장음표시 사용
321쪽
bus dat esse, sessordinem quedin obserua. ii Hra in eommuni, siue sit intellectiva, siue ut quibustam prius,quibusdani postemus det selisitiua, i ius uulua, & singularia nobi sitne
esse,areaue hic ordo natum vicum; Ha noster notiora: pHet, quia pratna cognato nostra est intellectus non sinant per te omnia cogno- sensus, Pii in ei piis sit gulati, vii iret salia na seli, sed quaedam praxis, quae sam posterius eo clueab iit tellectit post sei sta in percipiunt iurpnoscit: atque tauri non euvae observet set & hoe e t mos hoc loci Atist voluit, in vetpet ordinem, que natura fit ut alivis sit prius ba malii sinant: dieitiit sessido si ii nitiet salia iratura, aliut nobI: priora natura sunt quae t et se eoinparentiit, tui e uniuersaliora noptatis esse sortita sunt, Uralia in materialia bis sunt notiora, de hoc docet t. Physi. rei pectu corruptibiluIm, causae respectu est Ex has exp/,sitione soluuiit laetin dum dia Ad I. ctuum, patres respectu totius, simpliciare spe triam,& parater pria hun: Respondetur enim cludi aechieorneoluorti in ex eis: priora vero nubis I .Physie. diei ali viando eadem nobis, & ii a 2. ita fuit quae occurrun prius nomae cognitioni, rura eise notiora simul, propter Mailunia. sic fit fensi hilla priora iminalem alibi si com- ticis eatisas, ut dixi natis, hie alvena dicut Hur posta liari plicitnu, tot uiri partini, , se ali ua opponi relative.nempe tiugularia,& vnitu cloe in is causis: Huic eii qtiod illa dιcun salia. ut per oppolii pol sumis late ili re ititur ii otiora natura, id est ex septi l cogi Olci uetia et Ie, & non ea iein. bilitatem sortita, cum enim prius habueritu Aduritiam dicitur, ad hoe Aristinet. haec , esse, itule cognoscibiluattan, si non elset de se clistinxisse, ut Getidei et demonstrationemctiis ex parte nostra, qui allirati sensit ,s ina non ex singula tibiis,quae nobis notiora sunt,gis natura posteriora cognoscimus. procedere, sed ex notioribus nataria, nEpe ex Hoe igitui supposito est prima expositio uniuersalitras,nec hoc in pedit lao initius ea nobis, Se natiua l otius possit demolist alio procedere , cunx de uniueriali simiae da nobis nota lint. Haec expoliato in hi magis placet.
a Pin mi et r. per singularia oportere hic uvellimis esim sua lentibilia,, quae eis prox inra sunt,
at per in iversalsa ipsas causaS,N caulas causit uni, quia, irvniuet sales Aedntu quia multos effectus pro lactit, sicut maretia i r. ma, primum e , Sc ita iuret pietatur uniuertit in long nqira a sensu , trana musae occultae
Ex primis olim G, quod ex pro' ,
- . Regressitur Aristoteles, ut verbum illi, Isint, eomposita vero sensibilia proxima sen- Prim ,e plicet ac declaret, dicitq; pet pri- sui pe eorum acculeiuia, qtrae lentii praespia naa initiligi propria; ubi nota, adiunxiisse protur, nec hic locus colura clicit alaesi: .Itysi. pria, ut iii dictaret non quaeci inquie prinia se hie enim est sermo de uniuersalibus in prae SMise; sed quae propria, & parite laria sine d cado,quae nobis notiora sutit. Haec exposi conclusioni demonsitati sae, quales sanitin. tio probabilis est, possumus etiam lcit in P messiatae praemillae,ut diximiis. At si per prisius doctri iram rei potuleretii sectitidum csu nia ilignitates intelligamus, rivae acidit uniti: u .cilio I .Pitysi. dicit, eaden aliquando es propria, Lintelligamus tignitates esse eo uise nobis itota,& natura,enim intelligendum munes multis denronitiation Eus , de non
. est de ea a mathematicis,*iae notiores sit essectibus: hic vero locus est de causis sensi-bl. si, cluae igit otiores sunt nobis essectibus , quae t mnia capite praecedenti explicuimus. - At S. Thomas, Sc Reg d. citi videtur conin L p sonare etiam Themistius, aliter exponunt. D . Tho. Propterea aduerte per uniuersilia hie uniueruerior . salia in praedicatulo intelligi, per singularia vero it iam clualensibiliat polIunt autem uniuersalia dupliciter comparari,aut ad ipsa sing alaria imbuu ira, aut intra se, secutulum quod unum est magis uniuersale altero, tui c. cicitur primo , si uniuersalia ad iiuliuidua esse usui singillis, nisi limitentur ieeum unuaeratinos particularium demonstrationum . ut d icit ut II. Meta. c. 3. de nos ilicemus in .serius: viam expositionem tetigit Aue troes.
