장음표시 사용
151쪽
tineret: nec ullos spiritus,tanta facta accessione dignita- tis atque fortune, tibi sumeret: sed probitas, affabilitas,& eadem,quae in priuato suerat, facilitas atque humantiatas quamquam inuidiosa illa,tantoque opere a multis expetita purpura recens induta erat integumentis inuoluta,&quasi persenata elucebat tamen, & agnoscebatur ab omnibus. Nam cum intempestiui ipsi complures, molestique saepe essent, propterea quod omnibus prae sto ille sem per erat, admonitus est a suis, non tam satiles eius ordinis ceteros se se prςbere consueuisse, sed certam diei horam consti tutam habere, antequam adi ri ad se nopaterentur: neque cuiqsui potestatem facerent. Quibus ille respondit non se putare honorem illum sibi soli
esse datum, sed eius partem amicos, partem inopes homines & egentes iure sibi optimo vindicare. ad quorum arbitrium vivendum sibi esse statueret, non ad suum: nec
enim aequum esse amicorum clientumque negoti Js,tem
pus,idoneum quod sit,a se praescribi,sed ab ijs ipsis, quid
rerum suarum occasiones ac momenta exigant, statui omportere. Itaque Vt quique ad eum veniebant,statim admittebantur,ac quibus operam suam semel esset pollicitus, fidem in eo religiosissime seruabat; vet sepe tenuium
aut miserorum hominum causa adfiammos reges iterum& sepius adire non dubitauerit: cum id praecipue Chri-rstiani esse offici; contenderet, id maxime hominum genus auxilio iuuare, quod maxime opis & auxili egeret . . IQuod iudicium ipsius etiam faciebat, ut reliquias Grericae nationis, multis grauibusque malis conflictatas, Que. ret,ac; quibuscumque rebus posset,siableuaret . accede abat autem huic animi propensioni erga illos, ut miseros Δ. durissima seruitute oppressos, quod memor erat vel Irum beneficiorum, quae uniuersi mortales ab erudita ea gente accepissent: inde namque & bonas artes,& cuncta, ingenua studia prosecta per omnes terras manasse assirmabat. Nam quin maiores eorum pietatem Christianam, cultumque hunc optimum nostrae vite strenue ad
152쪽
GAsp Aras eos TARENI P3Iuuisien dubitari non posse dicebat.cum Bassu Chrysostomus, metianzenus quasi signiferi huius sanctissimi doctorum hominum gregis suissent, qui pectora nostra
excoluerunt,ac scriptis laboribusque luis veros ritus, explosis inde salsis opinionibus,eo inleverunt. quare oportere nos, si grati esse velimus, lapides etiam stirpesq; eius telluris amplexari, ne dum homines, cum quibus tot a ctisiimis vinculis coniuncti sumus , omni amore prosequi non debeamus. vigebat autem eo magis in animo iapsius haec opinio, quia illos ipsos summos theologos, quos appellaui, ut pnilosophos quoque eiusdem gentis. cotidie in manibus nabebat. & eorum laboribus, vigiliisque se instructum esse recordabatur. Benigniorem cum esse cum res non pateretur,quod proximum erat, fidem diligentissime praestibat,ut ad diem,quibus deberet, semper persolueret . quq resa,potentioribus non paucis neglem,essicere solet, ut multis in locis si fides angustior. neque hoc tantum maiorib. in nominibus custodiebat: ad tempusq; his,qui se grandiore pecunia iussis sent, respondebat quod tamen ut saceret gro &vrgente tantum
aliqua necessitate committebat verum etiam aduersius tenues homines,quibus aliquid deberet, se talem praebebat. quae culpa mori b. eorundem inlimes,inquinat non parum eorum splendorem; miserosq; illos creditores ad desperationem & laqueum aliquando adigit. Declarat quatopere maculam hanc fugeret: quamq; omni in rem istitiam coleret, vox edita aliquando ab ipso', quum sorte audisset dioecetem suum iubere minutum quendam opificem cras redire: castigatum enim illum iusiit pecuniam eam statim dissoluere: addiditque, si unde id faceret, non esset, sumeret ex abaco Vas, ipsumque diuenderet: arbitrari enim se tenuem illum hominem magis mercede sua, quam se argento allo, mens que ornatu egere. Eodemq; pacto toto animo abhorrebat ab indignis graui & honesto viro quaestibus: non Dauci enim ne desit ipse pecunia in minime necessari)s siumptibus, &vt in
