장음표시 사용
221쪽
de qua iudicare nullus potest ; subiungit : Couditor tamen IV πιο temporalium , Dir bonisa est, sis sapiens , itIam is sam eonfiait aternam , de qua nulli anima iudieare dattam est xl seeundi olus ineo utabiles regulas , quiἀ mpro tempore iube dum, vetandumque diseernat. Subscribit in Thomas r. h. q. 96. a. 4. dicens, Omnes leses h
manas , si iustae sint, habere vim obligandi a tege ate i- , is qua derivantur ιρι undam iIliad moreb. 8. Per me Reis ges regnant, & legum conditores iusta decernunt. Ex quibus ita discurro. Omnis lex humana, quae iusta sit, & obligans, debet consulere aeteris nam, & ab ea derivata esse, & exemis plata e sed lex aeterna non potest statuere nisi recta, &honesta; ergo&c. I U. Confirm. Nullus inferior obligare potest contra legem Superioris r ed lex praecipiens actum pravum, di inhonestum esset contra legem aete
nam Dei prohibentis illum; ergo&c. Aliis sequeretur , nos habere duas obligationes contradictorias et unam, faciendi , quia lex humana id praeciperet; alteram, illud idem non faciendi, quia id ipsum lex divina proluberet. Et insuper , qudd posset Deus licith offendi et offenderetur enim, qaia aliquid ab ipso vetitum fieret ; licite autem , ct impunb, quia lege sancitum es
V. Probatur seeundo ex fine Iegis , qui , teste Aristotele. est homines bonos
sacere. Unde x. Ethie. ait a Legum latores ipsos as facientes bo-s eseere . Et lib. 3. Polit. capia 6. Da virt-O , visio cogitant quieu-giae euram baiahent, ben/ institu/ndi Civitate- me ratione dicit S. Thon . q. 96. . m. ci tato, leges, quae coturAriantur bono, divino, esse iniustas a Sisue Ietea Drannortiua indueensex ad idolatriam, vel a quo eumque aIlud, quod sit santra legem
in m. Quae insum permittunt; ergo
lex potest esse iniusta ex petrie obiecti,
sicut lex permittens meretrices. VII. Respondeo, dis . ant. Statue do, ut liceat illud patrare . nego antis Illud non arguendo, aut vindicando, ob maius bonum, quod inde oritur, vel maius malum evitandum, conceis do ant. Humanum regimen i inquit
tur a div/no regimine , se ipsum debest imitari . D-tia autem, quamvis sit omnia potens, tω μmmὸ bonus, permittit tamen, aliqua mala fieri in Mutismo, quaproώibere posseι s ne, eis Dblatis, mas orae bona tolleremur, Mel etiam pejora mala sequeremur. Sic ergo cis in νegiminae
mana illi , qui prasunt, νe 1ὸ aliqua
mala tolerant a , aliqua bona impediantuν , vel etiam ne aliqua mala pejora inaeurrantur : sicut Augustinus diacit L. a. de ordine e . . Aufer mer triees de rebus humanis , ι-baveris omnia tibidinibus. Ex quo insert S. Th. recth Melesiam tolerare Infideles, quamvis in suis actibus peccent, Mmaximὸ Iudaeos, a quibus testimonium fidei nostrae habemus. VIII. Ex hac assertione sequitur etiam , nullam lesem serri posse de re impossibili simpliciter , aut moraliter , hoc est, valde dissicili. ia , ut aliquid eadat sub lege, & sit materia eius, debet cadere sub libertate ; idest. ossibile esse, ut fiat, vel non sat , cui praecipitur . Et in hoc lex humana imitari debet Iegem divinam is, eujus praecepta impos illa observata
non sant; ut contra Calvinum, Malios statui t Conci I. Trident. Sese. 6.Cap. xl. 6r Can. ria & Innocentius X. adversus Ian senium . Unde S. August.
vel si velis, Evodius P L de Fide contra
Manichaeos e. Io. Quis tinquit no=Gelamat , sultum esse , pr cepta dare et , aut Itbe in non est, quod iracipitur , Dincere : ω iniquum esse , eum damnare , oui non Dit pote a , - eomplere ' Et L. de Nat. N Gratia c. M. Augustinus concrudit : Non igitur Deus imis posilia jubet et sed iubendo a moneo,
222쪽
νοσι. mibus addit Trident. et t. cap.
