장음표시 사용
211쪽
1 et cursio I. De Lege in tammunἰ.
quitur conclusio et ita ex principiis universalibus rationis practicae sequitur per imperium dictamen , vel pr
portio rationis, iuxta quam agi oportet; ut indicat D. Tho. hoc a r. ad 2. XU. Respondeo ad secundum. Actum voluntatis. quem debet supponere lex , non esse actum , quo Superior velit fieri id , quod iubet et nam ut nuper dicebamus talis actus nec requiis ritur ad rationem verae legis, ut ostenis dimus exemplo Abrahae . nee lassicit.
Etenim si Superior aliquid fieri velit, non tamen praecipiat et neque erit lex, nee tubditi tenebuntur illud praestare.
Debet ergo esse actus voluntatis approbantis id . quod intellectus bonum judicavit, & volentis de illo statutum , seu legem serri; ideoque moventis intellectum ad illud imperandum.
XVI. Itaque hunc , vel similem progressum in lege serenda tenet Legislator. Primb . Ponderatis prudenter omnibus, tum circumst nitis, tum mediis , iudicat bono publico expedire , ut talis , aut talis lex seratur. Deinde per voluntatem hoc approbat, eligitque , hanc legem ferre prae alia . Pollea intellectum ad imperandum sui decreti executionem , eamque media promulgatione, tanquam mentis suae Interprete, manifestat. - . III.
Seotistarum Rationes eoauraria.
auctoritates. quibus conantur ostendere, legem in actu v luntatis consistere. Psalm. 39. U. 9. In eapite libri scriptum ea de me , ut
facerem voluntatem tuam , Deus meus volui, se legem tuam in medro eordis mei. Ps. rox. v. I. Notas fecit vias
fuat Mosi, siliis Israel voluntates suas, id est leges. Et a. Machab. I. v. 3.
Det vobis eor omnibus, ut colatis erim ,
cis faciatis ejus voluntatem , idest, ejus legem servetis, ac impleatis. XVIII. Confirmant. Leges civiles dicuntur esse Prineipum piae ita . Nam I. I. f. de eonst. Prine. dicitur: Quod Prineipi plaetiit, Iegia habet vigorem . Hinc S. Aug. l. 4. de Civit. Dei c. 6.-bitria inquit 'ineipum pro Iegiis
bus erant . Et Arist. in Rbetorie. eap. t. Legem dicit: eo communem e vita tis eo ensum. Et Cicero l. t. de leagibus : Letem ab electione dictam esse . Sed placitum , consensu probatum ,& quod ab electione procedit, volu talis actum importat ἔ ergo &c. XIX. Respondeo primo. Hoc a gumentum retorqueri posse in Ad veristarios; nam leges in Scriptura vocantur οῦ Luterna , Iux, praeeptum illum nanx, ut supra diximus. Dicuntur etiam iudieia Psalm. 24 . V. EO. Nomfeeit taliter omni nationi , cis iudieia fusnon manifestavit eis. Sed lucere , illuminare . iudicare, actus intellectus sunt; ergo &c. Respondeo communi solutione, praeis salas alictoritates convincere, legem a voluntate Legista toris procedereis is non elicitive, ted moti vh; quia Princeps non fert legem , nisi volens eam
serre. Unde D. Tho. r. p. q. 29. a.
xx. inter signa voluntatis divinae minnit praecepi tim; quia si Deus aliquid praecipit, signum est . qu bd illud vult. Ex quo sequitur, quod lex includat quidem aetum voluntatis, & illum
lupponat; non tamen quM in eo sor- maliter consistat. Dicimui autem, dum legi obedimus, voluntat cm Dei sacere ;quia opera , quae a Deo praescribuntur, bona sunt, & Deo placent.
Qtiod additur ex Iure Civili, senissum iacit: id. quod placuit Principi ,
habere vigorem legis, quando suam voluntatem , rectam rationis regulam
sequens , hoc , quod vult , subditis praescribit, & imperat. Augustinus autem seu verius Iustinus historicus, dicit : qu bd eum populi nullis legibus
tenebantur , arbitria Prineipum pro legiabias erant, ut iudicala tamen , & populis intimata . Qiiod indicat, voluntatem esse quidem causam motivam , non tamen esse formaliter legem. XX.
212쪽
XX. Nee di eas: voluntatem non supponi ad actum intellectus, sed p tius intellectum supponi, & antecedere alium voluntatis; maxime in o.
