In Epistolam D. Pauli apostoli ad Titum commentarius, cum aliquot digressionibus, seu totidem locis communibus, bona ex parte ad hodiernas in religione controuersias pertinentibus, collectore Claudio Espencaeo Parisiensi theologo. Digressionum praeci

671쪽

illos toties soc dichum, quasi 'necessaria non sinr onera bona credentibus, sed iis fides solasse' ciat:& rursus eosdem polle de bonis operib sextolli, velut ad haec facienda sibi fulsi- Figmentum ciam. Quid eniim,dicat aliquis , Nos bene non ALOperam rZimb operamur. Aut opera bona noli abemus Plane habemus. Sed quomodo Θ vide quod sequitur, Mox enim ad iccit, Dei ortu Itimus, Sed forte naturam aut creationem, qua homines faeti sumus,hoc appellato figmento commemorare voluit, Non plane. de operibus loquebatur: Non inquam, facturam, ut homines, quod iam fecit sed ut buni homines simus, quod gratia sua facit,de qua is dicebat qui utiliam homo erat, Cor nati dum crea in me Deus,

Psal. so.Non ergo ex operibus dictum, tanquatuis ex teipso existentibus, non tanquam his in quibus te finxit Deus. Audi enim unde bona o-Pcreris, Creati in Christo Iesu in operib' bonis, eu ad opera L ,hoc est,Deo in nobis operante, quia per Fidem locum damus in corde nostro ei permis& in nobisbona operati .Fingimur ergo,id est, formamur & creamur in operibus bonis, quae no praeparauimus nos, sed praeparauit Deuε, mi in illis ambulemus. Haec Paulini loci de gratia

os tribus paraphrasis Augustiniana est, exEnchiridi j cap. 3 i. in Psal. i 1. & i .& libro ad Valentinum de gratia & libero arbitrio, cap. 8. In eo ergo quod Paulus toties dicit hominem a RATIs iustificari, nihil aliud intel

ligi voluisse ide intellexit Augustinus, nisi quia

672쪽

iustificationem opera non praecedunt,quae scia , . aia,' si ζx Deus in homine iustificando non praepos' ' '' rauerit,ut paulo antἡ ex eo audiuimus, & nihil apud eundem saepius occurrit.Vnde sicut idem Apostolus scripsit non nisi factores legis iustificati, Rom. a. noncsitra seipsum dixit, tanquaper opera, non per gratiam iustificentur. Vnde enim factorem legis graecum iustificari diceret sine gratia Saluatorisὶ sed sic intellexit, ut sciamus aliter eos non esse factores legis, nisi iustificentur, ut factores legis iustificatio praecedat, non factoribus accedat.Factores ergo legis iu-

Iussi scara . sue operibus

673쪽

quod Paulus Abraha ex fide, non ex operibus iustificatu Rom. .dixit,sic dictu acciperet.F cia, inquientes,crgo quicquid volo, quia &si bona operano habuero,& TANTVM credidero in Deu, deputabitur mihi ad iustitia: qui sic, ait, dixit &decreuit,in voraginem lapsus & dimersus est: sin adhuc cogitat & fluctuat, Scripturi autem verusque intellectus non solum periclia tatem a periculo liberat, sed & diuerium a profundo eleuat. Respondeo ergo tanqua contra Paulum, ex eius coapostolo Iacobo, qui co De.D M. recturus homines male illu intelligentes,& de p. PsoLA fide praesum cies,&bene operari nol tes, Abrahae opera comendauit, cuius Paulus Fidem. Dicit aute cap. a. Omnibus notu, quod is filiu suu Deo immolandit obtulit,Geneta 2. ira agnu op', sed ex fide. Laudo super discatione operis, sed video Fidei fundamentu. Laudo fructu boni operis, sed in fide agnosco radice . Si enim hoc prςter fide recta faceret, nihil ei prodesset qualecuq; op esset. Rursu, si sic fide idet eneret,ut Deo filiu sibi seu immolare ei imperante,apud se diceret,N5 facio,& tame credo, quod etia me sua De' iussa contemnente liberabit,Fides sine operib' mortua esset,& quas radix sine fructu, sterilis atq; arida remaneret.EDgo ex Fide quide iustificat' est, sed qua si opera non prςcesserunt iecuta tamen sunt. Et no sunt 'sibi aduersi Apostoli: Alter de operibus fidem

praecedentibus alter de comitatibus de sequen-xibus locutus, ut nemo prioru quide bonorum