xl. Et adiuvat , ut po . IX. Secunda pars asserti, legem debere esse iustam , ex parte Legislatoris , duplicem sensum facere potest. Unum ; quod , ut sit iusta , supponere debeat inserente illam , legitimam potestatem ; alterum et quδd debeat in eo
supponete intentionem rectam , eam serendi, ob commune bonum. In hoc ergo secundo sensu assertio non procedit . Illa enim prava intentio Legislatoris esset mere personalis, nec redundaret in actum serendi legem ; si alioquin illa ad bonum commune Ordinaretur: sicut nec prava intentio Iudicis ossicit sententiae , dummodo ista non sit contra iustitiam et nec prava intentio ministri conserentis Sacramentum, ob malum finem , puta lucri , ossicit valori eius ; si tamen iniendat sacere, quod iacit Ecclesia. Unde S. August. l. t. de Lib. urb. e. s. ait:
dem ille , qui tulit, si Dei jussu tulit,
ilest, quod praeviι aterna iustitia , experromnino libidinis id agere potuit. Si autem ille eum aliqxa libidive hoe statuit , non ex eo sit , ut ei legi cum lia bidine obtemperari necesse sit s quia bona
lex Θ a non bono ferri potest. Procedit ereo assertum in priori
sensu. Et probatur ex D. Thom. 2. L. q. I 6. a. r. ubi ait ἔ Lex non imponi-εων ab aliquo domino , nisi suis subditis ror ideo praeepta legir prasupponunt subjectionem cujuslibet recipientis legem ad eum , qui dat legem . Et merito. Cum
enim actus legislativus sit actus potestatis , & obligativus, exerceri non debet nisi in eum , qui tali potestati subjicitur, eique obedire tenetur. X. Tertia vero asserti pars, quddi ex debeat esse justa ex parte formae , scilicet, quod seratur ob bonum comis mune, & distribuantur onera, ordine proportionis servato; traditur a D. Th.
hac r. a. e. 96. 4. his verbis et Dicuntur autem leges iusta, se ex fine , quanto scilicet ordinantur ad bonant commune solis ex auctore, quando stili. eel non excedit potestatem ferentis a crex Drms, quando se Neet fecundam astia Iitatem proportionis imponuntuν subditis
onera in ordine ad honum eommune.
Et probat: cum enim unus homo sit
pars multitudinis, quilibet homo hoe ipsum , quod est, & quod habet, est multitudinis; sicut & quaelibet pars
id , quod est, est totius et unde natura aliquid detrimentum inseri parti, ut sal rei totum. Et secundum hoc leges huiusmodi onera proportionabiliter inserentes iustae sunt, & obligant in soro conscientiae , & tunt leges legales. emadmodum ergo anima imperat parti , ut aliquod incommodum subeat, rqpter bonum totius, proportiona-iliter tamen ad actum suum: Omnia
enim membra non eumdem actum habent ι ut ait Paulus Rom. 22. v. 4.
Ita qui praeest in corpore politim, debet singulis praecipere proportionaliter ad natum, vires, & conditionem suam. Qitare subdit S. Doct. injustae
sunt leges ex forma s puta, cum. ina aqualiter euera muIιitu ini dispensantu vetiamsi ordinentur sid bonum. commune Ghuitis nodi magis sunt violentia ψquam leges; quia non servatur justitia distributiva, ut supra diximus. . I I.
legis esse , ut si perpetu . Quia vero perpetuitas, alia est ex parte initii, quatenus non habuit initium ; & hac certe non gaudet, nisi sola lex aeterna. Alia vero ex parte termini, quae adhue potest esse duplex euna simpliciter talis; quae nunquam finem est habitura, quo pacto perpetua est anima rationalis, de Angelus: alia secundum quid ; qualis est diuturna temporis duratio, quatenus illud dicitur perpetuum, quod ex sua natura habet esse firmum , permanens, Mstabile, ut de se, vel sumper, uel salintem per diuturniim tempus perseveret. De hac secunda loquimur. Qui
223쪽
,b4 Quasio I. De Lege in semini.
tamen perpetuitatis modus, vel est negativus indefinitam habens durationem , nisi revocetur; quomodo su spensio dicitur perpetua negati vh et vel positivus, quatentis, vel natura sua,
vel expressione verborum ita sertur, ut semper duret, & revocetur nui
uam i sic depositio, & degradatioicitur perpetua. His praemissis
XII. Dico . De ratione legis tria
eommuni est, quhd sit stabilis, ac pe
manens , duret , & obliget saltem indefinith, & quousque non revocetur οῦ ideoque aliquomodo est perpetua. Pa-iet ex disserentia, quam communite juris periti adstruunt inter praeceptum , seu praescriptum personale, &legem et quod praeceptum personale sinoridi praecipientis expirat; lex veruper obitum Legislatoris non extinguitur. Et ratio est. Nam lex cum si ratur Communitati, & pro bono communi, videt ar serri a Principe nomine, & auctoritate Communitatis, &Reipublicae et quae cum semper maneat, ideo & vigor legis , etiam mortuo Legislatore , perseverat. At praeceptum personale alicui singulari personae praescribitur 1 Principe, vel Superiore, qui curam ejus gerit, prout non tam commune , qu1m bonum proprium illius personae respicit et quae cura cum per mortem, vel mutationem 'Superioris desinat, ideo desinit etiam obligatio praecepti. XIII. Haec veritas etiam inductione
probatur . Lex enim aeterna cum i
mente divina existat, perpetua est, ae immutabilis. Lex naturalis, quae est participatio legis aeternae, perpetuo durat et ea enim, quae praecipit, semper, ac necessarib, sum bona ; quae vero prohibet , semper , ae necessario mala . Lex divina vetus perpetua fuit , constanter obligando pro eo tempore , pro quo lata fuit, scilicet usque ad Christi adventum i lex vero nova duratura est usque ad finem Mundi. Ergo etiam leges humanae, quae, quaΠ tum possunt, imitari debent legem aeter
