h. σμω-ra meridiana: postrema, vesperi Sabbatho exeunte. Hanc Vero legem ex altero librorum Mosis, Exodo nempe, exterebrarunt, ubi de Manna ita scribitur: Comedite istud hodie,quia Exod. I6. 2s. hodie Sabbatham est Domini, non invenietur ho- die in agro. Hic, inquiunt Sapientes, ter scribitur, Hodie, quo Moses innuere Voluit, ter mantia Sabbatho epulis solennibus com
dendum fuisse. Sed & alium triplices istae epulae habent usum, ut in Ritualibus eorum pagina i3. Germanici dialecto conscriptis videreT 4-
333쪽
Nisi enim ter cibum capere juberentur, eo uiaque se cibo ingurgitarent,ut in totum Sabbathum sat illis essent unae epulae. Verum,quia nemo non novit, duas adhuc superesse ep , Ias,singuli in epulando modum adhibent, nec nimio cibo ventrem distendunt, sed cum delectatione vescuntur, animo secum reputantes, brevi instaurandas esse dapes, & mensam repetendam. Quid praeterea de Sabbathinis istis epulis sentiant, quantique ea faciant, mox pluribus dicetur. Qui- ἐν Nemo praeterea, nobilis, dives vel sapiens σορω nimium sibi videri debet, adebui inhono- Iazis rem Sabbathi nihil agere vel praeparare ausit. praeparet. QuamVis enim centum ancillarum vel sese . , vorum millia alicui suppeterent,ipse tamen in honorem Sabbathi suis manibus aliquid laborare quoque debet. Sic legimus in Tal-m natu δε mude,pium Rabb Chasdam olus minute concidi
doctissmos Rabbam ct Rabb Dsephum ligna sidisse,
iis Italia is Raui Siram ignem accendisse, Rabb Nachmanem Rid schim domum everrisse, o totam mensa suppellactilem
Nemo autem die Veneris aggreditur aliquid, quod non commode possit perficere
oraeh ehM Fercula et ixa sive assa, quae calida gratiora ' sunt quam frigida, sub vesperam, hora circi- iter ante Sabbathi ingressum, i n fornacem re- . tonuntur,ut illis calor suus,si fieri possit,conservetur. Per
334쪽
per totum Sabbathum mensa strata & ap- Missis inoposita diu noctuque ab illis relinquitur,cujus SabMiseret peculiaris est significatio, ut postea des sty '
In honorem Sabbathi quoque lavatum orach AEa- eunt, & si non totum corpus, saltem faciem, ii manus, & pedes lavant aquis calidis ovili, R Τ' si usus fuerit,tondentur. Μulieres itidem ς pillos pectunt,apte & eleganter concinnant, vittis vinciunt, thermas quoque subeunt,vel alioqui calida manus & pedes abluunt. Ungues etiam quotquot diebus Ven*riS uistisium resecant, idq; peculiari adhibita superstitio- resectio. De. A' sinistra enim incipientes, digiti quarti unguem primo demunt, dein ad secundum cligitum transeunt, postea ad quintum,inde ad tertium, tandem in pollicem desinunt; adeo ut nunquam duorum digitorum un- res deinceps cultello purgentur,sed digitus vrmedius semper transmittatur. Mem riale hujus ordinis signum in manu sinistra est,'n'a . Ad manum dextram ubi dς-nerunt,initium faciunt a digito secundo, inde ad quartum transitur, & ita in reliquis, uHujus memoriale est ruκ'na. Qui unguium sumzas prςsegmina pedibus subjicit, summe Impius retra dej habetur. Sic enim in Diaboli potestatem ve- niniunt, & homines nequam illis ad fascina & Nidias,
maleficia abutuntur, illorum praeterea con-ώ'i 1.
culcatio a periculo non abest. Qui sub terra '
335쪽
illa desedit, ''N Justus est 3 qui vero In
ignem conjicit, ille ori pius est & revera
Moγων , omnibusque suis numeris ab-sblutus. Haec omnia exstruunt ex loco jamus. supra citato, nempe:Die sextopreparabuntse. Cusiri ρο- Singulis etiam cultellu suus repurgan-ιλ dus est, poliendus, & acuendus, idque ex εφ'-' Exod. is. s. n. e um', haec verba interpretantes, Et praeparabunt cultrum 3 Voce nimirum re sumpta pro Vomere, vel Cultro ar tri, ut Jesa. a. 4. & alibi ; cum longe aliter ibi significare non ignorent: Item ex loco illo D .s. χε. Jobi ; Et scies, quod pax erit in tabernaculo tuo,Odomum tuam curabis,stc. Hinc Judaeorum s pientes exstruunt ; Si hebes fuerit culter, adeo ut cibos dissecare non possit,nustam pacem esse in mensa, O domum male curatam esse.