153쪽
nem splendorem retinere possint, cogunt illam illiberae lissima qua uis ratione ae sordidissima. Quum igitur eci tempore, quo Bononiam lcgati nomine obtinebat, qui, pars illius muneris obeundi, illatarum iniuriarum causas audiebat, ita cum eo egisset putabat enim Contar num eiusdem animi esse, cuius plerumque stat, qui ne
gotiis illis implicantur c) Esuribimus profecto: nulliitu
enim emolumentum parit imposita mihi cura: cuncta
que in ciuitate concordiae atque otij plena sutit inquitille: Voluptatem magnam mihi nuntias, cupioq; hunc statum rerum permanere, videreq; diem illum, quo ego ,
ut habeam sumptum unde sectam, mulam etiam, qua V hor, cum omni ornatu proscribere cogar. Non putaui autem alienum csse has etiam ipsius voces memoria mari
dare. quum praesertim huiuscemodi breuia dicta, quia ab intimis sensibus proficiscuntur,subitooue prolata sunt, in singulis factis ac motibus animi, ut reliquis etiam casibus humanis,videantur in primis mores voluntatemqueePrum, Unde erumpunt,indicare: eedemque voces multum valere non sine causa semper existimatae sint, ad Eo mines insormandos: illo'; etiam emendandos,qui contrarijs viiijs tenentur. quam causam fuisse puto, cur plures & docti & prudentes viri sedulo multas Eollegerint.& volumina etiam ex ipsis consecerint. Saepe multumq; ineunte adolescentia cum iracundia, quae paulo sibi consueuisset esse molestior, quasi luctatum, ad extremum prostratam illam & domitam aiebat oppressisse: non modo enim turpe sed etiam miserum sibi semper visuiu,ira incitatos a consilio atq; a nobismetipsis abscedere; quod de se Terentianus ille praedicaret,Prae iracundia Menedeme non sum apud me: Bibulum autem illum, qui cum
L. Libone suit ad Oricum quamq hoc scribonio ab inimicissimo homine memori et traditum est,&qui quacumque re potuit, existimationem eius semper violauit sibi nullius pretii hominem videri suisse, qui cum de compositione agendum esset cum Caesare, ad colloquium non pro
154쪽
prodi; t, ob eam rem,quod serenter consecuisset irasci;neres maximae spei, maximoq; utilitatis eius iracundia impedirentur. Itaq; non modo stomachantem, sed ne commotum quidem visum illum a se Vmq esse, qui cum eo samiliarissime vixerunt, assirmant. vi nimium prope patiens ac lentus existimaretur: neq; i;s,qui in epulis,in cubiculo ips ministrarent, saepe cestantibus, saepe etiam peccantibus, non modo non conuicium faceret,sed ne verbo quidem malediceret. Quod igitur de non nullis doctis viris memoriae proditum est;vt Socrat Stilpone Megareo ; quum illi natura propensi essent ad aliquod vitium, effecisse tantum eos studio ac diligentia sua , ut nullum umquam in vita ipsorum vestigium rerum illarum appareret, id vere de hoc nostro pr dicari potest uia illis que sine dubio Contarenus enumerari debet, qui vitiosam naturam complesserint: ac quidquid illic aliquod maius malum, si creuisset, ferre potuisset, tenerum adhuc&imbecillum fregerint,&omnes eius fibras tirparint. Superbiorem ipsum de quo etiam supra non nihil significatum est copia bonorum, quae aut a fortuna acceperat, aut ipse suo labore industriaque quaesuerat,nons cerat: in quod vitium pastina multi, minoribus multo ornamentis decorati, ruunt. &sane hanc culpam ille , viscopulum aliquem, magnopere vitabat. quod si una si in sermone aliquo aliquid a se sorte prolatum intelligeret, quod tenuem modo Vmbram illius mali retineret, valde dolebat, ut contigit quodam tempore. Cum enim Paulus III. loqueretur cum i pso de augendo numero summorum antistitum, ostendimetque se in animo habere
quosdam in eum ordinem cooptare,Contareno minime
probatos quod ille etiam pre se serebat,atque id tunc palam dicebat videns ipsum suae voluntati retiragari Pontifex Max. inquit, i)s ipsis verbis. Instum sestsemper OG dinalibus,ut nouis repugnarent, ne sibi ali) dignitate exqquentur,respondit igitur ille commotior q uam solebat. Noli sanctaime pattrita de me existimare: cognitum. n.