uam, Iuturalem, & divinam, ex quibus deducuntur, debent suo modo peris
XIV. Si dicas. Lex vetus duravit solum usque ad adventum Christi et multae itidem sunt leges humanae,
quae tractu temporis mutantur ; ergo non sunt perpetuae, & maximE hu-nianae: csim enim serantur ab hominibus, qui mortales sunt , quomodo possunt in perpetuum obligare . XV. Refrendeo, ex superius nota tis, perpetuitatem, quam assinsimus legibus positivis, non esse positivam, ut semel latae nuinquam mutari possint 2 sed negativam , quatenus semper duinrent, donec contraria, vel consuetuis dine, vel Principis voluntate, non revocentur. Sic lex vetus suit perpetua pro eo statu , pro quo lata suit, donec succederet ei lex Evangelica, ad quam praeparabat. Leges etiam humanae perpetuae hoc modo sunt, durant enim semper , donec revocentur. Homo autem eas condiet. non nomine
suo , sed si s ut Ecclesiasticae , nomine ,& auctoritate Christi , qui non moritur, & hanc potestatem contulit Ecclesiae . Si verb sunt ei viles, auctori tate Reipublicae , quae suum ius lianis stulit in suos Gubernatores , ac Legislatores , haec autem non moritur. Qua
re leges dicuntur quasi sundamenta Reipublicae. & quasi vincula, quibus firma, & fixa in bono cohaeret: unde Cicero orat. pro Cluentis, nervo Isae sanguinem ReipubIicae appellat ;aitque, quod sicut corpora nostra sinό
sanguine, & nervis subsistere nequeunt, ita nee Respublica sine legibus. XVI. Triplici ergo respectu lex per petuitatem ubi vindicat. Primo, resin ectu finis , qui est bonum commune; oc enim etiam Legislatore mortu γdurat, exigitque firmitatem in legibus t alioquin ex legum humanarum
cessatione , vel mutatione magnum de trimentum pateretur . Secu udo , resin
pectu eorum , quibus imponitur lex rnon enim solos praesentes obligat, sed
etiam quotquot imposterit m erunt par- .
tes illius Communitalis. Tertili, res
224쪽
Dtib. III. g. III. rospectu ipsius legis, quia semel Iatia,
semper durat i donec , vel revocetur, vel materia elus, aut causae ita mulemur, ut justae esse desinant.
. III. De Legis PromulatIone. ΣVII. Uo hie quaeremus. Unum eo an ad obligationem legis
necessaria sit promulgatio. Alterum ran sit de est entia Legis. Dico primo . Ut lex obliget in actu secundo, aliqualis eius promulgatio
necessaria est. Ita communiter Theo- Iogi eum D. Τho. hac' ς'. art. q. cuius ista est ratio: Lex imponitur a- Iiis per modum regula , ac mensura actuum humanorum et sed retiata , ω mensura imponitur per hoe , quod applicatur bis , qua regulantur , or mensu-νantur s ergo ad hoe, ut tex virtutem
obligandi obtineat , quod est proprium
legis, ποηιet, quod applieetur hominia, bus , qui seeuntiam eam regulari debent: Talis autem applieatio sit per hoc , quoἀin notitiam eorum dedueitur ex in promulgatione ; ergo promulgatio neeessaria es ad hoe , ut Iex habeat suam
virtutem. Alias, cum voluntas non
possit ferri in incognitum, sequeretur , homines obligari ad impossibile,
si tenerentur servare legem , antequam illis per promulgationem innotesceret. XUIII. Dixi , ad hoc ut lex in actu secundo obliget, necessariam esse aliqualem eius promulgationem : quia pro omnibus legibus non requiritur aequalis promulgatio. Nam lex aeterisna , ut dicetur, promulgatur per quamdam impressionem luminis in intellectu. Lex naturalis, per hoc, quod eam Deus mentibus hominum inseruerit cognoscendam , ut ait D. Τ . hla a x. Lex divina positiva non eget promulgatione tam solemni , quam humani : aliquando enim promulgatur sola interna revelatioue , ut multis Prophetarum contigit: aliquando sola
externa propositione saeta a Deo sine
aliqua solemnitate, quomodo Christus promulgavit legem suam Apostolis:
aliquando per aliqua signa externa cum solemnitate quadam , quo modo promulgata suit lex Mosaica in Monte Sina , & lex Evangelica in die Penia
ieeostes. Lex tamen humana, ut in
actu secundo obliget, debet semper promulgari per signa externa , & cui aliqua solemnitate; & sie obtinuit usus tam in Republica seculari, quam Ecclesiasti ea. Et ratio est . Nam Deus elim sitsuhremus Princeps, ac Dominus, P test modo, quo voluerit, legem suam intimare; & quocumque modo eis innotescat et tenentur homines obedire. at homo ei im gerat duplicem pers ,
nam , publicam scilicet, & privatam , debet tali modo legem proponere ut ex modo proponendi significet, se loqui, ut Principem , & personam publicam nomine Reipublicae . non ut
personam particularem. De modo autem , quo haec solemnis promulgatio fieri debeat , dicetur , cum de lege
humana sermo erit. XIX. oppones. Ad revocatione legis non requiritur promulgatio pergo neque ad ejus constitutionem. Respondeo, vel negando ant. Dum enim lex non revocatur per solemnem revocationem, moraliter dicitur perseverare in is a primaeva promul a-tione , & consequenter in actu secundo obligare: sicut valor monetae, dum
solemniter non revocatur, moraliter censetur manere. Vel dato antecedente, negari potest consequ. Plura eniiii requiruntur ad constituendum , qnam ad destruendum : nam lex cetarci potest ab obligatione, sive per contrariam consuetudinem, sive per tacitum Reipublicae consensum : constitui tamen non potest, ut obliget, nisi solem ni promulgatione ; cum nemo obligetur ad id, quod ignorat.