perationibus , quae exterius sunt exeriscendae: per voluntatem enim potentiae exteriores applicantur Nam resis
pondeo , quod esto actus voluntatis , qui dicitur usus, sit postremus , quia
applicativus polentiarum exteriorum ad executionem I eas Iamen non applicat , nisi ex imperio rationi se esseniatia autem legi, in actu imperativo consistit, non in executivo. Pro quo noto, qudd lex potest tripli iter con. siderari. Primo . Ut est in Legislat
re tanquam regulante, & imperante. Secundo. Ut in si bditos tanquam regulatos , & imperatos derivatur . Temtib. Ut in xliquo sgno exteriori δ' uomodo lex est, vel verbum ore pr latum , vel scriptura ab interno Legisl toris actu derivatas qui actus est vera, & quasi primaria lex, a quia
vim te is habent tum voces exteriores, tum scripturae , quae legem continent.be lege ergo ut in Legisla rore, quatenus dieit actam imperantem , & intimantem executionem ex te inam per voces, de scripturam, ac subditis
bedientiam . loqv mur hJc e & hune dicimus esse actum imperii intellectus, quamvis supponat, & inserat actum
facultatem essentialiter spectat ratio legis , ad quam pertinet ordinare in finem ; quia lex ad hoc tendit, ut homo in suum finem recto veluti tramite manu ducatur e sed ad voluntatem, euius obieetum est finis , spectat ma- nudueere in finem ; ergo &e. Confirmatur primi, . Munus legis, eiusque propria ratio in deereio obligativo eonsistit , quo moventur subditi ad recte operandum et sed movere, ad exercitium operationis, proprium is est voluntatis ἱ ergo &c. Confirmatur secundd . Lex est e
sentialiter regula , mensura humanatum actionum: sed regulare huma- Tom. VIII.
nas actiones pertinet ad voluntatem r
unde D. Τho. a. 1. q. IO4. a. I. ad L.
docet e quδd Divina voluntas es pria
ma regula , qua reguIantur omnes ramrionales voluntates, cui una magis adi
propinquaι , quὰm alia .... se ideo v Iunias tinius hominis pracipientis potest eo quasi secunda vetula υοIuntatis anterius obedientis.
XXII. Respondeo , neg. absoluthmin. ordinare enim in finem sormaliis ter spectat ad intellectum ; volunt a iis autem potinis est , sequi ductum , & ordinationem 1 ratione praescriptam . Non enim ideo intellectus recth ordinat , quia sequitur voluntatem ; sed ideo voluntas ordinat E procedit erga finem , quia sequitur ordinem resarrationis sibi ab intellectu praescriptum . Unde quod lex recte ordinet, prima. rio habet a ratione , non a volunta
XXIII. Ad primam Confirm. dico, vim obligandi esse in voluntate, quatenus imperium semper supponit V Iuniatem et esse tamen formali ter tria intellectu , quatenus intellectus est, qui imperat. Unde lex supponit suidem . actum voluntatis , Ied in eo formaliis ter non tonsistit. Lex insuper movet uidem . Ied dirigendo, & praecipienor voluntas vero movet, praecish apis plicando ad exercitium , non dirigenis eo , imb in suo actu dirigi iur ab intellectus XXIV. Ad secundam Cons. dico, voluntatem diei regulam , non ratione sui per se, sed quatenus dirigi Hira ratione. Et rn hoc sensu dicit S. Th. qudd voluntas divina est prima regu la, ut dirigitur a ratione divina : ae proinde ratio primae regulae competit per se pri md rationi divinae , de par-
icipative rationi creatae. Unde voluntas Superioris creati est secunda reis gula , quatenus dirigitur a ratione creata participata, di consormi rationi diuinae . XXV. objiciunt tertib . Ferre legem est actus iustitiae , cum lex ordinetur ad bonum commune , quod
213쪽
1ρ4 Quaesis I. De Lege in communi.
respicitur 1 iustitia legati: sed iusti
tia legalis residet in voluntate ; ergo &c. Resipondeo , neg. mas. Condere eis
nina leses praesupponit quidem voluntatem servandi justitiam legalem ; non tamen formaliter , & essentialiter est actus iustitiae legalis , sed prudentiae pol reticae , & regalis , quae est virtus residens in intellectu practico. XXVI. obii ei potest quartb in gratiam eorum, qui ponunt legem in
utroque actu intellectus , & oluntatis. D. Augustinus I. xx. contra Faustum cap. 17. Leκ aterna inquit ea
tio divina , vel voluntas Dei ordinem naturalem conservari iubens , perturba
ri vetans; ergo in intellactu , & v Iuntate consiliit lex. XXVII. Respondeo , neg. conseq. Non enim s. Augustinus loquitur c putati Q, dicens: lex aeterna est ratio divina, & voluntas Dei; sed di niunctiis, est ratio divina, vel voluntas Dei , idest vel una , vel altera; eonsulto volans ab hae controversi abstinere, quia nihil ad rem ibi conducebat e quamvis si attent E considerentur , quae sibi ungit, eam in rati ne potius collocet, quam in volunta
ubi hane materiam tractat, lesem definiens, eam determinate ponit in intellectu meens: legem aeternam ess Rationem fummam, cui semper obtemperandum est .
