장음표시 사용
231쪽
EXplicata natura, & divisionibus
legis in communi, ad singulas eius speetes descendendum est; inter quas meri id principem locus
tenet lex aeterna. De hac ergo cum
D. Thom. hae qu. 03. an sit, quid sit , an omnes aliae leges ab ea derio Ventur , & an omnia ab ea dirigantur , eique subjiciantur , sermo erit.
DUBIUM 1. An sit, & quid sit Lex aeterna
l l nam practicam, in qua ma I ximh lex divina statuitur ,
sub alia ratione dici legem aeternam, sub alia supremam artem , & sub alia id eam . iniatenus enim omnia per ipsam sunt creata , habet rationem aristis; quatenus est forma, & similitudo rerum agendarum , habet rationem ideae, seu exemplaris: quatenus autem est ratio gubernationis omnium rerum in supremo Gubernatore exi stens, movens, & dirigens omnia ad debitum finem , obtinet rationem legis aeternae.
na aeterna lex conveniat cum divina
providentia in hoc , qu bd utraque sit
ratio ordinans quaslibet res in suos debitos fines; tamen aeterna lex videtur distingui a providentia divina in multis . Primo quidem : quod lex aetemna respicit per se primo bonum commune Universi ; providentia bonum
particulare cuiuscumque creaturae . Seis
cundo: lex e terna dicit in sua ratione vim obligandi; providentia nullam obligationem insert. Tertib. provi-
dentia eomparatur ad legem aeternam, sicut conclusio particularis ad principium universale. & sicut consequens ad antecedens. Unde S. Tho. s. de
Verit. art. I. ad 6. Pro identia linis quit an Deo propriὸ non nominat Dis gem aternam , sed aliquid ad Ierem ate nam consequens . Lex enim aterna eseonsideranda in Deo; sicut aeripiuntuν in nobis priueipia operabilium naturais iter nota , ex quibur procedimus i
consiliando , o eligendo , quod est prudentia , sive providentia . Unde hoe modo se habet teκ intellectus nostri ad pruindentiam , sicut prine pium in demonis stratio- : cω similiter etiam in Deo lexaterna non es providentia , sed provia dentia quasi prine pium. Ita S. Thom. Qiiemadmodum ergo lex positiva divina tradit regulas in generali, puta, colendum esse Deum, parentes honorandos &c. iuxta suas regulas pruindentia colligit, quid hie, & nune stoperandum et ita lex aeterna in Deo tradit generales regulas gubernationis Univeru v. g. lapiὁem deorsum, ignem sursum moveri , bonum esse sectandum, malum vitandum ; iuxta quas regulas providentia de motibus creaturarum in particulari disponit . - Et ideo providentia legem aeternam habet pro principio ia
distin qui 1 temporali. Primb: quda lex aeterna non est lex lata , sed le-rens, non impressa , sed imprimens; non participatio legis alicuius , sed
origo, & sons omnium aliarum, quae ab ea derivantur, ut dicemus . Seiacundo: lex aeterna est incommutabilis, eae terae vero leges variabiles sunt. mare S. August. lib. de vera ReIig. capis II. probar, unum esse Deum veteris, & novi Testamen ii , unamque in eo aeternam legem , S providentiam exemplo medicinae. in enim l inis
quit a s medicina e m eadem maneat , neque uIlo pacto ipsa mutetur s mutat tamen praeepta tanguent thus , quia muis rabilis est nostra. valetudo : ita d vina providenιia. , eam sic tua. Omnino i .
232쪽
remmutab list , mutabilἰ tamen ereatura Dariὸ Dbνenit s pro diversitate morborum alias a Ita iubet , aut vetat tit . vitio , unde mors ineipit, eis ab ipsa morte ad naturam fuam , cr effentiam , ea ,- e uns , ides , adnib lum tendunt , redueat , ω firmet . Et I. t. de Lib. arb. e. 6. Idem S. Auis guttinus quaerit et Cam ergo sit una Dκ, ex qua iIIa omnes temporales ad
homines regendos variantur , num ideω
ipsa variari ullo modo potes ' Respondet Evodius: Intellisa omnino non posse . Tertio denique distinguitur lex aeterna a temporali , quod huic subjiciuntur tantii in homines mortales,& adhue miseri; illi vero etiam beati , & Deo fruentes . Ita respondet Evodius Augustino citato I. I. de lib.
