장음표시 사용
51쪽
α1 Quaest. II. De Peccato Commigionis,stomissionis.
sus in ordine ad instrumenta, quibus
actus exercetur . . . . In fecunda autem
deseriptione tangitur subflantia actus ex parte obiecti .... ω privatio illlu, dirigentis , quod in sinem inelinas per modum.babitus , in hoc , quod dieit, uod i ullitia vetat . In teνι in autem Ueriptione tangitur ilIud, quod est for
ma Ie in peerato , ex quo rationem mali
habet; se ilicet , privatio dirigentis in mnem, in boe , quod dicitur, praevaricatio legis divinae ; Ur deordinatio ab ipso sine, in hoe , quod dieitur, coelestiuininobedientia &e. Hic D. Thom. in peecato duo tantum distinguit: nempe, materiale ; & hoc est substantia actus, sive in ordine ad instrumenta, Per quae exercetur , sive in ordine ad
obiectum: aliud formale; & hoe dicit, qu bd est privatio, tum dirigentis in finem , tum ordinationis in finem. Ubi ergo hoe positivum , quod sit sormale, Sc constitutivum in peccato λ Recolantur, quae supra dicta
sunt ex eodem S. Thoma I. R. q. TI.
s . q. 1. a. 1. in peccato duo disti guit: & ut res quaedam est, & ut peccatum est; & ait: Peeratum inquan-ιkm ea amis, ea res quaiam ; sed inquantum peccatum es ex privatione oris dinis debiti, non est res quadam . sed
priciatio; privatio autem res natura nou
es, sed rationis tantism. Et si perius dixerat; Ωtuia pereatum dieisur perea tum, fecundism quod privatum est debito ordine : ideo peccatum, absolutὸ loquendo, ale tur substantia non esse; sed tamen Mquantum actus es, substantia es . Idem docet in x. ad Annibatd. dist.
Iogia ad Fr. Reginaldum i quod est opust. 2. e. II s. docet, quod se ut privatio persectionis debitae est malum in naturalibus, non propter formam; sed propter privationem ei adiunctam rita In moralibus etiam adhaerere fui , cui adiungitur privatio Dis debiti , malum est ; non propter finem , sed propter priνationem a tinctam . Formale igitur in peccato son est conversio positiva ad finem , propter finem; sed propter privationem et & sic non inpositivo pro recto, sed in privativo juxta D. Thom. peccatum consistit. . I U.
in constituendum pecca Iunia. pro solitiali in aliquo positivo , prim b. ia si in privativo poneretur, cum una privatio non sit major altera ,
linu in peccatum non esset maius altero , sed omnia peccata essent paria: qui suit error Stoicorum 1 Ioviniano excitatus, de quo infra; ergo &c.
Iam. Docet enim D. Thom. hac r. h. q. 73. a. 2. conformiter ad ea , quae tradidit 1. de Malo a. p. infra reis
serendusi quod duplex est genus privationum . Una est privatio simplex , de pura, quae nihil relinquit formae oppositae, & consistit in privato esse; sicut mors est privatio vitae, tenebrae sunt privatio lucis: & tales privationes non suscipiunt magis , & minus ;ideo lue una illarum non est maior altera. Est autem alia privatio, non simplex, & pura, quae non tollit totam formam , seu habitum oppositum , sed aliquid eius relinquit: unde dicitur magis consistere in corrumpi , quam in corrupto esse ; cuiusmodi est aegritudo, quae privat quidem, & tollit debitam commensurationem hum rum , sed eam lotaliter non tollit:& huiusmodi privationes tu sciplimi
magis, & minus ex parte bur, quod ν manet de Babitu eontrario. Multum enim referι ad agritudinem , vel turpitudinem , utrum plus , vel m/nus a debita comme/rsurasione humorum , veι membrorum recedatur . Ed similiter diaeendum est de vitiis, cr peccatis. Sic enim in eis priυatur debisa eommensuratio rationis I ut Non totaliter ordo rationis tollatur.
52쪽
Addi potest ex eodem aes a. de Malos. xo. quod si gravitas peecati attendatur secundiim speciem ejus ; peccatum tanto est gravius, quanto maiori bono virtutis opponitur. Unde peccata , quae immediate opponuntur debitae ordinationi ad Deum, sicut Idololatria, & blasphemia , sunt ex specie tua graviora, quam ea, quae im- inediale opponuntur debitae ordinati ni ad proximum. His consentit D. Bonaventura , dicens, quod privatio potest magis , & miniis recipere , ratione eius entis, quod respicit in obliquo. Unde dici iur minor privatio, in qua uainus de bono corrumpitur, & plus relinquitur: maior vero, in qua maior est boni corruptio, & minus deis bono relinquitur. XXII. Moventur secundδ . Qitia
peccatum contrari h opponitur virtuisti ; ergo utrumque en aliquid positivum et quia oppositio contraria versatur inter extrema positiva. Ant. Probant ex D. Thom. I. p. g. 48. g. r. ad 3. Tertiὸ contra Gen. c. s. dc Ω. I. de Malo a. I. ad 4.