Est autem principium demonstram is
ilanis. Haec est tertia rapitis para, in qria deseriabit fere omnia demonstrationis pra ncipia: M. ciuia primo, i. principi si interpretabatur, d finitqtucl principium si dicens, prinei pium est demonstrationis propositio ina mediata o& iterum immediata est , qua non est alia comparentur, dc laqtiamur de cogoiuuat tera prior. Albet. distinguit inrinedia inci
322쪽
positionem, di respectae elusionis. di negativa dieit Melplam. quia dialectieus in
respectu propositionum .illa est in mediata respectu conclufionis, quae proximum ea . iam eonti t illirus. ita ut non sit alla ut pin. quior, sieut immortalem esse ani nisi est pro rim causa eviisl sit impassibilis. Ea amemimurediata re loectu et positionum. 3- eauiam dicit, quae ulterius per ali in ante deurem no potest demon strata, sicut dignitates. dc proposivones in quibus definitio de definito praedicatur.Diaritat uero Al retra,Pi modo hie sumitur, sed dubium non est .i minio posteriori, nempe pro ea quae ita semostrabilis est: haee enim prinei pium dicimr. Aduerte ex Themistio non sat filisse dixisse. est proposirio uri mediata. sed Midere opor ruit demonstrationis: nam laut immediatae aliae,ut vestis est eaiulula,quae principisi non est, quia ad dea odistrata .netra nctu est apta, quod contingens sit, Si sensu vi seriar.
ὲ i Propostio G enuntiationis altera
para. Quia praticipium per propositionem de
scripte t. nune propositionem describit,estamena Propositici enuntiataonis altera para, uuiu cie uno. Otat Averr.& Philop iiserimen i nter haec tria, enuneiatonem,quaestimne ide propositionem. S addere possumus conelusionem; enuntiatio dicaair oratio rem vere, aut falso significans, to altera quam rebus comparatur: at quae itio est enuntiatio per modum interrogationis proposita, quae
iam probata diei riu conclusior propositici vero dieitur,ut est prςmissa, seu principium,ex acialiquita probatur: unde enuntiatio sup Dor est his, omnes enim verum, e salsum significaui,ac propterea bie dicitur propositio una pars, u est una species enuntiationis,miis drtur unum de uno, Lsi nificans, proptereas,
quae ex aequi uocis conti clunim, quae plures enuntiationes potius , quam enululatio diis
cuntur. ut diximus in liuro Perierni.
ι a Dialectica quidem G similiter anipiens a
Duas proposi non is speetes constituit, dialecticam, idest topleam,& demonstrat tuam; dialectim est accipiens similiter qualibet, si parcem enunciationi : ac si dieat est proposi. o. sive vera, siue filia siue affirmativa, siue probabilii r procedat, ae ex probabilibus sellogizri,petat a respondente propositionea aliquas. ex quibus procedat; ac proptraea diciis tur Reeipiens dicit ut similiter, quia Dial dicti
eligit, dummodo pressiabiles titu. Hi ne apparet natura syllogismi dialectici Ptedit euini
ex quibuscunque propositionitari tam veris. quam falsis,dum modo probabiles, sint, praeis terea probat quamcunque partem quaestio. ni dummodo sit protiabitur statim definiis tur propolitio demoustrat tu a, nempe enuuisciatio, lirae ad unum est determinata, nem ad verum ac si dicat, demonstrativa propcia sitio non est quaelibet, siue uera, siue falsa, sed quae vera est . dc ueceiIaria. unde colligi itu uatuta demo ulitationis, noti enim ex quibus.cunque praκelit, sed ex veris.& necessarijs, nec priniat quamcunque quaestionIS Pariem, sed ueram, & necellariam.
Destrabit enuneiationem, Dam in deseriptione propositionis luna pselati est autem
enuntiatio contrais ictionis, vitaq e pMsι id. est oratio, tam asticinatiua, quam negati unon simul utraqtie pers clieatur ora tio. vl vult Paulus V e uetus; led quaelibet per se, explicat autem singulas partes; primum colitatis ictio est oppolitio, ius non est medium secundum se ridicitiar oppositio, quia n e tiaraclictione tu ut duo extrema repangi antra, sicut In alijs Oppositis, dieitur,cuiuTDiulum est medium, nam alia oppositata Mnt medium in proprio subiecto, ut album nigrum habent fustia in , aut in extraneo su biecto, iam l .ipis non est caecus. nec utilens, nec satam, nec qger: at cotradictoria nullu medium habet, tiarn de quolibet est verum. aut a stun Me, aut negare. Vitae caput de odi positis,in quo diruinis multa de his, cliciturem se, quia reliqua opposita fuciditur in eMIradictione, atra unatu oppositum dicit visetualiter alterius negauouem,S: ex hac parte mediu non ta Mnt, at id non ledum te . loel Tt ad conrradictoria reducuntur: at ipsa c5 tradictolia seeundu se medio varatri: statim paries coii tradictionis explicat,nena re assim Inatio, quae altriuiis de allo enuntiat. De auo vero quae aliquus ab aliquo cliuidu.