1 3 Deo aeterna Dei lex , qua sci- Iicet Deus ordinat ab aeterno, quae a rationali creatura iacienda sint,
nes. Probat S. Doctor sic : Lex nihilial jud est, quam dictamen practicae rationis in Principe, qui gubernat aliquam Communitatem persectam sedi
Deus est summus Princeps gubernans, & regens totam universitatem rerum ergo in Deo debet esse ratio, rerui gubernandarum. & consequenter lex. Sed divina ratio nihil concipit in tem -.pore , sed habet aeternum conceptum , ut dicitur Proverb.. 8. ergo, hu3um di lex in Deo existens aeterna est..
videntia ; ergo etiam datur lex. Cons..prob. Providentia ex supra dictis i um D Thom. comparat ut ad legem 1 cutconc Iusio, particularis ad generale, principium ; quia ex generalibus regulis , quas tradit lex , providenti deducit quid in easibus particularibus faciendum sit: sed in eo, in quo ponitur conclusio , debet poni princi- p um , eκ quo conclusio insertur: qui enim caret primis principiis , sive sp eu Iabilibus , sive praeticis, earet etiam eonclusionibus , seu notitia earunia δergo si in Deo est providentia , erit etiam lex iavi. Secundd probatur discursu Sancti Augustini I. a. de Libero arb- c. εω Plurimae sunt leges temporales invicem contraria , quarum una concedit ,
quod alia negat. & omnes iustae sunt; ergo hoc ideo est , quia est 6 invicem discordent, conveniunt tamen in una ratione, se a lege superiori , ex cujus conformitate iustae sunt Afferam uxS. Doctoris verba et Cain ergo dua isae
leges ita sibi videantur esse conIrMia , ut una earum honorum dandorum popula tribuat potesatem , aufeνat aliter . num diremus , aliquam earum iniustans
esse , se ferri minimὸ debuis 3 Respo
det Evodius: Nullo modo. At unde
hoc et nisi quia ambae in una superiori
lege , quae tu ita sit, conveniunt λUII. Legem aeternam agnovisse , via sus est Tullius i. i. de Legibus , ubi haec habet et uane videω sapienti rum fuisse sententiam : Iegem neque ho
minum ingeniit excogitatam . neque
Dirum aliquod esse populorum ; sed a ternum quiddam , quοὸ una versum Numdum regeret, imperandi , prohibendique sapientia . Ita principem Legein illam , DuItima in mentem aieebant esse omni
ratione , aut euentis , aut vetantis Dei,
ex qua illa lex, quam Dii humano generi dederunt, rectὸ en' laudata . His Tullius suam, Et veterum Gentilium Philosophorum, promit sententiam : ita hoc tamen errans, quhd , Stoicae sequens placita, purat, Deum praeciperet, idem. esse, ac cogere M
233쪽
. III. Resolvitur posterior Pars.
nium actuum , ω motionum ereatarum in ordine a a bonum eommune torrus in
rectionem cum quadam necessitato , vel obligatione. Lex enim, ut supra docuerat qu. 9o. a. r. a tigando dicitur. Et hic in arg. sed eontra ex August. lib. t. de Libero arb. c. 6. Lexaterna inquit est summa ratio , euisemper Obt Heranium est . Cui consoriam iter idem S. August. Iib. 11. eontra
Favis. eap. 17. ait : Lex aterna est ratio divina, vel voluntat Dei ordinem naturalem conservari jubens , perturba
ri vetans. Ex quibus constat , legem aeternam importare verum praeceptum relat d ad eos, qui legis . vel praecepti sunt capaces, ut sunt creaturae rationales e quamvis relate ad creaturas irrai,oaales praecepti , & legis in ea paces , non importet praeceptum , sed necessitatem quamdam , juxta uniuscujusque earum naturam . Constat etiam
differentia legis aeternae a divina arte . idea, & providentia, ut superius dictum est.
praelatae definitionis hoc discursu . Lex aeterna, sor malissim h loquendo, consistit in hoc, quod sit summa regula, &mensura existens in Deo, qua omnia Deo subiecta, eorumque actus mensu rentur, dirigunturque ad bonum commune: hoc autem prefata definitione
optime exprimitur, ut ostensum est; ergo dcc. . I v. an Lex aeternara verὸ , o proprie Lex p
aliique Recentiores; volentes, legem aeternam non esse verbi de proprii legem , sed solum metaphorich, & an logich .