DUBIUM II. An Lex ordinetur femper ad Bonum
Commune ps. I. an Lex aἀ aliquam Communitatem dirui debeat y
I. Usylex halus Dubii sensus reddi potest. Unus, an lexas aliquam Communitatem
shmper dirigi debeat; alter , an benordinari semper debeat ad bonum
commune tanquam ad finem. Ad pri rem erno sensum Il. Di eo. Lex, ut veram legis rationem habeat, debet dirigi ad Comis munitatem ; nee satis est , ut uni, vel alteri homini imponatur . Ita cum . D. Tho. hac ε. yo. a. 3. ad 3. communiter omnes . Probatur primb inductione. Nam lex aeterna, & natu ratis , non uni tantum homini datur , sed in eordibus omnium hominum inisseritur . Leκ etiam divina positivx. pro Coirmunitate data est et vetus qui in dem pro populo Israel rtico et nova auistem pro toto Mundo. Humanae etiam leges , sive civiles, sive canonicae ad Communitales diriguntur.
I I. Probatur secundo . Lex in eo distinguitur a praecepto, quod praece pium possit uni, vel duobus imponi, non simi li ter lex . Hinc secundum
communem sensum , Rex non eenseis
tur legem ferre , quando quidpia . uni, vel alteri mandat 2 ficut neque
quando Deus Gen. 12. v. 2. manda
vit Abrah e, ut filium suum immolaret , censetur tulisse legem , etiamsi verum praeceptum dederit. Contrae vero quando Adae praecepit , ne de
ligno comederet Gen. B. EN IT. Veram
legem tulit ; quia mandatum illud , non soli Adae factum fuit, sed totam eius posteritatem . in eo seminaliter
IV. Ratio autem huius est. Tilm quia lex est principalis actus prudentiae politicae , vet regalis; quae per se primo respieit bonum commune , ω totius, & non tantum bonum partis. Q iapropter docet D. Tho. loco citatoarp. 3. 23.d lex propr3ὸ , primo , ω
ν ine aliter respicit ordinem ad honum eommune . Ordinare autem aIlemia inta honum commune , in , vel totius multia cinis, vel Mieriur gerentis vises to
tius multitudinis. Et ibi ais 3 dicit, Patresfamilias pro sua domo posse squidem sacere prareepta , sed non leges . Quia Iseut homo est pars domus rita domi es tars civitas is r Civrtas
214쪽
autem Communatast prefecta ....idoo Νωι bonum unius hominis non esiatimur finis , sed ad commune bonum
ordinatur: ita etiam bonum ianitia doiamur ordinatur ad bonum totius civita
tis , qua est Communita3 perfecta . Undo ille , qui gubernat a quam famiIiam . νοιο midem facere aliqua praecepta- , vel statuta s non tamen qua propriὸ habeant rationem legis.
Τιimetianae quia, ut dictum est.&dicetur , de ratione legis est , quddst perpetua: sed nulla persona particularis pro hoc mortali statu , pro quo sertur lex , est perpetua ; ergo ipsi proprie non potest ferri lex, sedeommunitati perfecta ἔ quae, eum per
continuam successionem perseveret, nacratione dici potest perpetua.
Iegis non requiri, ut seratur pro tota communitate totaliter e sed satis est , ut si e seratur, quod eam, vel totam,obliget, vel aliquam eius partem, secundum exigent tam rerum, ae pers nariim . ob tamen commune bonum , &modo fixo . ac stabili. Quare si ad
commune tinnum civitatis pertineat, poterit ferri lex, quae , vel eoncernat unius opificii artifices, de non alios; vel comprehendat unius tantum com
ditionis homines, veluti plebeios, &non nobiles, aut conti R et vel obliget descendentes ex Hebraeis, aut ex Saracenis conversos, & non alios; habitantes unam plateam, & non aliam rvel obstringat ad eerta aliqua aedificia , aut arma alicujus generis aliquos habitatores, estb non omnes. His enim in casibus . modo servetur debita pro. portio , non solum erit justum praeceptum, sed etiam vera lex; sui a pro-eedens ex iurisdictione politica, immediath pertinens ad bonum commuis ne totius: & obligans , esto non abis solute omnes, omnes tamen istius . vel illius eonditionis, vel opificii, vel situs , non solum praesentes , sed etiam futuros. Et propterea dixi: siseratur modo fixo, & stabili; quia lex, ut differt a praecepto, habere debet perpetuitatem , nest expirare, morte Legislatoris ; obligare nedum praesentes, sed etiam futuros, & dari
ob eausam non extemporaneam , sea permanentem. Unde si Princeps ob extemporaneam aliquam necessitaten iuberet, ut subditi uno die incederent armati, vel aliud ad breve tempus, non saceret legem, sed praeceptum. VI. Sed dices prim5 . Innocentius III. C. liret de Regularibtis. Et Uibanus II. C. dua sunt. 29. q. Duas leges esse dicunt: unam publicam, aliam privatam. Similiter Ulpianus L. I. Digest. tit. 4. masdam dicit esse leges personales, quae non trahuntur ad exemplum . Et in Instit. De Iure naturali , genιium , cr eivili Idem dicitur.
