Ioannis Casae Latina monimenta, quorum partim versibus, partim soluta oratione scripta sunt

201쪽

nostrum facultates adtinet,nihilo nos inferiores suturos esse de me,dum singula persequor, cognoscite . sua P

loponnesi manu agros colunt & officinas exercent: pecuniam nec priuatam,nec in aerario habet. Diuturni pretterea belli,atque etiam transinarini rudes insolentesque sunt,ut pote bellis inter se ob paupertatem leuibus co tendere adsueti: qui vero huiusinodi sunt, neque naues complere, neque terrestres exercitus sepius summittere possunt; praesertim cum a priuatis suis rebus absint, &de suo impendant,& mare praeterea clausum habeant. Huc accedit, quod bella prompta magis parataque pecu nia; quam vectigalis extortaque vi sustinet: at homines agricolae,atque opifices promptiores ad bellandum corporibus sunt, quam pecunia: illa enim ex periculis salua

exitura sperant: hanc antea consumptum iri metuunt:

prauertim cum id, quod usu euenturum verisimile est; Dellum sita opinione longius ducetur: nam Vno 'uidem proelio vel totius Greciae impetum Peloponnesij, qui mcum illis consentiunt,sustinere possunt: bellum autem contra haudquaq; suo similem nostium apparatum gerere, nullo modo poterunt: quippe qui commune concialium,ut si quid su bito opus sit, celeriter administretur, nullum habent: & pares in dicenda sententia alienigeneque inter se cum sin side suis quisque rebus sollicitus est: b c autem exitus habere nullos consueuerunt, cum alij aliquos ulcisci maxime cupiant, alij res suas quam minimum detrimenti capere: cumque longo interuallo co ueniant, breui de re p. cosultant, maximam temporis partem in re quisque sua agenda distinetur : tum singulistiam sibi negligentiam minime obsuturam putant: alijs enim cui et fore,atq, ita sibi quoq; prospectum iri sperant. Itaq; , dum hoc singuli separatim opinatur,interire Vniuersam rem p. non intelligunt. Valde etiam rei illos pecuniarie angustia morabitur :tarde. n.illa conscient, eoq;

cunctari cogentur. At rei gerendς occasio instabilem celeremq; motum habet.Nihil est autem, quod circumuallari

202쪽

TH v v DIDO IMnallari nos ab iis metuamus, aut cur eoru timeamus classem: nam urbem huic parem opponere, etiam si per hostem liceat,dissicile est: nedum intra hostium fines, idq; ipsum nostras nobis pariter contra munitiones obijcientibus. Quod si castellum communierint:alicuius illi quidem agri nostri,incursionibus, transfugis ve ad se recipiaendis,nocebunt parti : sed vallo simul circumunire nos, ct quominus classe,qua valemus plurimum, ad eorum fines penetremus,eosque ulciscamur, prohibere non p

terunt : plus enim nobis maritimarum rerum exercitatio ad pedestre bellum, quam illis terrest rium usus ad nauale attulit. Nec vero nauticarum rerum scientiam ficile illi adipisci poterunt: quandoquidem ne Vos quidem

plene dum eam percepi uis: quamuis a Medicis cons stim rebus in id magno studio incubueritis. Qui igitur homines agricolae,ijdemq; maris insueti, quibus ne exerceri quidem pernos licebit,quia semper cum magno nauium numero in statione contra illos erimus, quicquam quod operaepretium sit,essicere poterunt contra paucas enim naues in statione manentes sertunam pugna temptarent,cum multitudine freta erit institia: tanto autem nauium numero circumsepti quiestent, inexercit lique imperitiores erunt,eoque etiam ignauiores. Artis enim,si quicquam aliud,res nautica est:nec subcisiuis peris,cumque vacamus,ediscitur,sed ipsa potius nullum ab operis vacuum tempus relinquit: at enim pecuniam,

quae Olympijs,qu que Delphis est,tollent : nautasque, quos peregrinos habemus,maiori stipendio allectos a nobis conabuntur abducere ripsique, atque inquilini na

ues opplebunt. Magni omnino id referret: nisi illis nos aduersirii simus: nunc autem,preterquam quod nos hostes habent,illud quoque, quod maximum est, accedit, quod gubernatoribus , reliquisque nautis, ciuibus utimur Atheniensibus: ijsque cum numero, tum scientia inter reliquos totius Graeciae omnes ,praestantibus.Tum nemo e mercede conductis domo cum periculo exulai re,

