Apomnemoneumata

211쪽

εγω πάλαι ποτέ σου κουσα καὶ ὁ Σωκράτης, ' δέ γε τουτου δεινοτερον, φη, ππια ου μονον ἀέὶ αὐταλέγω, ἀλλα και περ των αυτῶν συ δ' ἴσως δια το πολυ

'Aμελει, φη, πειρῶμαι καινόν τι λέγειν ἀεί. ΓΙότερον,εφη, καὶ περὶ ν πίστασαι οἶον περὶ γραμματω εάν τις ερηταί σε ποσα καὶ ποια Σωκρατους εστὶν ἄλλα μεν προτερον, ἄλλα δε νυν πειρα λέγειν η περὶ ἀριθμῶν τοις

ερωτῶσιν ει α δὶς πέντε δεκα στιν, Ου τα αυτ νυν α κω

πρότερον ἀποκρίνει; Ιερὶ μεν τουτων, φη, Σώκρατες, ωσπερ συ, και ἐγω ἀέ τα αυτ λεγω περὶ μεντοι του δι

ἄλλος ουδ δε δυναι ἀντειπεῖν Ν την Ηραν, φη, μεγαλέγεις ἀγαθον ηυρηκέναι, ει παυσονται μεν οι δικασταὶ δίχα ψηφιρόμενοι, παυσονται δε οι πολῖται περὶ των δικαίων ἀντιλέγοντές τε καὶ ἀντιδικουντες και στασιάζοντες, παυσονται δε αἱ πολεις διαφερομεναι περὶ των δικαίων καὶ πολεμουσαι καὶ γω μεν ου οἰδ οπως ν ἀπολειφθείην σου προ του ἀκουσαι τηλικουτον ἀγαθον ηυρηκοτος Ἀλλαμα Δί', εφη, υκ ἀκουσει, πρίν γ ν αυτος ἀποφην ο τι νομίβει το δίκαιον εἰναι ἀρκεῖ γαρ τι των ἄλλων καταγελα ερωτῶν με και λέγχων παντας, αυτος δ' ουδενὶ εθελων πελειν λογον ουδε γνωμην ἀποφαίνεσθαι περι υ-

μοι δικαια εινα ουδεν παυομαι ἀποδεικνυμενος, Καὶ ποιος

212쪽

176 MEMORABIMUM M σοι, φη, ουτος ο λόγος στίν Εἰ εχ λόγω, φη, αλλ εργp ἀποδείκνυμαι η υ δοκεῖ σοι ἀξιοτεκμαρτότερον

του λογου ο εργον εἰναι Πολυ γε νη Δι , φη δίκαια με γαρ λεγοντες πολλοὶ ἄδικα ποιοῖσι, δίκαια δε πράτ-i των οὐδ αν εις ἄδικος - ' f ισθησαι ου πώποτε μου' ψευδομαρτυροῖντος η συκοφαντοῖντος η φίλους η πόλιν εις στασιν εμβαλλοντος η ἄλλο τι αδικον πράττοντος; Oυ εγωγ εφη. ο δε των δίκων ἀπεχεσθαι ου δίκαιονηγεῖ Δηλος ει, φη, ω Σώκρατες, και νυν διαφεύγειν ἐγχειρῶν το ἀποδείκνυσθαι γνώμην ο τι νομίρει το δίκαιοw ου γαρ ὰ πράττουσιν οι δίκαιοt, ἀλλ α μη πράτ-i τουσι, ταυτα λεγεις Ἀλλ μην γωγ εφη ὁ Σωκράτης,τ μη θελειν ἀδικεῖν ἱκανον δικαιοσυνης πίδειγμα εἰναι. εἰ δε σοι μη δοκεῖ, σκεψαι αν τόδε σοι ἀλλον ἀρεσκI φημι γαρ εγω ο νομιμον δίκαιον εἰναι. δερα τὸ αυτὸ λεγεις, ω Σωκρατες, νομιμον τε καὶ δίκαιον εἰναι 'Eγωγ', 13 ἐφη οὐ γαρ αἰσθανομαί σου ποῖον νόμιμον η ποιον δίκαιον λεγεις. Νόμιους δε πόλεως. φη, γιγνώσκεις; Eγωγ', εφη Καὶ τίνας τούτους νομψεις; A οι πολῖται, εφη, συνθεμενοι ἁ τε δει ποιεῖν και ν ἀπεχεσθαι γραψαντο Οὐκοῖν, φη, νομιμος μεν αν εἰ ὁ κατα ταυταπολιτευομενος, ἄνομος δε ὁ ταυτα παραβαίνων; IIανυ μεν

