장음표시 사용
261쪽
q iam utile t Se ideo lage positiva, non naturali praeceptum est . XIV. Pro majori tamen intelligemetia noto primo . Quod cum S. Tholai.
dieit, omnes . ictus virtutum in gene Te pertinere ad legem naturalem , non
intelligit, quM unusquisque ex vi legis naturalis teneatur omnes actus viris tutum exercere γ cum constet, multos
esse in solo consilio , de inter eos, qui sunt in praecepto, certum si , non omnes lege naturali esse praeceptos , sed aliu uos sola lege supernaturali et sed sensus est, quia omnes actus vi tutum , secundum aliquid , sunt de lege naturae; inquantum, scilicet, si fiant, deliberath ab homine , ut homo est,
debeant virtus se, & conscirmiter reiactae rationi fieri , atque ita naturali inclinationi hominis respondere .XV. Noto secundo. bd cum S. Τ dicit, aliquos actus v,rtutum non esisse de lege naturae secundum speciem, quia sunt per inquisitionem hamanam adinventa; non loquitur de illis, ad uos natura, esto non prim6, secunario tamen inclinat , tanquam ad conclusi es necessariἰ ex praeceptis legis naturae deductas et sed loquit tarde inis , sine quibus lex naturae secundium se subustit, de solum a ratione humana per inqaistionem sunt adm-venta ad maiorem utilitatem: undeus subdit: Quasi titilia i non ait necessi tia ) ad ben/ vivend- . XVI. Sed dices prim b. Servare perpetuam virginitatem , jejunare in Quadragesima, sunt actus virtutis: de tamen ista non pertinent ad legem natu-Iς ; ergo non omnes actita virtutum &e. XVII. Respondeo , oist. cons. Non omnes actus secundian seipsos, Se in propriis speciebus canitiderati , conc. cons. Multa enim tala D. Thom. f
ciaudum virintem fiunt , ad qua natu a non primis inclinat, sed per rapionis i quisetionem ea homines adinvenerunt,
quasi υι ilia ad bonὸ Divendum : it linia iusmodi est servare viso nitatem , ieiunare in cui astragesima , te alia opera supererogationis. Non onmes actus ge-
ne rich sumti, seu quatenus virtuosis nego cons. Si enim fiant, lex naturae 3ubet, ut fiant secundum dictameita. rationis: Unde ait D. Thom. seeu
dum bοe ommes actus vir tiatum sunt de lege naturali: dιctat enim hoe natura liter tinimique pνopria riuio , ut vi
XVIII. Dices seeundd. De ratio. ne legis est, quod ordinetur ad Monum commune et sed ouidam actus virtutis sunt, puta castitatis, tein perantiae dec. qui ordinantur ad bo, num privatum ; ergo die. XIX. Respondet I, T . hoe a. ad a. Quὸd rem sentia es eirea eo cupiscentias cib. , O pot- , Ur v
Nereorum ; ροδ quidem ordinantuν ad bonum commune natura, se ut 6r a Ilo legalia ordinantua ad bontim eommune
morale. iniemadmodum enim, quae lese positiva eonstituuntur, ut ii
mines virtuosE convivant , ordina bur ad bonum commune morale: ita temperantia εα. ordinantur ad bonum Commune maturae, cuius conserinvatio sit med a coninrvatione bomunum in particalari. XX. Dices tertili. In his , quae sunt
secundum nativa in, omneS conveniunt; seo in actibus virtutum non omnes
conveniunt: id enim , quod est virtuω sum uni, potest esse aueri uallosum ;
XX l. Respondeo eum D. Tho. lilacra 3. dist. min. In aes bus virtutum, ut virtuosi sunt , non omneS., nemmim In actibus Rcundum se ipsos, S ut in propriis speciebus, ca. min.
Sie enim propter diDersas hominum conaditiones eontingit , φαδd ut quι actus sunt aliquisus virtuosi tanquam eis preis portiona ν , ω convenisnter s qui tamen sunt aIiis vitiosi, tanquam eis non prois portis nati. Sic abstinere a venereis vintuosum est solato, votum castitatis habenti , vitiosum voed coniugato, si uxor repuenet: εc. sicut illi virtua. n est abstinere, ita huic non abstinere virtuosum est D
262쪽
An Lex Naturalis admittere possit M
tationem , Abrogationem , vel Deis rogationem , Interpretatio
mutari dupliciter . Uno m do per hoe, quod aliquid illi addatur; alio modo per modum subtractionis r ut scilicet aliquid desinat esse de lege naturali , quod prius
uit secundum legem naturalem. Ita D. Tho. hac a. s. II. Dico ergo primb cum eodem .