203쪽

ita ORATIO Naire, ac minori proposita spe, maioris paucorum Serum stipendij causa,cum ijs se se coni ungere, atque eandem belli fortunam subire volet. Ac Peloponnesiorum qui, dem res hoc sere loco sunt: nostrae vero cum sis in com modis, quibus eos laborare a me demonstratum est , uacant, tum haud paulo meliores senti etenim si intra fines illi nostros pedestres copias introducent, nos in ipsorum nauibus prosciscemur, nec ve ro cum Pelopon nes pars modo aliqua, Attica autem vel omnis vastabitur,conserenda tamen haec erunt: alios enim illi agros parare sine proelio ac dimicatione non poterunt: nos magnam agrorum vim cum in insulis, tum in continenti habebimus rmaximum est enim maris imperium obtinere: id quod ex eo intelligere licet: etenim insulam si incoleremur, qui magis vacui a periculo foret, ne capi Vmquam expugnariq; possent id ipsum igitur, quam proxime potestis,

animo in praesentia versantes, spretis agris Uifici; smlamaris modo,atque urbis custodiam retinete: neq; earum rerum iactura & dolore incensi cum Pelopon esses manum conseri te: longe enim nobis multitudine antecedunt, ut, si eos deuicerimus, paulo post tamen contra haud quaqminores eorum copias de integro pugnandum nobis stisin autem aliquid ostendemus, etiam a sociis quibus nostra nixa est ciuitas,relinquemur: nec enim,ubi non satis virium ad se se bello persequendos nobis superesse ani maduerterint, in ossicio continebuntur. Quamobrem non de agris nobis aedificijsq; nimio opere deplorandum est; sed de corporibus: neq; enim per ea homines parantur,sed illa homines parant. Quin equidem, persuaderi si id vobis posse confiderem,hortarer uos , Uti ultro ipsi ex urbe egressi ea sponte Vestra corrumperetis, quo perspectum Lacedaemonijs esset,nihil haec vos mouere, nec eorum quidem causa obtemperaturos esse. Multa praeterea ad spem victoriae habeo, modo non Vno eodem ci; tempore bellum gerere atque imperium propagare velitis; noque praeterquam,que bellum hoc habet pericula, ultro

204쪽

aliqua addatis; nam me quidem nostra propriaque peccata magis,quam hostium consilia terrent. Verum alio loco haec quidem una cum sectis ipsis emonentur . nunc cum ijs responsis hos dimittendos censeo:Megarensibus nos sori & portuum potestatem facturos, cum Lacedaemonii neque nos,neque socios nostros oppido prohibebunt; quando neutrum ne fieret, dere exceptum est. Ciuitates autem suis legibus uti iubebimus,si, cum sardus quoque icimus,suis eas legibus utentes habebamus: &cum sitis ipsi quoque ciuitatibus permiserint,Vt no quomodo Lacedaemoniis commodum est,sed ut suo quae arbitratu leges habeant institutas: tum iudicium nos exs dere accipere paratos esse: neque bellum priores illatuvos,sed inserentibus restitutos ; hec enim cum iusta sunt,7 tum vero digna,quae ab hac ciuitate respondeantur . Iulia autem tenendum est,necessarium esse bcssum. idquequo alacrius suscipietur a nobis, eo minus acriter insta-:bunt hostes. Maxima vero, quae sunt pericula, ea cum priuatis,tum populis, maximam etiam gloriam pariunt. itaque parentes nostri,cum Medos contra, initijs haudquaquam tantis,orsi consisterent, fortunis relictis omnibus. cumq; plus consili7,quam secundarum rerum, plus animi, quam virium haberent, Barbaros propulsarunt, atque hec,qualia nunc sunt,effecerunt: quibus ignauiores nos esse haud quaquam decet. Hostem igitur

