Apomnemoneumata

201쪽

I IB. IV CAP. II. 65αίνειν αγαθον ιναι νομίζω, το δε νοσειν κακόμ επειτα καὶ τα αἴτια κατερο αυτῶν καὶ ποτα καὶ βροπα καὶ επιτηδεύματα τα μεν προς το γιαίνειν φεροντα ἀγαθα, τα δε προς 32 το νοσεῖν κακά. οὐκoὐν εφη κώ τοίγιαίνειν και το νοσεῖν,οταν με αγαθου τίνος αἰτια γίγνηται, ἀγαθα αν εἰη, τανδε κακου, κακα. IIOτε δ αν, φη, το μεν γιαίνειν κακουαἴτιον γενοίτο τ δε νοσεῖν αγαθου 'Oταν νὴ Δί εφη, στρατείας τε αισχρὰς καὶ ναυτιλίας βλαβερὰς κα αλλων πολλῶν τοιουτων Ο μεν διαρωμην μετασχοντες ἀπολωνται,οι δε ι ἀσθενειαν ἀπολειφθεντες σωθῶσιν Ἀληθῆ λε- γεές' αλλ ορας, φη, τι καὶ τῶν φελίμων ο μεν διαρωμην μετεχουσιν, οι δε ι ἀσθενειαν απολείπονται. Γαυτα υν, φη, ποτε μεν ἄφελοῖντα, ποτε δε βλάπτοντα μὰλλον ἀγαθα κακα Ἀστιν δε μα Δία πιαίνεται 33 κατά γε τοὐτον τον λόγον Ἀλλ' η γε τοι σοφία, ω Σώκρατες, ἀναμφισβητήτως ἀγαθόν εστιν ποιον γαρ α τίς

πρῆγμα ου βελτιον πράττοι σοφὸς ων Ἀμαθης οἱ δε τον Δαίδαλον, φη, οὐκ ἀκήκοας τι ληφθεὶς υπὸ ίνω

δια την σοφίαν ναγκάβετο κείνω δουλευειν, καὶ τῆς τε πατρίδος αμα και τῆς λευθερίας στερηθη, κα επιχειρῶν ἀποδιδρασκειν μετα του ιο τον τε παῖδα ἀπώλεσε καὶ αὐτος ουκ δυνηθη σωθῆναι, αλ ἀπενεχθεὶς εις του βαρ

ποσους ιε δια σοφίαν ἀνασπαστους προς βασιλεα γεγο-3 νεναι και κεῖ δουλευειν ; ινδυνευει, φη, ω Σώκρατες,

ἀναμφιλογώτατον ἀγαθὸν εἰναι το εὐδαιμονεῖν Εἴ γε μή

τις αυτὸ ἔφη, Εὐθύδημε, εξ ἀμφιλόγων ἀγαθῶν συν

202쪽

I66 MEMORABIMUM θείη Τί δ αν, φη, τῶν εὐδαιμονικῶν ἀμφίλογον εἴη

οὐδεν, φη, εἰ γε μη προσθησομεν αυτω καλλος η σχυν πλοῖτον η δόξαν η καί τι αλλο τῶν τοιούτων Ἀλλὰ νη Δία προσθησομεν, φη πως γαρ αν τις ἄνευ τουτων

35 εὐδαιμονοίη Νὴ Δἴ, εφη, προσθησομεν ἄρα, ε ων

πολλα και χαλεπα συμβαίνε τοι ἀνθρωποις πολλοὶ μεν γαρ δια το καλλος π των επὶ τοῖς ραιοι παρακεκινηκότων διαφθείρονται, πολλοὶ δε δια την ἰσχυν μείζοσινεργοις επιχειροῖντες υ μικροῖς κακοῖς περιπίπτουσι, πολλοὶ δε δια τον πλοῖτον διαθρυπτομενοί τε κά επιβουλευομενοι ἀπόλλυνται, πολλοὶ δε δια δόξαν και πολιτικην δύναμιν 36 μεγάλα κακα πεπόνθασιν Ἀλλὰ μην, φη ει γε μηδε τοεὐδαιμονεῖν παινων ρθῶς λεγω, ομολογῶ μη ο τι προς τους μου εἴχεσθαι χρη εἰδεναι Ἀλλὰ ταυτα μεν εφη ὁ Σωκρατης ἔσως δια το σφοδρα πιστευειν εἰδενα οὐδ εσκεμψαι επε δε πόλεως δημοκρατουμενης παρασκευάρει προεσταναι, δηλον τι δημοκρατίαν γε οισθα τι εστι. I Ιαν-37 τως δηπου, φη Δοκεῖ οὐ σοι δυνατον εινα δημοκρατίαν