XX. Adverto tamen cum D. Tho. his ad h. non oportere promulgatio
nem legis omnibus immediate seri e
225쪽
1o6 Quaesio I. De Lege in commvns.
-u Datur, obligantur ad legem obseria vandam g in uanthm ad eormis notiat iam devenit per alios , vel devenire
potes promulgatione facta . Eadem rati ne etsi promulgatio fiat solum ad
praesentes . attamen promulgatio pra-fens in futurum exteοduur per firmitatem feriptura , qua quodammodo semper eam promulgat. Unde Udo ut dieit in I. Et)mologiarum i c. s. & i. a. c. IO.
Ωω.d lex a legenda vocata est , quia feripta est. Ita S. Tho. hic ad 3. . . XXI. Dico secundo. Probabilius censeo , proin uigationem non esse, de essentia legis, sed conditionem esi sentialiter requilitana, ut lex in actu secundo obliget subditos. Dico esse conditionem essentialiter requisitam; ut distinguam a conditione requisita solum connaturaliter, qualis est applicatio ignis ad comburendum, quae
a Deo est supplebilis et sed volo, esse conditionem essentialem , & insu plebilem , qualis est propositio obiscti per intellectum, ut objectum m veat voluntatem ad sui amore uia. Quemadmodum ergo ut obiectum in actu secundo moveat voluntatem ad
sui amorem . requiritur quidem in- dispensabiliter , ut ab intellectu voluntati proponatur, cum nihil sit volitum, quin sit praecognituita; ratio
tamen, seu vis movendi voluntatem,
nos est propositio , sed bonitas in mbjecto reperta et ita ad hoc, ut lex in actu secundo obliget ad sui observantiam, requiritur quidem indispen- fabiliter , ut subditis promulgatione
proponatur et ratio tamen, seu vis
bligandi , non est ipsa promulgatio , seu propositio, sed auctoritas , quam in se habet, prout emanat a Principe
ut personam reipublicae gerente. XXII. Hanc opinionem judieo v riorem. Primo. Lis i a consormior vid tur menti S. Thomae, qui hoc arri legem comparat regulae, ac mensurae , dicens, quod sicut mensum , ut actu
mensuret, debet applicati mensurabili; ita lex , ut actu obliget , debet promulgatione imponi su itis et sed inea.
sura esto in actu secudo non mensuis ret, nec mensurare possit, nisi applicetur mensurabili, puta panno; ratio tamen mensurandi , non est ipsa applicatio, sed vis intrinseca, seu longitudo, vel latitudo ipsius mensurae; ergo esto leκ in actu secundo obligare nequeat, nisi promulgatione subditis imponatur , vis tamen obligandi non est ipsa promulgatio . Et ratio mihi videtur esse : nam virtus obli gandi est in lege, non quatenus resipicit subditos, sed quatenus est a Legislatore, a quo auctoritatem habet: sed promulgatio unice respicit subditos; ergo &c. Itaque lex antequam promulgetur, prout est in pectore Legislatoris , & ab eo iam constituta , habet totam vim
obligandi in actu primo , & proinde
totam essentiam legis, antequam promulgetur ἔ ut autem in actu secundo obliget , reo uirit promulgationenia, tanquam conditionem et sicut mensura, antequam applicetur mensurabili, habet vim mensurandi in actu primo, esto in actu secundo non mensuret ,
nisi mensurabili applicetur. XXIII. Nec dicas, S. Thomam hocari. 4. haec habere et ad boe , ut lex vi tutem obligandi obtineat , quod est proprium legir, oportet , quod applicer urhominibus, qui ferundam eam regulari debent ἰ ergo ante applicationem non
habet virtutem obligandi. Deinde: indefinitione legis ponit, qu bd sit ab eo,
qui euram Communitatis habet, promulgata ἔ sentit ergo, promulgationem esi se de essentia legis. XXIV. Nam respondeo , S. Doctorem solum velle, quod , ut leκ virtutem habeat obligandi in actu secundo, oporteat, quod applicetur, quod noseon inius; non vero ad hoc, ut lia--t obligandi virtutem in actu primo ἔ contrarium enim apparet in eis xemplo mensurae ab ipso ibi allato . od verb in definitione legis appo nat , quod si promulgata , non aria guit , eum Velle , qu bd promulgatio
sit de esset uia legis; sed solum, Iud
226쪽
sit eonditio indispensabilis, ut lex in
altu secundo obliget. Sicut in definitione fidei ponitur obscuritas, & in definitione objecti voluntatis propofitio intellectus; cum tamen neutra sit de essentia , sed solum conditio , intrinseca tamen.