213쪽

MB. IV. CAP. IV. 177ουν, φη Οὐκοὐ καὶ δίκαια μεν α πράττοι ὁ τούτοις πειθόμενος, δικα δ ὁ τουτοις ἀπειθῶν; Ιανυ με ν οὐν. οὐκοὐν ο μεν τα δίκαια πραττων δικαιος, ὁ δ τα ἄδικα

αδικος , ΙΠῶς γὰρ υ; -μεν ἄρα νόμιμος δίκαιος εστιν, 14 ὁ δε νομος ἄδικος. καὶ ο Ἱππίας Νόμους δ εφη,

Σωκρατες, πῶς ἄν τις γήσαιτο σπουδαῖον πρῆγμ εἰναι το πείθεσθαι αὐτοῖς, ους γε πολλακι αυτοι ι θεμενοι ἀποδοκιμασαντες μετατίθενται Καὶ γαρ πολεμον, φη ὁ Σωκράτης, πολλάκις ἀράμενα α πόλεις παλιν ειρηνην

ποιουνται. Καὶ ριαλα, φη Διαφορον οὐ τι οἰεί ποιεῖν, εφη, τους τοι νόμοις πειθομενους φαυλίζων, ὁτι καταλυθεῖεν ἁν οι νόμοι, - τους εν τοις πολεμοις εὐτακτοὐντας ψεγοις, τι γενοι ἁν εἰρηνηί η και Ους εν τοῖς πολεμοις

ταῖς πατρίσι προθύμως βοηθουντας μεμφει M Δί' υκ 5 γωγ , φη Λυκοὐργον δε τον Λακεδαιμονιον, φη ὁ Σω

κρατης, καταμεμαθηκας τι Ουδεν ἁν διαφορον των ἄλλων πόλεων την Σπάρτην ποίησεν, εἰ, το πείθεσθαι τοῖς νόμοις μαλιστα νειργασατο αὐτ9 των δε αρχοντων ε ταῖς πολεσιν υκ ἰσθα τι ιτινες ἁ τοῖς πολίταις αιτιωτατοιώσι του τοῖς νόμοις πείθεσθαι, ουτοι ἄριστο εισι κώ πόλις εν γ μαλιστα ι πολῖται τοῖς νομοι πείθονται, ν εἰρην τε ἄριστα διαγε και εν πολεμω ανυποστατος εστιν;

16 αλλὰ μην καὶ μόνοια γε μεγιστόν τε αγαθὸν δοκεῖ ταῖς

πολεσl εινα και πλείστακις εν αὐταῖς Η τε γερουσίαι καὶ οι ἄριστοι ἄνδρες παρακελευονται τοῖς πολίταις ὁμονοεῖν, καὶ πανταχου ν p Ἐλλάδ νομος κειται τους πολίτας ὀμνυναι ὁμονοησειν, καὶ πανταχολόμνυασι τον ὁρκον τουτον οἰμαι δ εγω αὐτα γίγνεσθαι οὐχ πως τους αυτους