Si loquamur de mutatione, qua id mutari dicitur, cui aliquid additur equae impropriE est mutatio; lex naturalis mutari potest . Ita S. D. Munta enim supra legem naturalem super addita sunt ad humanam vitam uti lia , ιὰm per legem divinam, quam etiam per Ieges bumanas s quae vel hominem oblisant ad aliquid , ad quod
lex naturalis eum non obligat s vel ad alicuius actus valorem plus r quirunt, quam lex naturalis requirat. Sie in veteri Testamento multa erant
tum iudiei alia , tum cerςmonialia praecepta moralibus superaddita: & in novo variae sunt leges divinae de Satramentis, & plurimae quoque humanae tum ecclesiasticae, tum civiles, quae omnes sunt additiones ad legem
III. Dices. Lex naturalis praecipit actus omnium virtutum, ut nuper diximus eum D. Tho. ergo supernuum videtur, aliquid ei superaddere. Nego pri md ant. Nam non praecipit aetus supernaturales Fidei, Spei,& Caritatis, qui necessarii sunt ad
saein ultimum consequendum . - Neisgo quoque consequ. Nam praeter a- liis vir lutum multa alia sunt, quae
utiliter praeeipi ponant . Primo Gnim saepe praecipitur sola determinatio legis naturalis ad quaedam partieularia . Nam hoc praeceptum , Deum colendum esse , determinatur in utro aque Testamento per multa praecepta particularia de Sacrificiis , Orationibus , & Sacramentis . Hoc praeceptum , malefactorem esse puniendum, per mulistas leges determinatur , certa poena
rum genera pro diversis delictis ει- tuentes . Secundo. Potest etiam leginaturali aliquid addi per modum n vi praecepti; quod tamen utile, ac necessarium sit ad acquirendas, vel eonservandas virtutes, vel ad aliquem finem bonum consequendum. Sic iure gentium introd tacta fuit rerum diis visio, & proprietas, bella, captivita- λtes , servitutes , varii contractus , tum ad iustitiam, tum ad pacem Reipublicae conservandam.
mutatione proprid dicta, quae fit per modum subtractionis, vel diminutionis, ut scilicet aliquid desinat esse de lege naturali , quta prius fuit secundum legem naturalem; sic lex naturalis, quantum ad prima principia legis naturae, est omnino immutabilis: ita ut fieri non possit, quod aliqua eiusmodi, quae prius erant leges naturales, vel amispi ius non sint leges, vel desinant obligare. Probatur. vita ejusmodi prima principia continent veritates , ®ulas universales benE vivendi, adeo necessarias, & congruas naturae
rationali; ut sicut ista immutabilis est, ita nec illa, ut transeant de veris in salsa. Et de his loqui censendiis
est Philosophus l. s. Ethic. e. p. dum ait : Ius naturati esse , q:ιod ubicum que eamdem vim habet a de postea rQuod in natura immutabile es , ubiaque eamdem vim habet. Hinc Gratianus initio Distini'. s. tanquam rem in nolam proponit, quod Naturale juserpit ab exordio rationalis creatura a nec variatur tempore, sed immutabisspermanet. Et Dist. 6. ad Caput 3. Moralia linquit ) matrii it.r a naturale iur
263쪽
Quaesis III. De Lege naturali.
ectant; atque ideo nullam mutabilitatem reeepisse monstrantur. Et postea et NaturaIe ergo ius ab eκπdio rationa/isereatura incipiens, ut supra dictum es , manet immobile . Et Gregor. 9. C. Cum tanto, de consuetudine ait: Nemo sana mentis intelligit, naturali iuris cujus transgressio perieulum salutis imἀuit in quaeumque consuetudine s quadirenda est vertas in hae parte corruptera posse aliquatenus derogaνi. Ratio autem est: nam cum lex naturalis nil aliud sit, quam dictamen rectae rationis, quod ubique idem est, ae immutabile, quia landatur in nais
rura rationali, uuae semper eadem
est, ae immutabilis; ideo lex natu-xalis immutabilis est.
U. Dices tamen. Iure naturali omisnia bona erant communia, omnisque homines liberi erant: & tamen nOminum voluntate , & potentum imperio , inducta est bonorum divisio,& proprietas , sicut & servitus Rursus Glossa in e. x . Eeeli siet dicit, naturae legem aliquando eme dari, & corrigi per legem scriptam Tertio. Sicut se habet Princees ad legem positivam , & ei vilem, ita se
hadet Deus ad legem naturalem; non enim minus Deus est legis naturae conditor , qu m Princeps humanae τsed Princeps potest quamcumque leogem humanam, & civivilem mutare, rescindere, abrogare; ergo pariter Deus legem naturalem potest mut re &c.
VI. Respondeo ad primum. Iur naturali positi vh praecipiente, negoinaj. Iure naturali non statuente conistrarium, sed negati vh se habente, co. maj. Ita D. Tho. hoc a. ad 3. dicens et aliquid dieitur esse de iure na-ιώνaIi duplieiter . Uno modo , quia ad Boe natura inclinat , sietit non se imsuriam aueri faciendam. Alio modo,
quia natura non inducit contrarium . I
sicut possumus disere, quὸd hominem essenuom , es de iure naturali, quia nais εura non dedis ei vesitum , sed ars
adinvenit. Et βοe modo communis omisnium possesso , una libertas dieitis esse de iure naturali ; quia sciliter diastinctio posse num , servitus non sunt
inducta a naιura , sed per bominum ra tiomm ad utilitatem humana vita: clasie etiam in hoe Ieκ natura non es misistata , nisi per additisarem . mia propter rationabiles causas, puta, ut IOI-lerentur lites, & res majori studio curarentur, existimatum fuit utilius, id , quod leκ naturae indeterminatum reliquerat, determinare, & statuere rerum divisionem.