VII. Respondeo, Innocentium, MUrbanum pro lege privata sumere privatum Spiritus tincti instinctum, quas uispiam ad aliquod certum bonum
inspiratur. Unde ait Urbanus et Lex oreb privata est, qua instinctu Spiritus Sancti in eoerde describitur, sicut de satisdam dicit a solus t Roman. 1. U.is. mi habent legem scriptam in . cordibus suis . Loquitur autem desClerico. qui Spiritu Sancto amatus, ad religionem transire cupit. Et Innocentius loquitur de Religioso ad arctiorem vitam aspirante; vultque, ad illam transire posse, etiam Prae Iato licentiam denegante. Ius autem civile nomise legis perissonalis intelligit privilegium . vel po nam particulari personae concessum, vel inflictam. aae propyerea legem nominat, quia saltem mediate respiis ei unt bonum Communitatis. QMamvis
enim executio cadat in unam tantum personam , dum tamen in ea praemia tur virtus, accend tur in aliis studium r& dum vitia poena mulctantur, alii a vitiis deterrentur , ex quo bonum Reipublicae emergit. VIII. Dices secund5 . QuM praeceptum uni, vel pluribus detur, non variat essentiam praecepti; ergo si praeceptum multis, seu communitati imp
215쪽
ρε Quaesis L De Lege in communi
situm est lex , erit etiam lex clim uni Lue, alteri imponitur. IX. Respondeo, dist. ant. Non variat phylice, transeat ant Moraliter , negoant de cons. Licet enim omnis lex sit praeceptum; non tamen omne praeeeetum est ver E Iex. Nam tres corditiones requirit lex, quas non requirit praecepi m. Prima. Quia lex totam respicit Communitatem, eui immediatbdatur, quod ad praeceptum non requi-xitur. Secunda . Quia lex ex nMur sua petit esse perpetua , nec morte Legislatoris cessat praeceptum. autem morte, vel amotione imponentis te Dist. Tertia Quia praeceptum a quocumque Superiore imponi potest : lex autem ab eo solo, qui a Deo, rei Republica supremam, ae legislativam obtinet potestatem.
ctiva humanarum actionum debet respicere personam, quae secundum eamasere debet: sed haec est persona particularis, quae est vera persona Communitas enim non est persona , nisi fictilia, quae nonnisi per particulares. personas potest operari , & legem im-Plere; ergo lex potius dirigi debet ad particulares personas, quam ad C
XI. Respondeo , hanc instantiam in aequivoco laborare : putat enim, legem. dirigi ad solam. communitatem, ut est corpus mysticum abstractv E consideratum ; cum tamen dirigatur ad illam concreti vh sis tam , ω iit includit personas singulares, per quas lex de- Det impleri , ω executioni mandari. Potius tamen dirigitur ad Communitatem, quam ad singulares personas ;quia lex non respicit particulares per sonas , propter bonum particulare ipsarum , sed. propter bonum Communitatis, & ut sunt putes illius Et ideo. Iicet quantum, ad eneeutionem pertineat ad singulares personas , quantum ad praetcriptum tamen , & delignati .
nem totam. respicit Communitatem ..
XII. ED. autem leκ respiciat immediath. Communitalem, nota tamen omnis eodem modo. Nam aliqua laa: est, quae ad Communitatem sertur,
non collectivb, sed divisivb. se a distributi vh sumtam; quia a singuIis da
Communitate servanda est, vel iuxta legis eonditionem , & personarum , vel absolui h Alia vero est , quae ad Communitatem collecti vh sumtam serintur; praecipienda videlicet, aut proohibendo aliquem actum, qui a sol communitate collect1 fieri debet, non vero , singulis membris seorsim spectatis et up sunt statuta, & Ieges, qui
bus Universitatum, Communitatum . Capitalorum Rectores tenentur, aliqua praestare circa publicam, & commu
MLex debeat dirui ad Bonum Commune , seu ad Piablieam Utilitatem, ut ad Finem rXIII..r Ieci. De ratione legis est.
commune, ut propter finem. Ita Pl to L. t. de Legibus dicens: L es eo dendax esse publiea paeis graιιa . Arr-stoteles 4. Politi c. e. t. t inquit , ad eommunem populi Diutem sunt aeeom modanda. Et Cicero l.de Legibus dicit et Consiat , Ietes pro fiante Reipubliea tuea esse instituendas. Probatur inductione. Lex naturalis de se tendit ad.
