장음표시 사용
291쪽
M hominis, venatoris praesertim, parte comprehensa, non ante quam fracta concrepuerint ossa, morsu re-
IN ter omnia animalia, quae immani voracitate creduntur in f tiabilia,Culo in partibus duetra: Septe-tentrionalis praecipuum suscepit nomen, ubi patrio sermone te dicitur,& lingua Germanica Vielenase, Sclauonice Rosib maha a multa comestione et Latino
vero non nisi fictitio, Gulo, videlicet a gulositate a
pellatur. Grossitiesvius, ut magni canis: aures & facies, Velut catti. pedes oc ungule asperrimae:corpus villo sum,& prolixorum pilorum subfuscorum: cauda vivulpis, licet breuior, sed crinium densiorum unde optisma conficiuntur hyemalia capitum tegumenta . Hoc igitur animal voracissimum est. Reperto nanq; cad uere, tantum vorat, ut violeto cibo corpus instar tym pani extendatur: inuentaq; angustia inter arbores, se stringit, ut violentius egerat:sicq; extenuatum, uertutur ad cadauer, & ad summum Vsq; repletur: iterumq; se stringit angustia priore, repetitq; cadauer, donec eo consumpto, aliud solicita venatione inquirat. Crediatur a natura creatum ad ruborem hominum, qui vor do, bibendoq; vomunt, redeunt: ad mensam, noctes de dies continuaturi, prout Mecho uita in sua Sarmatia opinatur. Caro huius animalis omnino inutilis est ad humanam escam: sed pellis multum commoda, atque. pretiosa. Candet enim fuscata nigredine, instar panni Damasceni diuersis ornata figuris: atque pulchrior maspectu redditur, qud artificum diligetia & industria,
colorum conformitate, in quocunque vestium genore fuerit coadunata: soli Principes & magnates eo indu mento tunicarum more confecto, hyeinis tepore urunturi quia calorem adducit citius, ct eum diutius seruae
inductum: idq; non solum in Suetia de Gothia, sed ocin Germania,ubi raritas harum pellium maiorem sortitur aestimationem, quando nauisus una cum caeteris mercibus fuerit appretiata.
292쪽
DE ANIMAL. SYLVES De laxestaudis hostilibm in harum pellium
tegumenιis. cap. 6. TEque incolae terrarum quavius causa permittunt
m has pelles educi in alienas regiones , clim & e
rum tegumentis tractent in hyeme hospites honorabiliores. argumentum ostendentes suiliciens, sese nihilamonius, lariusq; ducere, quam bonos hospites quouis tempore & ordine magnificare,etiam in vehementi frigore, quando inter alia beneficia lectos tam pretiosis pellibus stratos, eisdem exhibent praeparatos. Sed neque silendum existimo, quod dormieptibus sub harum pellium tegumentis, euenire solent somnia, uasi eius animalis vitae, naturaque conformia,in in-atiabilitate deuorandi, & bestijs insidijs faciendis de
lanis praecauendis : quod forsan sub ratione fit, ut qui spe- hellis. um cies calidas, et inalbe aut piper comedunt,comburi vis cis Vismi deantur: ct saccharum manducantcs, aquis suffocaritia 'dentes, credantur.Videtur & aliud subesse nature secretum,ut ouid, ijs pellibus induti,bibendo & comedendo nullum L
Ddut turitatis vestigium relinquant.Intestina huius anim lis, citharoedorum opera ad usum chordarum voluptate gentium) formata, seu extensa,raucum generant sonum: qui temperamento chordarum dulcium cito resoluitur in amoenitatem. Vngulae in modum circuli vertiginosis capitibus, ac tinnientibus auriculis appes celeriter recuperande sanitati prosunt. Sanguis eius aquae calidae admixtus, venatoribus est pro potu : imo etiam melle rarissimo conditus, hi nuptialibus trium phis propinatur. Aruina seu pinguedo eius, putridis viceribus per modum unctionis adhibita celerrime Lanitati confert. Dentium usus incantatoribus patrocinatur. Vngulae praedictae recenter extractae, cattos, canesi fugant,si monstrentur, quemadmodum aviculae viso vulture, vel e throtauiae. De modo venandi lanes. cap.7.