Ad id , quod dieitur de servitute,
addi potest, omnes homines iure na turae esse Ii ros . nulla supposta culpa, aut iniuria. Et in hoc sensu dicunt Iuristae in Innit. de Dre natu rali , Gentium, Θ Civili, servitutem fuisse contra naturam de iure gentium introductam; quia spectata prima reqrum institutione, antequam bella in ter populos orirentur , suisset contra ius naturae redigere aliquem in servitutem. At posteaquam propter iniurias illatas, & bella exorta, eadem naturae lege non contradicente,
licuit, se defendere, & hostem interis ficere , licuit etiam, illum in captivitatem redigere. Hi ne fit, quAd cuiuius naturae secerit quidem homines liberos, sed nec servitutem , nec rerum divisionem prohibuerit; tam rerum. divisio , quim servitus non sunt con tra legem naturae , sed determinatio isnes, seu additiones illius. VII. Sed replicabis. Saltem contra
ius naturale est, retinere rem alienam
invito domino: sed hoc praecipit lex praescriptionis; ergo &e. Respondeo, majorem veram esse :si retineatur res aliena manens aliena; non vero cum res olim aliena
facta est iure propria. Lex autem praescriptionis non facit, ut invito
domino retineatur res aliena manens
aliena, quod esset derogare iuri naturali : sed solum iacit, ut id, quod erat alienum , iam non sit alienum,
sed iusto titulo pNprium: & hoc iure naturali potuit sacere Respubli
264쪽
ea si bonum eommune; ut in Tractatu de Iustitia, & Iure , Deo annuente,
dicemus. VIII. Ad secundum respondeo cum S. Tho. hoc a. s. ad x. Ωubd Dκβripta dieitur esse data ad corremonem Dgis naturalis. Hi quia per Iegemθνirtam suppletum est , quod Iegi natura
deerat. Vel quia lex natura in a Iiquorum eordibus quantum ad aliqua coris rupta erat , intantam ut existimarent esse bona , qua natura Iiter funt mala et o talis eorruptio eorrectione indigebat .
IX. Ad tertium, nego mai. Non enim eodem modo se habet Deus ad Iegem naturalem , sicut Princeps adpositivam. Nam hie sola sua auctoritate, & voluntate dat vim legi positivae: ea enim , quae sunt materia Ia- Iis legis, solium sunt facienda, quia praecepta sunt; & vitanda, quia pr ni bita. At Deus legem naturalem fert non mera sua voluntate, sed sua iustitia eum ad id promoventer quia materia legis naturalis,Avel est intrinsech, & sua natura bona, & se est praecipienda: vel sua natura ma-Ia, & sic est vetanda . Etenim Sicut Ost. Heit a. ad Timotb. a. Deus mdetis permanet, negare seipsum non po-rest. Negareι autem seipsum , sordinem sua iustitia auferret, chm ipse sit Da Basilia. Et ideo in hae Deus dispensare non potest , ut homini Ileeat, non Ordinatὸ se habere ad Deum, vel novi
subdi ordini iustitia ejus. Ita s. Tho.
ad aliqua praecepta, & in aliquo particulari casu mutari potest per subtractio
nem materiae, mutatione tamen mate
riali, non formali. Dico quoad aliqua Praecepta . Quaedam enim praecepta sunt, quae vel expressE iubent in una determinata materia id , quod coniunctam habet necessariam lionestatem ;vel expressh vetant id, quod est intrinsec. malum, quodque ita inevitabiliter eonjunctam habet turpitudinem , ut materia , in qua versantur , nec secundum se, nec relate ad cir-
cumstantias admittererqueat limita exceptionem , tionem , exceptionem , aut mutationem. Et de his praeceptis dico, nullo modo mutari posse , nec secundiam se , nec ratione materiae, aut circumstantiarum: qualia sunt istar Deus es eο- Ionius . Virtutes sunt amplectenda. D- sitia ea fervanda . Temperat οῦ vivendum est. Non es mentiendum. Non peieran dum . 'Non falsum resimonium dicendum.
XI. Loquor ergo de illis praeceptis , quae neque jubent honestatem , nec vetant turpitudinem, quaesit in maleria invariabili: & de his dico, mutari posse mutat idne materiae. Et probo. Tunc lex mutatur per materiae subtractionem , quando materia, in quam cadebat legis oblisatio, desinit esse maeteria legis : sed in aliquibus praeceptis legis naturae ita contingere potest ;ergo &c. Min. Prob. Lex naturalis statuit, quod bonum alienum invitod mino non sit retinendum , sed restituendum sit: & tamen si mutetur materia , puta, id , quod erat alienum , fiat proprium , ut contingit, eum posse rrei alienae praescribit, etiamsi antiquus dominus invitus sit, potest secundum naturalem legem illud retinere. Item de lege naturae est, qudd depositum sit reddendum: si tamen deponensit Iud petat in damnum , vel sui, vel alterius , puta ad se , vel alium occidendum , mutatur materia legis, de depositum non est reddendum. Praeceptum pariter naturale est, non occides : si tamen id fiat, vel mandato Dei, vel publica, ac legitima auctoritate, mutatur materia, & licita est occisio. XII. Dixi tamen, in his, aliisque similibus casibus mutari Iesem materialiter, seu mutari materiam legis, non vero legem ipsam sormaliter. Nam lex naturae formaliter considerata non sertur in rem absolutE, & quasi abstracte, sed ut subest debitis circumis stantiis: dictat enim, rem alienam non esse invito domino retinendam , sed dum manet aliena: depositum eta restituendum, sed dum restituere illud
265쪽
Σηs cursio III. De Lege naturali.