- nia Vestes Sabbathinas sub vesperam Sabba-bashinae. thi diligenter sunt perquirendae, & Viden- ἡ- dum, an nihil in illis sit, cum quo Sabbathomeri et eXire sit prohibitum: postea in honorem Sabbathi eas induunt, & singuli pro faculi tibus suis sedulo exornantur ; quia sc. apud PO. 33. 33. Esajam scriptum est , ut ar Et honorabis eum ;Quomodo φ Igna a mae Vae int Hebo Ne vestimentum tuum sabbathinum si matvestimentum tuum prophanum vel quotidianum, ut Schabbas in Talmud explicatur. Hinc Judaei ditiores V ' peculiares habent vestes,quas nunquam aliis
diebus induunt. Rabbἱni enim Sabbathum nam
336쪽
Malhah i. e. Reginum appet verunt: si S a,
Vero Vestes regiae alio tempore induantur,m ' 'quam ubi coram regina comparetur, dedecus admittitur, & regina ludibrio habetur. Vestibus his alacriter indutus, laetabitur de adventu Sabbathi, ac si in occursum Regi alia cui procederet, vel Sponsi&Sponsae. Sic R. Chaninali vespera Sabbathi decenter Orna tus, stabat, & dicebat, Venite, egrediamur in o cursum Sabbathi Regina. R.Janai dicebat; Veni
Mensam prς terea sternunt linteis mundis Mensin uti Sc albis, mantilibus, quadris, cyathis, pulvi-β m in naribus, scamnis, & reliquis rebus necessariis, ut Regina adveniens, Sabbathum nempe,omnia rite disposita,& magnifice lauteq; praeparata inveniat: Panis mappae imponitur, & alio mantili tegitur, in memoriam Mannae, quod ita descendit, ut rorem sit strauim & superstratum habuerit. Summa; in Wrma tri sua in mon IN Uaer na unmvn ni π- a m Quicuns multipliciter honorat Sabbathum suo corpore, Auis vestimentis,cibo item θροtu, is revera laude dignus est. Hiscis temporibus sexies cornu sive buc- praeh. eb cina inflabatur, ut singuli se se tempori ad Sabbathum praepararent, nunc vero in bene constitutis Synagogis solet aeditumus ci cumire & proclamare, ut singuli a labore ceG ,
337쪽
ad Sabbathum, formosae sponsae instar adveniens, honorifice excipiendum componant. Et haec quidem omnia, quae suscipiuntur in honorem Sabbathi, licet per totum diem sextum facere: sed a meridie usque ad vesperam ejus aliud opus facere non licet, nedum pro mercede. Quando in- Post vesperam itaque externum opus nul- hoem Sta jum amplius obeunt, sed mature Sabbathum inchoant, aliquid illi de reliqua hebdomade concedentes, synagogam adeunt,& pro mo- re suo multum satis canunt & orant. Dum aliquantum adhuc superest diei, &sol montium & arborum cacumina occupare incipit, pius Paterfamilias domesticos suos blande rogabit, Separastisne Challam ' dein aeue a mandabit, ut Lucernas, quas Sabbathi appel- Subbalbina. Iant, mulieres accendant. Quod si enim titius Oracb chse hoc faceret, dum adhuc dies est, facile posiim πη λει sent ejus oblivisci, vel debitum tempu3 ne gligere. Lychnis autem ex aurichalco Ut plurimum utuntur, qui triclinii laquearibus dependent : quamprimum ardere incipiunt, imulier Iudaea, ambas manus lucernam versus e. ' . pandens, inquit: visua Derapo natinis Sta D auer Benedictus tu Domine Deus lnoster, rex mundi,qui nos praeceptis tuis sanctificasti, O candelassabbathinas accendere praecepisti. Idem etiam reliquis diebus festis vesperi illas facere convenit. Sunt, qui duas accendunt, Vel
338쪽
unam duo ellychnia habentem ἱ ut respondeant duobus verbis, quae in Praecepto Sabbathi occurrunt, 'lu' Memento ; & I De Cusiodi: sunt etiam, qui 3. q.&plures. Candelae hae Sabbathinae adeo sunt necessariae, ut siquis non ex se habeat, stipem ostiatim colligere debeat, pro illis comparandis. Si turbida tempestas fuerit, & caelum nubibus obductum, gallinae illis sunt indicior