XX lII. Sed respondeo, peccatum concreti vh sumtum opponi contraria
virtuti , & esse aliquid positivum :quia sic non est pura privatio, sed
actus debito ordine privatus. Undeis S. Thomas q. v. sequenti a. I. ad a. Peeeatum inquit non es pura privatior sed es actiιν debito ordine privatus. Si vero peccatum accipiatur per se , sive in abii racto, lic opponitur virtuti privative. Qua ratione in z. dis. 34. q.
I. a. 1. ad a. ait: Si eonsideretur ma
lum per se , he in abstracto , sie malum opponitur bono, ut privatio ; si autem consideretur malum per aeridens, Mutes in actione, vel in habitu , M opponiatur bono, ut contrarium et ut prodigalitas libera Iitati , timiditas fortitudini . XXIV. Moventur tertio . Mia propriori ad privationem rectitudinis intelligitiir conversio, seu tendentia positi Va ad objectum dissonum ; quae pro illo priori est mala moraliter, & ab eo accipit speciem disconvenietitiae,
& dissonantiae lagi, & rationi; ergo
privatio rectitudinis non constituit peccatum in ratione mali moralis, se illud supponit jam constitutum. Unde Dubio praecedenti diximus eum D. Thoma, peccata speciem sume re,& per se distingui ex parte conversonis, quae per se intenditur, non eK parte aversionis, quae se habet per accidens, & per modum termini a quo. XXV. Hoc est unum ex praecipuis
adversae sententiae fundamentis et ea . respondeo, antecedens assumtum involvere repugnantia. Nam dum dicunt,
pro priori ad privationem intelligitur positiva conversio ad obiectum di sib-num , non sumunt conversionem propriori ad ori vationem; sed conversio nem, ut nabet adjunctam privati nem. Est d autem conversio ad obi Etum praescindens a di nantia, sit conis verso pro priori ad pri irationem ; conversio tamen ad ob ectum dissonum esteonversio adjunctam habens privati nem. Conversio igitur non est sorm liter mala moraliter a malitia, quaesit ipsa converso; aliis omnis conis versio esset per se moraliter mala: sed a malitia, quae ipsi inest, inquantum scilicet isti eonversioni coniungitur privatio rectitudinis debitae illi inesse. Eo lard modo, quo paries dicitur for maliter albus ratione albedinis ipsi inhaerentis; non ratione albedinis, quae stipse paries, vel essentialis eius disiserentia. Igitur, ut dicebamus cum D. Thom. in a. dis. 34. q. r. a. 2. ad L.
peccatum sumi potest , vel concretive;& se consistit inpositivo cum desectu;
quia, ut ait D. Thom. hac 1. 1. q. 79.
a. a. Nominat ens , cse actionem eum
quodam defectu. Vel abstractive, &constituti vh, ut in praesenti sumitur. Et si e essentialiter dicit desectum , &privationem rectitudinis in conversio. ne ad objectum. XXVI. Neque haec contraria suntiis, quae Dubio praecedente docuimus pnempe, peccata sumere speciem, & distinctionem ex parte conversionis p tius , quam ex parte aversionis. mi a
53쪽
34 Quas. IL De Peuato omnisonis omissionis.
ct eoeet D. Hom. en x. dist. 34. q. r. a. x. ad Malum per se, vel ab a-
sed inatum per Meldent , veI oneret acceptum . omnia enim moralia ex fine spectem eo eq/-ntis et eκ ordine autem
ad με- bitum Oee eatur Mna actio , dr bonus habitaer ratione editur bonum is erentia nec ea ponitων habitus, O a-aionis moradis. Mala verὸ me eurire - ordine ad finem indebitum , euἰ a miseνων primario finis debiti , eκ quo ratio mali ineidit. Vnde patet, quὸd non sola privatis sne eae malum habitum , ε' actionem; sed positio ordinis ad finem uemdam cum privatione debiti sinis. oesse patet, εαὸd malum , secundiem quod os disserentia , Mon est matam per se , sed per avrident , veI eoneretivὸ fumis
Hod idem docet r. p. q. η8. a. r. a. s. dicens: Eonum, malum sinta eremia sper ea in moralibus et bo--m, per se I sed marum , in xantam es motio debiti sinis. Ner tamen remotio dabiti sinis eonstitaeis oeriem in moramus, nisi feeundisin quos a maritur sini Maebitor sitiat neque in materra iabus invenirων priDario frema se antia-tir , nisi a tincta alteri forma . Sis igiatur malum , quod est disserentia eo iasiniva in moralibus, est quoddam bonum s unctum privationi aDerius boni. Srein sinit intempreati est , non quiscinearere bono rationis ; sed delectabile fensus absque ordine ratioων. Unde malum , quantam malum , nos est disrentia constituti di i , sed ratione boni adiuncti . Haec D. Thom. Cum autem malu II
significet formale malitiae, & bonum adiunctum malo, seu praedictae malitiae, significet id , quod, se habet de materiali ; sequitur , malum morale ella differentiam constitutivam speciei, non abstractive, &secundiim id, quod dicit de formali; sed concreti vh, ut dicit formale coniunctum huic materiali. Et hoe debent lateri Doctores oppositi, peccatum in positivo pro sor- mali collocantes. Nam hoc positivum, illos, est malum morale, imb ipsa malitia moralis: sed iuxta D. Thom.