V En torum arte varia acquiritur hoc animaI insidiosum solo respectu pretiosae pellis, hoc modo:
293쪽
Portatur in sylvam cadauer recens, ubi frequentius hae Gulon e bestiae vagari videtur,praesertim in niuibus altis aesta- tesses aestate enim nil valent pelles quo cognito per odorem, de re nil , apprehenso, Vescitur, donec ventrem instar tympani lent.
extensu na, inter arbores angustas, no sine cruciatu cogatur exonerare: sicque occupatum, lata dimissa Lagitta venator occidit. Est de alius modus huius bestiae e plendae,per trabes tenuissima choida distinctas, vi eius leui motu, cadauer edendo stranguletur: vel etiam inesto fas scrobes, seu cauernas obliquas incidens, capiatur si cadauere immisso fames urgeat ut vescatur.Aliaque via vix conceditur, ut a canibus apprehendatur .cnni ungulas, dentesq; aded acutos habeat, ut eius conSreissim formident canes, qui in ferocissimos lupos
QVia in frigidis nationibus septentrionis m xima
est Ieporum multitudo, volui paucis eorum naturam saltem in mira colorum mutatione dees rare. Est igitur certissimum, omnes lepores Aquilo-
nares Post aequinoctium autumnale, primo praesertim mutum cassi, candidum dimissis griseo induere dili, Vadi & ego mures candidum Laccharum eontiniiὸ eo
medentes album induisse colorem, atque itidem eun- dem exuisse, Lacchari comestione subtracta. Quantum 7 ergo ad escam Ieporum Septentrionalium regionum in fcertum est, eos frigore, ac niuibus conclusa terra9 vesci 'corticibus arborum pinei, quercini, tremulei, ac popu-Iei generis, dc alus sagacitate naturae conquisitis, non autem nivibus,ut Plinius opinatur lib. vij. in mesibus hybernis. Somnum j capiunt sub densis abietu ramis altitudine mutnm fouea relicta condensatis. Habee nanq; hoc genus arborum maius frigoris temperametum, propter densitate ramoru, dc latebras secretas in animalibus conservandis, quam quod uis aliud fruticu genus. Aestate Verd in rupibus,& petris domiciliu elegit 1ecum, cum se nouit naturali cooperate timiditate
omnibus animantibus datu in praeda:qua sola velocias a talo
294쪽
rate & fuga v bi poterit, euadere meditatur. no autem sinu quando Iudit cum mustela: quia haec etsi lusum ostendo dit, tamen collo eius in tantum premedo se astringit, vi illed guttur leporis quantumcunque validὸ currentis dentibus ut sanguinem eliciat, confringat, dc manducet. Ita dolo, non viribus bestiolae superatur: etiam
accipitris velocitate: c Otra quem, ut flexuoso cursu aduersus canem, Vix, aut raro se reseruat immunem. L porum cibus valde comunis est, de visitatus in Septentrione. maximὶ elixus cum iusculo atro pro more gen- Eses kνο- tis, satis salubri, atq; eius generis carnibus assis. Vnanrinae graui tamen infelicitatem plere que mulieres uterum geren
ui. do incurrunt. ut vel eiu , vel saltu super caput lepora
facto. generent infantulos oris leporini, anter nares diuisa labia perpetub retinentes: nisi statim principio astuant particulam pectoris tenerrimi pulla,
ilicd occisi, & sanguinolenti. Qui podagram patiun tur, pedes imponunt iusculo leporis cogi, temperato T,tas colore relictos nes etiam leporini inueterata, Pedibusae a alligati, podagram leuant. Cotra dolorem pedum fri-hro adustio gore adustorii ut plerunq; thidem accidit cineres pili combusti apponuntur, & prosunt. Pessium leporina
rum, candidarum pri sertim, maximus questus,& usus . est apud institores Moscho uitarum : qui plura millia uestium vel vendunt,vel pendunt I artaris,Vt redimacquietem,pace securiore fruituri. ne Loiscibiti pectibiis eorundem. Gp 9
295쪽
LYnces in septentrionalibus sylvis non aded si . quentes generatu Vt lupi, licet impares haud fine in auiditate predarum.Natura igitur lyncis est, ut non respiciat retro, sed continuo progressu & saltu praecipitet cursum. Cibus illi sylvestrium cattorum frequentior, aut suavior est: quia sicut illis libentius vestitur, ita dc eorum latibulis, ut rapiat, insidi tur. Pelles eius mollioribus plumis, de pulchrioribus maculis praedi
tar, satis care venduntur, presertim in asperrima hyenae praedatae: tunc enim in virtute,& colore sunt aptiores, uti aestate viliores, imo deteriores.
