장음표시 사용
181쪽
nem in insis actibus reperiri, concedi sortasseta poterit ae utim discrimen intrinsecum esse debere: sed hoc etiam in hypothesi nostra clarissim ost/nditur. Quamvis enim quilibet actus ex natura propria indifferens sit, ut morali bonitate , sive malitia praeditus sit, cum, tamen ab hac potius, quani ab alia natura produci , vel exeri; eum huic potius, quam alteri naturae crinia venire debeat, atque ad hoc potius qu1m aliua obieetium ex divina lege, vel institutione dirigatur, intrinsecam sere, ac invariabilem bonitatem, pravitatemque sortitur. Ceterum secluso quolibet ordine, qui a Deo veluti libero naturae aius ore sit constitutus, actus jpse nulla bonitate , sive malitia praeditus esse concipitur, ut paullo superius Ostendimus . in Si denique opponatur intrinsecam, ac ingenitam pravitatem quibusdam humanis actibuς invariabiliter inesse, quδd homines ab illis actibus . ingenito quodam pudore veluti ablio reant , atque, ubi liberius ipsos admiserint , illos fateri, vel prodere vereantur, aut si se lasse deprehensi fuerint, gravis verecundia inta illorum vultibus observetur; illud in primis r poni poterit , homines hoc ipso pudore , veI horrore affici dcbere ubi viderint actus illos ab humanae naturae conditione, vel ordine di iasidere , qui a Deo constitutus fuerit, etsi independenter ab hoc ordine , sive naturae conis diti e multa moralis pravitas .in humanis actibus reperiatur. Deinde vero quis aperth non vade. t , pudorem eiusmodi , ac verecundiam ,
qua homines assci subinde solant, non ex ingenito . quodam sonte, vel causea, sed potius ex sola consuetudine , , animi affectibus , inge-mo , atque uducatione potissimam oriri Quis. Cnim
182쪽
DlSP. II. CAP. IV. I T enim' ignoret homines aliquos a quibusdam . adlibus abhorrere , in quos alii facile , ac i genito quodam veluti pondere inclinant quis ex innumeris exemplis , quae afferri possent, non intelligat, homines aliquos fuisse, qui deis ipsis etiam a Aibus pudorem, seu verecundiam conciperent, in quibus nulla pravitas effingi
possit λHinc optimh a Seneca ta est observatum pudorem illum, quo quis assicitur, aliquando prorsus ingenuum , esse , ideoque veluti certum sceleris , atque malitiae indicium assumi non posse ; quemadmodum Plutarchus ipse , etsi alicubi dixisset peccati horrorem veluti naturae eri flum in hominum animis observari bὶ , alibi tamen et
gantissime ostendit, pudorem fel aliquando pro his linmerito in hominibus reperiri; ut si pr
inde bonitas, atque malitia ex pudore, seu verecundia cognosci, vel inferri deberet, non eadem certE , constans , & invariabilis bonitas, aut pravitas in humanis actibus existeret; atque ille, qui sine pudore, seu verecundia operatur. sine malitia quoque, seu pravitate operari. me
rito videretur; quo sane nihil absurdius effngi potest, cum potius hic pudor honestos , gr . ves, & ingenuos homines deceat; perditi rero, ac vitiorum labe adspersi, vel inquinati aliquam potius ex infamia , sive dedecore voluptatem percipere videantur . Denique eiusmo-d I verecundia , quaecumque illa sit, omnisque pudor ex sola consuetudine, vel gentium m
re dependet; ideoque actus illi, qui sinE v Iecundia apud nationem aliquam fieri non possent s
183쪽
sent, absque ulla dedecoris nota , ae pudoris sensu a gentibus aliis liberrimh fieri consueverunt, ut innumeris eerth exemplis ostendi posset, si id ipsa rei perspicuitas pateretur. M ratis itaque humanorum actuum bonitas, sive malitia non ab intrinseco repeti, sue deduci debet; sed potius veluti modus , & affectio quaedam , sive proprietas existimari, quae ex divina
voluntate oriatur, sive ex illius naturae conditione, vel indole, quam Deus hominibus inesse voluit: ideoque, sicuti hominis natura, sive conditio semper eadem , eonstans, & invariabilis eia se debet, ita quoque humanorum adluum bonitas. eadem semper, ae invariabilis est sutura. Sed
haee, aliaque id genus plurima fusius, & oportuniis sequenti Capite disserentur. IX. Illud hie obiter addidisse iuverit, quods moralis actuum bonitas nihil aliud esse concipitur , vel esse potest, quam modus, & affectio quaedam humanis actibus adveniens, vel suis peraddita ex eo quod ipsi humanae naturae convenientes sint, ideoque bonitas ipsa in hbe ordine , vel eonvenientia consistit, quo humanus. at ius ad humanam , sociabilem, ac rationalem naturam veluti finem, ac bonitatis exemplar dirigitur, tertE malitia nihil aliud esse, vel eon- eipi poterit, quam pura privatio eiusdem ordi, nis, vel convenientiae; ideoque actus ille maia lus , pravus, ac inhonestus haberi debet, qui ab hoc ordine defle flat, qui naturae rationali Tepugnet, qui denique hoc ordine, re litudine ,