malum , inquantum malum, non constituit sit ciem peccati, sed solum inquantum habet bonum adjunctum; ergo neque illud positivum erit per se constitutivunt speciei peccati; sed solum ratione materi Alis , nempe , boni adiuncti. XXVII. Is itur illud, quod peccatum constituit in aliqua specie peccati , non est privatio solitari h sumta ;sed ut toniuncta fini indebito, seu actui ordinato ad obiectum hoc, vel illud. Ex quo fit, ut formalis, & eL sentialis ratio peccati consistat in privatione ; & haec fit, quae constituat peccatum in genere peccati , & distinguat illud ab immibns, quae non sunt
peccata. Id autem,quod constituit peccatum in certa , ac deterini nata specie ,
illudque distinguit a caeteris , quae pec- ea a quidena sunt, sed diversae speciei , non lit privatio boni in genere; sed
haec determinata privario, quae coniungitur huic determinato actui inor dinato , seu conversioni ad bonum commutabile. Unde D. Bonaventura in h. dist. 4 x. a. 3. q. I. Est inquit aversio det conversioni , quὸκ μ pereatum ; conversio tamen dat aversioni , qu)d fit ta- Ie pereatum. Vel ergo privatio rectitudinis e sideratur solitarie, & in
abstracto; &fie nec est formale distiniactivum unius peccati commissionis , nec constitutivum illius in est e spetifico talis peccati. Vel consideratur eum suo materiali, nempe , cum actu , seu conversione, quae privationi illisti biternitur ; & sic est constim trua .& distinctiva specifice unius peccati ab alio. Et hoc intendit D. Τ m. in locis, quae ab Adversariis congerun
XXVIII. Neque obstat, quod D. T. q. 71. a. I. dicat, inordinationem ais ctus peccati per accidens se habere ad intentionem peccantis. Hoc enim ictum intendit, malitiam peccati non
esse per se, Se directh volitam , sive in privativo. sive in positivo consistate Non autem, qudd malitia peccati, ut
54쪽
coniuncta conversioni ad obiectum , non si interpreta live, & indiret te volita; quo passo dicimus constituere pecca- . tum in tali, vel tali specie. Et ideo
D. ΤhOm. I. I. g. 78. a. I. ad 1. ait:
Ωubi malum mn potest esse fecundum
se insentum ab aliquo ; potest tamen esese intentum ad vitandum aliud malum , vel ad cosseque dum aliud bonum . . Unde lascivus magis vωι pereando in- eurrere ossensam Dei, quam delectatione
XXIX. Moventur quar id . Nam moralitas ut sic, & quatenus divido tur in bonitatem, & malitiam eli aliquid positivum; ergo tam bonitas, quam malitia pro formali aliquid positivum sunt et non enim stat, quod ratio generica , quae participatur, pra insertim uni voce, quid positivum sit , quin species ipsam participantes sint aliquid positivum. XXX. Respondeo primo, laoc argu mentum pati instantiam etiam in opposita sementia . Nam malitia peceati commissionis , & omissionis univcri tur in ratione malitiae : & tamen illa in positivo, secundum Adversarios, ista in privativo consiliit. Item ecccatum eommissionis actuale , & habituale ex illo relictum ejusdem speciei moraliter sunt ; & tamen actuale in post ivo, habituale in privativo consistit. Dato
ergo antecedente , nego consequentiam . Nam esto privativum , & positivum nequeant uni vocari in una ratione, uni vocatione stricta, & meta- physica; possunt tamen uni vocari in na ratione, uni vocalione morali , &secundum Prudentum aestimationem, ut probant exempla allata : & hoc modo eliam voluntarium dividitur uni voce in voluntarium positi Vum . . consistens in actus positione . & v luntarium omissivum in carentia actus consistens. Proeterea dixi: dato anteiseedente . quod in risore negari debet. Nam moralitas ut sic non est tendentia praecise sormaliter positiva ; sed tendentia praescindens a formaliterposiliva , & positiva virtualiter , &
interpretati ver malitia autem peccaucommissionis , esto non sit formalit et tendentia positiva , sed quid privatuvum ἔ eam tamen virtualiter , & i terpretativis , seu in concreto dicit, chim dicat actum rectitudine debita