DUBIUM IV. De Diversia te, Effectibus, de Actibus Legis.
nibus ad naturam legis in con muni requisitis , ordo rectus p
stulat, ut legem in suas species diavidamus et & hoe eum D. Tho. hae
ternam, & tempora Iem: omnis enim lex vel in Deo est, vel extra Deum ets in Deo est, aeterna esse debet; quidquid enim in Deo est, De iis est,& proinde aeternum. Si vero sit extra Deum, erit in creatura; quidquid enim extra Deum est, creatum est , & consequenter temporale et cum fides doceat, nihil ereatum esse aeter
hac q. s . AE. r. quod sit et Ratio gubernationis rerum in Deo , Ilaut in Primcipe universitatiν, eximns. Vel ut ait infra q. 93. a. r. Lex aterna nihil μDud est, quam ratio divina sapiensia, se uniam qubd es diνectiva omnium suum, cir motionum. Divina enim sapientia, inquant .m per eam euncta sunt ereata, rationem habet artis, veIexemplaris, vel idea : sed ratio divina sapiensia moventis omnia ad debitum finem obtinet rationem legir s inquit
S. Doct. ibidem sed de hac agemus
Deo , vel ab homicie condita est in tempore; estque veIut parti ei patio Iegis aeternae in homines derivata et unde lex parti ei pata dicitur. Lex temporalis dividitur in naturalem, & positivam . Naturalis, ait'. Tho. hac g. sa. a. h. est participatio legis aeternae in ereatura rationa li , per quam habet naturalem ineli ianationem ad debitum actum , & finem r de eism Psalmista dixisset Psal. 4. Sacrifieate sacrificium iustitiae , quasi quibusdam quarentibms , qua μnt ju-ilitia opera, subiungit Multi dicunt , uis ostendit nobis bona Cui quaiori respondet , dicens e Signatum est super nos lumen vultus tui Dominer uasi Iiamen ratioMis natuνalis , qu diseervimus , quid sis bonum , quia matum , quod pertiner ad naturalem I gem , nihil aliud sis , quam impressio divini taminis in nobra . Unde patet , quὸd ex naturatis nihil aliωd es , quai
pareretpatio Iegis aterna in rationali cmais c
υ a. Haec S. Thm mare describi potest e ratio , seu lumen ordinans deis ιliei iis , & illicitis, de agendis , & non agendis in ereatura rationali ab auctore naturae impressum, & dicta mi ne naturalis rationis velut promulgatore cuique intimatum. intibus indieatur, legem naturalem in solis creaturis rationalibus esse imis
pressam . Nam, ut ait D. Tho. loco citato ad 3. Etiam animalia irration is Ita panis ant Ierem aternam suo modo, sicut O νationalis ereatina . Sea
disi lex , nisi per simiait inem . Sed de lege naturali dicet ar infra.
quo potestatem legislativam habent poma in t ideoque positiva dicitur λ& non indita simul cum natisra. Rursas leκ positiva dividitur in di
227쪽
et o 8 . Quaestio I. De Lege in commism.
