In Epistolam D. Pauli apostoli ad Titum commentarius, cum aliquot digressionibus, seu totidem locis communibus, bona ex parte ad hodiernas in religione controuersias pertinentibus, collectore Claudio Espencaeo Parisiensi theologo. Digressionum praeci

621쪽

runque rident, quae imbecillitate mentis inianus capiunt, & nihili omnino faciunt, quae omni admiratione prosequi decebat, ut optimi illi patres solo aquarum spectaculo sacramentum expendentes. Haec Cyrillus. Quod autem . .

familiari nobis elemento hic Deus condescenderit, Nouit enim Deus, ait ubi supra Dama-1ccnus, cap. I . humanam infirmitatem, quod complura usu non trita moleste ferens auersatur. Assueto igitur condescensu usus,percon - sueta naturae facit quae supra naturam,ut in baptismate quia consuetudo hominibus est aqua coibis ι-

lauari, coniunxit aquae Spiritu stancti gratiam,& fecit illudiauacrum regenerationis,qui est duorum baptismi effectuum, quos hic tangit lit ra, prior, Aquinate sic expediente. Sciendu hominem in statu perditionis duobus indiguisse, quae per Christum consecutus, participatione

diuinitatis,&depositione vetustatis. Erat enim a Domino separatus, Peruersae,inquit, cogit tiones a Deo separant,Sap. i.& iniquitates v sttae diuiserunt inter vos S Deu vestria,Esa. F9.

Prius ergo per Christum habemus,diuinae pereunaturae consortes cincti 2. Petr. I. Noua au tem natura nisi pergenerationem non acquiritur, quae tamen natura ita datur,ut S nostra remaneat,atq; ita vetus homo noster cu Christo crucifigatur, & corpus peccati aboleatur, RO. Naseid. G. Ideoq; dicitur gcneratio, oportet,ait, nasci Didsit. denuo, upi desuper,non quidem secudo in ventre matris Hroue,sed ex aqua &spiritu renasci,

622쪽

aliter in Dei regnu non introituros: quia quod natum est ex carne, caro est : quod ex spiritu, spiritus est,Ioan.3. Est enim baptism',spiritua-Itemreatἰa lis,ut ablutio,ita regeneratio, qua post carnale generationem iterum,sed spiritaliter, & veteri homine deposito, nouus homo generatur, Apriosiquae in peccatis est,generatio destruitur,

per malorum velut euacuationem:&secunda,

quae spiritalis est,obtinetur. Idq; maxim E con-- tritit aquae signo.Nam & semina,ex quibus o- ''mnia vivetia generatur,plantae videlicet &ani- malia humida sunt,& ad hoc elementum pertinent, ut no absque causa philosophi quidam, adeoque septem Sapientum primus Thales,

quam posuerint rerum omnium principium, his adducti coniecturis,quod omnium animatium genitura humida sit, stirpes omnes humi

do alantur,humoris expertes actutum arescat, Solis quoque ignis, siderumque, aquarum expiramentis alatur,quinimo & mudus,vel H mero testante, Oceaniu, te qua primum sunt omnia nam

Ex Plutarcho de placitis philosophorum,lib.r.

cap. 3.Ex hac ergo similitudinc& renasci,&re generari, & baptizari nobis idem est, ait c6tra Iulianum cap. . Augustinus,hoc enimia m. Verbum ex Graeco Latina consuetudo sic habet ut non alibi soleat,nisi in sacramento regenerationis intelligi.Duo autem quet in uno homine fiunt, nasci re renasci, ad duos, inquit idem Dardano, Epist. 17. homines pertinent, unum