XXXI. Moventur quin id, & qu dem praecipue. χ'ndo peccata coimmissionis sunt intrinsech mala , sic test odium Dei, id, quod est positia
vum, & reale , est sormaliter malum, etiam antecedenter ad privationem rectitudinis debitae; ergo in istis forna lis malitia in aliquo positivo consistit. An lec. prob. Nam talis actus, priusquam concipiatur privario, tendit inqbjectum prohibitum; emo est forna liter malus. Αnt. pat. m in Deus pro
hibet objectum odii Dei, & quidqκid
eoncernit ejusmodi actum. XXXII. Respondeo, neg. ant. In
odio enim Dei , & aliis actibus i trinsece malis , illud, quod est positivum conversionis , seu tendentiae in objectum, ut praescindens 1 privati ne debitat rectitudinis , non est is
maliter malum morale: imo nee materialiter , sumendo istud materiale asor maliter. Et ratio est: quia curru nemo intendens ad malum operetur ἔobjectum conversionis , & tendentiae est bonum ipsus cinerantis , sive honestum , sue delectabile: ita ut si non adiungeretur privatio rectitudinis , sed posset homo cum bono delectabili coniungere bonum honestiim, nullum esset malum, sed potius bonum, aut boni extensio . Ut enim docet
libus privatio persectionis debitae, nimirum forma , cui adjungitur privatio formae debitae , malum est non proinpier omam , sed propter privationem ei a unctam , Aut ems malum es ligno. Similiter, cr in moralibus inb rere Mi , cui adjungitur privatis siris d.bui , malum es , non propter finem. ἀρd propter privationem adiunctam . Non igitur odium Dei malum morale est, quia tendentia in finem , & obiectum Ex est,
55쪽
est ; sed quia tendentia est in obiectum habens privationem debiti finis adjunctam. Sare cum antecedenter ad hanc privationem habeatur quidem in actu odii tendentia , sed nondum concipiatur in obiecto privatio finis debiti; non habetur malum morale s brmaliter, sed ad seimmum materia. liter. QMd explicari potest . Tum ex emplo allato a S. Doctore et nam ignis malum est ligno , non propter formam ignis ; sed propter privationem formae ligni , quam forma ignis hahet adiunctam . Tum exemplo calor szespectu aquae et quod enim calor sit
malum aquae, non est ex eo praecis F,
quod calor qualitas positiva sit ; sed sol uni ex eo, quod ea lori adiungitur privatio frigoris, quod est proprietas
connaturalis aquae. Unde si aqua retinendo suum frigus , posset insuper Calorem recipere , non esset ipsi malum, sed potitis maius bonum ; quia
aum modi, unicam tantum ex his dua ius qualitatibus halaeat, tunc haberet utramque. Si e si conversio ad bonum delectabile non eo ni in eretur privationi boni honesti: talis conversio non esset moraliter mala , sed potius bona, quia hominem duplici bono conjunge
XXXIII. Sed instabis. Pro priori ad privationem rectitudinis caritatis, an qua dicimus consistere odium Dei, reperitur tendentia positiva , ex qua praevidetur secutura infallibiliter talis
privario; ergo ponens praedictam tendentiam cum tali praevisone volunta-xie , & libere, formaliter peccat. Con- seq. prob. Tum quia se ponens talemetendentiam , se habet ut agens morale. Tum quia liberE , de advertenter pu-nere aliquid , ex quo praevidetur secuturum malum, est malum sormaliter, & in se et hae enim ratione ponere se in periculo peccandi , qua vis non sequat tir peccatum , est so maliter peccare: & nolitio efficax auis diendi Sacrum est in se n oraliter ma- a , eliam antequam exiliat omissio acri. XXXIV. Respondeo , dist. eonseq. Peccat ex vi praecisae tendet tiae , nes cons. Ex vi privationis tali tendentiae adiunctae, conc. conseq. Ad primam
probat. nem ant. Cum enim tendentia illa praevi E ad rectitudinem, vel privationem rectitudinis, sit pure physica ; non constituit agens morale formaliter , quousque non concipiatur in illa desectus moralis rectitudinis : si istut nec actio constituitur moraliter bona per entitatem , & tendentiam ad objectum; ni fi concipiatur in illa recti itido per subiectionem ad legem δquod enim ante illam eoncipitur, t tum physi elim est.