155쪽
tibi plane est, quot ego nominarim,idoneam prorsus materiam huic operi essiciendo: & unde fingi possint peris
nae tantae dignitati sestinendae aptae. nam quod ad me attine non puto purpura hanc maximum esse eorum, quos in vita assecutus sum, honorum. Extrema haec Verba,
illa occasione edita, statim ut domum redijt, doluit sibi excidisse.ut qui noluisset specimen aliquod a se umq datum,aut seperbi hominis,aut inanis huius honoris &gloriae cupidi. Quin etiam ditatabat amplisiima sacerdotia
plus in se oneris, quam splendoris habere: quoque maiora illa foren eo molestiae plus sollicitudinisque contin re . quare se sepe vicem dolere solitum corum, qui Pontifices Maximi creati serent. quia pondus Aetna grauius humeris suis sustinerent. cuius iudici; Seleucus quoque rex quondam fuit: ille namque dixit; quae vox eius m nimentis litterarum mandata est a doctis Viris, ut errorem eorum coarguerent, qui salso putant,opuletissimos quosque homines beatos esse, magnisque semper voluptatibus stes,cernentes splendorem vite illius ac florem; inquit igitur ille, nescire priuatos illius status incommoda: ideoque magnopere silli in iudicio de illo faciendo. quod si scirent tantum, quam arduum sit, ac molestiae plenum, tot epistolas scribere ac legere, suturum pro sus ut diadema abiectum iaceret sine honore ultor nec quemquam inuentum iri tam stultum, qui ipsum toti
rei ac capiti suo imponeret . nec tamen non multo maioribus grauioribusque curis premi necessario illos, si m nus suum fideliter obire vellent, qui vitam moresque eorum,quibus prqsun regendos susceperunt,animosque ab omni labe purgandos, quam qui in eo tantum eximio
statu rerum suarum, regnoque conseruando , occupati sunt. Quum igitur hoc crimen Contarenus vehementer reformidaret,ac, si quis uere existimare posset, vacuus prorsus ab ipso foret, non tamen penitus potuit ea suspicione carere. Erat ille in omni suo sermone, factoq; integer ac liber: remotus ab omni b. blandicijs orationis:
156쪽
acer imus inimicus vanitatis illius, assentationisque,quae nunc in locum inuasit simplicis veritatis, libertatisq; l quendi, merito quondam magnopere probatq.ob quod etiam ingenii bonum serunt eum Carolo Cesari valde aeceptum suisse, quum ob alias etiam animi dotes ab eo dialigeretur . Haec igitur probitas nuda, expersque omnis suci ac fallaciarum: quaeque,uti eo venerat, ita se Romae in longe aliis moribus,institutisque conseruarat, causa
fuit, ut superbio a non nullis insimularetur. quasi ille
contemnens ceteros praese, quidquid sentiret de omni re contra commoda illorum diceret: nec sita quicquam interesse putaret potentioribus aduersari. quam ansam quidam arripientes,ipsum , ut contumacem & inhum
num apud Paulum III. criminati sunt .'quod nimis liberein senatu contra ipsum sententiam diceret, atque ii nestissimos quosque viros offenderet. ipse vero id diuerse consilio faciebat: neq; ut impediret commoda aliquorum, sed ut religioni suae& ei, quod rectum esse sentiebat, seruiret. Vt autem, quod non verum esset,nec ordine sectum, quamuis intelligeret se apud aliquos offensurum,accusabat, ita gratiam aliorum astuta simulataq; oratione no aucupabatur: cui rei ostendendae in utramq; partem exemplum hoc satis accommodatum erit. Contigit aliquando, ut eo astante in senatu ageretur de Ca- marino in potestatem tradendo uni alicui Pont. Max. nepotum,eo genere iuris, quod seudum appellant. admo nuit igitur niarenus Paulum,ut ante quam de tanta re quicq statueretur, lendae iustitiae causa, uacuqq; a culpa conseruandae sanctisiime sedis, mandaret ut iura Varano
familie,que diu in possessione eius oppidi fuerat, diligenter noscerenturi ne iniuriae aliquid ipsa in ea re acciperet. Haec sententia, praesenti animo dicta, illa ipsa die per urbem sparsa disseminataque est: quare Hercules Var nus, qui Romae tunc erat, statim domum ad Contar num venit, gratiasque illi maximas egit , causamque ei suam totam commendauit. cui quidem ill eadem animi