εἰναι ους πενητας τῶν πολιτῶν γωγε Καὶ τους πενητας ἄρα οισθα Πῶς γαρ υ; Ἀρ οὐ κά του πλουσίους οἰσθα οὐδε γε ηττον η καὶ τους πενητας Ποιους δε πενητας και ποίους πλουσίους καλεις; ους μεν, οἰμαι, μη κανα χοντας εἰς α δει τελεῖν πενητας, τους δε πλείω 38 τῶν κανῶν πλουσίους Καταμεμαθηκας οὐν τι ενίοις με πανυ λίγα χουσιν ου μονον ἀρκεῖ ταυτα, ἀλλα κάλπεριποιουνται - αυτῶν, νέοις δε πανυ πολλα οὐχ κανα

εστι Κά νη Δι, φη ὁ Εὐθύδημος, ορθῶς γαρ με ἀνα

μιμνησκεις, ἰδα καὶ τυραννους τινας, ο δι ενδειαν σπερ

3λοι ἀπορώτατοι ἀναγκάζονται ἀδικεῖν οὐκοῖν, φη ὁ Σω

κρατης, εἴ γε ταυτα λως χει, τους με τυραννους εις ον

203쪽

ρει με καὶ ταυτα ὁμολογεῖν δηλον ὁτι η εμ φαυλότης καιφροντίζω μη κράτιστον Ι μοι σιγὰν κινδυνεύω γὰρ ἁπλῶς

οὐδεν εἰδεναι και πανυ θυμως χων πηλθε καὶ καταφρονησας αυτο καὶ νομισας -οντι ἀνδραποδον εἰναι. 4 πολλοὶ μεν οὐ των ούτω διατεθεντων πο Σωκρατους οὐ-κεT αὐτω προσ9σαν, ους καὶ βλακοτερους νόμιρεν ὁ δε

Εὐθύδημος πελαβεν ου α αλλως ἀνηρ αξιόλογος γενερο

σθαι, ει μη τι μαλιστα Σωκρατε συνείη καὶ Ου ἀπελείπετο ετ αυτοῖ, εἰ, τι αναγκαῖον εἴη ενία δε και μιμεῖτο ν κεινος πετηδευεν ὁ δ' ς εγνω αυτὸν οὐτως εχονTα, κιστα με διεταραττεν, πλουστατα δε καὶ σαφε στατ εξ γεῖτο α τε νόμιρεν εἰδεναι δεῖν καὶ επιτηδεύειν κράτιστα ιναι. ΚΕ Φ. T. Tο μεν οὐ λεκτικους και πρακτικους καὶ μηχανικου γ γνεσθαι τους συνοντας υκ σπευδεν, ἀλλα προτερον του - των ωετο χρηναι σωφροσυνην αὐτοῖς εγγενεσθαι τους γαρανευ του σωφρονειν ταυτα δυναμενους ἀδικωτερους τε και δυ- νατωτερους κακουργεῖν νόμsρεν εἰναι πρῶτον με δη περὶ θεους πειρῆτο σωφρονας ποιεῖν του συνοντας ἀλλοι μεν οὐν αὐτω προ αλλους οὐτως ὁμιλοῖντι παραγενομενοι διη-

γοὐντο γ. δε, τε προς Εὐθυδημον τοιαδὰ διελεγετο,3 παρεγενόμην Εἶπέ μοι, φη, ω Εὐθύδημε, δη ποτε σοι

επηλθεν ενθυμηθηναι ς πιμελῶς οι θεοὶ ν ι ανθρωποι δεονται κατεσκευακασι καὶ ς, α τον Δί εφ', ουκ