Ad secundam prob. concedo totum. Non enim negamus, c versionem ad objectum malum libere, & adverter ter positam, esse in re malam; sed s luin dicimus, eam non esse malam is,
quia positiva tendentia est , sed quia talis est cum privatione rectitudinis debitae: ita ut conversio , seu tendentiast substratum , privatio autem sit ipsa formalis malitia. Unde ponere se in periculo peccandi , vel nolle audire is Sacrum , statim peccatum est, non ratione actus , seu tendentiae positivae ;sed quia istis actibus conjungitur privatio rectitudinis. Quamvis etiam disparitas assignara
possit . Nam ponere aliquam caiisan , ex qua praevidetur secuturum esse m
tum , licui est ponere se in periculo peccandi, vel nolle audire Saerum , non est ponere aliquid , quod se habeatraecish per modum substrati. seu s jecti denominabilis a malitia; sed ponere aliquid se habens per modum
causae induentis, saltem moraliter, in existeni iam peccati. At ponere temdeni iam positivam , est ponere subi ctuin immediath denominabile a mal tia. Cum enim peccatum sit quoddam conere lum , dicens pro materiali rati nem actus humani, de pro formali malitiam; ideo voluntatem ponere rationem actus humani denominabilis a privatione rectitudinis, in qua conissitat malitia, non est ipsam in positione
56쪽
tione actus humani in aliter peccare , sed soluin ponere substratum peccati . XXXV. Ex his insertur , quom do in nostra sententia possit Deus concurrere ad illam politivam tendentiam , quin concurrat ad malitiaula peccati. Nam illa positiva tendentia non est nee formale in peecato, nec materiale formaliter, seu ut connotam malitiam; sed materiale purh mat rialiter, nempe, actus physicus den minabilis per modum subiecti a malitia: sicque Deus totum positivum,& reale mutare potest, quod pertinet ad esse physicum, & causam pure effectivam ; & id , quod desectus est,
nempe, privatio rectitudinis actui adiuncta, tota trim ex parte rationis sub qua, quam ex parte rationis quaerit a voluntate ereat 1. ut moraliis
ter defieiente . Ubi in adversa sente tia Deus causans positivum , ouod est
sormale in peccato, ea usare Geberet, saltein ex parte rationis qua , formale peccati.
XXXVI. Moventur sexto . Sunt quidam aetiis peccaminosi. in quibus non reperitur privatio rectitudinis debitae ; ergo per istam non bene explicatur constitutivum peccati . Ant.
prob. Privatio, secundum Philo phos, est earentia forme in subiecto cap ei: sed dantur actus peccaminosi i capaces rectit udini s, ut odium Dei,&alii actus essentialiter peccaminosi, qui, si non carerent rectitudine, non essent actus illius speciei; ergo &c. XXXVII. Respondeo, hac dissicuntate aequaliter premi Adversarios ;qui esto peccatum in politivo constia
tuant, volunt tamen, hoc positivum, saltem de connotato, includere privationem rectitudinis . Gniuis ergo variis responsionibus, nego anteced. Ad prodi dili. ma. In subsecto capaci , vel secundum speciem, vel secundum
genus proximum, cin tua1. Praecishsecundum speciem atomam , negomai. Ut enim docet D. Thoe s. M
saph. lcst. Ao. careati a visus in talpa est vera privatio; quia licEt ei ex sua
specie atoma non debeatur visus, ratamen debetur secundum genus proximum animalis. Et actus fidei dicitur habere privationem evidentia: ἔnon quia sit aptus habere illam, ex sua specie atoma, sed secundum rationem genericam actus intellectualis. Sic actus ex sua egentia peccaminosi, ut actas odii Dei, & similes, esto eκ sua specie atoma non sint capaces, nee eis sit debita rectitudo: quia i
men ex genere proximo actus humani eius capaces sunt , imo eis debetur; idcirch earentia illius, etiam in illis , est dicenda privatio . Dixi r ad privationem sussi cereis, quod subjectum sit eapax formae, satitem ex genere proximo ἰ non enim.
sussicit . ut ex genere solii ira remoto capax sit. inia ratione lapis, qui secundum genas remotum subitantiae corporeae est capax visus, non dicitarprivatus visu , neque caecus sed carentia visus in ipso est mera negatio. Similiter privatio est carentia formae debitae, est a non semper debito physico , saltem tamen debito morali , orto ex lege: hoc autem modo Cilicumisque actui humano debita est rectitudo et nam eo ipso , Guῆd homo vult deliberat E agere, ex lege tenetur re M, & ad regulam rationis Oeerando respicere. Haec mihi probabiliorem essiciunt hanc opinionem, & alizia , quae omitto, relinquens oppositam ius ia probabilitate.