omni ratione repellamus,atque enitamur, uti haec ne minora, quam . αἱ

acceperimus, po ai

205쪽

Oratis,qua Pericles laudauit ciues βιos,m hoc belli ii tinterfectos. L E R I Qv E eorum, qui antea ex hoc loco dixerunt,eum, qui orationem hanc ad vetus institutum addiderit, collaudarunt, Propterea quod eam de i)s, qui in proelijs intersecti sepeliretur, haberi praeclarum esset: mihi vero satis suturum suisse videtur, si iis, qui re virtutem praestiterunt, rerum etiam honos haberetur, cuiusmodi liaec sunt, quae hoc tempore circum sepulchrum illud publice comparata Videtis: neque uno in homine recte secusve ad fidem faciendam dicente multorum laus in discrimen adduceretur : difficilis enim est in dicendo mediocritas ea de re, in qua vix opinio Veritatis comprobetur . nam conscius quidem auditor ac benevolus minus sertasse pronuntiatum arbitrabitur, quam quod ipse tenet cupitque: imperitus autem vel redundare aliquid, squid maius, quam suum efficere positi ingenium,audierit, propter in uidiam existimabit: eo enim usque aliena laus audiendo toleratur, quoad quisque se quoque, quod de alio audit,de se prestare posse confidit: in quo autem superari se sentiunt, inuiden eoque fidem non habent. Verumtamen, quoniam a veterib coprobatum est praeclare hoe habere, me quoque necesse est legi obsequi, dareq; ope ram,ut ad cuiusque vestrum opinionem Voluntatemq;, quam possum proxim oratione accedam. Ordiar igiatur a maioribust primum: aequum est enim, simulque ad hoc tempus accommodatum, hunc illis memoriae honorem tribui. Etenim cum terram hanc; idem continenter tenuerint, liberam eam per virtutem posteris deinceps ad hoc usque tempus tradiderunt. Atque cum hi Iaudem merentur, tum vero etiam magis patres nostri:

cum enim ad ea, que acceperant, tantum addidissent, quantum

206쪽

quantum hoe est imperium, quod obtinemus, magno id labore partum nobis reliquerunt; id quod multum quoque ab ipsis nobis praesertim , qui grandiores natu sumus, propagatum eli, ciuitasque omni pacis bellique apparatu quam copiosissime instructa. Atque ego bellicas res, quoque modo singula bello parta habeamus, ac si quando vel i psi, vel patres nostri,aut a Barbaris illatum nobis,aut a Graecis magno animo bellum propulsauimus,ne longior notis de rebus fuisse uidear,priteribo: meque ad horum laudationem conuertam , si quibus studiis adepti haec sumus, qualique republica, quibusve moribus haec magna euaserunt, ante dixero: haec enim cum huic tempori congruere, tum uniuers ciuium atque exterorum frequentiae auditu non inutilia esse existimo. Nam ea nostra resp. est,quq non aliorum insti tuta aemuletur , multique nos sibi proponunt exemplar potius, quam ipsi alios imitemur: ac nomen quidem, propterea quoa non a paucis teneretur, sed gereretur a multis, a populi sibi potestate inuenit: legibus vero priuata quidem in re eadem est iuris omnibus aequabilitas constituta:dignitate autem ut quisque in aliquo excellit, ita aliis inrepublica praesertur: neque in honoribus mandandis,certo potius generi, quam virtuti sauem us: nee vero ob paupertatem,qui aliqua modo re prodesse ciuitati possit, quamquam dignitatis splendor absit, repellitur. Libere vero nos cum in re publica administranda gerimus, tum vero in quotidiana inter nos vite consu tudine minime sumus suspiciosi: neque alijs,si quando voluptate potiantur,irascimur: nec vero tris ram,minime noxialia inam: quidem sed tamen iamiam visu pr texturisso Acqui in priuata viricosuetudine minime disficiles sumus, a re publica violanda metu omnium mari me deterremur:& cum magistratibus continenter dicto sumus audientes, tum vero legibus paremus: ijsque inprimis, quae de iis, qui per iniustitiam opprimantur, iniuria prohibendis scitae sunt, quaeque cum scripta non A A sint,