204쪽

168 MEMORABILIUM μεθα, λημῖν οι θεοὶ παρεχουσι Νη Δί , φη, ο γ ει η

ε ομεν, ομοιοι τοι τυφλοῖς αν μεν ενεκα γε των μεTερων φθαλμῶν. λλα μην και ἀναπαύσεως γε δεομενοις ημῖν νυκτα παρεχουσι Ἀαλλιστον ἀναπαυτηριον IΠάνυ γ', εφη, καὶ τοὐτο χάριτος αξιον Οὐκοὴν και επειδ ομεν λιος φωτεινος ων τάς τε ρας της μερας μῖν καὶ τἄλλα πάντα σαφηνίβει, η δε νὴ δια το σκοτειν εἰναιασαφεστερα εστὶν, αστρα ν τὶ νυκτὶ ἀνεφηναν, α μῖν τὰς ρας της νυκτος εμφανίβει, καὶ δια τοῖτο πολλὰ νδεόμεθα πραττομεν Ἐστι ταὐτα, φη. 'Aλλα μην γε σεληνη ου μονον της νυκτος, αλλὰ καὶ του μηνος τα5 Ῥη φανερα μῖν ποιεῖ. Ιανυ μεν οὐν εφη. TO O', επεὶ τροφης δεόμεθα, ταυτην μῖν ε της γης ἀναδιδόναι, καὶ ρας ἁρμοττούσας προς τοὐτο παρεχειν α ημῖν υ μόνον ν δεόμεθα πολλὰ καὶ παντοῖα παρασκευάρουσιν, ἀλλα και ι ευφραινομεθα . ΓΙανυ, φη, καὶ ταὐτα φιλαν-6 θρωπα. T, δ; καὶ ἴδωρ μῖν παρεχειν, ἴτω πολλοῖ

Plat. Reip. 7, p. 18 A, B; 53 C; 4. Omissum in B. της μερας, Iod Axiocni p. 365 De a Porsonus alii addunt ante, alii post hμῖν, etiam

205쪽

LIB. IV CAP. III. 169αθον στε συμφύειν τε καὶ συναύξειν τη γη και ταῖς ωραις παντα τα χρήσιμα ἡμῖν, συντρεφειν δε καὶ αυτους ημὰς καὶ μιγνύμενον πῆσι τοι τρεφουσιν μῆς εὐκατεργαστοτερα τε και φελιμώτερα καὶ δίω ποιεῖν αυτα, και

χειν μῖν Καὶ τουτο, φη, προνοητικον. ο δ και τοπυρ πορίσαι ἡμῖν, πίκουρον μεν ψύχους, πίκουρον δε

σκοτους, συνεργον δε προ πῆσαν τεχνην καὶ παντα σαωφελείας νεκα ανθρωποι κατασκευάζονται; ς γαρ συνεπι

λόντι - οὐδεν ἀξιόλογον νευ πυρος ανθρωποι των προς τον βίον χρησίμων κατασκευάζονται 'περβάλλει, εφη, καὶ τουτο φιλανθρωπία Το δε τον ήλων, πειδαν

εν χειμῶνι τραπηται, προσιεναι τα μεν ἄδρυνοντα, τα δε

ξηραίνοντα, ν καιρος διελήλυθε, καὶ ταὐτα διαπραξάμενον μηκετ εγγυτερω προσιεναι, ἀλλ' ἀποτρεπεσθαι φυλαττόμενον μη τι μῆς ἀλλον του δεοντος θερμαίνων βλαψ p, και τα α παλιν ἀπίων γενηται, νθα καὶ μῖν δῆλόνεστιν τι εἰ προσωτερω πεισιν, ἀποπαγησομεθα πο ου ψυχους, παλιν α τρεπεσθαι καὶ προσχωρεῖν, και ενταὐθα

206쪽

170 MEMORABILIUM

ει ζαπίνης γίγνοιτο, ἴτω με κατὰ μικρον προσιεναι τον ηλιον ούτω δε κατα μικρον ἀπιεναι στε λανθανειν μὰς εις καTερα τα ισχυροτατα καθισταμενους Ἐγὼ μεν, φη