De lupis σμuitia eorundem. cap. io. i
SI cui Africa de Aegyptus inertes, paruos siue lupos
gignunt: ita frigidus orbis Septentrionis hos asperos & truces emittit. Et vere ficesse, saeuitia & malitia eorum ostendit, praesertim tempore coitus de Digoris immensi, quando viatores armatos incedere oportebit, ut se, iumentaq; sua illa: s conseruent, praecipue mu- Lupi insilieres partui viciniores : quibus lupi capto odore ma- Hasarauigis insidiantur. Ideoque nulla foemina sola permitti- dim mulietur itinerari, quin armatus custos illi assistat. Euenit ribus prae enim plerunque mense Ianuario, ut hyemalibus vehi- gnantibus. eulis homines itinerantes, agminatim ab utroque latere accurrentes lupos, si vivere velint, arceant sagit iis de bombardis : unde fit, ut non iecus viatores ad priuata negotia, etiam Ecclesias rurales transituri a
mis praedictis sint prouisi, quam ad publica certamina
forent profecturi: i md in tantam saepissime ferociam, dc rabiem urgente fame, frigore, dc naturali congressu incidunt, ut humanas habitationes intrantes, rapta iumenta ibidem celerius devorent, vel secum in sylvas lacerata deportent. Sed neque impunὶ hoc faciunt i habent etenim de in his malis remedia ruricolae, quod falces ferreas alligato cadauere ponant in miniuibus: ut lupi praedam voraturi, pedibus amputatis poenas luant,vel sagittis impetiti, ilico moriantur, vel subterraueis specubus auiditate praedae immerii,
296쪽
De multiplici vine Laporum. cap. in SVnt in montibus DosFrinis, Suetica ac Nomegi na dominia diuidentibus, lupi albicantis coloris,
gregatim, ut pecora, partim in vallibus, partim in montibus euagantes: quorum esca sunt animalia imbecilla, ut mures,talpae, &c. Sylvestres δc communes lapi sunt, qui armentis incolarum mira importunitate insidiantur,ut vaccis,vitutis,capris, ovibus,&c. COnetra quos, pauperiem incolis facientes, venatio pubi ea, loco, die, & hora instituitur, ut retibus, canibus,ae reliquis insidijs interimantur. Non enim tantam curam habent pro veteribus lupis intercipiendis, quam catulis, ne coalescant, interficiendis. Quidam etiam ex
catulis sic interceptis, etsi domestici fieri videantur in vinetilis clausi, tamen saeuissimi generis non obliti quibusvis alijs etiam volatilibus insidiantur. Foetus tamen ex ijs, & cane domestica procreatus, valde in micus essicitur in omne aliud luporum genus , quod Thoeti gregibus insidiatur. Est & genus luporum Thoes d
erum, caeteris longitudine procerius, sed breuitate cru-xum dissimi Ie, velox saltu, venatu vivens, innocuum homini: habitum, non colorem mutat: per h emes hi
Vtrae quadrato ore mordaces, ut castores:quibus in /similes in pellibus, triplo tamen longiores, dc in Septentrionalibus aquis,praesertim superioris Suetiae, Hel singiae, Medelpadiae, Angermanniae, Iempthiae, di Bothciae utriusque reperiuntur: quarum pelles, sicut castorum, atq; aliorum animalium, mira multitudine versus Moschouitas, dc exinde versus Tartaros expo tantur: quia in ijs locis frigidioribus, pro humanis i mirae γ' gumentis, rerum commutationibus potius, quam nu- μαια β' mis auidissimὲ eomparantur . In Suetia autem apud
Mμις η quosdam magnates adeo cicurantur, seu domostican-
297쪽
tur lutre,ut signo dato per cocum, Vadant in piscinam, piscem magnitudine ab eo designata suscipientes, rur- sumque alium & alium, donec suisicit imperatis fatis. fecisse. Caro eius solummodo valet pro best ijs vena tione apprehendendis. In magno etiam usu gentium Aquilonarium pelles earum sunt, ad fimbrias propter corij tenacitatem vestium ampliandas . Numero de- cadum, ut castorinae, atque vulpinae, seu mard urinae, pbisti &c. divenduntur: carbonibusque,& piceo fumo falsi--d
ficantur, ut appareant nigredinem tenere resplendentem: sed mox linteo albo attritae, colore relicto, so- μ phisticationem ostendunt. Ita & luporum pelles, ca bone ae creta pulueritatae, linteo confricatae, demonstrane falsificationem. Ita& sciurinae Dosse Italice dictae) pelles, creta respersae, seipsas panno adhibito atro ostendunt, quis natum vel artis color sit inueniendus & aestimandus.