sive morali bonitate privetur. Hinc optimE Augustinus asseruit, quod malum non est nisi pria vatio boni sal ; sive non aliud est nisi a boni
184쪽
eau ἐefectus tri; unde concludit nemo qua rastesciantem eatissam mala voluntatis ; non enim es
inciens, sed deficiens b . Ac cert. si malum i p. sum aliquid seret , aliqua nimirum entitas, m dus, de affectio realis, illud ab ipso Deo veluti prima, ac universali caussa fieti deberet, cum omnia per ipsum facta sint, sinὸ ino factum At nihil sed , atque ille omnia opera no ira in no bir operetur sdi s quod prosccto divinae sanctitati, ver infinitae persectioni repugnat ; neque Deus Peccatum ipsum odisse , vel punire posset, si iulud aliqua ratione produceret, juxta' celebreis testimonium illud nihil odisi eorum , qua fecissi fel . iX. Hinc refelli Deilh poterit celeberrima iulorum opinio, qui cum malum assererent esse modum , ac entitatem , sive naturam quandam subsistentem non serus ae bonum fὶ, duo princi pia, sive caussas esse dixerunt, alterum bonum, a quo bona producerentur I alterum malum a quo veluti sonte mala omnia prostuerent. Quae
quidem opinio Maneti praesertim, ejusque sequacibus Manichaeis , Marcionitis, aliisque pluribus haereticis adscribi solet, ut ex Ecclesiastea historia, praesertim vero ex D. Augustino, qui haeresim ipsam, qua pridem imbutus fuerat, invictissime deinde consutavit, erudimur. Ipsis tamen praeluxerant Magi, qui duo esse pri
cipia dixere , bonum damonem , malum ἱ al- serum ex his Iovem ,-Oromasdem , alterum eIuintonem , ese Arimanium uὶ ι ut elebanter, & coispiose Plutarchus οὶ, atque Leibuitius co expo-
185쪽
nii. Quid porrd Philosophos, & haeretleos illogimpulerit, ut malum ipsum veluti realem e sectum, ideoque realem ipsius caussam a Deo , vel ab homine distin stam admitterent, ex illis etiam intelligi poterit, quae diximus in Phyfica generali ubi de caussa prima, ejusque Providentia , ac bonitate loqueremur . Incredibilis
enim malorum varietas , quae in mundo observatur, effraenis, ac ingenita voluptatis cupidi etas, quae . humanos animos in malum abripit,
Peccatum ipsum , quod in singulis 'hominibus regnare , vel libere dominari conspicitur, ostende- Te videbantur , haec ab optimo, sanctissimo, humani generis amantissimo , beneficentissimoque principio oriri non posse , sed ab invido potius , maloque daemone , qui singula in hominum perniciem moliendo, ad malum ipsos vel invitos etiam impelleret. XI. Quam vero praeclarE decepti illi sue- Tint, quam temere , impudentissimeque Deum , vel principium aliud effnxerint, intelligi potest ubi advertamus nullum ens, & effectum esse , quod simpliciter, & absolute bonum non si, in quo nimirum bonitas aliqua, sive perfectio non reperiatur; atque illa a nobis veluti mala concipi, vel appellari solere, quazminus bona sint, in quibus nempe minor bonitatis , vel persectionis spleniar effulgeat. Quod si elli flus, vel creaturae singulae , quae in hac admirabili rerum compage, vel Universo conspiciuntur, in se quidem bonae , sive persectae sint, atque a bona , sive persecta caussa
producantur , hominibus tamen incommoda', vel noxiae sint, ipsisque mala, vel detrimenta plurima afferre consueverint, non inde tamen
anserri poterit, haec a malo daemone, sive prin-
186쪽
DISP. II. CAP. IV. I scipio pendere ; sed potius ab ipso voluntatis huis
manae scelere veluti insecto semine , atque suberrimo sonte deduci debent. Cum enim primus hominum impositam sibi legem violavit, vetitumque pomum daemonis insidiis illectus comedit, non modo purissimum originalis innocentiae splendorem extinxit ν sed innumeras etiam dotes , corporisque bona , quae ab optimo Artifice receperat, prorsus amisit; ut, cum antea