Dico tamen terti δ. Lex aeterna est vere, & proprie lex. Hanc en mentem , nedum S. Thomae , sed & S. Augustini citatis locis maκime ex I. r. de Lib. arb. constat. Qilia Iex aeterna est illa, ex cuius participatione omnes aliae dicuntur leges et unde est omnium aliarum legum mensura, regula, de exemplar; ergo lex aeterna non est lex per denominationem, & analogia i ad leges temporales; sed leges temporales sunt leges per denominationem, lege aeterna , ut a regula, & mensura earum ἱ ergo si leges temporales sunt vere leges, multo magis lex aeter
XI. Praeterea et lex aeterna habet quidquid ad rationem verae legis laeis cessarium est : est enim ratio in summo Principe existens: ordinans actus,& motiones totiuς unive statis rerum ad bonum commune : hanc au em esisse verae legis no: ionem jam dictu . est. XII. Sed dices prim b. Legi aeternae deesse promulgationem , cum ab aeterno creaturae non fuerint , quibus Pro
mulgaretur : de ratione autem Verae
Iegis est promulgatio. XIII. Respondeo prim d ex dictis, promulgationem non eTe essieni iam legis, sed conditionem, ut in actu seia eundo obliget: unde ex quo ab aeterno non fuerint creaturae, quibus promulis garetur; solium sequitur. quod lex aeter na ab aeterno in actu secundo nem iis nem obligaret, non ex desectu viri uiatis , sed ex desectu termini et sicut ab aeterno in Deo suit imperium , quamvis pro aeterno nemini imperaret.exia tra
234쪽
ra se . sἰcut ergo ab aeterno fuit imperium , non pro aeterno, sed protem fore implendum et ita ab aeterno suit
ex in mente Dei eoncepta, quamvis pro aeterno non promulganda, nec Implenda , nec in actu secundo obligans. Quare lex considerari potest, vel quatenus derivatura Iegendo, seu eligendo et de hoc modo ab aeterno est; quia hoc modo in mente Dei statuta,& electa legebatur, de quasi mani se- stabatur. Alio modo, ut derivatur a stando: & hoc modo lex considerari potest , vel ex parte Dei ligentis,&obligantis; & hoc modo aeterna est: nam ab aeterno habuit vim obligandi. Vel ex parte creaturae per legem ligatae, vel obligatae et & hoc modo cum ab aeterno non fuerit creatura, quam obligaret, & cui applicaretur, ab aeteris no actu non obligavit: fuit tamen ab aeterno lex; quia ad rationem legis satis est, ut vim habeat obligandi, quamvis nondum ligat, quia nondum applicata, de promulgata.
. 9 I. a. I. ad h. negando ant. Nam
promulgatio sit, verbo , scripto et
Et utroque modo lex a erna habet pro mulgation m ex parte Dei prρmustantis: quia , Verbiam Divinum es aternum , se feriptura libri vita est aterna. Sed ex parte ereatura audientis, aut instia eientis non potest esse promulgatio aterna .
ter aeternus legem aeternam tulerit, ac
promulgaverit, cum ipse solus Verbum aeternum dixerit. Nam sicut li-edi omnia per Verbum facta sint, &solus Pater Uerbum produxerit; non ideo dicuntur omnia facta a Patre , ut Persona ab aliis di stincta . quia non omnia facta sunt per Verbum fecitn-
dum sibi prooria, es personalia, sed
secundum ementiaria, & eommunia et ita licet lex aeterna fuerit promulgata a Patre per Verbum, & sbius P ter si principium Verbi, sed tamen non fuit secundum personalia , sed communia, nempe , ut Legislator. Si tamen per approselationem loquamur,
lex aeterna non soldm 1 Patre diei potest lata , de promulgata, sed etiam a Filio,& Spiritu Sancto; cum ad legem tria
concurrant et alictoritas , veritas , & bonitas. Ratione auctoritatis potest ap- profitari Patri; ratione veritatis , quia Ieκ non sertur nisi recta ratione , potest appropriari Verbo, qui sapientia ,& veritas est et ratione vero bonitatis, quia lex non est nisi ad bonum, a pinropriari potest Spiritui Sancto, qiii
Onitas est . XVI. Super hoe audiendus est Di
vus Thomas hac q. 93. a. r. ad 1. dicens : Cirea verbum quodeumque duo
possunt eonsiderari , felliset , ipsum verbum , ea , qua verbo exprimuntur . Verbum enim vocale est quid iam ab erebominis prolatum ; sed bre verbo expriamrantur , qua verbis bumanis signis eantur. Et eadem ratio est de verbo h
minis mentali , εωod nihil es alitid ,
quam quiddam mente eone tum , quGhomo exprimit mentaliter ea , de quibus euitat . Sis uitti ν in dioinis
ipsum Verbum, quod es conceptio paterni intellectus , personaliter dieitur: sed omnia quacumque sunt in selemia Patris , sive essentialia , sive personalia ,sive etiam Dei opera , exprimuntur horVerbo, ut patet per August. I . de Trin. e. I 4. inter eatera , qua hoc Verbo exprimuntur, etiam ipsa lex ateνna Verbo ipso exprimitur. Nec tamen propter bor sequitur, quod lex aterna perisonaliter in divinis dieatur I appropriatur tamen Filio propter eonveniemriam , quam habet ratio γd verbum.