214쪽

l78 MEMORABILIUM

oυδ' ἐν τοῖς αὐτοῖς δωνται, αλ ἐν τοῖς νομοες πείθων -

ται. OUTOις γαρ των πολιτῶν εμμενοντων αἱ πόλεις ἰσχυροταταί τε καὶ εὐδαιμονεσταται γίγνονται ανευ δεομονοίας δε πιν πολις ευ πολιτευθείη ού οἰκος καλῶς

1 οἰκηθείη ἰδία δε πῶς μεν αν τις ηττον υπὸ πόλεως ζημιοῖτο, πῶς δ' αν μὰλλον τιμωτο η εἰ τοῖς νόμοις πείθοιτο

πῶς ἰν ηττον εν τοῖς δικαστηρίοις ηττωτο η πῶς αν μὰλλον νικωW; τίνι ' αν τις μὰλλον πιστεύσειε παρα

καταθεσθαι Ἀρηματα λυιους θυγατερας τίνα δ' αν πόλις λη ἀειοπιστότερον γήσαιτο του νομίμου παρα

τίνος δ α μὰλλον τῶν δικαίων τυχοιεν ονης η οικειοι οικεται η φίλοι η πολῖται η ξενοι τίνι δ αν ἀλλον πολεμιοι πιστευσειαν - ἀνοχας - σπονδὰς η συνθηκας περ ειρηνης ; τίνι δ' αν μὰλλον η τω νομίμω σύμμαχοιεθελοιεν γίγνεσθαι τω δ' αν ἀλλον οἱ σύμμαχοι πιστεύσειαν η γεμονίαν η φρουραρχίαν η πόλεις τίνα δ' αν τις εὐεργετησας πολάβοι χάριν κομιεῖσθαι μὰλλον η τον νόμιμον η τίνα μὰλλον αν τις εὐεργετησειεν η παρ ου χάριν ἀποληφεσθαι νομίρει τω δ' αν τις βούλοιτο μὰλλον μ

ηττον πολεμησειεν λω μαλιστα με φίλος εἰναι βουλοιτο, ηκιστα δ' χθρος, καὶ ω πλειστοι με φίλοι και σύμμαχοι 18 βούλοιντο εἰναι, λάχιστοι δ' εχθροὶ καὶ πολεμιοι εγὼ μεν

ουν, ω Ἱππία, τ αυτ ἀποδείκνυμαι νομιμόν τε καὶ δίκαιον

215쪽

LIB. IV. CAP. IV. 179ειναι ' σε ει τἀναντία γιγνώσκεις, δίδασκε. καὶ ὁ Ἱππίας Ἀλλα μα τον Δι', ἔφη, Σωκρατες, Ου μοι δοκῶ 19 τἀναντι γιγνωσκειν οἱ εἰρηκας περ του δικαιου. γραφους δε τινας οἰσθα, φη Ἱππία, νόμους Του γ ν πάση εφη, χώρα κατα αὐτα νομι ομενους. Eχοις αν υνέπάν, φη, ὁτι οἱ ανθρωποι αυτοῖς θεντο Και πῶς αν,εφη, οἴ γε με συνελθεῖν παντες α δυνηθεῖεν ουτε μόφωνοί εισι 4 ίνας ουν, φη, νομίρεις τεθείκεναι τους νόμους τούτους 'Eγὼ μεν, φη, θεοῖς οἰμαι τοῖς νόμους τούτους τοι ἀνθρωποι θεῖναι καὶ γαρ παρα πῆσιν ἀνθρωποις 2 πρῶτον νομίβεται θεοῖς σεβειν οὐκοὴν καὶ γονεας τιμὰν

πανταχοῖ νομίβεται Καὶ τοὐτο, φη. οὐκοῖν καὶ μητε γονεας παισὶ μίγνυσθαι μητε παῖδας γονεῖσιν οὐκετι μοι δοκεῖ, φη,. Σώκρατες, οἶτος θεοὐ νόμος εἰναι δη φη. λ τι, φη, αισθάνομαί τινας παραβαίνοντας αὐτόν. Καὶ γαρ αλλα πολλὰ, φη παρανομοῖσιν αλλὰ δίκην γε τοι διδοασιν οἱ παραβαίνοντες τους πο τῶν θεῶν κείμενους νομους, ην οὐδενὶ τροπω δυνατον ἀνθρωπω διαφυγεῖν,