num commune totius naturae humanae ia
ses divinae positivae ordinantur ad Dei gloriam ,& hominum utilitatem ;dicente Isaia c. II. N. 4. Lex a me . exiet , cse itidierum meum in Meem populorum myuiescetia Leges etiam humanae tam ei uiles,. quam canonicae reis
feruntur re ipsλ, & omnino referri de bent ad bonum commune. ω ad illud
utiles esse. Nam potest aes serendi leges nota est concessi hominibus, sive 1 Deo, sive a Repubticae . nisi propter bonum commune , & publicam. selici
216쪽
Deo Legislatore : aut ab homine : si1 Deo. ordinatur in bonum comm ne . Nam vel est a Deo , ut auctoreis naturae, vel a Deo, ut auctore gratiae et utroque autem modo ad bonum commune hominis ordinatur 2 nempe , ad beatitudinem, sive naturalem, sive, supernaturalem , &aeternam, quae est
ultimus eius finis. Si vero si ab homine , debet esse exemplata a lege, divina: quia Reges, & Principes iunt ministri Dei , cuius Mundus est Regnum ; iuxta illud Sap. s. v. Cumulitis ministri regni illius, non rectδstidieastis: Se Rom. t 3. v. 6. Ministri enim Dei sunt , in hoc ipsum fervientes s ergo non habent potestatem legum condendarum, nisi propter bonum. commune, quod Deus praecipue intendit bd u etiam potestatem legislativam acceperint 1 populo; certum est, ipsis esse ab eo collatam , ut illam
exerceant in publicam utilitatem, non ad privatum commodum . mapropter in Conci l. Tolet. 8. Can. Ioia sancitum legimus: quod Reges sim non pro pria antes propria durat commodi , sed eonsulentes patria, atque genti. Et Isdorus I. Etymolia cap. xi. Lex linquit is nulti privato eommodo, sed pro communi eiDium Militate conscripta.
XU. Hanc veritatem probat D. Τh. hac g. vo. a. h. hoc discursu. Lex ex sua natura ordinat hominem ad debitum finem illius et sed debitus finis hominis est felicitas , seu bonum commune ; erso, &c. Min. probat S. Dolt. sic. Felicitas, seu bonum partis est se- eundum ordinem ad bonum , & sellia citatem sui totius: sed homo est pars totius Communitatis persectae ; ergo se licitas hontinis, & ultimus finis eius est secundum ordinem ad. bonum
XUI. Dices tamen prim5 . Multae sunt leges , quae privatum bonum resipiciunt et ut lex naturalis de tuenda propria vita , lex eleemosimae , lex correcta onis fraternae , lex consessionis cramentalis , quae salutem superitaturalem poenitentis respicit , & leges
de aliis Sacramentis suscipiendis; ergo &cia XVII. Respondeo , dist. ant 'Privatum bonum , ut materiam proximam , co. ant. Ut motivum , & finem,
nego ant. & conseq. Aliud est enim . loqui de materia proxima , circa quam 'ersatur lex; aliud de motivo sor in ii, & fine , propter quod versatur circa talem materiam . Lex ergo naturalis de tuenda propria vita respicit
quidem bonum privatum personae particularis , ut materiam proximam , circa quam versatur pro motivo autem ,
& fine propter quod agit , & quod primo , & per se respicit, habet bonum
commune , nempe , conservationem.
naturae humanae I cujus homo particularis cum sit pars , & nλtura con servari nequeat nisi in singularibus: propterea naturae auctor , & conse valor singulis praecipit, ut propriam vitam tueantur . Idem cum propO tione dicendum est de legibus correctionis fraternae, & elee synae et quae licet respiciant bonum privatum , ut materiam proximam, tamen per se, primo ordinantur ad commune bonum ; ad quod spectat , ut pauperexalantur , net pestes, aut surta in Re publica grassentur , & qudd vitia emendentur , quae sunt contra comma ne bonum naturae rationalisia Ider
dico de legibus Sacramentorum , ε aliis supernaturalibus: haec enim est, habeant pro materia proxima salutem personae particularis per se tamen . ordinantur ad cultum Dei ultimi finis , in quo omnes homines communicant, & in cuius adeptione naturae humana beatificatur. XVIII. Instabis. Privilegium veram habet rationem legis: dicitur enim in Cap. Privilegium dist. 3. Privata lex: Se tamen respicit solam personam particularem , in favorem cusus conceditatur; ergo &c.. XIX. Respondeo primb, neg. mai: Privilegium enim, sicut & de praecepto, dictum est, 1 vera ratione le- is declinat i scat etiam. sententiae Iudia
217쪽
ty8 Quaesis I. De Lege is tam munἰ.
Iudicis, quae potius est applicatio Iegis circa privatam personam, & ventum. Quare D. Τho. infra q. 96. a. r. ad x. Quadam Hrὸ sinquit funt , qua sunt communia quantant
ad aliquia , ω singuIaria quantam ad aliquid e Ur hujusmodi dicuntur privia Iegia , quasi leges privatae ; quia resepiciunt singulares personas, ct tame L.
. γιectar eorum extenditur ad multa negotia . . . . Dicuntur etiam quadam Dia
galia , non quia sint Ieger ir sed pνο-pter applieationem legum communium ad
aliqua partieularia facta : Hur sunt sententiae , qua pro iure habentur. XX. Respondeo secundo . Dato eis
Dam , qudd privilegium possit vocari lex quod esto respiciat bonum priva.
tum , tanquam materiam proximam ;hoe tamen cedit in bonum commune,
uod aliqui sint privilegiati propterrenu E facta in Donum Reipublicae: quia ex hoc accenduntur alii ad opera egregia , & strenua in bonum ejusdem. XXI. Dices seeundd . Et si nulla esset prorsus Respublica, unusque dumtaxat homo existeret, adhuc in eo vigeret lex naturae; unde Adam , dum solus erat, erat capax legis naturalis: sed tum lex non ordinaretur ad bonum communem ἰ quia nulla esset Communitas, seu societas hominum ἰ ergo &c.