Εὐθυδημος, δη τοὐτο σκοπῶ, ει ἄρα τι εστι τοι θεοῖς εργον - ανθρώπους θεραπεύειν Ἀκεῖνο δε μόνον εμποδίβειJO με, τι καὶ τἄλλα ζῶα τούτων μετεχει. O γαρ καὶ τοὐτ εφη ὁ Σωκρατης, φανερον τι καὶ αὐτα ανθρωπων νεκα γίγνεταί τε καὶ ανατρεφεται τί γαρ αλλο ζῶον αἰγῶν τε καὶ οἰῶν και βοῶν καὶ ,πων καὶ ονων καὶ τῶν αλλων ζωων

κεῖ πλείω Θ τῶν φυτῶw τρεφονται οὐ καὶ χρηματίζονται

οὐδεν ῆττον - τουτωλὴ ἀπ' κείνων πολυ δε γενος αν- θρωπων τοῖς με ε της γης φυομενοις ει τροφην ου χρηται, ἄπο δε βοσκηματων γαλακτι καὶ τυρω καὶ κρεασι ρεφόμενοι ζῶσι πάντες δε τιθασεύοντες κα δαμάζοντες ταχρήσιμα τῶν ζώων εἴς τε πόλεμον καὶ ις ἄλλα πολλὰ συνεργοῖς χρῶνται. μογνωμονῶ σοι καὶ τοὐτ εφη ορῶγαρ αυτῶν καὶ τα πολυ ἰσχυροτερα μῶν ούτως ποχείρια γιγνομεν τοῖς ἀνθρώποις στε χρῆσθαι αὐτοῖς ὁ τι ανδ βουλωνται. ο δ', επειδη πολλὰ μεν καλα καὶ φελιμα, διαφεροντα δε αλλήλων στὶ προσθεῖναι τοῖς ἀνθρώποις αισθησεις ἁρμοττούσας προς καστα, δι ν ἀπολαύομεν παντων τῶν ἀγαθῶν το δε καὶ λογισμον ἡμῖν εμφῖσαι, περὶ ν αἰσθανόμεθα λογις μενοί τε καὶ μνημονεύοντες

καταμανθανομεν πη καστα συμφερει, και πολλα μηχα-

τῶν φυτῶνJ Suspicor ante si exes rit. SCHΝ ουτ μεν κριβές τοι- disSe , quia genitivus ille non potest aυτην γε μην ἀκρίβειaν ου ἀπαιτητέον rei a Cormparativo πλείω, sed a vei - εν διαλόγω. CORA ES.

207쪽

LIB. IV CAP. III.

νώμεθα δι ν των τε ἀγαθῶν ἀπολαυομεν καὶ τα κακα12 ἀλεξόμεθα ' τ δε καὶ ρμηνείαν δουναι, δι ης πάντων ωναγαθῶν μεταδίδομεν τε ἀλληλοις διδασκοντες καὶ κοινωνοῖμεν και νόμους τίθεμεθα καὶ πολιτευόμεθα; Ιαντάπασιν εοίκασίν, ω Σωκρατες, ι θεοὶ πολλην των ανθρωπωνεπιμελεtαν ποιεῖσθαι. To καὶ ε ἀδυνατοῖμεν α συμφεροντα προνοεῖσθαι περ των μελλόντων, μῖν αυτους συνεργεῖν, δια μαντικης τοι πυνθανομενοι φράζοντας ταἀποβησόμενα καὶ διδάσκοντας αν αριστα γίγνοιτο Σοι