623쪽

ad primum Adam,alterum ad secundiam,Christum. Sed no prius quod spiritale est,sed quod

animale.Primus homo de terra,terrenus,secu-dus de caelo,caelestis,per unum mors, per unum Resurrectio.I. Cor. I s. nec moreremur, nisi per

carnalem propaginem de membris illius v niremus: nec viveremus, nisi per spiritalem c5- nexionern membra huius elliemus.Ideo nobis opus fuit nasci de renasci, illi propter nos tantummodo nasci: nos enim a peccato ad iustitia renascendo transimus, ille a nullo peccato ad iustitiam transitum faciens, in eo quod baptizatus est, nostraeRegenerationis sacramentum sua humilitate altius commendauit. Veterem hominem nostrum passione, nouum Resurreetione significans.Nemo nascitur nisi operante concupiscentia ex primo homine tracta,nemo renascitur, nisi operante gratia spiritali, ex secundo data, ad illum nascendo, ad hunc ronascendo pertinemus. In cuius corporis, tanquam in vivam structuram templi Dei, quae est: eius Ecclesia, nati homines no ex operibus iustitiae quae fecerunt, sed renascedo per gratia transferuntur tanquam de massa ruinae ad aedificij firmamentum, a quo Omnis non renatus, alienus. Sacramentum porrb regenerationis nostrae manifestum esse voluit manifestus mediator,&c.Et in Enchiridio cap. si.Tunc efficimur vere liberi,cum Deus nos fingit,id est, format & creat, non ut homines simus, quod iam

fecit, sed ut boni simus, quod nunc gratia sua

624쪽

s 4 I N EPisTOLAM facit, ut simus in Christo Iesiti nouus homo Eph. 2.noua creatura, 2. Cor. S. Gai 6. secudum quod etiam dictum est , cor mundum crea in me, Psal. so. Nec enim cor eius,quantum pertinet ad naturam cordis humani, non iam cre uerat Deus,cap. sI.I i8. iis . Satis indicat I o. s. Paulus, neminem ex Adam natum, nisi damnatione detineri, neminem nisi in Christo tenatum, a damnatione liberari. In quacunque a AEtates s a tem quatuor aetatum,ante legeni, sub lege, sub Q. gratia, in gloria, singulum quenque hominem gratia regenerationis inuenerit,ibi ei remittuntur praeterita uniuersa peccata,& reatus nascedo contractus, renascendo dissoluitur. Et inter eius sententias per Prosperum decerptas, ass.

Primus homo λdam sic olim defunci',ut post

eum secundus homo sit Christus, cum tot ho- minum milia inter eos orta sint,& ideo manifestum est, ad illum pertinere omnem qui ex illa successione propagatus nascitur: ad hunc, omnem qui gratiae largitate in hoc renaseitur. Imma, m Vnde fit ut totum genus humanum quodam- unus totum modo duo sint homines primus & secundus. y ' ε 3oi. Iustus autem ex Deo, non ex hominibus nascitur, quoniam renascendo, non nascendo, fit iustus, unde etiam renati filij Dei v cantur. 3 o. Vna ergo natiuitas de terra, casene , mortalitate, de masculo & foemina. Alia de caelo, Spiritu, aeternitate, de Deo &E clesia, & duae singulares sunt. Et in Psal. s. Duas generationes ponit & exponit , unam

625쪽

quae ad corpus, alteram quae ad animam pem tinet , quae & Regeneratio dicitur. Est & altera Augustino de doctrina Christiana, lib. i. cap. I9. 2 O. animi quaedam mors & renascen- An-ἰ inmtia, vitae scilicet prioris morumque reiectio, quae sit poenitendo, cam animus post poeniarentiam , qua priores mores perditos inter mit, reformatur in melius. Cuius autem antimus non huic seculo moritur, neque incipit configurari veritati, hoc est, qui non renasciatur,in grauiorem mortem morte corporis tr

hitur, nec ad communionem cactestis beatit dinis, sed ad tuenda supplicia reuiuiscet. Te tia, eodem interprete, Regeneratio, Christo dicente, Mati. i'. In Regeneratione cdm se- derit filius hominis in sede maiestatis suae, &c. hoc loco, nullo ambigente, nouissima resu Iectio, non utique talis Regeneratio , qualis sit per baptismum, sed in qua etiam in corpore perficietur, quod nunc spiritu inchoatur, libr. secundo de peccatorum meritis & R miss capi. 7. Sic enim caro nostra regener bitur per incorruptionem , ut anima nostra eregenerata est per fidem : ut duae sint regenerationes. Vna secundum fidem, quae nunc fit per baptismum : Alia secundum carnem, quae fiet in eius incorruptione ac immortalitate per iudicium magnum atque nouissimum. Lib. 2o. de Ciuitate, capite s. & QEt in Pal. i 3. duas ponit omissa media, g aerationes, Generatio, inquit, & generatio