XXII. Respondeo, qu bd si nulla esset Respublica, i md unicus tantum homo, ut ab initio fuit in solo Adamo; esto lex in uno solo subjecto inveniretur, adhuc tamen de sua natura ordinaretur ad bonum commune δquia se eum institueret ad rebE vivendum , non solum sibi, sed etiam in societate aliorum , quamvis per accidens de facto non essent; homo enim est animal sociabile: unde dixit
Deus Gen. v. v. I 8. Non est bonum,
hominem esse solum . XXIII. Dices terti d. Leges positivae exigentes tributa verh leges sunt: sed tamen non respiciunt bonum commune subditorum, sed potius priva. tam regis utilitatem; ergo non est de ratione legis, quod respiciat bonum
XXIV. Respondeo , dist. min. Leges de trihutis pendendis respiciunt priis vatam Regis utilitatem , ut materiam proximam, co. min. Ut finem ultimum, nego minorem. Ulterilis enim per se ordinantur ad Reipublicae felicitatem ,& securitatem et ut nimirum Rex pervectigalia possit eecuniam comparare,' qua Respubliea in bello defendatur,& in pace conservetur. . III. an possit Prineus iustὸ L Iem ferre , qua
Bona particularia Subditorum instiam UtiIitatem eonvertat , - ' nee remotὸ ad Bonum Publicum Ordinetur rXXV. 'T, Ico. Non potest Princeps, I I nisi tyrannice, & injust Elegem ferre, qua bona particularia subditorum in propriam vertat utili tatem: ita ut nec mediath in bonum
commune ordinentur. Prob. primo. Nam Arist S. Ei hic. c. I . Drannus
inquit suam, Rex obditorum ut Iitatem spectat. Et S. Basilius Homit.
xx. in prine pium Proverbiorum ait rin hoe Tyrannum Rege differre , quὸd illa sua ipsius quomodocumque, crianderumque respicit , bie subditis eo
XXVI. Probatur secundδ ex Saera Sriptura. Nam Deuteron. I . ubi de scribuntiir, de praescribuntur a Deo ea, quae a Rege servari debent, prae ei pitur primo loco servanda in Deum pietas , in Religionem Zelus , in subiaditos prudens , & clemens administratio. & in se ipsis ordinata modera. tio . Item EleebisI. 3 . ubi graviter arguuntur Pastores , de hoc nomine omnes Reges, ae Principes; eo quω semetipsos pascerent, non gregem , v. g. dicitur: rivo ego, dieit Domia nux Deus e quia pro eo quὸd facti sunt greges mei in rapinam, oves mea
218쪽
4 δευον tunem omnium besiarum agri, eo quod non esset pasori neque em κα- quasierunt pastorer mei gregem meu G ,
sed pascebant pastores semetipsos, ζω greges meos non passeebant. Propterea Pa-sores aulite verbum domini. Hae dicit Dominus Deus : Ecce ego ipse super pa-sores requiram gregem meum de manibus eorum , ct cessare faciam eos , ut Mitra non pascant gregem, nec pascant
gregem meum de ore eorum . 2 novi erit ultra ejus in escam . Et cap. 46. v. t 8. additur: Et non aecipiet Prinia
eos de hareditate populi per violentiam,cla de posse ne eorum : sed de possessiono sua bareditatem dabit filii suis , ut non dispergatur popuIus meus unusquiseque a possessione sua. ini amobrem cuin Achab Rex 3. Reg. cap. 1 r. suadente uxore ejus Iezabel, vineam Naboth invito violenter usurpasset ; ipse& Iezabel severissima ultione puniti sunt, domus Achab deleta, & Iezabel 1 canibus devorata fuit . Comminatio legitur eodem Capite v. 1 I. 12. Θ 23.& hoc , opere impletum , qutique videre poterit 4. R . 9.
XXVII. Hinc patet, turpiter hau Iucinari eos , qui existimant Principes , & Reres ita esse subditorum
suorum dominos ; ut verum habeant dominium in eorum bona, possintque ea in proprium commodum convertere , ac ferre leges in suam privatam utilitatem unice ordinatas . Contrarium enim sanxit Deus, ut dictum , & ostensum est . Contrarium sens runt quovis seculo Patres. Anno 633. Cantil. Tolet. 8. Can. io. Reges Gothorum Christianos dum principatum induebant tales debere exiliere statuit, quales dei cribuntur , his verbis et Erunt
Catholica Dei assertores .... erunt actiabus , justetit, viιἄ modesti e erunt in pro vi nibus rerum tam paret amisplius , quam extenιi a ut nulla vi , aut faerione scripturarum , vel desinitionum qualiumcumque eontractis a subditis vel exigant , vel ex gendos intenda ut ...