13 μαίνουσι σοι α τε Ῥη ποιεῖν καὶ α μη οτι δ' ἀληθη λόγω καὶ σὴ γνώσει, α μη ναμέν9 εως ν τὰς μορφὰς των θεῶν δὴς, ἀλλ' εξαρκὶ σοι τα εργα αυτῶν ὁρῶντι σέβεσθαι κα τιμῆν τοῖς θεούς. εννόει δε δτι καὶ αυτοὶ ι θεοὶ

nius Niep. 3, p. 678 D, Di locum Strona repetit, Cyrillius contra Iulian. I, p. 32 B locum Protreptici repetens. Eundem prae oculis anuit Minutius p. 154: Nam Socraticus Xenoptionformam dei veri negat videri posse, et ideo ouaeri non oportere.' Cicem Ν. D. I, Ι Xenop non, inquit, paucioriuus eruis eadem fere peccat: facit enim in iis ouae a Socrate licta retulit Socratem disputantem formam dei quaeri non oportere eundemque et solem et aniuium deum dicere : et modo Ununa, tum autem plures deos; quae sunt iisdem in erratis fere ai-Dus ea quae de Platone dixinaus. Ea ora quae recitant leniens ac reliqui, apud Xenopnontem non reperiuntur, Sed admodum similia Coni

ρεirat. Qui paullo integriora anuit

quam Clemen Quae undecunque Uni petita, ni testi Du non magis vindicantur Xenoptaonti quam verDa Supra notata, uiuus Simillima Cyrop. 8 7,2 Θεοὐ τοὐς ἀεὶ ντας κaὶ πάντεφορῶντας καὶ πάντα δυναμενους, ορκα τηνδε την τῶν λων τάξιν συνεχουσιν ἀτριβη καὶ ἀγηρατον καὶ ἀναμάρτη-

208쪽

172 MEMORABIMUM

OUTως ποδεικνυουσιν οἴ τε γαρ αλλοι μῖν τἀγαθὰ διδόντες οὐδε τουτων εις τοὐμφανες όντες διδόασι, και

τον λον κοσμον συντάττων τε καὶ συνεχων ἐν παντα

καλα και ἀγαθα εστι, καὶ αε μεν χρωμένοις ἀτριβη τε καὶ γι καὶ γηρατα παρέχων, θἀττον δε νοηματος πη

τοις ἀνθρωποι εαυτον κριβῶς ὁρῆν, αλλ άν τις αυτον ἀναιδῶς ἐγχειρ θεῆσθαι, την ψιν φαιρεῖται. καὶ τους πηρετα δε τῶν θεῶν εὐρησεις φανεῖς ὀντας κεραυνος τε γαρ ὁτι μεν ανωθεν ἀφίεται δηλον καὶἰτι οἱ ανεντυχθ παντων κρατεῖ ὁραται δ' υτ επιων υτ εγκατασκηψας ουτε ἀπιών. και νεμο αυτοὶ μεν οὐχ ὁρῶνται, αδε ποιοῖσι φανερα μῖν εστι, καὶ προσιόντων αυτῶν αἱσθα-νομεθα ἀλλα μην καὶ ἀνθρωπου γε ψυχη η εἰπερ τι καὶ ἄλλο τῶν ἀνθρωπίνων του θείου μετεχει, τι με βασι λευε εν μῖν φανερον, ὁρατα δε Οὐο αὐτη. α χρη κατα- νοοῖντα μη καταφρονεῖν τῶν ἀορατων, αλλ' εὐτῶν γιγνομενων την δυναμιν αυτῶν καταμανθανοντα τιμὰν το δαι-

15μονιον. Ἐγὼ μεν, ω Σώκρατες, εφη ὁ Εὐθύδημος, τιμεν οὐδε μικρον ἀμελησω του δαιμονίου σαφῶς οἰδα' κεtνοδε ἀθυμῶ, ὁτι μοι δοκεῖ τὰς τῶν θεῶν ευεργεσίας οὐδ αν

209쪽

φοὶ θεος, ταν τις αυτον επερωτα πῶς αν τοῖς θεοῖς χαρίζοιτο αποκρίνεται, Νόμω πόλεως νόμος δε ηπου πανταχου στι κατα δυναμιν ἱεροῖς μου ἀρεσκεσθαι. πῶς οὐν αν τις κάλλιον κα εὐσεβεστερον τιμω θεοῖς η ς αυτοι κελευουσιν, ουτω ποιῶν αλλὰ χρη της με δυνάμεως μηδεν φίεσθαι ἴταν γαρ τις τουτο ποι9, φανερος δηπου εστ τότε ου τιμῶν θεούς. ρ οὐ μηδε ελλείποντα κατα δυναμιν τιμῶν του θεοῖς θαρρεῖν τε καὶ ελπί- ειν τα μεγιστα ἀγαθά' ου γὰρ παρ αλλων γ ν τις