I ill Isserito arbitretur se ad donii iustificatio-

674쪽

in suis gratia vacua esse nequeat,Fides non debeat,quo modo nihil antea licet operatus, iam tamen gratis ex Fide iustificatus, potest, aut certe debet, nisi iustEOperariZNec magis contrariae Paulinis Epistois Apostolicae Petri,Ioannis,Iudae, non minusacobi,contra exortam tum contrariam

de operibus opinionem,sic intentione gentes,Vt vehementer astruant Fidem sine operibus nihil prodesse,cum etiam Paulus ,no qualem libet Fidem, qua Deo creditur, sed eam salubrem,planeque Euangelicam definiuit,cu- ex dilectione procedunt. Sed dicis, Paulus Apostolus : imb hoc ait alet,inquies, in Christo Fides, sedionem operatur, Gal. s. ibi, dc I. Rom. 8. Dum iuxta carnem irii Piso viventes morituros ait,& Opera carnis agentes

regnum Dei negat possessuros , satis ostendit,

homines licet,non ex praeterito bono opere ad Fidei iustificatione perueniant, nec eoru meritis haec detur gratia,iam tame ex quo crediderunt,bene operari debere . Quod si quis cum crediderit, mox de hac vita decesserit, iustific Tidei cum eo manet, nec praecedetibus bo' peribus,quoniam gratia , non merito, ad eam peruenit,nec consequentibus, quia in hac vita non esse sinitur: non tamen ita intellige dus est per Fidem sine operibus esse iustificatus,vi accepta Fide, si vixerit, dicamus eum iu- stum,

675쪽

AD TITV M. C A P. III. cras

stum,multo minus saluum,etiamsi mala vix rit.Haec omnia Augustini cum sint, quid aliud Scholastici docemus, cum Fidem iustificatem,

actuosiam, operosam, negotiosum, essicacem,& charitate formata animatamque Urgemus quam ideo Fidei quandam velut vitam animaque vocat Bernardus .Et cum fratribus e comtrario discordes,si nondu quidem impie feriἴ-do fratricidas,ia tamen teneri Fideicidas,quod Adridia

Fides charitate refrigescente, sicut corpus ani- quι Ber rma recedete,moriatur,& quae non ex dilectio. 4' ne ac deuotione opetatur, non nisi cadauer fit exanime, Serm. a.de Resurrect.& 2 .super Ca-tica. Meli' omnino,quam qui hodie Fidei m gis solitudinem, quam eiusdem de fratre benedemerendo solicitudinem non sine lectorum M auditoru offendiculo scribunt & praedicant. Quibus contra ad poenitentiam conuertendis,& in conuersione confirmadis,omnium meo quidem iudicio) appositissime, quod Origenes ad Rom. .nusquam certe alibi melius, docet, Iustificationis salutisque nostriῖ, cuiusdam quas spiritualis aedificij prima F i D E M initia esse atque funda meta: s P E M, profecti m & aug

mentum: CHARITATEM, totius velut ope

ris culmen & perfectionem Z Nam & inter cae- tera superioribus fidem magis ore iactantibus, qua in corde habentibus,& Pauli de Fide doctrina abutentibus , idem ubi ania Augustinus illud eiusdem Pauli obiicit, Plenitudo legis, charitas, quodque lex omnis uno dilectionis, Rr