sitiva est, quam Deus in tempore Ii minibus notificavit , posuit, ac praescripsit; idque , vel per ministerium
Angelorum , aut hominum . Haec auistem est duplex . Prima est lex veteris Testamenti, quam Deus per ministerium Angelorum Moysi , & per Moysen populo Israelitico posuit, ac prae scripsit . Altera est lex novi Testameniati , quam Christus Dominus praescripsit , & partim per seipsum , partim per Apostolos promulgavit. U. Lex positiva humana est , quae ab homine habente legislativam potestatem posita est. Cium autem haec p testas sit duplex , Ecclesiastica , & civilis , seu secularis; hinc lex humana , alia est Ecclesiastica, quae fertur potestate Ecclesiastica . vel summorum Pontificum, vel Conciliorum t ali civilis , quae fertur potestate seculari, ut Regum , & Imperatorum. Prima Ius Canonicum, altera Ius Civile appellatur . In quas autem partes utrumque Ius dividatur , Deo annuente , exponemus in Tras. de Iure, γIustitia a VI. Petes tamen: Cur praeter legem naturalem, quae est a Deo indita, &humanam , ab homine positam , detur lex divina positiva Respondet D. Tho. hae q. 9 L. AE. 4. hoc fuisse nece Tarium propter ouatuor rationes. Prima est altitudo ultimi finis , ad quem homo dirigendus est rEt si quidem t inquit S. Doct. in homo
ordinaretur tantam ad finem , quι non exeederet proportionem naturalis DeuI- ratis bominis , non oporteret, quὸd homo haberet aliquid directivum ex parterationis supra legem natura Iem, se I gem humanitis; positam , qua ab ea d rivatur . Sed quia homo ordinatur ac finem beatitudinis aterna , qua exeedit proportionem naturaIis facultat/ι bum
na , ut supra habitum es e ideo Mel rium fuit , ut supra Iegem naturalem , humanam , dirigeretur etiam ad suisum finem Iege divinit kr data. VII. Secunda ratio est: Quia propter incertitudinem humani iudieii, tra-eipuὸ de rebus contingentibus, pam. ticularibur , eontingit, de actibus huma nis diversarum esse diversa iu/icia s eae quibus etiam diversa, c, eontraria Ieges proeedunt. Ut ergo bomo absque omni dubitatione seire possit, quid ei sit agendum , quid vitandum ι necessarium fuis, ut in actibus propriis dirigereιur per Iegem divinitas datam , de qua co
sat , quod non potest errare. mibus docemur, qudd eum in materiis moralibus adsunt diversae contrariae opiniones ; non ad hominum judicia,& placita, sed ad divinam legem recurrendum est, eaque sincerh consuinienda .
VIII. Tertia ratio est: Ωti a dehis tes homo Iegem facere, de quibus potest iudieare . Iudietum autem hominis esse non potes de interioribus actibus, qui latent , sed solam de exterioribus
motibur, qui apparent e tamen asperfectιonem virtutis requiritur , quὸd in utrisque actibus homo rectus existat. Et ideo lex humana non potuit eo bibere , ordinare suseienter interiores actuν ,
perveniret lex divina . 'IX. Quarta ratio sumta ex August. I. I. de Lib. arb. e. talis est rLex bumana non potest omnia , qua malε fiunt, punire , vel probibere s quia dum
auferre veIlet omnia mala , sequeretur , quὸd etiam multa bona tollerentur, crimpeliretur utilitas boni communis , quod est nee arium ad conservationem humanam . Ut ergo nullum malum improhibitum, eis impunitum remaneat, necessarium fuit supervenire legem divia am , per quam omnia peecata probia
X. Has quatuor causas ostendit S. D. contineri in eo versiculo Psalmi 18.L x Domini immaeulata , eon Uertens
animas , testιmonium Domini DeIe , sapientiam prasans parvulis. Quia nam isque immaeulata , nihil turpe relinquit, vel improhibitum , vel impunitum. Quia eonvertit animas , non solum exteriores actus, sed etiam interiores dirigit. Quata fidele tenimomum ,
228쪽
eerta, & insallibilis regula est. Quia
capsentiam prastans parvulis, ordinat hominem ad supernaturalem finem,& divinum. Et propterea lex divinaneeessaria est creaturae rationali, quae ordinatur ad finem altiorem fine naiaturali ; non verb creaturae irrationa- Ii, quae non ordinatur, nisi ad finem virtuti, & inclinationi ejus proportionatum , ut docet S. Τhom. hoc a. 4.
XI. Petes iterum: An praeter aut gnatas legum species. detur alia lex, quae dicatur lex somitis Huic quaesiisto occasionem dat S. Paulus Rom. 7. v. 13. dicens: Video aliam legem i membris meis repugnantem Iegi mentis
XII. Di eo cum D. Thom. hac q. s I. a. s. Lex somitis in homine non habet rationem legis, sed magis es deviatio a Iege rationis . Sed inquantam per divinam iustitiam homo desiluitur originata iustitia , ω vigore rationis ι ipse impetus sensualitatis , arur eum duiscit , habet rationem Ieris, inquantam est poena Iis, Θ ex Iege divina , conseisquens bominem destitutum propria dunt. rate. Ita expressis verbis s. Thom. Prior pars constat. Primb ex D. Paulo . qui legem inmitis vocat contrariam legi mentis, idest legi, quam
Deus homini indidit in sui eonditione . vivendi, nempe , secundum regu- Iam rationis: lex autem contraria leis
i inditae 1 Deo non est vera lex, sed deviatio a lege ; ideoque homo non tenetur eam seqdi, quod pert neret ad rationem legis, sed potius contra eam ire . Secunda etiam pars constat. mia rebellio fomitis contra rationem est homini permissa in poenam peccati; ergo dici potest aliquomodo lex, seu effectus legis pqnalis . Ut enim ait
D. Thom. citato a. 6. ad i. somes,
secundum qudd sequitur ex divinae legis iustitia , rationem legis habet et Tanquam si diceretur Iex esse , qu)d alia
quis nobilis , propter suam eulpam , ad servilia opera induci permisteretur . Tom. GII.