626쪽

s rN EPISTOLAM laudabit opera tua. Quarum utraque sumus F,

iij Dei, priore quidem adoptionis, alia autem resurrectionis, Luc. 2o.Fiiij appellatur. Eadem

etiam Paulo adoptio & redeptio corporis vocatur,Rom. 8.Nunquid non per lauacrum san ctum re enerati,adoptati, redempti sumus 3 & tamen restat regeneratio,adoptio, redemptio, quam in sine venturam nunc patienter expectare debemus, ut tuc filij huius seculi nulla ex parte iani sinus. Quisquis ergo baptismo derogat,quod modo per id percipimus, corrumpit silem: Qui aute iam nunc ei tribuit, quod quia dem per ipsum, sed tamen postea accepturi si mus,amputat spem: Nam si a me quisqua quaesierit, virum per baptismum salui facti sumus, negare non potero Paulum id hic dicet em. Sin quaesierit utrum per idem lauacrum omni prorsus modo iam nos fecerit saluos, respondebo, non ita est,idem quippe item dicit, Spe salui facti sumus, & si quod non videmus, speramus, per patientiam expectamus,Rom. 8. Salus e go hominis in baptismate facta est, quia dimissum est quod peccatum a parentibus traxit,vebquicquid etiam proprie ante baptismum peccauit,Salus vero hominis tanta tum erit,ut peccare omnino non possit. Haec contra Pelagianos ad Bonifacium,lib.& cap. 3. Et h. cap.is. citat huius sententiae & expositionis secum testem Ambrosum super Esaiam,qui liber, Opinor,minime extat, ad id Esa. i. Filios genui, dcc Suscepit degenerationibus quae ex Deo sunt. dispu-

627쪽

disputare,& concludit ita, Si igitur diuersae generationes sunt, & hic introitus in hanc vitam receptor est delictorum, intantum ut sperna tur etiam qui genuit, ita autem generatio pe cata non recipit, videamus ne qu sp post huius vitae curriculum nostra regenerati e qu supra,In regeneratione,&c. Sicut enim regeneratio lauacri dicitu per quam deteriλ p la ἡ; O . torum colluuione renouamur, ita regenta tio viso iis radici videtur,per quam ab omni corporeae cocretionis purificati labe , mundo anima: sensu in vitam regeneram ut aeternam , eo quod pii rior quaedam qualitas sit regenerationis illius, quam lauacri huius,ut non solum in actus eius sed ne in ipsas quidem cogitationes nostras vlla cadat peccatorum suspicio. Quod fragmentum rcpetens idem contra Iulianum, lib. i. sic ait, Nempe distinxit vir sanctus & verax iustia ficationein vitae huius,quae fit per lauacrum regenerationis , & illius persectionem, cum & .

nostra corpora fuerint immortalitate renCua

ta.Non itaque fuit Ambrosio, fatenti licet na scentis originis vitium , desperata iustificationis perfectio . Quia sicut est humana natura creatori Deo formabilis, ita redemptori sana- , bilis. Sed vos festinatis,& praesumptionem Vestram festinam praecipitatis : hic enim vultis hominem perfici, atque Utinam Dei douQ, non I fra H. libero, vel potius seruo propriae voluntatis ar- iu bae ,itabitrio. Iustificatio porro in hac vita secundu sera nia tria tria confertur , Prius lauacro regenerationis,