157쪽
que ingenio prosectum potius dicerent, respondit . it Non necesse diat te mihi i sto Domine gratias agere: quod enim seci tunc, ut aequitati ossicioque meo satisfacerem,
seci .nee quicquam amplius cogitationis suscipiam de istare, praeter id,quod mihi fides mea praescripserit, nisi aliquid a Ponti fice i pse, quod eo ficiat, curae meae manda tum ruerit. Blandus aliquis, illa occasione usus, studuisset gratiae illi, sine ullo suo labore partae, nouam gratiam ad Qere: animum quelionesti viri inani spe, falsisque pollicitationibus, lactasset. Quare mihi venit in mentem ar bitrari non paucis in rebus simile fuisse Contarent inge
nium naturae moribusq; Dionis Syracusani: ut enim reliqua,in quib. ipsis inter se magnopere conuenit,taceam,
non deerant etiam in regia illa Dionysi fili; ut ab eruditissimis viris memoriae proditum est qui castissimi illius& integerrimi viri maximas virtutes & sane easdem has, propinquis vitiorum vocabulis desermarent; ac grauitatem superbiam esse dicerent: libertatemque loquendi
contumaciam Vocarent: qui Dion,cum induci non pos.set, ut una cum aliJs peccaret, qui se omni genere Nitio rum contaminarent, eorum peccata videbatur dissimilia tudine Vitae coarguere. , Fertur tamen ille durior fulia se natura, tristiorque. Vnde temperare indolem illam
summo studio ipsum debere a doctisiimo viro, studiosia simoque gloriae ipsius elegantisiima voce dictum est: hortatus enim est Plato ut Gratiis hostias imolaret, suasitq; ut aliq uid etiam daret moribus suorum tem porum, institutisque reliquorum mortalium.non quia id omnino verum esset,sea quia ad congressus hominum frequentandos: beneuolentiamque eorundem retinendam, obsequium sepe necessarium foret. Atque hqc priuati ossi- ei; siint,illa publici; quod malas consuetudines tollendas
curauit, illas veteres renovandas;quod multarum legum
pr clarisiimarum auctor suasorque suit; quod in dicenda sententia numquam inuidiam reformidavit, multaq;
158쪽
contra collegarum sitorum commodum sepe suscepit atque perfecit .sei Vitiosaquadam consuetudine duabus, sepe etiam pluribus ciuitatibus, us&idem dabatur custos, qui Graeco verbo episcopi appellantur: neque in iis ipsis aetatis progressus expectabatur, qui annalibus Pontificum Maximorum legibus constitutus est; adol sccntub,saepe pueri,maximis admihistrationibus preficiebantur . . Has atque huiusmodi alias prauas eorruptasq; consuetudines sua Contarenus sententia dctebat: moresque sacerdotumhominum, nimium nonnumquam de .sermatos emendaba magnaque sua ipse offenuone communem reipublicae leuabat inuidiam. Non eadem con: dicione est collegium Cardinalium ceterarumque ciuitatum senatus aut conssum; nam illae ex ea quam habent, ciuium copia in suos senatus; qui aptissimi visi sint, legunt in collegium Cardinalium etcitoorbe terrarum , qui aut doctrina, aut nobilitate, aut prudentia,aut probitate,religion pietate excellunt, si Pontifici Maximo vissum si, cos cooptare licet: eoque factum est,ut summari do amplitudine, summa auctoritate, summo splendo
re,omni illa ouidsm temporesuerit; quippe e Christi arindrum lore aecerptus atque collectus Verumtamensis,dequibus institutus mihi ferino est,temporibus prae- uuin quoddam in columen enituit: propterea quod Paulus Ponti Max. magni atque acris iudici; vir, eximia singularique virtute homines nactus,adeam illos dignia ratem ultro ipse euocauerat . ut ei collegio , quod p er se
antea esset clarissimum,ea re hacis tamen permultum ad uiliste uideretur . Ex hacvircirum clarissimorum copia, cum mittendus adCesarem Legatus esset, Contarenus
potisiimum ad id munus delectus est: causa mittendi ea fuit. Vehementer erat Caesar anxius sollicitusque,quod Germani, qui plurimum armis possunt,neque praesto illiin bellis erant, neque eum pecunia iuuabant; propteri rea quod maximis int se se litionibus de religione con
tendebant, atque intestinis dissensionibus distenti,nullo
159쪽
illivsui esse poterant ., Abiecti quidam perditIque aede