non Prospectantes protrii iura commodi, sed consulentes patria , atque genti. Darebus congregatis ab eis illas tantunia sibi vindicent parter , quas dictaverit auctoritat priueipalis orc. Ladem monita Conei I. Parim P 6. sub Ludovico, & Lothario anno 31ς. Regi tradit cap. I. inter quae praecipuum est: Neminem iniusὸ per potentiam opprim re . in apropter D. Bernardus I. 3. de Considerat . ad Eugenium III. Summum Pont. cap. 3. Praei sinquii I singulariter . Ad quid ' uiιmquid ut de subditis crescar ' Nerua quam . , sed ut ipsi de te . Prineipem te constatuerunt a sed sibi , non tihi. Et cap. 4. Ouid item tam insignum tibi , quam
ut totum tenens, non sis contentus to
to ; nisi minutias qu.rsdam, atque ex guai portiones ipsius tibi eres, ta Unia et estatis , tanquam non sint tua , satagas , nescio quomodo , adhue facere tuas ' Ubi etiam meminisse te volo parabola Nathan de homine , qui multas oves babens , unam , qua erat pauperis , concupivit. Hue quoque veniat factum , imb facinus Regis a bab , qui rerum summam tenebat, 2 unam vineam assectavit. Avertat Deus a te , quod ille audivit 3. Rey. 22. v. t 9. occidisti,& possedi ili. His in Eugenio Princiis
pes omnes monebat S. Bernardus. XXVIII. Rationes, quae in contrarium militare possunt, iunt. Primae.. Populo Iudaico Regem postulanti r.
Reg. cap. 8. v. II. Samuel nomine
Dei, respondit et me erit ius Regis , qui imperaturus est vobis : Filios vestros tollet , cla ponet in curribus suis , facietque sibi equites , ω pracursores quadrigarum suarum ... U. I 3. Filias qu
que vestras faciet sibi unguentarias , crforarias , panificas . agros quoque vestros, ct vineas, or oliveta optima
ιοIlet , cla dabit fervis suis 6 e. ergo Princeps ius habet, in privatum commodum perssinas , & hona subditorum per leges, & edicta convertendi.
XXIX. Secunda ratio sumitur exi Ilo Christi Lucae xa. v. 1 f. Rges gentium riminantur eorum . pol Eatem habent super eo; , benesiaei vocat
219쪽
dio o Quasio I. De Lege in eommunἰ.
tur. Vos autem non sic t e. mibus verbis videtur Christus discrimen statu re inter potestatem regiam, & eam, uam erat ipse instituturus; ut pote-ati civili , & regiae tribuat auctoritatem dominandi subditis, ita ut horum sint vere domini r sed dominus potest servorum hona in proprium commodum convertere ἔ ergo poliori iure possunt Reges , & Principes id legibus, ει edictis sancire. XXX. Tertia ratio est . Principes Dei vices gerunt et sed Deus omnia refert in seipsum; ergo Principes omnia subditorum bona ad suum privatum commodum referre possunt.
XXXI. Ad haec respondeo. Ad primam , nego conseq. Ibi enim sermo est de iure Regio , non vero , ac legitimo , sed tyrannico , quod Reges
essent usurpaturi. Hoc paret Ex conis Ieκ tu . Ibi enim refertur , quod populus Regem petendo, displicuit sermo in oeulis Samuelis. Cumque hae deis re Deum consuluisset, respondit indignatus Dominus v. . Non te abieeerunt , sed me , ne regnem super eos. Et v. s. Verumtamen rontesare eis . o Pradie ius Regis , qua regnaturus est D. per eos. Quasi diceret, nolunt me amplius regnare sit per eos , qui tot eis contuli bona et habeant Regem ; sed talem , qui ius regium convertai in despoticum , & tyrannicum . Unde noto, qudd Deus non dixit absoluther redie eis ius Regis ; sed e Regis qua reis gnaturus est super eas o nimirum ius, quod sibi iaci et . & ii surpabit Illeis,
qui super eos erit regnaturus. Unde S. Gregorius i b. 4. in I. Reg. cap. 1.
siti eonversatione ostenditur , qu)d ea nates eateri eκ turannide acturi fiant . non qubd electi debeant imitar .
in eadem Regum hi oria Ieritu ν . dii.
eum Rex Achab Nabotb vivians abstu. Iit , iram Dei omnipotentia D turrit . . . Cum erro h e pradisiimr , quod rommissum iIlle punitum est , inen/it, quod dia vino judicio non jube M.