non cedit in damnum alterius: non esse occidendum , sed iniuste , & sine legitima a victoritate. Ex quibus patet, di stamen legis naturalis esse so maliter invariabile, & mutata mat ri 1 legis legem formaliter invariabilem perseverare . . apropter absolute pronunciandum est , legem naturalem non mulari in se ipsa, nec mut
n stem naturalem cessare non posse per abrogationem, sive irritationem. Si enim ex quo landatur in natura rationali , & lumine rectae rationis dictante , ea esse prosequenda , quae invariabiliter sunt bona; ea vero sugienda, quae invariabiliter, & necensario sunt mala ; sequitur, qudd sit invariabilis , & sormaliter immutabilis: potiori ratione sequitur, eam nan poste abrogari, aut irritari, sive ab homine, sive etiam a Deo, imb nec in ea dispensari, ut sequente Dubio dicemus. Tum etiam: nam si abrogari posset, vel hoc fieri possiet ex defectu consensus ad ejus obligationem requisti, vel eer contrariam consuetudinem : atqui, ut lex naturae obligandi vim habeat, non exigit hominum consensum ; cum , ut dictum est, a nostrae formationis primordio ab auctore naturae in cordibus nostris sit scripta: dicente August. t. r3. Confesse. 23. Homo factor legis debet esse , non
judex. . . Neque consuetudo in contrarium eam abrogare potest: ut enim ait Lactantius I. 6. Instit. c. g. Hule leonis abrogari fas est, neque hae aliquid licet, neque ut pons, nee vero aut per s. natuis . aut per populum solvi hae I re pusumus .
Neqtie ea quarendus explanator , aut inia terpres aliut . Nee eriι alia lex Roma , atra Asbevis, .ilia nune , at a poma ,
sed cla Omnes genter , tir omnἰ temporetina tex, ω sempiterna , s rmmutab Ili eontinebit. Qitare Dist. 8. Cap. Ωωάeontemta dicitur sex August. l. 3. de Bapt. contra Donat. c. s. & 9. IM Evangelio Dominus . Ego sum inquit Veritas et non dixit, Ego sum consu
tudo . Itaque, veritate manifestata , re dat.eonsuetudo veritati.
XIV. Dices. Esto consuetudini prae valere debeat lex naturae; prava lamen consuetudo potest Iegem naturae a cordibus hominum abolere. Respondet D. Thom. hac f. 94. u. 6. legem naturae non posse penitus ab
Ieri , iuxta illud Augustini l. 1. Convisess. c. 4. Lex rua scripta ea in eordiabus hominum, quam nec ulla quidem delet inreuitar. Et hoc maximE quanis id in ad praecepta communissima omisnibus nota, & ingenita, quae landiritus deleri non possunt, nisi deleatur ipsa natura. Unde nullus ratione prae ditus ignorare potest, quM vitia sint fugienda , & bona amplectenda , non esse alteri saciendum, quod sibi non vult fieri, εe similia . XV. Dicit. tamen prim5 . Deleri posse in partieulari operabili: Meum.
dam quὸs ratio imp ditur appliearo commune prine pium ad partieulare op rabile, propter eoneupiscentiam , veI a liquam aliam passionem , ex qua contingit, quod homo agat oppositum principio universalie hoe est, quda impediente passione deleatur, idest, non ponatur in actu iudicium particulare practicum conforme principio univerinsali , quod est deleri negative. XVI. Dieit secundo . Quod quantum ad praeeepta secundaria potest lex naturae de cordibus hominum deis
leti; se Hrum notitia prius habi-
ta, vel etiam penitus ex-MQuatur: Uel propter ma Iar persuasiones eo moἀo , quo etiam in speeritati
vis errores eontingunt et ea conelusiones
xetessariar in vel etiam propter pravax eo uetiιdiner , cse habius corruptos se it apud quosdam non reputabantur
i rivis p erata , et es etiam vitiaeen
266쪽
tra naturam, ut.etiam apsolus didit Rom. r. Haec S. Thomas .