Ita D. Thom. I. 1. q. 'χ. a. I. Et proin
bat primo ex Philosopho x. Ethie. e. x . dicenter voluntas cui u libet Legi latoris haec est , ut faciat homines b
nos: quod repetit a. Ethie. e. 1. Seis
eundo in CON art. probat hoc discursu. Quod inducit aliquos ad proinriam ipsorum virtutem, iacit illosonos; quia virtus est , quae bonum iacit habentem: sed proprius effectus legis est , sacere bonos eos, quibus datur; ergo&c. Min. prob. Virtus su
diti est , ut bend subdatur ei, a quo
gubernatur a sicut virtus irascibilis,& concupiscibilis est , quod sint bene obedientes rationi e sed ad hoc ordin tur lex, ut obediatur ei a subditis;
mines bonos contingere potest dupliciter ; vel simpliciter, vel secundum . quid : ideo non est mens D. Thomae , quod omnis lex faciat homines simpliciter, & absoluid bonos, id est, in omni genere virtutum et hoc enim competit soli legi caritatis ; quia caritas con nexas habet omnes virtutes, & omn peccatum mortale exeludit; & toti collectioni legum : nam si tota collectio legum servetur, homo fit smpli. citer, & in omni materia virtutis obe diens, & proinde etiam servat legem caritatis, quae in ea collectione comis prehenditur: sed solum, quhd de ratione legis sit sacere bonum secundiim aliquam veram rationem boni, & honestatis, etiamsi non secundum omnem virtutem , & honestatem . Unde lentemperantiae iacit bonum in materia temperantiae; & lex de reddendo cui- , que , quod suum est , iacit hominem honum in materia iustitiae. Secundum quid autem dicitur lex sacere homines bonos, quando eos non facit bonos in Dd viri uin
229쪽
virtute aliqua , sed in ordine ad finem intentum, etiamsi sit per se malus: se ut leges latronum iaciunt bonos secundum quid ; quia faciunt bonos ad
Iatrocinandum , seu bonos latrones. Sed haec non esset vera lex, sicut nec Iex tyrannica. Nam, ut ait D. Thom. hac q. 9x. a. 1. ad 4. Cam non sit secundam rationem , non est simpliciter lex , sed magis est quadam perversitas Iegis. Et tamen inquantism habet aliquid de ratione Iegir, intentit ad hoe, quod Cives sint boni. Non enim habet de ratione
Iegis, nisi ferundam boe , quod ea dia ramen alterius prasidentis in subditis ; be ad hoe tendit , ut subditi sint benὸ obedientes: quod est eos esse bonos , non simpliciter , sed in ordine ad tale regi
XU. Itaque omnis etiam lex et viis
lis , si sit lex proprie dicta , debet ad
hoc tendere, ut illi, quibus datur, fiant simpliciter boni viri: per unam quidem legem boni in materia unius virtutis; per aliam legem boni ii materia alterius; per omnes verd leges honi in materia omnium. Sic enim exigit bonum commune, ad quod , ut diximus , leκ ordinari debet; sic vera Reipublicae felicitas , quae sita b bonis moribus nequit consistere : praecipue ad hoc Legislator debet intendere, ut subditi bene ordinentur in Deum: Omnis enim potestas a Deo est, Rom. I . ergo debet Deum imitari, qui Omnia ad seipsum dirigit, &ea uti in ordine ad Deum, faciendo, ut subditi sint boni viri, & Deo grati. XVI. Riapropter turpiter errant
Pseudopolitici aliqui , qui dicunt ,
Principem , vel Magistrarum civilem . posse legem serre cum detrimento Reis Iigionis, vel alterius virtutis moralis, pro tuenda pace i ei publicae. Tales enim leges verae leges non sunt, cum non verE ordinentur ad bonum commune ἰ& sunt abusus potestatis a Deo acceptae, nempe, ad saciendos viros bonos.
Quod ipse Philosophiis naturali lumine ductus agnovit; dum L. T. Potitie. 14. ait et me utique erit legum p
tori intuendum , laborandumque , ut ni viri esciantur, Θ per qua exerci tia , or quis finis optima vita. Ac ruris sum : Ad euncta igitur hae aspicere deinbet , qui legem ponit , ad partes animae , ω ais illarum actiones p magis autem
ad ea, qua meliora sunt , sinis. 6. I I I. Actus Legis.