primΛ. Christum ibi non approbare, sed reprobare potius modum , quo Reges gentium dominabantur, dum
ait et Vos autem non sie . Unde nihil conficitur pro contraria opinione. --
Seeundo. Clirassus ibi loquitur de jure regio , non vero, ac legitimo, sed qualiter illud exercebant Reges gentiles: &ideo non dixit absoluth: Reges dominantur ἔ sed Reges gentium rproponens discrimen secularis Principatus , & dominationis , quale gentium, Deum ignorantium, Reges exisercebant , ad proprium fastum , voluptates, utilitatem, & commodum eam convertentes; & Ecelesiastici regiminis, in quo qui piaeest , ministrum potius, & servum sese exhibere debet, quam dominum: nec proin pria , sed eorum , quibus praeest , commoda quaerere , ac seipsum pro
eorum animabus, ac salute devovere. Non inficior tamen , Reges, & Principes ius dominii in subditos obtinere: sed dico, esse ius dominii civili S. & politici, non dispotici, & hsrilis. Esth autem dominus dispoticus,& herilis, possit pro libito in proprios usus convertere ea , quo sum
est dominus ; non autem dominus politicus, & civili se membra nam que Reipublieae, in quae domin um habet , sunt live , & liberi, non servi, aut captivi. Qii re politica dominatio , secundum D. Tho. in x. di'. 44. . I. a. 3. ad I. suisset etiam in statu innocentiae: quia linquit nullum pratudietiam libertati afri , tam sub
θ eorum s. r appellant. Idem docet
ibim x. a. ad I. Ostendens. Chri .manos, etsi liberos, potestatibus se. xularibus obedire debere. XXXIII. Ad tertiam , dist. min. In seipsum , ut ultimum finem, e . min. In seipsum , id est in proprium comis modum , nego min. dc consequ. Imδquemadmodum Deus nihil refert in
220쪽
proprium e modum : quia, ut ait
David Ps. I s. v. h. Deus meus es tu, quoniam bonorum meorum non egere
ita reges, & Principes, ex quo viisces Dei gerunt, non debent referre hona subditorum in privata si a commoda ; sed quae , ex solutis tributis colligunt, in subditorum utilitatem debent convertere. Qydd ver b Deus omnia ad se reserat, ut ultimum finem ; hoc ideo est , quia Domini ofRegnum, ut habetur V. LI. v. 29.
ει sinis regni non est extra ipsum. Finis autem Regni non est ipse gubernator humanus, sed aliud extra i sum: ideoque, non proprium, sed
snem extra se procurare debet. Ulia de D. Tho. I. I. de Regim. Principum
DUBIUM III. De Iustitia Legis, Duratione, & Pr
Quid requiratur , ut Lex sit Iusta. I. Ex potest esse iusta, vel ini stat sive ex parte obiecti, quod
praecipitur, sive ex parte Priniscipis legem serentis, sive ex parte formae , & modi , secundum quem praecipitur. Potest esse iusta ex parte obiecti et vel negati vh , ouatenus id, quod praecipitur, non est turpe, aut inhonestum: vel positi vh, quatenus, nempe , id , quod praecipitur , antecedenter ad legem erat honestum , vel consequenter; quatenus esth ante Issem eiset secundum se indifferens, per legem tamen in aliqua materia virtuistis collocatur , & iit honestum et ut sunt leges de abstinentia , certo p
nere ciborum , de usu vestium talis , aut talis formae , vel materiae .
Ex parte legem serentis potest lex censeri iusta; si , nempe , eam praeseribat ex affectu iustitiae , & honestatis, non ex perverso, & malo animo.
Ex parte verd modi Iesem serendIiusta esse potest ἔ si seratur iust E ex parte finis, nempe, si ad commune bo num Reipublicae ordine lure de quo egimus Dubio praecedente et vel eκ parte potestatis, nempe , ut Legislator habeat potestatem eam serendi , nee plus se extendat, quim eius mistestas protenditur, nec ad alios , quam ad sibi subditos: vel tandem, ut s ratur secundum legem proportionis ;nempe, ut iusta proportione subditis
imponantur onera respecti vh ad vires.& facultates: esset enim contra rectam rationem, gravare subditos supra vires. Ad serendam enim lesem j
stam debent servari Iustitia legalis ,
ius est commune bonum intendere a iustitia commutativa,non obligando nisi eos, qui tenentur bono communitatis suae consulere , nempe, subditos ;& tandem iustitia distributiva: nam praecipiend' multitudini distribuere,
debet onus inter partes, servata aequalitate proportionis. Quare contra ex hac triplici ratione lex potest effoinjusta; vel ex parte materiae, qui praescribat aliquid, vel communi bono , vel honestati repugnans , aut eistiam impossibile observatu et vel ex par te agentis debita carentis auctoritate a vel eκ parte sormae, nempe, justae distributionis . II. Pico ergo . De ratione legis est,
ut sit iusta, & iuste Iata ex parteo obiem , Legislatoris , & sormae. Et quidem legem debere esse iustam . Ω-
tentur omnes: unde S. August. l. r.
de lib. Arbitrio c. s. Mibi inquit λιeκ esse non videtur , qua iusta non fuerit . Lex enim, vel est divina, vel humana. Si divina, essentialiter iusta est : si humana, exemplata esse debet,& derivata a lege aeterna Dei, ut dicemus , alias lex non est . III. Prior ergo pars, quod lex debet esse justa ex parte objecti, seu materiae, prob. primo ex S. August. I. de vera Religioue c. 3I. ubi postqvain dixit, de lege aeterna, quae Deus est,