XVII. Dites secundb. Lex aeterna nihil aliud est, quam ideae rerum in mente divina existentes et sed id ea non habet propriE rationem leais;
ergo&e. Ma . prob. ut docet D. Tla hac q. 93. o. r. lex aeterna est ratio gubernationis rerum in Deo: sed ratio gubernationis rerum in Deo estidea , ut docet idem S. D. I. p. g. 3 I. ergo &c. XVIII. Remondeo, neg. mal. Iam enim superius ex D. Tho. ostendimu S, quantum differant Iex aeterna, & ideae
235쪽
α16 cursio II. De Lege artema.
deae in Deo. Quibus addo ea, quae habet S.D. hac p3. a. r. ad i. ut osten- DUBIUM II. dat, qudd eisi . ut docet August. J. Quas. q. 46. rationes rerum in An omnis Lex derivetur a Lege Deo tint plures; singula enim secit interna pDeus proprias rationibus: una tamen
sit lex aeterna, respondet: seu ἀ -- s. I.
sustinus loquitur ibi de rationibus iis dealibias, qua respieiunt proprias natu- RUOIulio Dub; .Fas singuIarum rerum: ω ideo in eis
En enitur quadam distinato , ω ptura- I. Ico . omnes leges iustae , &ιitas f eundum diversos respectus μου proprie ductae a lege aeterna
res; ut in I. l. q. I . a. R. or 3. derivantur. Ita communiter habitum HI . Sed Iex dieitur directiv ex D. Thom. hac q. 03. a. 3. Probais actuum in ordine ad bonum commune I tur Primo ex Scriptura. Proverb. S. ias supra dictum est q. 9 . a EAE V. I. & Is. Per me Rges regnant , autem , qua sunt in seipss 4iνeris , O tegumeonditores iusta d-eernunt. PereonSuerauιων tit ianum , secundam quod me Principes imperant, Θ potentes deis ordiuantur ad aliquid commune: cr cernunt sustitiam. Quare Christus Io. ideo lex aterna est una, qua est ratio 19. V. rr. Pilato : Non linquit
bajui ordiniι. Dibus patet, diJersi- potestatem advessam me ullam , ni tibi talem aeternae legis ab ideis divinis datum esset desuper. Et Paulus Rom. consistere etiam in hoc , qudd jstα Σ3. v. i. ait: Non es potesar nisi acum dicantur per respectum ad species, Deo. . . . . Itaque qui resistit potesati ,& singulas naturas rerum, quae imi- Dei ordinationi resistit. rationes Dei sunt, aliquomodo saltem II. Hoc idem sentit S. August. Τdinratione distinquuntur, & plurifican- ι. t. de Lib. a b. e. s. ubi Evodium turr lex autem aeterna non sic dicitur alloquens e Simul inquit etiam te et iaper respectum ad res particulares, ut dere arbitror in iIIa temporali lege λin. item propriis rationibus distinctas , nihil esse jugum , atque legitimum . quod
sed ut omnes respiciunt commune bo' non ex hae aterna sibi homines deraυanum ; & ideo una est . rint. Tum I. de vera Religione e. 3r.
Neque verum est, qubd D. Thom. ubi ait: Conditor tamen Iegum tempε- r. p. q. t s. dicat, ideam eise rationem ratium, si vir bonus est , se sapiens, gubernationis rerum. Dicit quidem, illam oram eonsulit ateruam. de qua quod idea sit ratio existens in Deo, nulli anima judicare datum est: iat fe- at non ratio rei gubernandae, sed rei cundam ejus ineommutabiles regulas , faciendae; sive ratio, ad cuius simili- quid sit pro tempore iubendum, veta tudinem res facienda est. Unde ratio dumque disternat . Et in Exodum. ideae in Deo praesupponitur ad legem quaerens , quomodo Moyses dicere is aeternam: prius enim concipitur ratio potuerit Iethio socero suo Exod. 18. faciendi rem , quam ratio eam iam sa. v. x s. qu . iudicaret populum, αctam gubernandi: sicut in re creatia ostenderet ei praecepta Dei, & leges priu, tu 3ponitur creatio, quam ejus- eius; eym te Dei adbue nulla eo eripiadem gubernatio . ra est s ait, hoc non potuisse dicerer Nis quia lex Der sempiterna est, quam
eonsulunt omnis pia mentes s ut quod
.... - in ea invenerint, veI Deiant, vel jubeant , vel vetent , secundum quod illa ineommutabili veritate praeeperit. Ex
quibus verbis non est colligendum ,
236쪽
qudd omnes, vel benE agentes, vel
legem aliquam serentes consulant Iesem aeternam in seipsa in , seu prout an Deo est: hoc enim docet D. Thom. hac q. 93. a. a. homini esse impossibile in irae vita; sed in aliqua eius irradiatione, vel participatione: Omnis
enim inquit S. ThOm. eognitiis verita. tis es qua iam irradiatio, ch paralelpa.tio legis aterua, quae ea veritas incommutabilis, ut Aug. dieit in lib. de vera Relig. e. 3I. Veritatem autem omnes aliqualiter cognoscunt, ad minus quan-thm ad principia eommunia legis naturalis et in aliis vrro quidam pias, eis quidam min s participant de cognitione veritatis , ω seeundiam hoe etiam plus,
Haec D. Thom. laudato Ioco. III. Hanc veritatem probat S. Τh. hoc a. 3. hoc discursu . In omnibus moventibus ordinatis virtus secundimoventis derivatur a virtute primi moventis et atqui lex aeterna est primum movens in bene re legum, cum sit ratio gubernationis in supremo Gubernante movens, & dirigens omnes actus ,& motiones ad debitum finem: Omnes autem caeterat leges dirigunt, ac mo Veni tana iram secunda moventia; ergo omnes aliae teqes derivantur 1 lege aeterna. Maiorem probat . inia
Movens ferundum non movet, nisi inis quantam movetur is primὸ . Unde lata omnibus gubernantibus idem videmus, quὸd ratio gubernaιionis a primo gubernante ad feeundos derivatur s sicut ratio eorum , qua 'nt agenda in civitare derivatur a Rege per preeeptum ilia inferiores administratores: lsr in arti fiaeialibus etiam ratio artiseialium actuum derivatur ab arebitectore ad inferiores ara cer, qui manu operantur.