υ tuor: imperare, vetares permittere, & punire. Ita S. Thomo hac q. 92. a. 2. cuius ratio est. Quia
legis officium est dirigere actus humanos et horum autem quidam sunt ex genere suo boni, ut actus virtutum ;& respectit horum actus legis est imperare: alii ex genere suo mali; μrespectu horum actus legis est vetare, seu prohibere: quidam ver 5 sunt ex suo genere indifferentes; & respectu horum actus legis est permittere . Quia vero id, per quod inducit di x ad hoc, quod sibi obediatur, est timor paeletae p& quantum ad hoc ponitur legis actus punire. Noto tamen , haec quatuor dici legis actus, nota quia lex proprie eos eliciat, aut laciat: sed partim qilia a Principe, secundium quod habet potestatem legislativam, procedunt; partim quia sunt ossicia ad legem pertinentia,& in lege contenta. Lex enim conti net quarumdam actionum imperium , aliarum prohibitionem, & aliarum permissionem ς & ordinat , puniendos esse eos, qui eam fuerint transgressi et qui proinde obligantur eam subire, si eis inseratur. XUII l. Ponitur autem mire actus legis punire, non vero pramiare . Quia punire importat vim coactivam , quam non importat prae in lare . Eadem etiam ratione actus legis non est consulere . Ut enim ait D. Thom. his ad h. Conia fulere non es proprius actus legit , sed potes pertinere etiam ad personam pria
vatam . e Gur non es condere IV m . Et
ad a. Et iam sintdmi pramiare potest ad
230쪽
eum libet pertἰnere : sed punire non peristinet, nisi ad ministrum legis, erius a uinctoritate poena infertur.
xl x. Ex his intelligi potest, omnem legem includere semper aliquam vim obligativa in , seu praeceptivam , etiam dum permittit. Etenim si pe mittat rem indifferentem , decernendo ,
debere cuique liberum e se illam facere ; obligat alios, ne eum , qui rem hanc sacere voluerit, impediant: &similiter si express E permittat actum ex se bonum . dicendo: puta, ut vir sortis petat praemium ; eis non obliget
ipsum , ut praemium petat, Obligat lamen , ne impediatur, casu, Quo petierit : Si vero permittat aliquOa malum , in quo vel Legislator humanus non
potest dispensare, vel si potest, noli dispensat; obligat judicem, ne propter illud puniat eum , sui tale malum fecerit. Licet enim similes actus in ordine ad finem legis naturalis , qui est ordo rationis, pessimi sint; & ideo ab
ea non permitiantur, sed prohibeantur et lamen in ordine ad finem legis
civilis, qui est bonum temporale Reipublicae, indifferentes sunt, id est minus mali. Nam, ut ait D. Thom. lila: P sunt etiam indisserenter diei omnes illi actur, qui sunt, vel parum boni, vel parum mali. Parum boni , ut quibus inest minor bonitas , quam eorum Oppositis ; cuiusmodi sunt tertiae , de quartae nuptiae, quae permittuntur , Roman. T. I. Cor. 7. & Can. S. Concilii Nicaeni. Parum mali, ex quibus, tametsi malis, non magna oritur iniuria, vel absurditas, comparatione eorum , ad quae vitanda permittuntur :sicut est si inplex sornicatio, dum ad evitanda adulteria , vel majores adhuc turpitudines per humanas leges per mittitur, id est , non punitur.
XX. Advertendum tamen censeor praedi los quatuor legis actus non conis
venire omni legi , si fiat distributio pro singulis generum ; ita ut quaelibet
singularis lex omnes hos qualuor aiaetiis exerceat. Clarum enim est, nonomiacm legem in singulari imperare, permittere, prohibere , & punireis,
seu punitionem infligendam decernere- quamvis omnis lex aliquid istorum is 'ciat . Sed aeque certum est , qudd si fiat distributio pro generibus tingulorum , cuiusvis generis legi omnia ista
conveniunt. Nam in genere legis naturalis datur aliqua lux, quae praeci piat, aliqua , quae prohibeat , aliquata, quae permittat, aliqua quae poenas decernat . Idem in genere legis positivae . sive divinae , sive humanae , sive ecclesiasticae , sive civilis, ut consideranti patebit. XXI. Solum dissicultas en potest de lege naturali, quomodo dici possit
aliqua permittere et eum enim sit pariaticipatio legis aete inae , nec peccat venialia, quae mala sunt minima , peris mittere potest. - Sed tollitur haec dissicultas, observando, non eme deis ratione cujuslibet legis determina id permittere actus malos morali ter; sed
vel actus , qui lichi sint boni . sunt tamen minus boni; vel est 5 sint mali , sunt parum mali comparath ad
majus bonum , vel maius malum ainiare D. Thomas lila tales actus υ eat indifferentes , dicens et Pusuna etiam indifrentes diei omnes illi actus, qui funi, vel parum boni , vel parum mali. Esto autem lex naturalis non permi tat actus , vel leviter malos moraliister; permittit tamen actus , vel minus malos physice, ob majus bonum .
physicum, sicut scissionem pedis , vel
manus, ob tuendam vitam totiust vel
minus bonum , sicut permittit fieri rerum divisionem , dominia acquirere,& servitutem in genus humanum inisducere .