XUII. An ver5 lex naturae admittere possit interpretationem Respondeo assirmativE. Cum enim non omnia legis naturalis praecepta
lint aeqvh nota, & aequE intellectu sicilia ; quaedam ex illis aliqua viri docti , & prudentis interpretatione
indigent . ut verus eorum sensus hvberi possit. Exempli gratiae lex naturalis, quae iubet servare secretum, eget aliqua interpretatione; cum ea non obliget in omni casu, in eo scilicet, in quo custodia secreti noceret Reipublicae. Et eadem ratione lex praecipiens alienum restitui, quae intelligenda est , si fieri possit absque
periculo vitae propriae, vel alterius, puta si furiossis ensem latim repeteret ad occidendum ; leκ enim de reddendo alieno non obligaret. XVIII. Utrum vero lex naturae ad inmittere possit Epit kjam , seu aequitatem , vel moderationem . in quo divisos invenio etiam Thom istas invicem, XIX. Re Oondeo, Epithiam stricte sum tam in lege naturae locum habere non posse . Nam Epithia stricte sumta
est togis emendatio , ubi deficit propter usive fati , ut ait Phil. s. Et b. e. IO. inita enim , ut docet D. TlIO. 2.1. q.
12 O. a. I. IIumanr actus , de quibus Ieges dantων , in singularibus eant ingentiis bur eon Hunt , qua infinitis malis va
riari possi,nt; non fuit possibile alis Mamregulam legis institui, qua in nullo casu Imreνet . Sed L gislatores a tendunt ad id , quod iis pluribus accidit , fecundi m Me Iegem ferenter , quam tamen in aliquibus eanus se Dare , es contra is aqualitatem jussilia , contra commia ne bonum . quia lex intendit . Unde
Epithia stricth dicta supponit de . sectum in Iege . de casum a Legislatore non praevisiun ; & proinde mentem Legislatoris investigat, quam habuisset, si cogitasset: sed Deus testis naturae auctor omnes casus possibiles aeterna , ac infinita sua sapientia inti. ine praevidit οῦ ergo in ea locum non
habet Epithia , sed si molex interpretatio. Et si occurrat casus, in quo lex naturae, puta, de reddendo alieno, non sit servanda interpretari debemus , hunc casum: a Deo praevisum sui inis , de mentem illius suisse, pro hoc casu legem non ponere, sed illum excipe
DUBIUM VI. An Lex Naturae admittere possit Dispensationem p
Decalogi sub lege naturae conistineri ; ideo hie etiam inquiri' mus: an praecepta Decalogi admittere possint dispensarionem. Proculus intelligentia I. Noto : aliud esse legis irritationem , abrogationem , derogatione . , declarationem, seu interpretationem,&.dispensationem . Nam irritatio est, quando lex aboletur, antequam perseinctu obliget ; quod tunc fit , quando plena, & persecta legis obligatio pendet a voluntate alterius , qtii illam non vult approbare: ut si oporteat legem latam a Republica approbari 1 Principe, vel vicissim legem latam a Principe approbari Zi Republica ; de negata tali approbatione, lex dicitur irritari. Hoc modo Ponti sex censetur irritare legem in Concilio latam , si eam non approbet; & parens irritare votum filii impuberis, si contradicat. Abrogatio est , quando lex , quae ia: a persecie obligabat, simpliciter tollitur,& aboletur. Sic lex Mosaica quantum ad caeremonialia , & iudicialia posiadventum Christi suit abrogata. De rogatio est, quando lex ex parte tollitur, & ex parte manet, ut saepe fit in legibus mixtis. Declaratio, seu ut alii volunt, interpretatio, est, quan do declaratur, legem in aliquo cast
267쪽
non obligare. Dispensatio verδ est ouando in aliouo casu , quo revera obligat lex, tollitur obligatio legis ab aliquo homine, vel Communitate in . particulari, reliquis sub obligatione a manentibus. mare ait D. Tno. in 4. dist. 44. q. I. a. 3. quaestiunc. 4. ad I. Iurisa dicunt, qubd dispensatio G σωυ-
II. Non desunt , qui pro eodem accipiant dispensationem, & declarationem : sed minus rectE . Primb. . Quia dispensatio non potest fieri, nisi i Superiore. Unde D. Tho. I. R. q. 97. a. 4. ad 3. sicut tinouit a in Iete humana publica non potest dispensare , nisi ille , a quo lex auctoritatem habet , veI is, cui ipse commiserit :ita in praeeptis iuris divini, qua sunt a Deo , nullui potest dispensare, nisi Deus, vel is , eui speeia Iiter ipse eommittereι: sed deela ratio saepό fit ab inferiori , maximh quando eis liquida est; nam in re dubia potest Superior sibi reservare interpretationem legis. Igitur ad dispensandum requiritur potestas, & iurisdictio; ad declarandum, doctrina, & prudentia. Unde Iuristae in suis eommentariis declarant, & interpretantur Ius, non super illud dispensant. Secundd. Tunc locum habet dispensatio, quando lex viget, & obligat; tunc declaratio,
uando putatur, non oblisare: namispensatio relaxat obligationem , declaratio ostendit legem non obligare. Tertio. Dispensatio requirit, ut maneant materia, de circustantiae , sub quibus lex ante oblisabat et declar tio, ut mutatae sint. od clarh ostendi potest in lege de jejunio quadragesimali. Nam illa lex obligat hominem Christianum, ut abstine i ab esu carnium , cum hac duplici circumstantia, s nimirum sit sanus, & habeat alios cibos, quibus ali eossit. matv- diu igitur manent hae circumstantiae, lex obligat; & nemo intest eximi ab illius obligatione, ni u per dispensa tionem Superioris , vel illius delegati. Si autem mutentur circumstantiae, puta, si de sano fiat aeger, ut iuvarI non post, nisi esu carnium, aut si praeis ter carnes nihil adsit, quo vita suis stentetur; iam locum habet declaratio, non autem di pensatio: quia initati Rasu declaratur, legem non obliis