sperati homines, xxxx. sere abhinc annis, iampridem reinceptas ratasq; disciplinae Christianae sententias in controuersiam reuocauerunt,multitudiniq; persuaseruntimperite, uti a Roma no Pont.quod caput Christianq rei atq; ecclesiae est, desciscerent, seseque in libertatem vindicarent.quod malum tarde initio serpens,ab ijs neglectum a lquib.opprimi id&poterat&debebat, paulatim infimae flebis, vulgiq; mulierum, animis,legum vinculis laxans & di luendis, pollicentiq; cupiditatum multarum licetia in Daudem indutas, paucis annis opinione magis adcrevit. idemq; nesarius furor, postsi populare existimari coeptu est pietatem euertere, multos quoq; principes tinuatit. Alios metus impellebat, veritos ne a suis deserere itur , s ab illis Assentire pergerent, partim rerum noua- rum studio,partim leuitate & stultitia, quod Deo immor tali,legibusque spernendis, sortitudinis opinionem sacere sese de se nonnulli arbitrarentur; partim etiam auariatia, quod sacerdotum maximas amplissimasque possessiones publicatas, inter se partiebantur. multi tamen,qui bus esset Deus pro sua ipsorum pietate propicius, veram integramque pietatem constantissime complexi, nullis permulceri illecebris, nullis illici praemiis, nullo imbre depelli se se passi sunt. eaq; a maioribus, quae acceperunt
instituta ad noc usque tempus sortissimo animo retinu runt . Sed tanta inter utrosq; extitit non modo cohaeniatio ac disceptatio, sed iam concertatio atquepugna,ian
tumque exarsit odium, vim inlinae, bellicosusimae, fi rentissimae,atq; adeo,ante hunc furorem,religiosissimae optimaeque de rep. meritae nationis, vires,opes,& copiet absumptae,in sese ipsa conficienda atque delenda, sint. Quibus rebus permotus Caesar animo &cogitatione in ea cura defigebatur, si per compositionem minui id malum sedariq; discordiae possent . qua de re cum omni contentione cum Germaniae ciuitatibus ageret; primo Christianorum omnium concilium in sis maxime locis indici po astulaverun
160쪽
stulauerunt, quo adire tuto ipsi possennis erat locus nusquam gentium: quippe cum ab omnibus dcfecissent, nec ullis sese gentibus committere auderent,pr terquam in eorum ipsorum finibus;ad id concilium venturos, eiusque decretis iudicijsque staturos se se pollicentur. id eo ab illis consilio fiebat, quod Pontificem Max. numquam eo descensurum s bi persuaserant. verum ubi probari a Paulo ΙΙΙ. condicionem, ac ne de loco quidem,cuius iniquitate deterritum iri eum maxime sperabant, recusari senserunt; paulatim regredi, neque in eo quod ultro ipsi postulauerant, manere; dirimi controuersias per colloquium posse; id breuius, expeditius, certiusque esse, dicere; longum esse expectar dum ex ultimis terris conueniretur . Omnia sibi Caesar experienda existimabat, si ulla ratione mederi ei tanto malo posset. Itaque deliguntur homines docti ex utroque numero undent. ad coli quium venitur; magna contentione, magna pertinacia,
ab iis , qui se ipsi Protestantes appellant, disputatur,atq;
in omni genere calumniae delitescitur reos si, qui ratas veteres sententias esse volunt, tholicique appellantur, criter refellunt, constantisiimeque in sententia perseu
rant. Ad extremum, cum concertationum exitus nutilus reperiretur nec quicquam inter eos conueniret, prorsus disiunctis discordibusq; opinionibus,insecta re, a colloquio discedunt: quod, quoniam se absente factum erat, Cesar sperans Germanos suum aspectum atque au- toritatem reueritos, aliquid de pertinacia atque calumniis romissuros, iterum deligi homines iubet, qui colloquendi causa Ratis bonam conueniant: atque eo ipse proficiscitur, ut maiore auctoritate de concordia ageretur, simulque magnopere a Paulo III. per litteras petit, legatum ut ad se mitteret, qui ad rem tantam & tam grauem maxime esset idoneus. Paulus e tanta praeclarissimorum hominum facultate & copia Contarenum sne ulla dubitatione delegit, atque hominem in Germaniam mittit ;quod is & magnum iam antea eius gentis propter eas cau