323쪽
olstiti. , nos proοςdunt, sunt inanen inagis peraris b. . dia . Lia,qua positiones di Mintur,uu a puncto ira Ilo est quarta pars eapitis, in laininae punctim linea duci potest , in quolibet cenis principia demonstrationis, quae hacte. trocit malun1 describere. Haec autem princi nus interua parte descripserat. Luidit: est pia in tribus differunes.ssignitatibus, dignis ina duplex principiunt, &quod non est de tale Aenim: nnu quan demonstrati passunt, . monstrare, Dic est necesse praehabete docem M posuiones, non demsistrantiir in illa seleae dum. & hoc positio dicitur, di Et quod non via cuius sunt, possunt ramen in alia scientia est demonstrare; taernen,est necesse praehabe demonstrati, prλtera dignitates sunt eo na-xe docet clam; in cuius Maduerte,inde munes Plutibus artibus, at positiones sunt monstratione non contineri ea omnia . viae manarena peculiari illiu artis tu propter
ad generandi scientiam sunt neeessat ia , sed haeo duo defitiit eo Aristasse principia,Mae
opus est ut animus itispositus sit aliis Et prin nou demonserantur, nec necesse est praehais chplis, ut demonstratio in eo leienti 5 saeiat e diere doctaumetnam Propriaars 'ti libet clesunt autem haec principia in dupliei dissite elarat . praeterea dignitates nulla uia oportextis,quaedam,quae absq; Hla demonstratione protra res at positiones Protantiar,licet n5 de amitoscuntur, sed solum lumen nariatalem monstrata ne, inductione tamen aliqua, ω docet esse vera, adeo usi semel liid signi exemplo inanisestantur, cum non statim exfieeutapprehendecimis, statun illis acquim temni uorsi apprehcsione cognoscaticiar,sicut
scamis, & haec dignitates dieiintiir, & eo ni- dignitates. Hvigiliarerincipi' hic Arist. maemunes nimicoceptiones, sine his enim non ni restat,ex quibus demonstratio procedit- - fit deinon stratio, ipsae tanten absque demo a StMim positionem subdiuidit tu ea, quae stratione cognoscuntiaris proposnio est, Sc tem esse,aut non esse signi-Dud,u Diees, quare necesse est vi h eonaosean fleat,& haec suppositio dicitur, & eam quη tutantequi scientia doceamur Respon .esi usi signifieat re esse, aut non esse,& hodessi Philop. vita sunt per se notae, & nsi opus est nitio est.definirio enim non est propositio , arae, aut nragistro interiori, ut eis assentia. est tamen positao,nam in scientis ponuntiae mur, sed lunaen intellectius nostri sola est ma definitiones subiectoritur, & eotiam de quia gister,acob id cum tali cognitione ad aries hiIxtractant tanquam principia 3 na in Gem distendas accedini uar& est optima resp6sio, metria ponunt ut definitiones lineae, puncti possumus tamen respondere aliter: p p miod superfiet ei, Sc aliorrum in Aratianetira poniacliuertere oportet, has dignitates, pliuiis trur definitio uni nitis, scilice tuod est iudi-mungi confixi in materia uniuersalioli quam uisibile seclis una quaturiaren . Hie aduerte, si ea , qu*aries paraiculares tractant: nam inter suppositiones esse praemisias demonia omne coriun est maius parie, & si nulla non strationis cuiuslibez, quae supponuntur ad coim rebus geometricis, sed etia alvi insunt, scientiam eoneIusionis, sicut suppositionex Uopaerea non est alii in attis haec dorerer db aliquae eommunes in scientijs supponuntianoes euius igituleriant artis Resp. Amst. Ir. ad sei enfiam multarum demonstrationum, . Meta. c. .& Meta. e. 3. id esse Metapli 'fiet, Hic de dubium, quomodo Aristote l. defilii communia traditia nitionem vocat posticanem, eum positio, finDiem , ergo non poterimus accedere ad principium.& principiuiu propositio, at deis
artes alias , quae his indigent principias sine finitio non sit propolitio.Themist.dubium Metaphysica Mico,&nora, nullae aries habet hoc proposuit, sed alij distutiendsi reliquit. Iesita sibi proprias, trinaliquibus earsi ab . Rrlati quia existimauit Arist: in hoc dormi ite vlla arte possinius assentiti hoet fi non in n. Alberrira respondet,docendo, nonor odistat,ut illius artist sine, ita se habetit hvi nem positionem esse propositionem, sed os
Hincipia . qad Memphysica pertinet, liret si respondetad Aristo.qui position E principia ine Metaphysico habitu cognoscatur psecte . dixit, principilan uero per propositio de Ex ijs fit manifesta deficii tio digni intum, finiuit. S. Thomas respondet dianici nem , nempe principit in . quod non est demon. quidem secundum se non esse propositis,
324쪽
. me Beon Iluere.Philopen respondet sum E. ilam definitionem applieatam eum defini4to,quod in proposcione fit, ae ob ut de filii-tio proposito diei citriin quia Aristotealixit, uon sini firare esse,aut non esse,explicat M.