III. Dissident in hae Doctores. Cum enim ex praeceptis Legis naturae aliqua in Decalogo contineantur, alia extra Decalosum; quidam censent, Deum posse in utrisque dispensare . Ita ochamus, Gerson, & Almaynus. Iputant enim surtum , adulterium, mendacium, ac similia, , ideo solum
esse mala , quia a Deo prohibita ; ac proinde fieri posse, ut Deus ea alicui non prohibeat , & sic illum a lege is naturali dispeniet. . Alii distinguunt. Quidam excipiunt omnia praecepta Decalogit in his, aiunt, Deum non posse dimnsire, in aliis posse . Ita Soto, Bellarminus . Durandus putat, posse 1 Deo dispensari in duobus , nempe , Honora Patrem tuum. Non oecides. Alii distinguunt
in Praeceptis Decalogi praecepta primae tabulae, & secundae; & dicunt: in praeceptis primae tabulae nee a Deo dispensari posse, excepto praecepto de sanctificatione Sabbati; in aliis posse.
Quaenam autem sint praecepta primae tabulae , quaenam secundae , a tempore D. Augustini dubitatum suit. midam enim t ut ait Qu. et r. in Exod. qua tuor priora , quae Deum respiciunt, in prima tabula descripta suisse, dicebant; sex autem posteriora, quae respiciunt homines, ad secundam tabulam perotinere. Alii tria priora ad primam tabulam, septem posteriora ad secundam pertineo putabant. Nolat tamen S. Doctor , qui ἀicunt pracepta prima abuta quatuor esse , separant quod diactum est: Non erunt tibi Dii se ii praeter me ; ut aliud praceptum sit : Non facies tibi idolum , ubi figmenta eotenda
prohibentur. Untim autem voIunt escis
Non concupisces uxorem pioximi tui, ω omnia usque in sinem . Qui veris illa tria spe dicunt , 2 ista scptem- ,
268쪽
mism miunt esse, quia via de uno e rigant, & ordinente sed qui subdu
Dndo Deo pracipitur, ne aliud prater tia tur, & tenentur observare praecepta. m pro Deo colatur. Hae autem extre- non possunt ab eorum observantia alios
ma in duo dividunt, ut aliud sit: Non dispensare ; ergo &e. concuplices uxorem proximi tui saliud: UI. Tertio. Si Pontifices , & Prinis Non concupisces domum proximi tui. cipes possent in aliquibus praeteptis, Deeem tamen esse pracepta neutri am- suae vel sunt de iure naturae, vel albigunt, quoniam hoc Scνipturo resatur. illud spectant, dispensare; maximε id Naee S. Augustinus. priorem dividen- possent in praeceptis secundae tabulae adi modum ainplectuntur Calvinus t. a. sed id non possunt ἔ alias possent dare Insu. e. s. . t x. ac caeteri Acatholi- potestatem Ernieandi , interficiendici; ut inde culium Sacrarum I magia innocentem , aliena bona usurpandi &enum aperto, ac singulari praecepto ve- ergo &c. 4titum ostendant. Posteriorem sequun- v II. Dices primδ. summus Pontitur Catholici cum Augustino, citato sex dispensat interdum super residen- Ioco concludente et tamen vide- tia Pastorum , quae vel est de iure tur, congruentias aeripi tria ilIa , ois naturali, vel saltem divino positivo, fot m. Hoc posito, Scotus cum lavi ut statuit Conc. Trident. Sess. 13. e. schola censet, in duobus quidem prio- x. de Reisrm. -- Secund6. De jureribus praeceptis, quae negativa Hant, naturae est, ut, qui vovit, reddat D
dioensari a Deo non posse, in caete- mino, qui vovit e sed Summus Pontifex vis autem polla. S. Thomas verδ , & dispensat in votis; ergo &c. Tertio. eius discipuli communiter censent, in Sanctificatio diei festi est de lege na- nullo legis natu iae praecepto , sive in turali: sed Summus Pontifex, imo alii Decalogo contenta, sive extra illum, Praesule, in ea saepe dispensant,&hii- dispensari posse, sive ab homine, sive mana auctoritate dispensatum fuisse , ,
ii Deo. . legitur 1. Machabeorum a. v. 4r. Omnis homo, qui venerit ad nos in bella F. II. die Sabbatoriam , pugnemur adversas eum - Qtrario. Summus Pontifex dita Resolutio prior . pensat etiam super gradus matrimonii prohibitos, Levitiet e. xo. ergo smillia
IV. HIco. Nulla intestas humana, ter dispensare potest in praeceptis juris ita sive Ecclesiastica , sive civilis naturalis . dispensare potest in iis, quae sunt de VIII. Respondeo ad singula . Ad
iure naturae . primum quidem, vel nego, residentiam
Prob. Ligatus a potestate superiori personalem Episcoporum esse de iure non potest ri potestate inferiori absoL naturali, aut divino. Neque enim hoc vi, & dispensari: sed homo per legem statuit Concilium : sanxit quidem , donituralem est ligatus a potestate su- iure divino esse, quod Episcopi , quos periori, nempe, a Deo auctore illius, Spiritus Sanctus sosuit regere Eccle qui est superior omni potestate crea- sam Dei , lacti larma gregis in iudieio, ta ; ergo non potest ulla potessat eis & veritate pascant,& regant; sed , quod ereata, & humana absolvi, ac dispen- id lactant praesentia personali, licEt visari. deatur deduci, expresse tamen non
' V. Secundδ. Ipsimet Principes, & dixit: imo ibi loquens de residentia is Ecclesiae Praesules tenentur praeceptis personali, eos quidem ad illam obli- legis naturae; his enim omnis homo gatos decernit, sed quo jure, an na- rationis compos obligatur ,& maxime turali, vel divino non statuit; quin
hi, qui praecipuε ratione, & pruden- potius declarat, quibus de causis justhtia pollere debent, ut alios debite di- a suis Diaecesibus abesse possint. Tom. VIII. I i IX.