XXXVIII. Icut in peccato duo consideratida sunt : unum, quod materialiter se habet, nempe. substantia actas; & alterum, quod est formale in peccato.nempe, privatio debiti ordinis, & rectitudinis , ut dictum est et ita in potentia peccandi
duo haec sunt considerat da et nempe,
voluntar potera inauere in actum pe
57쪽
ea ii, quod est qirasi materiale in potentia peccandi; alterum est ipsa v luntas , ut potens influere in malitiam, seu inordinationem actus, quod est lar male in potentia peccandi. Suppono igitur, potentiam peccandi primo modo , nempe materialiter conuderatam , esse χrmaliter aliquid politivum rest enim entitas voluntatis potens per se, & physice ponere actum peccati; qui eum sit aliquid actuale , reale , &posilivum , nequit contineri, nisi iii caula reali pofitiva. Loquor ergo de potentia peccandi secundo modo, nempe , lar mali ter. XXXIX. Dico . Potentiam peccandi rinaliter sumta, consistit in privativo, non inpositivo, seu in desectu
virtutis , non in virtute. Haec assertio
consequenter ad superius dicta statuenda est. Si enim actitatis malitia, quae est actus , seu obiectum potentiae peccandi, in pura privatione consistit; non video, quomodo potentia ad illam in positivo possit eonstituit eum talis debeat esse potentia, quale est objectum ejus adaequatum, a quo speciem sumit. XL. Hanc expressh docuit S. Auia
ust. I. ix. de Civit. Dei e. r. his verisis : Nemo igitur quarat e tentem ean-fam mala voluntatis; non enim ess -- cient, sed deficiens e quia nee illa ess aio est, sed defectio . . . . Causas porris defectianum issarum , eum etfieientes non
sint, ut dixi, fed defieientes ; velle inis venire , tale es, ae fi quisquam υeIuvidere tenebras , vel audire Mentium . Et c. 8. Hoc feto inquit naturam Dei nunquam , nusquam , null9 ex parte posse deficere, 6' ea pose desinere , quaeκ nihilo facta funt. Et perpetud docet , naturam rationalem ereatam esse
peccabilem , quia ex nihilo est. Quod
autem alicui convenit, prout ex nihilo est , seu prout deficit abesse, non potest esse aliquid positivum.
XLI. Propterea D. Anselmius taProsluto e. 7. ait: Cum quis dieittio habere potentiam faciendi , aut patienis di , quo sibi non expedit, ant quod nondoset ; impotentia intelligitur per potentiam et ema quὸ plus habet hano potentiam , eis adversitas, ε' perversi s is Ilum sunt mentiores, O ille eontra eas impoιentior. Unde S. Thomas q. 1. de Pot. a. 6. Sed quadam sinquit funt,
qua fecu-- nomen potentiam impo eant, qua fecundam reus fiant pes ensiad eam a se muIta negationes, qua in affirmationibus ineta πιαν; - eum diaeitarer posse deficere , videtur, feeu ἀ- modiam loquendi , quadam potentia importari , cam magiν poeemia defectus importetur. Quae adducit, ut ostendat, Deum peccare non posse, quamvis msus potentia si infinita. XLII. Probo ratione a priori sun ta eκ eodem S. Thoma in h. dis. 37.
q. 1. a. I. ad 1. Potentia peccandi, qua talis, convenit voluntati creatae,
quatenus est ex nihilo et sed ex nihilo nequit oriri aliquid , quod in rei v ritate, & fit potentia, & si aliquid
positivum, ut termini demonstrant; quia omrre reale, & positivum ex eo
habet quispiam, quod participat deis
esse , non ex eo, quδd deficit ab ege; ergo &e. Pereatum inquit S. Doct.
refertur an voluntatem seuι in causam eo quamvis voluntas sit creata ἀ Deo , inquantum est quoddam ens; non tamen qua iam ad hoc, qu/d defectias mina incidere potes : est enim positis
ad defectum ex Me , quia ex nihiIo est. Ω.amvis autem Deus sit eausa vota talis , faetens eam ex nihilo : hoc tamen , sod ea ex nihilo esse , non babet ab alio , sed . sed aenio seeundkm boe non habet causam aliam. Et ideo defectus, qui sequitur ex ea , ferundism quia in nihilo est , non oportet , quὸd in ulteriorem e-fam redueatur. Videri potest etia in
XLIII. Prob. secundo. si potentia peccandi esset aliquid positivum, de reale, iam hominis essentia, & natura, in qua radicatur, esset formaliter partim bona, partim malar ita ut in ea esset portio inclinans ad bonum,& portio en in ea identis eata tendens ad malum ; sicque darentur in eadem
58쪽
natura duo principia , unum bonorum , alterum maiorvin , suit haeresis Manichaeorum et & aliunde, vel Deus esset causa alicuius sor maliter mali; vel daretur aliqua pomo essentiae , vel substantiae in nobis , quae non foret a Deo. Seo uela autem erobatur. Nam esto voluntas sit principium peccandi proximum, substantia tamen est principium radicate uo, se ut sudipositum principium θοd; ergo si potentia peccandi esset λrmaliter quid
reale, & positivum; malum morale nedum esset in actu voluntatis, involantate esset se aliter proxime principium malum, & in anima, seu substantia radicaliter. XLIV. Dices tamen primo et Potemtiam peccandi nihil aliud esse. qnam
flexibilitatem voluntatis ad malum; hane autem habere pro causa proxima voluntatem, εc pro causa radicali ipsam substantiam , necesse quaere dam aliam causam.