re aliud esse praediciat de subiecto,led ida
pro risu, at ob id ssicitur non significare e stet vel non esse. Auer es eandem admiriit deis finitionem sumendant mn definitio. quod
in propositione fit, sed theitur non sisnifieare lianc Propositionem esse avi n5 es,idest existere, quia re vera istae definitiones, quae
positiones dimantur sum nominis, definitionra vero nominum, etiam si eum definito proposi nouem faciant non ponulit rem esse, aut non esse, sed significationem manifestatrhoe intellige, frequentius ira esse , nam etiadefinitiones rei positiones dioinruit quaelisbet enim ineotia definitionem sui subiecti non demonstrat, sed supponitidi ita tollitur
Quoniam autem oportet oeia re.
Haee est ultima rapitis para in qua Arist.
probarad quini lupei ius vixit, nempe Pro Positiones esse Iotiorra conclusione, & prin t ptimo eognosci, postea cognosci aragis, di eandem cognitionem propositiorem aut esse seientiam, aut aliud gQuis eognitionis vrelius truam inentianirargurriemu alit hinita modi est, quia deniolint atione tenemus,n cognoscimus, smintra te, sed dein5stratio est propositrones r piae, ergo quia tales propos ones cognostarn iis, v rem,& conclusione' scimust secundo, his prooter quae alijserevimus, magis e redimus: sed propter propositrano, ut probat Im est, conclutioni credimus, ergo prae missis magis crevimus: maior pato, propter quod enim unuquo tu tale est, di illud magis est. Hie aduerte Arist.dixisse, muria oportet omnibus, aut quibusdam pro poli ta nita magis assentare, quia ut norat Philop. aliquandoaecidit propositiones esse dem n strabiles laetum,& tune est sese tui, i lia
rum, sic R, c conclusu nisi eum per alliatae
gus*ntur, P amuis ut bene vixit Alberius,q intenus p illas Epostico et si donostrabiles aliis assentimur. mam eis assentimur.
Non potest autem credere magis, a non scit. ' i
Hic Anit. probat promisitionum cognitionem aut e se scientiam, aut allam mel io.
Iem cognitionem quam scientiam, & haeelitera est corrupta, ciam non sit ita claeta roportet enim se linere t fieri non potest ut raedat ingis quae scit: sensus est, non potest quis magis auentire proposirionibus quas
ustit, nec earum habet aliam melioremtognitionem,quam conetu fiant, quam scita cun igitur magis propositioni ruis aisentia. ur,quam eo elusoni qtram seit, praemissarum profecto habebit aut scientiam, aut aliam Ineliorem cognitione , & hoc invi- Iige de dignitatibus. & alijs principiis. Aduerte tune principiorum haberi scientiam, cum demonstratuita sunt, di per cau
nus, qui est praestitutior quam scientia . Ponea subdit illud absurcium, nempe an sentis e mansus,quae liescimus, quam quae scimus sequi , nisi quis propositioncm ipsarum habeat intem tignitionem , 'uam dixi mus: sunt autem uerba, inisi aluiuis ps Meognouerat per demonstrationen ind-tium idest nisi quis ex ulta. quae rem demonstrat loliena eleaturi, praeeognoveri r idest P. positiorum sie eognoueratrat melior est senissus si sie m terpretemur, nis aliquis Cogn .scat ea per 'itae in dem 6stratione credimus nempe propositiones, nam licet ille geniisti utri .cre lentium,sii oraeee.tamen signi Grat fidem facere.nempeωιζ νύντων
Dctentem auum haberescientiam. 1 ν
concludit eum qvi seu non lols propositionct habere notiores csiclusione, sed pister propositiones nihil debere habere nonus. si Oppositas propositiones lex quibus fit syli
gilmus esittarius demsistracioni, qui dicitur sol logysmus, ignorantiae lesse Min, na qui seientiam habet non potest mutari aliqua ratione opposita demonstrationa, & haec cit capitis ex posi il nem.