269쪽
IX, Attamen dato,. Episcopos iurena: Mali, sive divino ad residentiam eri ,. dist.. ant. Dispensat 1ispensatione proprie dicta ,. qu 1, stante obligatione, & debito permnalix residentiae Lillum a residentia enim at, nego ant. Dispensatione impropriε dicta, sevi potius declaratione, quὶ iustis de causis declaret, ad residentiam. pexsona-.lem eum non oblinare . con. ant. Et eodem modo, respondeo ad 2, De Oto,.& ad. tertiiun de Sanctificatione: diei festi .. Cium enim. Ponti sex ia vel Ecclesia in dictis casibus dispensue dicitu P sensus non est, qilo d. remanente debit Oipersonalis residentiae remanente voti obligatione, remanente lege de sanctificatione di et sestj ὐ aliquam particu larem personam eximat ab obligatione, . sive, residentiae ,. sive voti, sive saninta fidationis: diei se stir: sed sensus est , . qu bd. Ponti seκ , vel Ecclesia declaret,. Eastorumi residentiam , voti redditio nem , sanctificiationem diei festi noni esse in quibusdam casibus particulari
bus materiam. legis praescribentis ea . Seui clarius r. declare di legem natura ἀIem, , seu divinam non, praescriber pastoribus personalem residentiam , .cum. eos ali Λ vorant, . vel utilitas publica , aut necessitas communis v declaret , votorum redditionem. non praestribi, cum redditio nocet, aut voventis saltili, aut communi Reipublicae bono :. declaret, quod lex de sanctificando, die festo non vetat opera servilia ,
sumi ad vitae conservationem necessaria: sunt .. Unde D. Thom. . hac I. 2.. Io . a. 8. ad 4. exponens textum. allatum eκ r. me bab. ait : QuM. illae reogitatio magis fuit interpretatio pracepti , quam dispensatio .. Noni enim in-
ulligitur violare Sabbatum , qui facite ut, quod en necessarium ad D utemiu .manam , sistit Dominus probat MMibiarx
X. . Hoc idem de dispensitione: in voto, docet S. Thom. 1. D. 88. a. I . ad 1. . his verbis : Ckm, Mnensatur in aliquat lege humana , mn sit , uti Iegi humana non . obediatur , quod: es eontra . Dum natura ,.-mandatum diwnum λ
θι fit , ut hoc , quod erat lex, non sivlex in. hoe easu. Ita etiam auctoritate
Superioris dispensantis sit, ut hoc, quod
eontinebatur subi voxo , non eontineatur ruinquantam determinarun im hoc e unom esse eongruam materiam voti . Et
ideo. eam Pr Hatus. Ecelsa, dispensat iam voto non dispensat in, praeepto iuris naturalix, vel divini: sed determinat id quos cadebast sub Obligatione deliberatio,
nis Fumanaque non . potuit omnia eireumflicere. EF hac I. a. q. Io . a.. g. ad 3. Sit
igitur inquit praeepta ipsa Deealogi
quantam ad rationem iustitia, quam eontinent, immutabilia sunt e sed quam, thm. ad aliquam determinationem per applieationem ad sutila νes actus tit fel- Iieet bor , vel illud si homieidium , sum. tum , vel aiulterium , aut Non in hoc qui-.dem. es mutabile g quandoque sola auctoritate divina, in his fellicet, qua λθω Deo funt institiata , sic tit ire matria monia , or in aliis hi jusmodi s qua doque etiam au fioritate humana , Muid in bir , . quα funt eommissa hominum iu risdictioni : quanthin enim ad hoc homia.
nes gerunt vices Dei , non. autem quan tam ad omni ..