IV. Probatur secundo. Lex aeterna est lex per essentiam, Omnes autem aliae sunt leges per participationem omne , quod est tale per participationem, derivatur ab eo, quod est ta- Ie per essentiam et sicut omnia entia per participationem derivantur a Deo, qui est ens per essentiam ; ergo Om- Tom. VIII. nes leges a lege aeterna deri rantur.
vantur 1 lege aeterna. Primh, ut 1 cauissa exemplari ; cum, ut diximus ex
S. Aug. nulla lex sit justa , nisi imitetur aeternam, eique consor metur.
Secundo, ut ab emeiente ; quatenus omnis potestas inferiorum Legislatorum datur illis per legem aeternam . Unde D. August. l. s. de Civit. Deit. xx. Non tribuamur linquit daadi Regni , Imperiique potestatem , nisi Deo vero , qui dat felicitatem Regni Calaiarum piiι s Regnum vera terrenum, opiis, cr impiis, sicut ei plaera , cui ni biI initiaὸ placet. Quare paulo infra ait : Qui dedit Mario , ipse eis Caio Cafari : qui Augusto , ine cr Neronia qui Vespastanis , veI Patri , vel miο ,-vissimis Imperatoribus, ipse-Diocletiano erudelissimo , ne per singulos ire nee sit: uui Consa σtino Christiano ,
sis, numquid insussis ' Tertio, inquanis icim lex aeterna medio lumine ratio. nis naturali, vel fidei praecipit, vel approbat, ut aliquae leges fiant, eaeque pro diversitate temporum , locorum,& personarum tales, vel tales. . I I.
v I. c. Biici potest prim O. Lex nat ratis derivari non potest a Iege aeterna: nam praeveniendo omnem Dei ordinationem, & omne ipsius liberum decretum, mendacium, surtum,
aliaqtie ejusmodi per se mala, adhuc essent peccata , & hoc ideo , quia sunt
contra legem naturalem I ergo lex naturalis non derivatur, sed prior est lege aeterna, quae includit Dei decre
VII. Respondeo, neg. ant. ad probis dist. ant. Sunt per se mala materialiis ter , & sundamentaliter , co. ant. Fominaliter, nego ant. Objectum igitur
237쪽
legis ruturalis , puta Deus est colendus, mendacium , furtum &c. sunt
illi e ita, & per se mala, si sumantur,
ut dicunt convenientiam, vel discon. venientiam extremorum prς scindentem
ab existentia, sive secundum essentiam; hoe modo sunt iundamentum legis naturalis, & praeveniunt omnem actum intellectus, & voluntatis etiam divinae: imb talis natura, & habitudo te minorum adhue esset, si in Deo nul- Ius esset, aut esse posset per impossibile, actus intellectus, & voluntatis r& hoe modo non derivantur sormaliis
ter a lege aeterna, sed eam antecedunt ; sicut etiam legem naturalein tanquam fundamentum utriusque. Si vero sumantur , iit talis eorum conis
venientia , 'el disconvenientia sormaliter subest iudicio rationis naturalis dictantis practicE, ea esse, vel facienda , vel vitanda; in hoc sensu pertinent formaliter ad legem naturalem. Sed ratio non format hoc iudicium,
nisi quia hoc iudicium formatum est
per legem aeternam a Deo, & impresis um rationi humanae: ideoque iudiciumih homine huic iudicio consorme dicitur lex naturalis derivata, & imprensa a lege aeterna.
VIII. objici potest secundis. Si Iex
humana derivaretur ab aeterna , ab
ea participaret vim obligandi, & per consequens obligaret de iure divino: ideo enim sive leκ naturalis , sive lexpositiva divina obligat de iure divino, quia est parti ei patio legis aeternae r isdhoe non debet admitti ; erso &e. IX. Respondeo, dist. ma 1. Particiis paret mediate , eo. mai. Immediate , nego mai. Lex ergo naturalis , & diis
vina positiva ideo obligant de iure divino, non quia praecise legis aeternae participationes sunt; sed quia habent Deum immediatum auctorem ἔIex quidem naturalis Deum immediath animae rationalis conditorem ,& luminis rationalis impressorem et lex autem positiva divina Deum habet immediatum sui constituto rein , di editorem, nulli alterius creaturae
lesistativa auctoritate interveniente,
etiamsi aliquod creaturae ministerium intervenire possit pro promulgatione.