207쪽

no ORATIONE s. sint, communi omnium consensa ignominiam irrogant. Multa vero apud nos animo as requiem concoduntur,: sentenim nobis certa ann aesaria sacra instituta, ludique: tum lauta priuatis res domestica atque et gans est, cuius quotidiana oblectatione tristitiam excutiant I adportantur autem propter urbis magnitudinem ex omnisus terris ad nos omnia: contingitque nobis , ut eos fructus, quos haec terra gignit, atq; eos, qui apud alias gentes nastuntur, aeque proprios habeamus. In rei vero mili taris studio, ijs rebus hostibus antecellimus: urbs enim nostra omnibus semper patet, neque vital

ge peregrinos pellimus, ab vllaue disciplina, aut spectaculo excludimus,quod minime abscoditum squi ex hostibus aspexerint, adiuuentur: nec enim comment

tione, aut dolo tam in re gerenda, quam virtute propria nitimur. Atq; illi quidem sic educantur,ut statim a pu ris magno labore sese ad sortitudinem exerceant: nos vero lenius instituti,nihilo secius eque, atque illi, qualib. nos periculis obijcimus . cui rei illud argumento est, quod neq; singulatim Lacedemonsi intra fines nostros,

sed uniuersi exercitum ducunt; & nos,ubi in aliorum fines inuasmus,haud magno negotio, pro sitis dimicantes sertunis bello plerumque superamus: cum uniuersis autem copi)s nostris nulli umquam hostes conflixerunt; propterea quod uno eodemque tempore maritimis rebus studemus, & diuerss in locis terra bellum gerimus . Quod si aliquando cum aliqua exercitus nostri parte manum conseruerint, ac non nullos proelio vicerint,omnes

sese nossedisse gloriantur, uictique ipsi rursum si sint, ab uniuersis nobis superatos se praedicant. Quocirca si

ab otio magis, quam a laborum exercitatione atque a virtute,natura nobis potius, quam legibus tradita, pr secti venire in discrimen velimus, supersi nobis, ut labin rem in rebus asperis,antequam venerint, ne praeceperiamus , &, ubi ad eas iam ventum sit, non minorem quam

j, qui continenter laborando male habiti sint, virtutem

208쪽

T Riv c u D I D I s VP praestemus. Atque cum iis in rebus ciuitas nostra admiratione digna est, tum vero etiam in ah;s: elegantiam enim cum parsimonia adamamus, & sapientiae studio sine desidia delectamur: diuitiarum vero fiuctum in illaru usu, ubi tempus postulet, potius, quam in verborum magnificentia ponimus . nec vero cuiquam turpe apud nos est

de sua paupertate confiteri, sed eam non re euitare id vero multo est turpius: piae ter ea iisdem rem sitam familiarem, ijsdem publicam gerere licet: quinimo ne i7 quiadem, qui in opere faciundo occupantur. penitus sunt in republica rudes: soli enim nos, siqui haec non attingunt omnino, non inertes eos, sed rudes reipublicae ciues iudicamus. In deliberando autem ii dem aut recte de rebus dijudicamus,aut recte nobis in mentem venit; neque ii

sumus, qui ita existimemus, dicta factis obesse, sed illud,

potius si, anteaquam oratione edoctus fueris,rem susceperis. Itaque in eo quoque maxime praecellimus, quod iidem excellenti animi magnitudine sumus, ct inuidquid agimus considerate cogitateque agimus. Alcet ris inscitiae fidentiam adfert,cognitio ignauiam . Optimi vero iuta illi habentur, qui cum asperas ac iucundas res facile internostant, ne sc quidem ullum adire periculum recusent. Quod autem ad benignitatem adtinet,

contra nos,ac vulgo adsolet,sicimus: non enim accipiendis, sed dandis beneficijs amicitias nobis comparamus: firmius enim in eo, de quo bene promeritus sis, utpote quo propter beneuolentiam debeatur manet gratia: qua vero tuleris, ea imbecillior est: non enim beneuolen- 41ductum beneficium contulisse,sed, quod te debere intelligeres,dissolvisse arbitrantur. tum soli omnium nolutilitatis cogitatione, sed ipsius liberalitatis fidentia audacter benefici stimus. AtqA ut in pauca conseram,cum uniuersa nostra ciuitas totius Graeciae quasi ludus est,atq;

institutio, tum singuli quique, ut mihi quidem viden- tuncorporibus ad varia multipliciaq; rerum genera cum dignitate ac lepore habiles sumus. Atq; haec non inver