nullis incommodis, aegritudinibus , erroribus, insidiis , doloribus, fraudibus obnoxius foret , atque perenni corporis incolumitate, ac immortalitate frui deberet , omnibusque rebus, &animalibus tranquillis dominari ; iustissimo deinde Dei judicio fieri oportuit, ut ab ipsa comporis , animique talicitate ' excideret , ideoque creaturas omnes sibi veluti itifensas, e X periretur , ae si illarum singulae admissi sceleris poenar L . ab homine expeterent . Hinc optime Augustinus asseruit , quod malorum omnium nostrorum 'caussa peccatum est , non enim sinὸ eaussa homines mala ista patiuntur . Iustus est Deus , omni potens est Deus , nullo modo ista pateremur si non mereremur sa). Idque non modo divina Scripturarum authoritate , sed ipso quoque rationis. l mine compertum esse , eleganter Ottendit . Hujus , inquit, evidentia miseria gentitim Phil sophos nihil de peccato primi hominis stae scienses , sive credentes eompulit dieere ob aliqua sc ιera suscepta in vita superiore poenarum luenda
rum caussa mos esse natos , animos non ros corruptibilibus corporibus eo supplicio , quo Eι rusci
pradones captos affligere eoqueverant, tamquam
Neque enim sub Deo susto miser quisquam, nIsi mereatur , Potest. u. lib. l. cinruuiiεν. c. '
187쪽
. Os eum mονtuis esse eoniunctos sa . . . cero proinde dixerit homanem non ret a matre .
oto ad molestias , humili ad timores , mοιιι ad lais hores, prono ad libidiner, in quo tamen rnesse sanauam obrutur quidam divinus Quer ruenrr .
mentis ; sed , ut optime ob errat Augustin .Fem vidit Cicero, caussam nes vit, quia fasstiteris non eruditus ignorabat orgrnaIe pece sum tbὶ . Cum itaque enumeranι Manichat maIa , in parvulis monstνant , qua Crcero quoque sit iustus. ω omnipotens Deur , unde VIa maια ratitur imaga eius in parvulra , es , inquiunt , quam nos asseνrmur, duarum nais
XII. Atque ista quidem de mali physici mistura, & origine, de quore, ad Physicam pertineat, aliqua obiter dicenda fuerant, cum . plurimi Pbyuci. atque moralis etiam mali originem ab eodem principio, sive fonte deducant. Quod vect aamatur ipsum morale , sive ad net. in quo sane nulla realis entitas , Ideoquumsponderi Deilius potest, illud non ,
sed potius desectum esse, ideoque nou UM
188쪽
DI P. II. CAP. IV. 1 7 Indesectibili caussa, sed a ereata mistum ., libera , imperseeta , ac desectibili hominum voluntate produci posse; quae, lichi ab optimo, sapientissimoque Artifice bona, sive
persee a creata suerit , poterat tamen occulto
Dei consilio propriae libertatis , vel arbitrii viis Tibus ab ordine, vel fine sibi constituto deflectem , ideoque malum amplecti, vel actus illos eXe-Tere , qui debito ordine , persectione, vel bonitate carerent et cumque iam semel ab originali iustitia exciderit, iustissimo Dei judicio nunc Pravis affectibus excitatur , sensuum illecebris, Ieccati semite, concupiscentiae ardore in ma-um ipsum abripitur; ut proinde peccandi cu-Piditas , sive pereati lex, ut inquit Apostolus , quae in membris nostris dominatur, atque inis credibilis illa peccatorum series, quae humanos animos miserrimh infecit, veluti infausta primi parentis haereditas, primique peccati . fru- vitis haberi debeat. Quod si Deus peccatum squod prohibere certe, vel avertere poterat, potius permiserit, ideoque etiam mala, quae e Peccato miserrime consequebantur, non inde
tamen inferri poterit Deum mali, vel peccati auctorem haberi posse. Cum enim libero, perfectissimoque arbitrio operari debuerit, poterat malum ipsum permittere ; sive ut voluntas hominum, quae ab illo flexibilis , indifferens, ac libera creata suerat, ad utrum libet liberrimEinflecteretur ; sive ut exinde veluti caussa , vel
occasione maius bonum proflueret a , ut eκ tyrannorum rabie Martyrum gloria, fideique confirmatio; sive ut iustitiam propriam in infligenis
dis poenis, puniendisque sceleribus ostenderet ;Tom. V. M sive
189쪽
sve denique ut alii plurima divinae sapientiae cor silia occulta illa quidem, sed optima tamen , iustissima, & persectissima exequeretur. ΜOralis itaque bonitas, sive malitia , quae in humanis actibus' reperitur, ex ordine, vel convenientia cum hominis natura desumi debet; hoc insignitamen discrimine, quod bonitas ipsa- veluti reatis entitas, modus, atque perfectio ab humana voluntate , simulque a Deo produci potest , malitia vero, quae purum nihil, lo-Ia bonitatis privatio censeri debet, a sola desectibili, vel impersecta hominis voluntate produc Itur, ut argumentis , & exemplis atri in Meta.