βαίνοντες διαφευγουσι το δίκην διδοναι, οἱ μεν λανθανον - 2 τες, οἱ δε βιας μενοι Καὶ ποίαν, φη, δίκην, Σώκρατες, ου δύνανται διαφευγειν γονης τε παισὶ καὶ παῖδες

γονεῖσι μιγνύμενοι Την μεγίστη νη Δί εφη τί γὰρ αν

μειζον πάθοιεν ἄνθρωποι τεκνοποιούμενοι του κακῶς τεκνο- 23 ποιεῖσθαι. IIῶς οἶν εφη, κακῶς ἴτοι τεκνοποιοῖνται Ους

216쪽

180 MEMORABILIUM

ποιεῖσθαι ' τι νὴ Δί εφη, υ μόνον αγαθους δε τοῖς ε Ἀλλήλων παιδοποιουμενους εἰναι, αλλὰ καὶ ακμάζοντας

τοι σωμασιν η δοκεῖ σοι μοι τα σπερματα εἰναι τατω ακμαζόντων τοις των μήπω ακμαζόντων η των παρηκμακότων Ἀλλα μὰ Δι, φη, ου εἰκὸς μοι εἰναι. IIότερα ουν, φη, βελτίω Δῆλον ὁτι, φη, τὰ ω ακμα- οῖντων Τὰ των μὴ ακμαζόντων ἄρα ου σπουδαῖα ουκεικὸς μα Δί εφη Οὐκοὐν ουτω γε υ δε παιδοποιεῖσθαι;

Ου γαρ υν, φη Οὐκοῖν οἴ γε υτω παιδοποιουμενοι ςου δει παιδοποιοῖνται Εμοιγε δοκεῖ, φη Τίνες υν ἄλλοι, φη, κακῶς αν παιδοποιοῖντο, εἰ γε μη bτοι. μοῖ γνωμονῶ σοι, φη, καὶ οὐτο. PMG τους ε ποιοῖντας ἀντευεργετεῖν οὐ πανταχοῖ νομιμον εστι Νομιμον μεν,

εφη παραβαίνεται δε καὶ οὐτο οὐκοὐ καὶ οι τοὐτοπαραβαίνοντες δίκην διδόασι, φίλων με αγαθῶν ρημοι γιγνόμενοι, τους δε μισοῖντας εαυτοῖς ἀναγκαζόμενοι διώ

κειν' η οὐχ οἱ μεν υ ποιοῖντες τους χρω μενους αυτοῖς αγαθοὶ φίλοι εἰσὶν, οι δε μ' ἀντευεργετοὐντες Ους τοιουτους δια μεν την ἀχαριστίαν μισοῖνται υ αὐτῶν, δια δετο μαλιστα λυσιτελεῖν τοῖς τοιουτοις χρῆσθαι τουτους

μάλιστα διώκουσι Νὴ τον Δί', ω Σώκρατες, εφη, θείοις

βαίνουσι τα τιμωρίας χχειν βελτίονος η κατ ἄνθρωπονα νομοθετου δοκεῖ μοι εἰναι ΓΙoτερον υν, ω Ἱππία, τους

θεους γε τα δίκαια νομοθετεῖν η ἄλλα τῶν δικαίων οὐκ ἄλλα μαχι, φη 'χολ γαρ αν ἄλλος γε τις τα δίκαια

217쪽

LIB. IV. CAP. V. 181 νομοθετησειεν ει μη θεος Κά τοῖς θεοῖς ἄρα, Ἱππία,

τ αυτ δίκαιον τε καὶ νομιμον εἰναι ἀρεσκει. Totαῖτα λέγων τε και πράττων δικαιοτέρους ποίει τους πλησιάροντας. ΚΕ Φ. Ε.