XI. Ad quartum de dispensatione: super gradus matrimonii, dico, Pontili cem dispensare in gradibus. prohi-.bitis lege humana. Ecclesiastica, noni lege divina . Nam: determinatio graduum , in quibus prohibita, suerunt coniugia. in Levitico, , non fuit lex moralis, sed iudicialis data a Deo pra. solo, populo, Iudaico , quae ad Christianos. quoad omnia trahi non debet ..de quo egimus in. Vera. Eccus Tomia
SI L. Di s secundd , & replicabis: iitra suerius dicti. Si Pontifex dum dii, nsai in votis, vel aliis iure naturae obligantibus, proprie non, dis pensat super jux naturae , Dd declara disium, , stante tali causa, ius: naturae non. obligare frustra ad ipsum recum ritur .. Nam vel : illa causa. solvit ob ligationem, iuris na Iuralis , vel j noni Ovit. St. non . solvit ergo, Ponliseκ.
270쪽
uroprih dispensat super obligatione le- Caelis. Sed hoc esse intelligendum ire
kes naturalis. Si solvit; frustra ad materia determinata, non in quacum- eum recurritur pro solvenda 'obliga- 'que, ex 'eo constat; quia alioquin pontione, quae iam Nulla est. aet Summus Ponti sex dispensare etiam XIII. Confirm. Pontifex aequh uti- ab obligatione veritatis aicendae, eli
tur Verbo dispensandi, dum sol 'it ab ciendi amoris Dei; seque essicere, vitobligatione voti, ac suando dispen- mendae tum, Udium Dei ,&pe iurium sit super lege a se posita: sed dum-- essent licita, 'quod , mi dicemus, meis nititur hoc verbo super lege a se pO- que Deus effcere potest. Dedit ei Christia , proprie solvit obligationem iς- stus potestatem solvendi , & ligandi, sis , ergo pari ratione Sc. sed a peccatis: at nec lioe quidem, xiv. Respondeo, causam illam, si nisi iusto iudicio ,& supposita idone ita
si regitima, verE solvere obligationem te e X parte recipientis, ut docet D. Th.
legis naturalis; adhuc tamen recurren' νnq. dis. et 8. I. a. a. quast.
dum esse, non ut Pontifex eam sol- Multo minus autem hoc eonvenire, Vat. sed ut causa cognita , eam solu- potestam peratoribus , sui licEt haheantiam' declaret. inem id modum enim, supremam potestatem in temporalibus; licet aliquis revera certus esset, quod Mon possunt tamen solvere 'obligatio res, quam proximus detinet, ad se per- 'nem subditorum in promissis, τα lineat, non possiet Tamen aliquando elis &c. & oppositum irritum declara licite auctoritate propria Main sibi vin- tur in Clement. et asoralis de eo DP dicare ; sed ad id esset positi landa , & cata. Et hoc hac ratione : cam ilIL.eκbectanda senientia judicis : ita Misi Imperatori tollere Non licuerit, eua Sa. aliqui esset cerius, se habere suff- ω naturalis existunt.
cienrem causam, cur censeatur sol nis
iis ab obligatione Noti persolvendi; η. 1 I I.
aron tamen deberet votum instigere, donec exposita causa coram Summo Resolutis 3ψὸνδεν. Pontifice , ceu Ecclesiae supremo capite , eius declarationem haberet, qua XVII. 'mico. Neque a Deo potestsbi , & Ecclesiae constaret, ipsum ad AP proprih dispensari in ulta
voti solutionem amplsus Non teneri- lege naturali , sive 'si' 4n Decalogo. XV. Ad Cons. nego cons. Nam vem sive extra Decalogum . Est contra U-hum dispens est aequivocum . interdum chamum , & ex parte et tam contra . enim significat quemcumque actum su- Scotum . Eam Tamen expresse docet perioris . quo aliquid fit , aut cognosci- D. Tho. hac I. a. roo. a. 8. & .netur esse dicitum, quod alias illicitum 3. dis. 37. q. I. M. q. esset . aut cognosceretiir ἰ sve anterim Probatur. Dispensare in rege, nihi Iille actus sit proprie dispensatio, sue 'est aliud, quam concedere alicui, ut bla declaratio. Hoc enim pensandum agat contra legem, quando I ex viget, est ex materia supra quam caditetsi enim vi obligat ἰ seu , ut agat conii a legem, ea dat supra moeriam pleno iure apsi manentibu a materia, & omnibus e tria subiectum. sumitur pro dispensatione cum stantiis , sub quibus lex , get, iasi inhiati: si autem cadat supra ma- obligat et sed Deus non podest alie uiter iam iuris naturae, quae nulli po- Oncedere, ut manentibus materia , Miestat illumanae subjicitur, sumitur pro Ninnibus Tircumstantiis , sub quibus sola declaratione, . . leκ naturali iget, & obligat, agat X vi. Uerum quidem est , Pontisci Ruis contra eam ; ergo non potest dis- competere ius collatiim a Christo D. P Pensare in lege naturali. Maior extro, Matth. t 6. I9. QuoicumqueDia ἐκ pe dictis constat. Min. vero prob. teri, super terram , erit solutum oe in m idquid fit contra legem naturalem.