nentur. Aduersus ea, quae in textra doco citro Arga curruiat aliquae d. Ricultates, 3e argκmenta, ptimo contra definiuinxem 1psius lc re nam eum desilitio per geliu h& dissetetniam rei
debrat as uarι, nullum genus. nulla distere
325쪽
t Ia in eiusmossi definitione apparet, ae ob idia non uidetur esse bona. 2 aT. Seeundo tune inquit, seimus, eum causas cognosti mira, 8e ex causis ad effectus proeeitnus An eli perlecte sciunt, Se in non per causas eognosciti, esi non fini di se ursiui, nec exeognitione elusit si ad effectito cogniti ne Pe edant, sed si in ut vitrumq; eognostantis, arg. Tertio nuri id quod dieitur per demonstrationem nos seire; demonstratio non ostedit mediiim esse rati latri tonelusiotiri, sed loliam pro dit ex causa ac scientia, at non sat est cognoscere musam, sed * illi ira est eausa, ergo per demonstrationem non scimus. a D maraci multae sunt demonstrationes p tissimae,quae ex musis non processuns, ergo videtur diminiita definitior probat ut antem dens, nam de Deo demonstrauilas esse infiis nituna: luia est actin purus, Sc unum atrii buram per aliud.& tamen in ipso Deo non estali luid quod si reausa , ait effectus . - into fi demonstrino semper ex musis, ectenti, sen per ex limioribus nariira eslie, quis ex ignoto ad ignotaus procidit. argo Sexto non videtur esse ulla propositio immediata, ergo non bene per i nediata proposinonem defiait princi prum,probatur an inteoedens, si enim aliqua ellar, maxinis ea in
qtra deisiicio suo definito praetieatur, sed haec non est,eum possit demonstrari per alia. definitionem, finalem enim per tetralem Minon stramus, di e contra.
arg- Septimo assessis praemissat si est causa ne-ossari siesuscBelusionis. seu musa trecessaria n6 impellaea produciteri an sibi Nuale, ignis. n. igne aequassi prodacit:ergo aiςEsus Gelusionis eris aequalis.asses ui premissat i .
Octatio illa maxima, propter quos unum
y P quod aietate, de illud aram, est salia,ergo ex
ea nihil probatnr,pitet atriecedens, nsi enim se patiar, ego dea Nint,lo propuet sinitatem, ergo sanitas nugis deambulat: & homo ine aiatur propter uinum. ergo vinum magIsineta Mur, Haee sunt praecipua dubia. tarta prirnu est nota dii in cite puplieiter m. senui, in orn6c5munissime, pro quacumque un. ic nitione, siue clara, sive dubia aue certa, siue ino a. quo nasi quic nuta eo noscimus
Hui ira seeundae seientiae quatuor sunt gra A. νζπA
con.super hoc caput; primas est scientiae ini- hetasio proprie dictae,pro quacuinque elata, de euis' ut densi eognitione tertim contingenti uine iti. cunus.n.scio homine eurrere, dct uideo: sesciet, quae sensu dignoseo: sed ista, lieet euidens sit, proprie tamen non est scientia , mna nec sit per causam,nee res fini stabiles. Secundiu gradus seleniti est proprius pro cognitione rerum, quae plerumque sunt per suam eausatrii ut scimus in hyeme pluuias esse, tonitrua in autumno, licet id aliquando deficiat rae propterea non est eorum petimctiss ins sciencia. LTertius stadus est magis 'optiae scientie ppro eognitioneret si simpliciter necessarid, dum spitii se habent, qualia sunt principia immediata,& per se nota: non in hostetia est per causani,cum illa n6 habeant eausa m. Vitiatu gradus est scientiae propriissimae 'pro cognis ne rei simplicuer necessarie petisana causam ac hoc scire est , quod praeser iam hie eonsideratur,& describitur; quamuis etiam lati indefiniri possimis dieere, pio e gnitione res simpliciter nece ilati aut quae plerunici re est per suam causa m. Est secundo adueriElum ex Aegidio ite, Ia Lesse rationes, per quas scientia perfectare, debeat esse pet eausam, quando talis res in fas habet; priina est ex parte rerum . quae sciatur, eum enim scientia sit persecta cognitio esse ipsa rvin reruui, esse autem rerum a suis eanlis pendeat,& procedat, ob id scietia causas relum cognoseimus, aliter enim esse earum perfectensi cognoseereturr Seeunda est ex parte intellectas, qui sumaeognitionem I. ratio ab ipsis rebus,atres a suis dependent causis, ideo.& intellectus noster in sua perseetae M itione a Musis dependet, de ad Musas coisgnostendas inelitiariit , tertia est ex parte obiecti intellectus, quod est verum ipsum P λωπManscendentale, sed rei ueritas eonsistit in admiratione, di simili trudine ad suas caulas, ergo intellectus hoe uetum persecte non e gnostet nisi ex causis'. En tertio aduertendum hane scientiae Iaca definitionem esse nominis, ut omnes fatenis tui. non tamen adeo est nominis , quin peream ipsam mam rem possitam intelligere,