νυν αὐ τουτο λελ νομίζων γαρ εγκράτειαν ὐπάρχειν αγαθον να τω μελλοντι καλόν τι πράξειν, πρῶτον μεν

αὐτος φανερος ην τοις συνοῖσιν σκηκως αUTO μαλιστα πάντων ανθρώπων, πειτα διαλεγόμενος προεπεπετο πάν- των μαλιστα Ους συνοντας προ εγκρατείαν ἀεὶ μεν ουν

περὶ των προς ἀρετην χρησίμων αυτός τε διετελει μεμνη- μενος κά του συνοντας παντας πομιμνησκων οἰδα δεποτε αυτον κα προς Εὐθυδημον περὶ γκρατείας τοιαδε

ται πο των δια του σωματος δονῶν κώ δεα ταυτας μη δύναται πράττειν τα βελτιστα, νομίρεις τουτον ελεύ

θερον εἰναι ' ΕΙκιστα, φη ' Ισως γαρ ελευθερων φαλ

νεται σοι το πραττειν τα βελτιστα, εἰτα το εχειν τους

δε σοι δοκουσιν ακρατεῖς κωλυεσθαι μονον τα καλλιστα

πράττειν η κά ἀναγκάρεσθαι τα ἴσχιστα ποιεῖν οὐδενῆττον μοι , φη, δοκοῖσι ταυτα ἀναγκάρεσθαι η κεῖνα

218쪽

182MEMORABILIUM

5 κωλυεσθαι. Ιοιους δε τινας δεσποτα ηγεῖ τους τ μεναριστα κωλύοντας, τα δε κάκιστα αναγκάζοντας υς δυνατον νη Δι , φη, κακίστους Δουλείαν δε ποίαν κα

κιστην νομίβεις ιναι Ἐγὼ ἐν εφη, την παρὰ τοῖς κακίστοις δεσπόταις. Tην κακίστην ἄρα δουλείαν οι ἀκρασία δουλευουσιν E. μοιγε δοκεῖ, φη Σοφίαν δε το μεγιστον αγαθον ου δοκεῖ σοι ἀπείργουσα των ανθρωπων η ἀκρασία

εις Ουναντίον αυτους εμβαλλειν η υ δοκεῖ σοι προσδεχειν τε τοῖς φελοῖσι καὶ καταμανθανειν αυτα κωλύειν ἀφελκουσα επὶ τα δεα, καὶ πολλακι αἰσθανομενους των αγαθων τε καὶ των κακῶν εκπλήξασα ποιεῖν το χεῖρον

ἀντὶ του βελτίονος α ρεῖσθαι Γίγνεται του , εφη Σωφροσυνης δε, Eὐθυδημε, τίνι αν φαῖμεν ηττον η τω

219쪽

MB. IV. ΑΡ. V. 183 ἀκρατεῖ προσηκειν αὐτα γαρίηπου τα εναντι σωφροσυνης καὶ ἀκρασίας εργα στίν. ομολογῶ καὶ τοὐτο, φη. Tos ' πιμελεσθαι δε προσηκει οἴει τι κωλυτικώτερον εἰναι ἀκρασία Ο Ουν γωγ εφη. οὐ δε αντὶ των ἄφελουντων τα βλαπτοντα προαιρεῖσθαι ποιοῖνTOς, και τουτων μεν πιμελεῖσθαι, κείνων δε ἀμελεῖν πείθοντος, καὶ τοις σωφρονοῖσι τἀναντία ποιεῖν ἀναγκάζοντος, οἴει τι ἀνθρώπω κάκιον ιναι οὐδεν, φη Οὐκοὐ την εγκρα

τειαν των ναντίων η την ἀκρασίαν εἰκος τοι ἀνθρωποις αιτίαν εἰναι ΙΠανυ μεν οὐν εφη Οὐκοὴν και το τωνεναντίων αἰτίον ικος πιστον εἰναι Εἰκος γαρ, εφη.