At lex humana conditur ab nomine, non tantum ut proponente , vel proin
mulgante ; sed etiam ut constituente auctoritate propria, lichi participata, Deo . Unde suam vim , & essicaciam
obligandi proxime habet ab homine
Legislatore , quamvis homo eam pote. statem 1 Deo acceperit: sicut causa creata verh est eaura proxima sui ensectus, esto illum non causet, nisi virtute participata a Deo .X. Obii ei otest tertio. Si omnes
leges humanae derivantur 1 Iege aeteris ni , non essent inter se contrariae rsed constat, leges humanas etiam justas esse interdum contrarias : una e nim lex uno tempore , & in una regione unum praecipit: alia alio tempore , & diversa regione idem vetat; ergo &c. XI. Confirmatur . si lex humanaeis
derivaretur ab aeterna , non iuste permitteret , quod ista prohibet: sed te.
ste Augustino l. t. de Lib. arb. c. s. Lex, εμ populo regendo seribitur, re l1ὸ multa permittis, per divinam providentiam vindieantur ergo &c. XII. Respondeo, neg. sequelamis Nam idcirco leges humanae contrariae sunt, quia lex aeterna talem earum contrarietatem postulat . Cum
enim sit ordinatissima , exigit, ut iuxta varias circumstantias, quae in subditis occurrunt, fiat mutatio in lege; alias esset inordinatio, s eisdem legibus dirigerentur , qui varie sunt affecti: sicut inordinatio esset, si medicina div et sis morbis eadem remedia praescriberet. Qitem admodum , ut cum s. Augustino t. de Vera Retu. e. 17. i'pra ἐidium est Dub. r. s. et mediis ' icina mutat praeepta languentibur, quis mutabilis est nonra valetudo e ita di vina providemia , ehm sit ipsa ineo mis
mutabilir , mutabili tamen ereatura
variὸ Dbvenir a i r pro diversitate marisborum a tir alia jubet , aut verat . Quare I. I. de Lib. arb. cis 6. loquens
238쪽
de duabus legibus, quarum una det populo iacultatem creandi Magistratu in , alia adimat; utramque posse esse iustam , & utramque a lege aeterna
ordinatam pronunciat his verbis: Siam ut etiam te videre arbitror , in illa temporali nihil esse iustum , atque legitimum , quod non ex hae aterna sibi Bomines derivarint , Nam si populus tia Ie quodam tempore iunὸ bonores dedit, quodam rursus iustὸ non dedit e buviei tuto temporalis , ut iussa esset , eae iIIa uernitate tracta est , qua semper iustum es , gravem populum bono
XIII. Ad confirmationem responis det D. Tho. hoc a. 3. ad 3. Quod Ieκ
humana dieitur aliqua permittere , non
quasi approbans, sed quas ea dirigere
non potens . Multa autem diriguntur
lege divina , qua dirigi non possunt lege humana I plura enim subduntur causa superiori , quὰm inferiori . Unde hoe ipsum , quod lex humana non se inistromittit de his, qua dirigere non potest , eκ ordine I is aterna provenit rseeur autem esset , , approbaret ea , que
lex eterna reprobat . Unde ex hoe no L.
habetur , quid lex humana non deriveiatur a lege arerna , sed quod non pers m eam assequi pUM . Ratio auten esse potest: quia lex temporalis ea solum punire debeat, quae contrari an tur suo fini, qui est conciliatio pacis inter homines; unde non assumit vinia dicanda mala , quae turbant pacem hominis cum Deo et haec enim excedunt suam potestatem, sed legi aeteris nae Dei relinquit vindicanda. Quare
S. August. citato loco : Videtur ergo mihi linquit or legem illam, qua populo regendo scribitur , rectὸ isa peris mittere , cla divinam providentiam vim dieare. Ea en m vindieanda sibi I κpopuli assumit, qua fatis sint eoncilianda paei hominibus imperit it , ω quanista possunt per hominem regi, illa verbeulpa aliar psnar aptas habent. Et post
parva subjutigit, Evodium alloquens :Liuio , ω probo Mam , quamvis ineboa- tam , minasque perfectam , tamen Adentem , tis sublimia quadam petentem
distinctionem tuam. Videtur enim tibi lex ista , qua regendis civitatibus se tur , multa eoaeedere , atque impunita νεIinquere , qua per divinam tamen providentiam vindieantur , 1' re 18 . Neque enim , quia non omnra Deit,
ideo qua facit improbanda sunt. Lo quebatur autem de lege humana per mittente latronem occidi, ne ab eo
spolietur bonis, aut occidi stuprat rem , ne ab tem stupretur . XIV. Objici potest quart d. Conis cupiscentia vocatur lex ab Apostolo
Rom. T. v. 23. ut supra dictum est e sed haee non derivatur a lege aeterna . dicente eodem , Rom. S. v. 7. qudd Disti Dei non potes esse subiecta .r ergo non omnis lex &c. XV. Respondet S. Tho. hoe a. ad x. Ωubd fomes babet rationem Iegis in homine , inquantum est pgna eonsequens divinam iustitiam. Et fecundam Boemanifestum es, quὸd derivatur a Iegeaterna. Inquantum ver ineIinat ad
pereatum , sie contrariatur tegi Dei . oenon habet rationem legis. Ita D. Thomas: quibus nihil addendo existimo. DUBIUM III. maenam AE ternae Dei Legi
subjiciantur. 6. I. De aeternis, ae Disinis .