Sed contra. Flexibilitas radicalis ad malum , reperta in subflantia intelle.ctuali, est etiam iuxta Adversarios quid positivum, sicut quid positivium est flexibilitas proxima . Vel ergo forma liter habet principium productivum sal . vel non. Si habet; cum hoc non fossit esse Deus, erit aliquid extra reum.' & se dabuntur duo prima principia, uiuim effectivum bonorum ,
alterum malorum, ut voluerunt Manichaei. Si non habet; ergo datur p silva sormalitas extra Deum a nullo principio activo producta,& proinde, quae si tensa se . observasse ergo debuerant Adversarii, flexibilitatem ad malum non esse potentiam , sed des
cium potentiae convenientem naturae
intellestitati, quatenus ex nihilo ; Nideo Deo non convenire: Nam Deus solus ea actus purus nuuius potenιia permixιionem recipiens, or per hoe est bonitas pura , O absoluta . Creatur vera quatibes eam in natura sua habeas premixtionem potentia, est bonum parataculare. Qua quidem permistis potentia
XLV. Nec opponas, S. Doctorem in
tiam peccandi liberum arbitrium oris dinarum ad peccandum - Nam statim
subdit et itaαι peccare possit. Quid autem sit posse peccare, superius explicaverat dicens et Libe-m arbitrium non ordinatur ad pereatum , imo peccatumineidit eae defectu ejus et unde pereatum
non specifica ν potentiam liberi arbitrii. XLVI. Dices ieciand 5 . Potenti
non peccandi est aliquid postivum;
ergo etiam polentia peccandia nam utraque est extremum dividens potentiam , & libertatem. XLVII. Respondeo, ne g. cons. Sicut enim non valet: potentia non peccandi est 1 Deo ; ergo etiam potentia peccandi est a Deo: ita nec in casu . Et ratio est et quia potentia peccandi est desectus , S. abusus potentiae , ac libertatis, ut docet D. Thom. in 1. dis 44. g. g. a. g. ubi concludit: quod Pο-rentia peccandi, quantum ad id, quod potentia est, a Deo es; sed quant,m asuefectum , qui implicatur , non es a Deo .Et ibidem ad s. Disendum linquit a quod usus rei dicitur , ad quem res prin
cipaliter ordinatur et potentia auten ta , qua in peccatum possumus, non ordina
tur ad malum , sed ad bonum, ε' ira precare non es usur ejus . Unde non se quisur , qu d si pereatum es malum is , qu a potentia sit mala ; fed magis quias si boua , quia de rexe ab eo , quod εο--num es , malum est .
A ljae obiectiones solutae manent ex dictis de peccaro actuadi; cum eadem ratio fit de potentia reduplicati vh ut tali , ac de actu eius : unde si actus in desectu , M privatione consistit , hoc idem de potentia dicere oportet.
59쪽
An omisso ex Cansti voluntaria imis putetur, non solum quando apponitur Causa , sed etiam cum de sacto consummatu '
mam, Qu/β. r. de Voluntario, 6 In voluntario Dub. 3. fue-r ni expeditae celebriores de omissi ne quaestiones; nempe, f. r. ini id requiratur, ut omisso sit voluntaria et Ses. 2. ne 3. an omissio possit esse voluntaria absque omni actu et pauca hic superaddenda occurrunt . Ne ta-3nen quidquam praeteream, quaesitum
instituo, ut supra, nimirum: an qui voluntarie dat causam omissioni, non solum peccet , quando a pennit eausam; sed etiam quando omittit. Etenim
mittens actum debitum peccat . cum voluntarie apponit causam. omissionis culpabilis. Unde ille, qui hora matutina somno se tradit , praevidens, qudd non evigilabitur usqtie ad vesiperam , ac subinde quod non audiet Sacrum: peceat cum voluntari E somnose tradit: et si sorte postea eontingat, eum ab aliquo evigilari, & Sacrum non omittere. Et ratio est. Tum quia voluntas sive expressa , sive virtualis, aut interpretativa peccandi , peccatum est et sed qui voluntarie apponit eausam omissionis actus debiti, habet voluntatem , vel expressam , vel saltem interpretativam peccandi ; ergo peccat , etiamsi postea non sequatur omissior sicut peccat, qui habet propositum furandi, vel maechandi, etsi postea non sequatur effectus . Tum etiam , quia velle exercere actum, qui sit eausa omissionis rei praeceptae, vel
ex cujus effectu omittatur id, quod praeeeptum est, Se propterea non debet omitti ; est consentire in ipsam omissionem, & propterea in peccatum; consentire autem in peccatum,
peccatum est, secundum Apostolum
III. Hoc autem intelligendum est, non solum quando actus, qui est calisa omissionis rei praeceptae, & hὶc, α nune obligantis , est per se , & ex natura sua malus; sed etiam si per se,& ex natura sua bonus ste nam hoc ipso, quod est causa omissionis , caret aliqua circumstantia debita: actus enim , qui ex se boni sunt, debent sic fieri , ut voluntarie non impedianteos , qui sunt in praecepto hie, re