209쪽

372 ozR A i o N E a borum magnificentia temporis causa posta esse ; sed sa-ctorum veritate niti, hoc ipsum ciuitatis nostrae imperium, quod ijs moribus partum habemus, ofundit . sola enim ex omnibus huius memorie, si quis periculum de se secerit, ditionem vincit ac famam: solaq; ea est, a qua neq, bellum inserentes hostes calamitatem accepisse pudeat: neque, in quos dominetur, parere sese indigno

querantur domino. Magna vero opum nostrarum monumenta neque enim ee intestate sunt cum habeamus, i cum iis, qui nunc sunt, hominibus, tum Vero etiam posteris magnam nostri admirationem relinquemus. Nec adeo Homerus laudator nobis, adhibendus es ό aut alius

quispiam, qui versibus in praesentia modo delectet, sed

ab existimatione rerum gestarum veritas distrepet: ad omnia enim maria, terrasque omnes, Virtute nobis adiatum patesecimus: atque omnibus in locis sempiterna secundarum, aduersarumque rerum monumenta extruximus. Pro tali igitur ciuitate cum hi, quod eam sibi eripi pati non possent, sortissimo praestantissimoque animo

dimicantes occiderunt, tum ceteros pro eatam omnem

excipere laborem decet: cuius etiam rei causa in i)s, quae ad eam pertinent sui ipse longior; quo stilicet osund rem , non pari vobis conatu enitendum esse, atque ijs, quorum in republica haec paria non sunt: simulque viliorum laudationem iis, quae a me exposita sunt, argumentis confirmarem: pleraque enim ad eos ipsos pertinent : nam in quibus ego ciuitatem laudaui, ijs horum; taliumque virtus illam ornauit. Nec adeo multorum Grecorum res geste qque, atque horum, par.orationi pondus habere reperientur. Atque equidem reor,h rum hunc exitum, qui & primus indicauit& postremus confirmauit,hominis declarare virtutem: nam, qui ceteris rebus minus aliquando probi sue in eos bellicam suam in Patria tuenda virtutem extollere aequum est: male enim facta benefactis delent: magisque profuerunt pu-ἰblice , quam priuatim nocuerunt. At horum nemo vela .ri pro

210쪽

TN v e Y D 'r D iis in propter diuitias, quod iis diutius frui magnifaceret languicior fuit; vel propter paupertatiseffugiendae, atque aliquando abunciandi spem, periculum distulit: n

stium autem poenas sumere sua ipsorum salute optabilius cum ducerent, simulque statuerent omnium pericum Iorum hoc esse pulcherrimum,illos ulcisci,atque has ap petere laudes voluerunt; & incertum quidem rei bene gerendae euentum spei mandarunt: id autem, quod semel a se approbatum haberent, factis committendum statuerunt: cumque plus in eo ponerent, Vt, pugnandos quid aduersi accidisset, ferrent, quam ut cedendo salutem consequerentur, verborum quidem ignominiam sugerunt; rem autem corporibus subierunt, minimoq; sortunae ac temporis momento cum summa potius spe, quam pauore Vllo tenerentur,e vita discesserunt. Atq;

hi quidem merito tales in patriam extiterunt. Qui autem reliqui sunt,ij eam debent in hostem mentem dari sibi optare, quae offensionis,non virtutis habeat minus; nec ex oratione selum utilitatem attendere,quam pluribus apud vos, quibus ea nihilo secius nota est, persequi facile licet, quantum in conseruanda patria, hostibusque propulsandis boni insit, commemorantem ir sed potius eius vires quotidie re intuentes,illius amore incendi: quq cum magnae nobis vise suerint, illud cogitare debemus, ab ijs parta haec esse, qui recta cum cognoscerent,tum tiam auderent, quiq; cum turpitudinis Verecundia rem gererent: nec vero siquid conati aliquid offenderant, faciendum sibi esse existimabant, ut sua propterea ciuitatem virtute priuarent, sed praemium omnium praeclarissimum iusi permittebant: cum enim corpora publice traderent, priuatim,quq numquam consenesceret, laudem acquirebant: clarissimumque monumentum consequebantur,no tam quidem illud,in quo siti ipsi sunt, quam in quo apud omnes quecumque aut Verborum, aut re rum occasio sese dederit,illorum gloria perpetuis laudibus celebrata conditur. Clari enim viri uniuersum