I. Es, de quibus dubitari potest .
et an in suis actibus, & moistionibus legi aeternae subjieiis antur, sunt, vel aeternae divinae et
vel temporales , & ereatae , istae autem vel necessariae, vel contingentes et vel rationales, vel ratione carentes. Nunc de aeternis, ac divinis sermo erit, minstea de aliis. Sciendum insueer, quod actus Dei distingui possunt in natura les, & necessarios, quales sunt gen ratio Verbi, & processio Spiritus Sanis cti; & liberos, puta amor, quo crea. E e a tura
239쪽
α et o Quasio II. De Lege sterna .
turas diligit, quo eas producit, &re
II. Suppono, ea , quae pertinent ad naturam , vel ad essentiam divinam Iegi aeternae non subjici, sed esse rea- si ter ipsam legem aeternam . Nam quae gubernationi divinae non labduntur, neque legi aeternae sitbduntur : sed quae ad naturam, vel ementiam divi. nam pertinent, non sii bduntur gubernationi divinae r stini enim prima, de universalissima Iex, quae non potest
alie ui legi esse stibi ecla; ergo &c. Εκ
iis etiam, quae circa nos fiant , confirmat hoc S. Thom. hla a. q. his verbis : Humana gubernationi subduntur ea , qua per homines feri possunt a qua verὸ
ad naturam hominis pertinent, non sub-Muntur gubernationi humana , fellis et, quθd homo babeat animam, vel manum , aut peses. Unde Matth. v. 36. Noupotes unum eapillum album Deere , aut nigrum. Et c. s. v. 17. Quis autem ve strum eogitans potest a ieere ad saturam fιam cubitum unum y Ergo nec
ea , quae pertinent ad naturam divinam, pata, quod Deus habeat talem naturam , & talia attributa , puta , intellectum , voluntatem dic. nec ea ditsiib gubernatione, nec sub lege divi
III. Quaestio reducitur ad hoc: an intellectus divinus , & divina voluntas in sitis actibus legi aeternae subiiciantur . Et quidem in actibus naturalibus , & necessariis, ae prorsiis i manentibus, quales sit ni cognitio, &amor fili , sive ementialis, sive noti natis, certum est, nulli legi subjici'. Tum quia hi actus sit ni realiter ipsa lex aeterna. Tum quia cum sint qaidi reatum , non sub vini gubernationi divinae, nec proinde legi. Tum quia cum sina necessarii, non egent rex la, qu1 dirigamur . Solium ergo reduincitur quaestio ad actus divinos liberos, quibus divinus intellectus , & voluntas sese exercent erga creaturas; e1s
vel amando, vel producendo, vel gubernando. Cum enim fiant a Deo cumsurum rectitudine , & reetiis sua r.
tione, quaeritur: an dici possit, hos a.
eius regulari lege aeterna. IV. Dico. Intellectus, Se voluntas divina in suis actibus liberis legi aeteris nae non subjiciuntur. Ita S. Tho. hoc ara. 4. ad I. ubi ait, qudd loquendo
de voluntate diυina , quanιam ad ipsa ,σua Deus vuIt eirea ereaturas, illa suis
Mecta sunt legi aterna , inquantam ho rum ratio est iu divina sapientia e quibus non divinam voluntatem, sed ν lita ab illa , pronunciat aeternae legi esse subiecta , quia horum ratio est in divina sapientia. V. Explicatur, & probatur simul. Cum Deus hegem aeternam decrevit, hoc non fecit , ut sibi eam praescriberet, de ut seipsum, suamque voluntatem ad agendum secundum eam obiugaret ; sed ut creaturae secunduntiis
eam agerentur , de moverentur : caelerum ipse semper manet ab omni lege solutus , & liber, ut circa creaturas agat quodcumque voluerit . Non est quidem negandum, quin clim volumias divina ut ait D. Tho. hχὶ circa ea, quae agit , sit rationabilir, iuκta m dum nostrum concipiendi, Dei sapiemtia , e; usque ordinatio sint ratio justi iasimae voluntatis ipfius , & praeceda in ordine rationis in divino intellectu diis elamina praetica , quibus intelligit ire Deus judicare , quid divinam bonitatem , i uiuitiam , aut sapientiam deceat; imo &. imperare executionem e sed nec Dei sapientia , nec ordinatio, nec imperium , ne dictamina praelica ponsunt habere vim legis respectit divinae uoluntatis, sed sollim respectu volitorum . Primo : quia nihil horum , quatenus in Deo sum , distingvitii r a d vina voluntate , aut sit perius est , vel majoris auctoritatis , quam sit ipsata ;nec ullum continent praeceptum ad divinam voluntatem directum , sed ad res ab ea volitas . Secundo e quia . alioquin sequeretur, Deum lege obligat uin et se ad servandiim modum crea intionis, gubernationis, iustificationis. praemiationis , punitionis, quem nunc servat: cstm tamen Detas, de quidem
240쪽
Gub. III. ρ. L et retpotuisset , & posset aliun
rerum ordinem, alium gubernationis modum instituere. Non ergo voluntas
divina lege aliqua tenetur , sed dum vult, facit legem , non sibi. sed re-hus volitis: quia, ut ait D. Th. hic, respectu quidem volitorum est rati nabilis; std ratione sui ipsius magis diiscenda es rua ratio.