326쪽
lutio a. liorum aereinitio enIna res haee est, latentia est cogetutio vera Grra, & euidens, in proprin musis
rei genitar cognitio loco generis est, vera,MI exelitisendos errores, certa, ad excivilendam opinionem ,quae est incerta, euiden ,ad exiscludendam fidem,quae eum sit uera,& certa est obseura, ex causis , ad excludendam e onitionem principinturn, quae vera,certa,&euidelis est. non per causam. Haec omnia
in illa definitione Arist. sunt; nam vieirurem v noscere, di per causam , & quod res est , in quo manifestatur veritas, & non est aliter se hibere certitudo, & quod illius Isa, elariistas. & euidentia: Ex his respondetur ad pris iram, non esse in definitumibus nominum genera, & ssime enti- , talis auκm est haec 2efiititior at quia simul explici, rem, tile virtualiter genus habet, Sc disseremiam, vadiximus .
Ad secundum respondetur,& est maxime
Dotanda soli1tio,aliud esse seire,altius per demonstrationein scire. Scire solum clieit hoe,ri rem, di causam rei cognoscunm applicando; at scue per demonstrationern est,non solum retra,& causam gnoscere, sed ita, ut pcognitionem causae ueniamus in eognitione
mus illam esse illi is effectus,& non posse aliter se habere: habet enim hoe eausa, ut ipsiust lignitio persecta simul etiam elaiula Oppis Solutiocationem ad effectum, non ergo opus est ad uerior.elere, euin ipsa cognitione principiori m c 5. prae he lallir,& per hoc soluitiirarguments. Ad lluati una respondetur a mittendo Ad 4 i lias esse demonstrationes a & eiusaioli saepe fiunt in Metaphysica, tamen per eausam nou solum oportet intelligere eausas illas quatuor physi ea , sed rationes, & coneepraucaliouarn obiectivos, qui se habent per m
clurn eausaria ex Pio soluitur argum eiu si
Ad qui tuum Themist. hoe r.e. 4. seit te. Ad s.eπmonstrarionem procedere ex notiorib. tra. The. tura .nec se sui imitere ad mensuram ingeni Inostri, sed rectam tenere natiiraeuiam Rei jeie Ista sententia non uulet tu solistre dubiui. pro soluti P erea di eo se ira per demonstratione prorede Thetini. re ex notiori Is natura,cum ex ea usis proce Soluti dat: similiter processit ex notiori biis nobis . uera ona in Philosophia, in qua causae sunt ignotae
nobis.efiectus vero notiores. non demonstramitinest ectus perealitas,nisi eum eaust notio sunt enim essectus quires sum essectibus: c dam, per se noti,ali I vero Oeclilii Nn per si noe flectus, unde seire per demonstrationem su ris caulas indagamus, per qua indigatas, Seperaddit modiam sciendi, qui est per viscutis nutas alios effectus nobis Oeeultos lem sistra num ua sum de demonstrationem,qui modus est inis naus, & hoc est tralde notata dum: unde sem
- per Et ex noti risus nobis procissimas, uel
quia ipsa sit simul natura, & nobis nota,ut quia aliqua uia prius ea nobis nota seciari Dices, quid, cum pereola Eeffectus trula Dub. eggarnus cauis,PImiteriam, per eausam inda tra sol uingarnu 3c demonstrantiis, uidetur enim in v. tiones. tuis regressus,quod causa nuci sit notior, cli
dagenius causam , tam eo per caulam illum narii ut seiutilem essectum mesto persectius cognoscimus, ante enim experientia aliqua partioculari, non per causam uni rialiter , Mi inmutabiliter illum e roseirnus j proinpterea non est inutilis isse regressus . Pra terra licet abesse inceperimus causam ita dagare , tamen illi inirentet si tantiis acutaein
remus, & illius cognitio multra maiorem
citatem in nobis facit ex ipsinu specula Hi
stumenisi scientsi , ipsat fi ratio scientiae incognitione rei, & causae consistit: & haee est in Angelis. Iieerit 6 per talem modsi nempe disci rrendi, obiisque Angeli habent per se. cte scientias,& sciunt, lieri n6 pereogniti
nEeausatum inessectuum ergnitione deueis nerint sicut nos, nam hie est nam insciendi, non scire, nempe ipsum dis trere:& sie soluitur argiunmtsi lcctum, di nota solutione.