628쪽

1 3 IN EPIsTOLAM quo remittuntur cuncta peccata, Deinde eo gressione eum vitiis, a quorum reatu absoluti Ilum uri Tertio dum nostra exauditur oratio, qua dicimus, Dimitte nobis debita nostra. Haec ille . quibus satis constat regenerationis baptismalis in hac vita necessitas, usus, atque modus . Minus ergo sapit Augustinum autor Quaestionum mixtim ei inscriptarum, Quaest. vlt. Non video, inquiens, reos fieri homines,

quia nati sunt, sed quia mala conuersati, imo etiam quia nati: & irae enim filij natura, seu nascendo sumus, Ephesia. Sed si utilis, ait,

est natiuitas, cur renascimur λ respondet, non renasceremur nisi utilis esset natiuitas , Respondeo contra , nisi non solum non utilis, sed etiam noxia dc peccaminosa nobis esset natiuitas, nec nobis cur renasceremur, opus fuisset. Pergit, Renasci enim renouari est, Mqui renouantur , instaurantur, non ergo a cusat renascibilitas natiuitatem, sed reformat: imo & accusat simul ac reformat. Et quod roformatur ait) bene ab initio institutum probatur, Recte, Sed quod reformatur , bene licet ab initio a Deo formatum , post tamen ab homine diaboli utique instinctu deform

tum , non minus probatur. Vt ergo redd mur ad pristinum Adar statum, qui sic corpus suum subiugauit peccato, ut nascerentur homines sub peccato , renascimur, expiamur, reparamur, immutamur, abluimur, meliora rnu resurgimus denique per fidem, obedie

629쪽

tiam,& lauacrum regenerationis , & renouo . tionis, siue renouationem, ut repetatur praepositio per, Sermo enim Graecis anceps est, quod δια paternum casum postulata Et sic sane legit Hieronymus in Commentariis locum hune ordinans. Nec secus interpretatur Chrysostomus , ita repetens, hoc est quod ait, perrenouationem Spiritust acti nouos iterum fecit. Adeo vitiis immersi eramus & effusi, ut non purgatione,sed renouatione magis opus esset, neque ulla ratione purgari postem', nisi etiam

denuo nasceremur,reficeremur, renouaremur.

Et id enim significant Graeca vocabula, secun se. dam natiuitatem , novamque formationem, ut domum veterem, putrem , cariosam, ruinosam, citoque collapsuram , instaurandam,

non vel fulcris suppositis sustentamus , vel veteribus structuris fulcimus , sed funditus diruimus , & ad fundamenta usque demolimur , & ita eversam nouam omnino aedifi-

eamus . sic in nobis Deus non aliquid inae-fficauit, non reconcinnauit , quod corru- ptum erat, sarciendo , sed euertit quod ma- te steterat , & nos denuo creauit & condidit. Sic Graeci. Et hic est alter baptismi effectus , quo baptizatus per Christum ad n

turae reparatus integritatem , priorem deponit vetustatem , veterem sub peccato vitam terminat, nouam sub gratia & iustitia in choat ,& deposito veteri homine , innocentiae, quam in primo parente, priusquam peo

630쪽

Nouilas Γο- c ret, perceperamus, nouitatem iterum pe minus asi cipit , n qua vitae nouitate deinceps ambulat, & quotidie crescendo in melius m a s a que magis renouatur. Sic Latini conformia H-. - is xςr Ad lios Pauli locos. Utvt, inquit, qui d. bis..dis. ris est,. noster homo corrumpatur, qui tamen intus est,de die in diem renouatur, 2. Cor. Et Ephes. . Deponite vos secundum pristianam conuersationem, veterem hominem,qui corrumpitur secundum desidoria erroris. R nouamini spiritu mentis vestrae, & induite nouum hominem , qui secundum Deum creatus est,in iustitia & sanctitate veritatis. Quae repetit Col. 3. Expoliantes vos Nierem hominem cum actibus suis, induentes nouum, qui reno uatur in agnitionem , secundum imaginem creatoris sui, ac recreatoris Christi, ut quomo- do is surrexit a mortuis, ita & nos in nouitate vitae ambulemus, in nouitate ei spiritus, non in vetustate literae serviamus, in nouitate sensus nostri reformemur, Rom. 6. 7. 12. & quasi modo geniti infantes, rationabile ac sine de lolac concupiscamns, ut & in eo crescamus

in falutem , neque iam hominum desideriis, sed Dei voluntati, quod reliquum est tem

poris in carne vivamus , I. Petr. 2. A. Et . Vetus igitur homo & exterior, eidem ubi supra Augustino in Psal. 6. dicitur , quo sociandum corpus & carnem vivitur: Interior autem, quo secundum animam, qui & no- u diealis . Mus , propxer regenerationem , morumque