phνsica demonstravimu . P A a XIII. Exinde vero plurima sponte velutI 1ua a I. manant, quae tamen accuratissime observari debent. Primo nimirum sequitur, quod actus nu- manus materialiter, atque spectari p test . Materialis est actus ipse quatenus phylice solum percipitur, neque ad ullum ordinem mo- Talem , vllamque legem refertur , acsi revera nul. Ius ordo, vel nulla lex reperiretur. Formalis ver5 quando cum ipsa lege comparatur , inquiritur nempe utrum cum tali lege conveniat, vel ab ilia deflectat Similiter obiectum ipsum, ad quod humanus actus dirigitur, materialiter, atque formaIiter eo siderari potest ; materialiter nimirum quando concipitur ut aliquod ens physicum, in quo boni. tas aliqua, sive persectio physica reperitur, ad quam voluntas physice , p scindendo a ordine, vel entitate morali superaddita , dirigitur; formaliter vero cum in ipso moralis entitas , ordo, sive relatio superaddita concipitur, aaquam voluntas ipsa ordinetur . . Hinc humanus actus physice, vel materialiter spe-
190쪽
DISP. II. CAP. IV. 17'spectatus semper physice bonus esse debet, aliquam nimirum bonitatem physicam habereis , quae entitati, vel esse eiusdem aetus inseparabiliter coniungatur; at in ordine, vel esse moris nullam bonitatem potius, quam pravitatem habere concipitur, sed prorsus indifferens est ut eum illa coniungatur, si nimirum ad entitatςm moralem veluti stiperadditum, ac secundariun finem aeterna lege constitutum dirigatur . Et certE plurimi actus humani physich producuntur, in quibus tamen nulla pravitas, sive malitia haberi potest; ut ex. gr. qui hominem perimeret in bello iusto , vel sui defendendi caussa, vel principis tuta, sine ulla peccati labe id ess-ceret ; quemadmodum actus omnes humani, qui ab hominibus adultis efficiuntur, ita ab infantibus , ebriis, amentibus, ac brutis etiam exeri
possunt, ut in istis nulla moralis bonitas, sive
malitia reperiatur. XIV. Ut itaque humanus actus moraliter bonus,
vel malus sit, moraliter solum spectari debet, quatenus nempe ad finem aliquem sibi constit tum dirigitur; ut, si finem ipsum consequatur ,
bonus, honestusque sit ; sin vero ab illo deflectat, malus censeatur. Cumque finis ille, vel ordo a Deo constitutus non mod5 actum ipsum, ouoad substantiam , ut inquiunt , sed circumstantias quoque respiciat, varias nimirum temporis , Ioci, personarum conditiones, & acci dentia , quae actum ipsum sequi , ac veluti circumdare concipiuntur, hinc neri debet, ut aliis quando bonitas , & malitia actus humani non ex
ejusdem actus substantia , sed in circumstantiis
' Igitur doli non eapaces, ut admodum puberes , ex- eusati iunt. Dig. lib. 47. tit. 21. de seruic. violat. I. I. vid. cuiae. Obser. lib. VI. e. M. Diuitigod by Coosl