Horum animalium minutorum infinita est multitudo in Septentrionalibus sylvis . pilorum densitate& colore distincta : una ad tedia in fas libili regula, qubd quanto magis tractus terrarum vergit ad Septentrionem , tantb pulchriores frigore causante colorem sunt harum bestiarum pelles, sub eleuatione poli scilicet 77. graduum incipiendo versus
298쪽
supremum polum: in quo spatio venatores magis si- lagantur, quam satiantur, hac ins nita praeda ubiq; in arboribus, veluti grege piscium in aquis abundante , ea praesertim commoditate, quod arbores non sunt sublinies , in quibus haec animalia ludunt. Sed rest etcndo ad Meridionalem regionis situm , quantb magis reditur ad A uitium, tanto deteriores, de magis fu-icae occurrunt pelles. Caro huius bestiole asta,venatoribus est pro esca suaui. Dente, verb praestigiatoribus seruiunt, ut ijs detegant futuros euentus.' Ita I cat Adhuc de eodem animali essio fetu-
natat haec bestiola per amnes exiguo ligno. caudam habens pro velo expansam: non enim ei
299쪽
natura alium concessit natandi modum, propter ex suum corpus, & nimiam pilorum denfitatem in eauda villosa:qua cito imbuta aqua, mergeretur in fundia. Neq; pedes habet huic necessitati accomodatos: a li quin sagacissima est tempore eatoris, ut cibos habeat pro parte longae hyemis reconditos,ubi dormiendo de quiescendo reposuerat nidos et quos claudit ad latus . vel aperit iuxta flatuum asperitatem. Nuces autem corylinae,& faginae, siue pinei pan ini, sunt cibus e rum. Estque alia earum species, quae somno pascuntur pro cibo . Mirae pernicitatis sunt in fallendo de una ambore in aliam : caudaque librant motum, & agilitate Ungularum acuti s simarum in ramis exultant, ludosq; pulcherrimo spectaculo su per congelatas nives ostendunt. Harum pelles decadum numero ad plura millia, quasi ad totam Europam nauigi sinstitorum exportant 'si preti j augmentum viarum longitudine atque
Voluptate eas concupiscentium, accumulantes. Seni
bus quidem utilis, S honestiis vestitus est: sed minim Edeseruit armatis aut fortibus viris: quibus congruit lupina pellis, vel gulonina. De Mardum, re bellis, ac pessibus
MArduri ac zebelli. frigidarum regionum animalia
sunt, uniuersis in nomine latum modo nota paucis tame in proprietate virtutis. nisi ex qualitate pelliu
300쪽
quales bessiae sint, agnosci possint. Id autem in eis id prehenditur, qu bd valde agiles sunt in cursu, & saltu
Praevalentes. Fere etenim ut sciuri, cauda quasi pro te mone vietes, de arbore in arborem, ramos ungulis apprehendendo , saltant: sed morsu terribiles iunt, pro sui generis exilitate.Dentes enim natura eis quasi nouaculas dedit,& ungulas valde subtiles & acutas. Sed ut caro ad nullum usum valere dicitur, ita& pelles horum animalium sunt plurimum appretiatae, apud remotas praecipuὶ nationes : quae luxui magis intendunt, quam commoditati. At earum differentia in hoe deprehenditur, quod mardurinae grossioris pili sunt a Abombiat vertice ad caudam, non aute econtra contrectatae, pulseruandis chrum ordinem habentes: haud ita gebellinae, quia a pellibus cauda ad verticem contrectatae, aequalem seruant decopredem rem: quia villosiores sunt, & densiores pili: quae ob id citius vermibus consumuntur, quam reliquae pelles, nisi sint in continuo motu, aut ab synthij ramis interpositis,conseruentur. Et si pelles et ebellins ad apertum solem siccandae appenduntur, plus uno die conmmu tu quam tritae vel portate forent per unum annii. Viauens enim bestia semper latitat in umbroso saltu, ex insidioso quaestu avicularum quaerens victum: libidianosum animal, & valdὲ foetidii in naturali congressit, o ut infra de muribus Poticis, seu hermetinis oste detur. Vtraeci; tamen pelles, hae scilicet & istae, pilos habent
tactu blandiores, satis superuacaneum generantes luxum : qui vermibus tandem consumitur, ac moritur horis suis, postquam tanti empta sit voluptas aliena. In extremis Moscho uitarum sylvis et ebellus nascitur,& magno terrarum mariumque spatio deportatur ad alienigenas.
De Hemelinis, quos secundum Plinium, mures Ponticos opinor. cap. 16.
Plinius. onduntur ut Plinius libro viij.cap. xxxvij. scri- bit in hyeme Pontici mures, & ij duntaxat albi: quod qualiter intelligi poterit, saluus sit sensus uni- euiq;, sine iniuria tamen naturae philosophati. Si hyeme perpetua clauderentur, di asperrimo gelu, nunquaappa-