VI. Neque huic contradicit, qudd in
Trael. de Prov: dentia dixerimus , actum Providentiae uile imperium intellectus intimans executionem . Nam, ut ibi diximus Tom. 4. in I. p. ua I.
di imperium proprie imperat, nou Deo, sed creaturis, ad easque dirigitur et vel si actu in divinae voluntatis tangit, hoc est secundum nostrum m dum concipiendi et nec tangit acturnia divinae voluntatis in se, & in recto,& ratione sui , sed ut con notantem volita extra se . videantur ibi di ista. VII. Sed dices primo. Ratio divinae sapientiae eli lex, secundum quam divina voluntas est recta ; ergo divina voluntas ei subjicitur: talis autem ratio est lex aeterna ; ergo &c. Maior
Prob. ex I. p. q. II. a. I. ad 1. ubi
S. Tho. haee habet: Impos ile est Deum velis , nisi quod ratio sua sapientia babet . qua quidem es sicut lex jussilia ,
susia est . VIII. Respondeo ex dictis , quddratio divinae sapientiae est quidem lex
respeetii rerum volitarum . at non respectu voluntatis Dei, quae, ut docet D. Tho. hac ad x. Ratione sui ipsitis magis dicenda est i a ratio . Ad prob. observo , D. Τho. bi non dicereis ,
qudd ratio divinae sapientiae est texsus ilia s sed, quod est Mut lex iustitia rhoe est, ratio sapientiae, secundum quam est recta, & juita, est in divi. na voluntate, sicut lex justitiae in nobis. Quod colligo ex verbis D. Thomae sequentibus ; ait enim: Unde quod fecundam suam voluntatem faeit , ju-sὸ faeit . fui ct nos quod secun d ιegem facimus , just8 facimus . Sed nesquidem secundam regem allarius Stipeorioris ρ Deus autem sibi ipse es lex ridest est rectus sine lege . perinde ac si sibi ipsi esset Iex. Uod confirmat
S. Augustinus in PDI. 36. dicens et V tantas Dei ipsa es lex Dei. IX. Dices secundd. Si Deus mentiretur, peccaret; ergo faceret contra aliquam legem : non aliam , quan aeternam ; ergo subditur legi aeternae. X. Confirmatur. Deus tenetur non mentiri e tenetur iustis perseverantibus dare vitam aeternam ; ergo lege saliqua tenetur, cum legis sit obi ga
XI. Respondeo, dist. cons. In hypothesi , quod mentiretur , conc. cons. inita si mentiretur, non esset Deus. De saeto, nego cons. Si ergo Deus perimpossibile mentiretur, non esset amplius Deus; quia non esset prima veritas , id edque esset legi subiectus: exuo tamen non sequitur, quod Deus e facto subiiciatur legi: sicut non sequitur, quod de saeto non sit Deus.
Unde Anselmus lib. r. eur Deus homo cap. 21. docet, quod si Deus vult mentiri, potius sequitur , eum non esse s Deum , quam mendacium esse iustum ;vel esse Deum , & non esse Deum zSieut eum de duobus imp bilibus diei-mus et si hoe est , ω illud est a quia nee hoe , nec illud es : iat si qtiis dieat : si aqua est sicea , O ignis es humidus a
XII. Ad Confirm. dico: Deum teneri ad non mentiendum, non eκ aliis
qua lege hoe ei prohibente ; sed ex
essentiali repugnantia, quam hahet Deus, ut prima veritas, eum mendacior sicut tenetur non se occidere , aut non sacere alium Deum, quia hoc est impossibile.
Tenetur etiam dare vitam aeternam per χverantibus obligatione non ortii ex voluntate alicujus Superioris, sed ex propria voluntate; nec obligatione
legis, sed pacti, & promissionis. Un
de D. Tho. r. a. qu. I r. a. ad 1
postquam distinxit duplex debitum , unum ex merito proveniens , aliud se