quando enim in gallinarium se recipiunt, tum demum nox est, & verum Sabbathi inchoandi tempus. Si quis extra urbem in mediis agris habitet, ubi nullae gallinae adsint, ad CorVorum & graculorum receptum sese dirigat oportet: solent enim id genus animantia quoque mature sibi locum quaerere, in quo pernoctent. Quod autem hoc muneris mulieribuS pO- μ utili rius quam viris injunctum fuerit, duae im--μ mos
primis a sapientissimis illis doctoribus ratio- ''
nes asseruntur : Primo, quum Eva, post mali interdicti esum, sibi moriendum esse, certi simis indiciis agnosceret,voluit virum suum, bonum illum Adamum, de eadem arbore quoque comedere, eumque ita alloquuta est 3 si mihi moriendum est, mecum moriaris Vortet. Instabat ergo atque urgebat, ut cO- mederet: sed quum ille constanter recusaret, avulso ramo sive baculo ex arbore, illo tamdiu maritum percussit, donec comoderet, uti
339쪽
am. 3. H. Versiculus dicit ; Mulier quam dedisti mihi sociam, dedit mihi de arbore hoc est, gran dissimo rami ex arbore dece ti ictu me assiixit: sic enim in libro orach ch im id est, Semita vitae, exponitur ct comMi. Hoc pacto miser ille Scstolidus Adamus,uxoris verberibus seductus, S ad mandati divini transgressionem adactus est, mortemque sibi, posterisque suis
omnibus conciliavit. Antequam autem illa peccavisset, sol mundo collucebat, eadem ratione qua olim piis in futuro saeculor sed ubi primum peccavit, solis splendor immutatus est, & praestantissimum illud & pretiosissimum totius orbis lumen extinctum. Vel brevitis: m,iν 3ν- πν quia Mulier extinxit lumen mundi, h. e. D mpi duri mn mravria causata est mortem Adamo primo. Secundri Ic etiam de causa candelet ab illis accendendae sunt, quia semper domi adsunt,Viros au- . .. s .io. tem saepe abesse contingit. Praeterea scribitur, Θαμ aν id est, Tu autem praci eoliis Istae
. - μ' 3' ut asserant tibi oleum de arboribus olivarum puriss-mum pilos contusum, ut ardeat lucernasemper in tabernacula reglimonii. Hic exponunt & quaerunt Doctores, Cur scribitur naxn GaavvehPracipies learn ὁ quum tamen simpliciter scribi potuisset 'x Zav Pracipe ' Hoc modo
mulieribus candelas accendendas esse destia gnavit Moses. Vox enim zz 'πa Nasthim i.e. Mulieres, si singulae literarin suos numeros rem solvam
340쪽
solvantur, qoo. constituit, quot scilicet lit ra constituere solet. En cor Zenodoti, en jecur Cratetis i Quandoquidem igitur mu- , Iter lumen vitae in mundo extinxit, ideo oportet illam singulis Sabbathis & diebus festis vesperi candelas accendere ; in signum nempe poenitentiae, quod Animae hominis,
quae Lucernae comparatur, uti scribitur: Lu-Pro. 2o. 27,
cerna Domini e si anima hominis, lucem suam &vitam restituere velit. Scribunt insuper fa-l pientes, si mulier pia & religiosa attentione candelas accendat, tam sanctum opus reputari,ac si candelabri aurei in sacrosancto Hierosolymorum templo lucernas accendisset. Legimus praeterea in Talmude , Mulierem nactari de trium peccatorum causa in puerperio mori; nempe, Sabbatho
s placenta massam non tum erit s particulam
nempe massae,quae olim cum oleo miscebatur ad placentam in fermentatam conficiendam, de qua videatur Moses in EXodo candelas Sab- Exoc as. bat binas non accenderitin ad menstrua sua diligens ter non attenderit. Quae tria Cabalistice desi-' gnantur voce mn quae Epat a significat: primai enim litera bra Challah i.e. Placentam: Ω- cunda ma Veses, i. e. Rabbinica dialecto,' Consuetudinem mulieris menseruam ; tertia np, Π, Hadlahah i. e. Candelarum accensionein deno-
tat, si modo Accensionem aures patiantur, Latinae 4. Si vero mulieres tria haec praece -- pta diligenter observaveri ni, faciliore utun-