676쪽

sermone impletur, Romanosii 3. Galat. s. Sed unde procedat haec legis plenitudo, praete quam quod charitas per SpiritumSanctuus diffunditur in cordibus nostris, Rom. I. Idem Augustinus pro solita sibi diuinae gratiae recognitione,Concione Is .in Psal. II 3. Hunc versiculum,Haec facta est mihi, quia iustificationes tuas exquisiui,sic exponit, , lex, vel potius hoside cum quaesieris quid illud sit,respondeat,quod supra dixerat, ut legem tuam custoArem,non per meipsum feci, sed factum est niihi, utique abs te, quia iustitias Vtique tuas, quibus impium iustificas, non meas, quae me nunquapium facerent, sed superbum. Has ergo Iustiatias, quibus iustificantur per gratiam Dei, qui per seipsos iusti esse non possunt, reuera δι καιόφαe, id est, iustitias, quia graecus habet δεηαι ατα, melius .alij interpretati sunt iustia scationes. De' enim est qui operatur in nobis. velle & perficere, seu operari pro bona volun- rate,Philip . a. quod etiam per prophetam dicit , Ezech. 36 . Faciam ut iudicia mea faciatis & custodiatis, & in praeceptis meis ambuletis, &e. Redeamus autem ad Paulum, di hanc eius tandem periodon absoluamus. Sequitur finis iustitiae , siue magis iustilic tionis nostrae, ssempiternae nimirum salutis participatio': pecit ergo nos Dominus Dei patris sui naturalis Filios adoptiuos , Ut per

consequens , sicut de alibi colligit, si flij,

677쪽

essiciamur, haeredes quidem Dei, cohaeredes autem Christi, Romanor. 8. Iam interim in praeseoli , secundum 'em, &s nondum, sed in futuro , secundum rem, iuxta quod speramus, tum hoc in mundo tenemur, ut iure iam nunc haereditario in spe certa possidemus,non carnalem haereditatem vitae teporalis, sed eius quae speratur,quaque Visperamus, ita perfruamur, vi aeterna, quam ostens a Iustitiae via, iis qui in ea incedunt, pollicitus est. Magna ergo nobis opus erat gratia,non solum ut a praeteritis natalibus regeneraremur, sordibus ablue remu veteribusq; vitiis, quasi annis obliti renouaremur,& peccatis iustificaremur, sed hqre' ditate quoque adiremus,attingeremus,ac perpetuo teneremus,incorruptibilem quippe, incontaminata, immarcescmile, in cetiis erga nos

siue nobis conseruata, I. Pet. I.ut acciperem' co

rona vitς,qua repromissit Deus diligetibus se, Iac. r. Gloriates interim in spe gloris filioru Dei, Rom. s. s.&quod no vidimus, speram atq; per patientia expectam In hac porro te ex hac periodo tres diuinas personas distinctim exprimi excelletissimi Latinoru sic demostrat. Hierony-

in pr senti cap. manifestissima Trinitat Benia pς θ' rumgnitas quippe & clementia Saluatoris nostri Uei,nsi alterius, qua Der Patris .Hic ergo vide- sis iis B.

mus Patre vocari Saluatore: per lauacrur.& r. II-ti,am

Spiritus lancti, que effudit abud P super nos per v xio. Iesum Christum,uiuificauit nos in vita aeterna.

678쪽

Salus credentium Trinitatis mysterium . Minus quidem euidenter distinguit Ambrosus, sed cadem tamen scribit,hoc,ait,b Onum,quod in Christianis florere videtur,de radice pietatis diuinae oritur, D E v s enim misericordia sua saΙuos nos fecit per Christum, Cuius gratia rena' ti Spiritum sanctum accepimus abunde, ut bonis operibus inniti possimus, ipso nos in omniabus adluitante, ut per haec haereditatem regni caelorum assequi possimus. Huic ergo omni deuotione obsequi, & praeceptis eius pareret

debemus, quia quicquid in nobis pulchraei est, spiritalibus:ipse lineis depingit. Hic addedum, ut semel finiamus, quae,qualis, & cuius rei, dcquadiu spes esse debeat Fidelium. Duobus verbis Augustinus Epist. I 7 . Spes , ait, nostra, Christi haereditas. Alrquot autem yaginis ad id