nunc . Ut enim docet D. Tho. qu. a. de Malo a. r. ad . Onmas actus per rationem regulari debet : unde omnir
actus potes non benὸ fieri , si non sit δε-biιὸ regulatur ; ut stiliret Iiat, quando debet , propter quod ebet, Ur sic de aliis, qua funt in actibus observa da . Unde etiam bor ψ-m , quod es diligere Deum, potest malὸ sieri ; pura , si uir diligat Deum propter temporati Et εω ipsum, quod es Iaudare Deumere, potest malὸ fieri , si hoe faciat qua ἀο non debet ; quando stitieet aIta facere tenetur. Ita malum est quodcumque opus , caeteroquin bonum, sacere pquando propter istud omittitur aliquid de praecepto faciendum et puta auditio Saeri in die sesto, vel caritatis officium erga proximum, si tunc
IV. Haec tamen vera sunt, si actus, qui est eausa omissionis , non tollat. ab omissione malitiam . Si enim saceret, omissionem non esse amplius culpabilem; ut si actus, quem exercet , cadat hic, & nune sub praecepto, sitque majoris obligationis , quam actus, quem omittit, & quem simul ponere nequit : tunc actus , qui est caus omissionis , non est peccatum. Hinc si q uis ad subveniendum extremae n cessitati alterius, domi maneat, omittaique audire Sacrum in die sesto pnon peccat, domi manendo, & proxi
60쪽
inum adiuvando, etsi hoc sit eausa , cur non audiat Sacrum ; quia magis obligatur ad ejusinodi opus , quam ad Sacri auditionem; & omissio in tali ea su desinit esse culpabilis , juxta regulam communiter receptam et quδd quando duo praecepta simul oecurrunt , quorum unum sortius obligat altero, ii non possint simul ambo observ.iri, Observandum ell illud , cujus arctior est obligatio; alterius autem omissio non est culpabilis.
si iis , dissicultas praesens est: an qui peccat peccato omissionis , tunc solum peccet , quando dedit causam omittendi; an vero quando occurrit te mispus implendi praeceptum , & non im
plet et eum enim interdum tunc non
sit sui compos , & usu rationis , &libertatis careat , ut cum quis, instante praecepto audiendi Missain , dormit, vel ebrius est , videtur esse tunc in- cffax peccandi ; & omissio non posse esse in seipsa formaliter peccatum , sed solum in causa , in qua est voluntaria. Ita ex veteribus, & Recentioribus aliqui. Attamen . II. Resolutiones Dubii. VI. Ieo Irimb. mando causa mi missionis potuit , ac debuit
vitari, peccatur peccato omissionis utroque tempore, & cum datur causa,& eum accidit omissio; si omisso maneat voluntaria in sua causa. Prior pars constat ex dictis s. praecedente. Tunc enim ali uis peccat, quando est voluntaria causa peccati: sicut aliquis tune fit reus homicidii , quando vel directe, vel indirecte , aut interpretative vult occidere, etsi nondum Occidat .
tunc temporis non fit illud, quod debet , & talis omissio est voluntaria saltem in causa ; quatenus sequitur ex vi praecedentis voluntatis, qua vo-TMn. NIL Iuit causam , nec eam per contrariam volitionem retractavit . Unde Divus
eo, qui voluntari. se inebriando usa rationis se privavit, dicit, ei imputari omnes actus in ebrietate commissos; si tamen actus illi ab eo suerunt praevisi : quia peccatum sequens
eedentis actur, inquanthm scilicet dans operam rei illisita, ineidit in sequens pereatum . Diminuitur tamen peeeartim sequens, Aut 6' diminuitur ratio v Iuntatis. Unde August. dieit eontra Fauissum l. ax. c. 44. quὸd Gibeu anisdus ea a non quantum ille ineolus, fed quantum ebrietas meνuit. VIII. Dixi : Si Omi man/ar votan
taria in sua eauia. moniam si omissio desinat esse voluntaria eo tempore, quo praeceptum foret implendum; quia de causa voluntari E data seriό poenituerit, vel dum tempus impletionis venit, vel etiam antea, neque ta men possit nunc implere; non pecca quando omittit, cum cessaverit este
voluntaria illi omisso . Hi ne si quis breviarium in Mare proiecerit, posteave rh de data ista causa omissionis h
rarum serio doleat; non amplius pe eat horas omittendo , quamdiu novam nes ligentiam in comparando sibi breviario non committit . Similiter siquis sciens, ac volens causam posuerit, ob quam non posset Missam audire die festo; postmodum vero istius eausae datae poeniteat , non peccabit eo tempore , quo Missam omittit et quia quamvis sua culpa Missam non audiat, cum tamen priorem culpam retractaverit, omissio non est amplius ei voluntaria. IX. Di eo seeundd. mamvis qui dat eausam omissionis peccet, ponendo causam omissionis; ipsum tamen peccatum externum omissionis tune solum est, quando praeceptum esset implendum, nec tamen impletur. Itaque qui voluntarie dat, & culpabiliter ponit causam omissionis , peccat quidem ; M talis voluntas malitiam omissionis eo 'E trahit,