Ad tertium alici in voluerunt particulam eausalem addendam in maiori, & eon eluissione, ut dIcam s. OII ne animal ratio te estri libile, quia est animal rationale,omnis,h nio est animal rationale,ergo omnis homo
est risibilis,quia est animal rationaIe,sed ista opinio non consonM Aristotel. nullus enim in scientiis talium demonstrationum est usus, &talis opinio Vocessit, eo quod de monstrationes pauca habemus potissi inra . an PIibiis experiemur non effl opus tali additione, propterea dieo demonstrationem ostendere caulam, Ac ipsum effectum: ex ipsit
327쪽
moere ponenIemlem tundenotror est effectu, . . utilis cognitio tota ex es tu proue.mit, qua uis ex eo sit ortarunde tres sunt hie cognitrones, pruna in persecta e fi ctias, persi ad secunda eausae ereniuo ne persecta deueniarias,& per hae ad tertia ei in e stiri psella eoenitione regressi sumus.& hoe nota.AM. Ad sextum Relpon. duplicem esse proposti rem inrinediaram,alteram simpliciter, . Quae nuno mado potest demonstrari,irales
suntdignitates,& per se nota itera taliduviis, quae in aliqno geneee demonstrati no potest, licet in alio demonsteriare tales sunt
definitiones, quae per causis assignati tur: nalicEt propositiones earunt per diuersum genus musae demonstren rur, tamen secundum idem gelius non demonstrantur. 7. Ad septimum Respon. semper verum epse magis assentiri praemissis, quam conelu soni i eum conclusio non nis ex praemissis cognoscatur, nam si conclusionem non solum ex praemissis, sed etiam alia via,experiε-tia nempe,aut fide teneremus in agis conclusioni quam praemissis,assentirenius; cum v
r. propter solas praemissas credimus,clarior est assensii praemissarum, cNamuis non POL sit semper distingui iste elaritatis execssus;
nec argumentum conuincit, nam quando
Caula est univora, & eiusdem speciei effecisaequalena producit; at quando est diuersae pecies, non producit ratem,seut sol non let ueti solem: cum igitur cognitio princi inpioitum sit alterius speciei, est enim sine Inedio absque causa. eognitio uero conclus nis per inedium,& caulam, praemissae sina Hlem effectunt non producunt In aequalirare. Α- Ad octauum omissis aliorum sententi Is, ista proposuio,propter quod unxi quodvia . . te,& illud magis, ouadria pliciter est limitan L, dat primo, quando talem praediorum inest eur pr- .uiuue uni propter alierum et unde non va P e a. i let, deambulo propret sanita em , ergo sani unuR tas magis deambulat, non enim trique de U- qi ambulare inest, At ita de elarat Philop. seculm do . ut tale praedicariam suscipiat nisgis . dcxnrnus, aliter enim non valebit, unde n5 se. quitur. Ego sum risibilis; quia homo est risibilis,ergo hc moest Ogistisibilis; nec VaIet Petius est homo proptet patrem litur ergo patre est magis honi r& ita limitat All et tusgertio ut iit in rebus postreiis, nam in ectii iacturus priuatauia non valet. non culm R.
quinu Penns est parim proptri patrem, et
go pater est Inagis pamus i propter Deum non diligo mundum, ergo magis non dili go De tim, ita limitant Doctores Louanimo sericlinito, ut sint diuersa praedica inali tegnon valet,ut video propter oculos, ergo omli magis uident n6 1equinar, nam non aliud
est tridere meum, Sc oculoIum.
At profecto si recti E perpendamas, sub prima lina itatione relINuae elataduntur icinanda enim aliquod praedinarii in inest multis, uni propter alteriam,tune nugis, aut perseetius in est altera: cum igitur eredamus praemiis .& conelusoni, huie autem propter praemissas, magis eredi inus praemissis, Si per hoc soluitur argumentum. Est autem aduertendfieognitionem eonelusionis diei scientiam, praemissatum vero immediatata, & dignitatum intellectum, non tu potentiam signifi-rat, sed ut cognitione quanda taliam principio turn, 8t chimiri significat 6. Ethie.e. 6.attognicio conclusionis simul N praemissa iasapientia, ut dicitur lib. I. mg.m r. p. .ra nimis sapientia in alia significatione etia:ientiam rerum altissimariim significat , qualis Theologia superna tutatis , & Mera. physica intertiaturales,ut dicitur I.Metaph. e. 1.& lixe pro rapitis dispinatione suffciat.
opinionum consulattio , & eorum qui omnino demonstratione tollunt, & eorum qui omnium demonstratior In elle ponunt.