r-m s ''i mo,inquit,sustinet, nisi qui promissum nondu

rq έμ' i Nim qui iam accepit, quid iustinet

Accepimus remissionem peccatorum,sed pro- missum est nobis regnum c lorum.Debitano stra deleta sunt , merces adhuc nostra futura est. Accepimus veniam, vitam nondum tenemus aeternam . Sed qui dedit illam, promisit hanc. Si verbum nostrum esset,deberemus t mere,quia Verbum Dei est, non fallit. Securi ergo speramus in verbis eius qui fallere non potest. erauit anima mea in Dominum, quid ait

una die sperauit, & finita est tota eius spes Z ne putemus uno die sperandum in Domino.' μ-

679쪽

fodia seu vigilia matutina, quae finis noctis est,

.hint usque ad noctem sterauit anima mea iri Domiano , quid putatis hoc esse t Dominus per quem

dimissa sunt nobis peccata, mane resurrexit amortuis, ut hoc in nobis futurum speremus, quod in eo praecessit.Iam peccata nostra remis La sunt,sed nondum a morte resiarreximuS, nodum in nobis factum, quod in capite nostro praecessit. Quia quod in eo mortuum est, caro, spiritus enim eius nunquam mortuus est,resurrexit, quodam nobis modo dices, Quod in me

vidistis, sperate in vobis. Resiugetis & utis. Sed nae resurrexerit, num propterea sperandu me posse resurgereὶ utique propterea, quia in hoc resurrexit quod a te accepit, & portauit. Spera Resurrectu- ergo & in te futurum quod praecessit in carnis de te Deo datae,primitiis,& in iis, omnib' tuis 'Deo consecratis,& quia a vigilia matutina resurrexit,carpit anima nostra ex hac sperare. Et Muri nostia quo usqueZ ue ad nocte,quousque moriamur, camalis,qua Omnis enim in s nostra carnalis, quasi som- sisqmmiis.

nus est. Coepisti sperare ex quo surrexit Dominus, noli deiicere sperare quousque ab hac vita exeas. Nam simon ad noctemvsque speraeseris, delet ut totum quod speraueras. Sunt quis elare incipiunt, ad noctem Vsque non perseuerar. Incipiunt pati tribulationes & tentationes,vident malos stelicitate teporalli pol iere, & quia sperabant de Domino ut hic stelices essent, a tendunt autem sceleratos habere quod habere

ipsi desiderabant,deficiunt pedibus,& desiniit

680쪽

sperae in Domino, Quare λ quia non a vigilia matutina spςrare coeperiit,no hoc inqua, quoa in Domino ab illa praecessit. Sed si Christiani essent, habituros domum plenain frumento,

vino, plese , auro & argentψ, eorum neminem immaturum moriturum,si quis filios non haberet,accepturum: si vxpre non duxisset,ducturum: in elui domo non abortiret mulier aut pc ' cus, non acescerent cupae,non gladinaretur vianea. Qui sic in Domino sperabat,animaduertit. Dominum. non colentes his rebus abundare, & usque ad noctem non sperauit, quia nec a

vigili m tuti sperare incepit. Quis ergo sic aperare incipit λ qui hoc ipςrat dei Domino,

quod a mane in quo resurrexit sperare incepi Resurrecturum se, no vi alij a prophetis, Christo, Apostolis suscitati,seinet nati, bis mortui, ursus morituru, sed quom0db Dominii, se - . . . . pςr Victurum,Vt postqua resurrexit non se iam

timeat morituru,Et coepisti sperare a mane Domini,spera usque ad nocte, quousque vita haec siniatur,& sit nox uniuersi generis humani in occasu secuti, chira iam n5 erit spes, sed ipsa res, Nam pes quae videtur Mes no est. Qu9d enim,idet quis,quid sperarZRom. , Quod aute interim non yidemus, speramus,& patienter chpectamu* usque no ςim,id est, vitae nostr , vel huius sechii finem Qus cum nox transierit,ia veniat quod sperabamus, nec ia sperabimus, neς t*men desperati erimi s .Est enim despera