μείζω ελπίζων σωφρονοίη η παρὰ τῶν τὰ μεγιστα φελεῖν

δυναμενων, Οὐο αν ἄλλως ἀλλον η ει τούτοις ἀρεσκοt.αρεσκοι δε πῶς αν ἀλλον η ι ως μαλιστα πείθοιτο αὐ- 18 τοῖς τοιαῖτα με δη λεγων τε καὶ αυτὸς ποιῶν ευσεβε- στερους τε καὶ σωφρονεστερους τους συνόντας παρεσκεύαβεν. ΚΕ Φ. Q. Aλλα μην και περ του δικαίου γε υκ ἀπεκρυπτετο ν

ε ε γνώμην, αλλὰ καὶ ργω ἀπεδείκνυτο, ἰδία τε ἀσινομίμως τε καὶ ἄφελίμως χρωμενος και κοιν9 ἄρχουσί τε

α ι νόμοι προσταττοιεν πειθομενος καὶ κατα πολιν καὶ ν

ταῖς στρατείαις λως στε διάδηλος εἰναι παρὰ Ου ἄλ-

λους εὐτακτῶν, και τε ε ταῖς εκκλησίαις πιστατης γενόμενος υκ πετρεψε τω δημω παρα ους νομους ψηφίσασθαι, ἀλλα συν τοῖς νόμοις ναντιωθη τοιαυτ ὁρμ του δημου ν ου αν οἰμαι ἄλλον οὐδεν ἄνθρωπον ὐπομεῖναι

210쪽

174 MEMORABIMUM

τι, οὐκ επείθετο τοῖς τε γαρ νεοις ἀπαγορευόντων αυτων

- διαλεγεσθαι κά προσταξάντων κείνω τε κα ἄλλοις

τισὶ τῶν πολιτῶν ἀγαγεῖν τινα επὶ θανατω, μονος Ουκεπεισθη, δια το παρα τους νομους αὐτῶ προσταττεσθαι'

καὶ τε την πο Μελγητου γραφην φευγε, των ἄλλων

ειωθOτων ε τοι δικαστηρίοις προς χαριν τε τοῖς δικασταῖς διαλεγεσθαι κά κολακευειν κά δεῖσθαι παρα τους νομους, και δlα τα τοιαυτα πολλῶν πολλακις π τῶν δικαστῶν ἀφιεμενων, κεῖνος οὐδεν θελησε τῶν εἰωθοτων ε τω δικαστηρίω παρα Ους νομους ποιησαι, ἀλλα ραδίως ναφεθεiς π τῶν δικαστῶν, εἰ κά μετρίως τι τούτων εποίησε, προείλετο ἀλλον τοῖς Ῥοις εμμένων ἀποθανεῖν ς παρανομῶν ην. κά ελεγε δε υτως κά προς ἄλλους μεν πολλάκις, ιδ δε ποτε αὐτον κά προς Ἱππίαν τονξ λεῖον περὶ του δικαιου τοιαδε διαλεχθεντα δια χρονου

γα ἀφικόμενος ὁ Ἱππίας Ἀθήναρε παρεγενετο τω Σωκρά

τει λεγοντι προς τινας ς θαυμαστον εἰ τ ει με τις

βούλοιτο σκυτε διδάξασθαί τινα η τεκτονα η χαλκεα 6 ππεα, μη ἀπορεῖν ποι αν πεμψας τουτου τυχος εα δετις βουληται η αὐτος μαθεῖν το δίκαιον η υιον ἱκετην διδάξασθαι, μη εἰδεναι ποι, ελθὼν τύχοι τούτου. κά ὁμεν Ἱππίας ἀκουσας αὐτα σπερ επισκωπτων αὐTO 'Eτι γαρ συ, φη, ω Σώκρατες, κεινα τα αὐτα λεγεις ἄ