Εὐθύδημε, δη πώποτε νεθυμηθη Ποῖον; φη. τι

και επι α δεα εφ απερ μόνα δοκεῖ ἀκρασία του αν- θρώπους γειν αὐτη μεν οὐ δύναται γειν, η δ εγκράτεια παντων μαλιστα δεσθαι ποιεῖ Πῶς εφη. μεν ἀκρασία οὐκ εῶσα καρτερεῖν υτ λιμον με διψος ομε ἀφροδισίων πιθυμίαν ουτε ἀγρυπνίαν, δι δε μονωνεστιν δεως με φαγεῖν τε καὶ πιεῖν καὶ ἀφροδισιάσαι, ηδεω δ ἀναπαυσασθαί τε καὶ κοιμηθηναι, περιμειναν

τα καὶ ἀνασχομενους ως αν αὐτα ς ενι διστα γενύ- ται, κωλυει τοι ἀναγκαιοτατοι τε καὶ συνεχεστατοις

ἀξιολόγως ηδεσθαι η δ εγκράτεια μόνη ποιοῖσα καρTερεῖν τα ειρημενα μόνη καὶ δεσθαι ποιεῖ ἀξίως μνημης επὶIO τοῖς εἰρημενοις Παντάπασιν, φη, ἀληθη λεγεις Ἀλλαμην οὐ μαθεῖν τι καλον καὶ αγαθον καὶ οὐ πιμεληθηναι

τῶν τοιουτων τινος δι δε αν τις καὶ το εαυτοὐ σῶμα κα-

220쪽

484 MEMORABILIUM

λῶς διοικησειε κα τον αυτου Οἰκον καλῶς οἰκονομησείε

κα φίλοις καὶ πόλει φελιμος γένοιτο καὶ χθρους κρατη σειεν, αφ' ν ου μονον φελειαι, αλλα καὶ δοναὶ μεγι

σται γιγνονται, ι με εγκρατεῖς πολαυουσι πραττοντες

αυτὰ, οι δ' ακρατεις οὐδενος μετεχουσι τ γαρ α ηττον φησαιμεν των τοιούτων προσηκειν - ηκιστα ξεστι ταυτα πράττειν, κατεχομεν επὶ τω σπουδάρειν περ τας

1 εγγυτατω δονάς; καὶ ο Εὐθυδημος, Δοκεῖ μοι, φη,

Σώκρατες, λεγειν ως ἀνδρὶ ηττον των δια του σωματος ηδονῶν παμπαν Ουδεμιας αρετης προσηκει Τι γαρ διαφε-

ρει, φη Εὐθυδημε, ἄνθρωπος ἀκρατη θηρίου του αμα

στα ' κ παντος τρόπου θητε ποίεῖν, τί αν διαφεροι τῶν ἀφρονεστατων βοσκηματων ἀλλα τοις εγκρατεσι μονοις εξεστι σκοπεῖν τα κράτιστα τῶν πραγμάτων, και λόγω καὶ ργω διαλεγοντας κατα γεν τα μεν αγαθα προαιρεῖ Ι σθαι, τῶν δε κακῶν ἀπεχεσθαι. καὶ λως φ ἀριστους τε καὶ εὐδαιμονεστατους ἄνδρας γίγνεσθαι και διαλεγεσθαι δυνατωτατους. φη δε και το διαλεγεσθαι ὀνομασθηναι κτου συνίοντας κοιν9 βουλευεσθαι διαλεγοντας κατα γενητα πραγματα δεῖν ουν πειρῆσθαι ότι μαλίστα προς τουτοεαυτον τοιμον παρασκευαρειν καὶ τούτου μαλιστα επιμε-