Nonnullis quidem igitur, eo quod
oportet prima scire, non videtur metitia eo: quUMJam uero esse quia
dem, Noum omnium demonstruitiones esse: clusis In neutrum, neque verum, neque necessarium.
mi quidem enim Apponunt no esse Lornnιno stire, A in infinit si existimant
nduci, tanquam non sciretra post cri
ra per propria, quorum non sunt pima: ri cte dicentcie impossibile namque infinita pertransite. Si vero flant , icsent principia hac ignota:c mi
328쪽
mo asito de ipsis non sit, quod dicut paueos rassectere dicere, nGIdssus
in Aue Dium ,si vero non est prima per paveosautem, aut duos. o. ano scire,neme qua ex huesse scire simριμ enim A. existente, exnecessitaῖesit mriteν, neque proprie ,sed exIuppositi hoc autem ip*m c. A. existente eritne,p illasuut . . , 4 c. si itaque A. existente, necesse est S. le autem ipsum quidem scire con- eseratae autem exictente imum A.boc
strabilia necesse est esse. Vno quidem ivtur posito, fioinu 3 Hae ivtur ita dicimus, ct non D, Pam necesse est aliquid esse alterum ,
. circιιlopιe quod impostasse demou nibata primis, ct minimis conrenni, strare, simpliciter planum :β PNdGm auidem Nioxyare. Si ivtur Aoex prioribus oportet dmonstrationem stpratur ex ipso B. Gσhae ex ' imem, notioribus, imp bile enim est uicem. ct ex ipso .sie piadem con- eadem eoeni simul priora, ct poste- tingst ex se inuicem monstrare omnis fiora se . ris alteνo modo, ut alia petita in prima sigDra:quemadmo traquιdem ad nos, alia vero simpliciter , monstratum fuit in M, quae de oli quomodo inductio facit notum. Si Inno: monstratum autem est oe quod
vosse, non esset urique simpliciter scire in atra figuris, aut non stolim us,
δene definitum, std duplex: aut non aut non de accepitis. Qua uero non con-
329쪽
i estientiat fi sermo est, quae in rapite praece Intεtuo A Rist. in hoc rapite euellit duos errores denti definitione nominis definita est. vrali I tst. X L quorunda, procedetes ex bis, qui dixe- xim in foliati hoc voluit signifieate Phil.rat in ultima parte rapitis, nempe P in Pra,& pretinissas stiri,& ratum seientia esse eum Qui pside enim supponunt no esse, c. .
per eas eonclusioni assentiam ir Ex hoe aut incipit in particulari virum qi errore ex- aliqui existimantes nihil sciri,nisi per clem6 plieare: isti enim,qui scietia negibant, scar strationem . asserebant non posse Icientiam gumentabautur,tion letiniis conclusionε, ni
esse. Alia idem arbitrates, esse quidem existi si seianuis praeinissas i sed scire n6 possiniatnabat seientiam, sed circulum esse in derofi piae arissas, ni ira demonstratione,ergo nos ratio ilibus, nempe per non clusionem prae. scitur conclusio nisi demn stratis praemissis. missas, & per praemissa conclusione clem5 Iterum hae praena illa non seiuntur, iii si sei strui, uti unu3i a sit inquit Arist. s. scientiam tur aliae praernillae, perqmri demonstratur . non esse,aut ei relatum fieri, nec est uera, nec hae aura trium perdenIonstrat honesti utitur. necessarium,i.non est uera ista, nec rationes sieq; eoii sequenter procedimus tu in fili t i. aut probationes habet necessarias, I. lini sic nee ad ultimas petilenire est, quae sciantur , exponunt: at melius posse mira clicere, nor eum itersi denion stratione opus sit,ergo n5esti, erestitiuir,l.non necessario sequutuζκ erit scientia posteri is conclusioi, si, nisi tiraeo quod princ pia sciam . ex suppositione,nempe supposito P praemis. Iu subii a Philop. eum quaest . ut sit, pom sae sciantiar: in te uera noti est absoluta scien
b lose potet,da sit,quae stioni, An sit, qui fiat iu Α- tia, cum in processu ita finito non detur vltitist. 3 finita dem 6 strat ne, n odo est pluer, rnli, in quo bene profecto dicunt. nempe man lit,nempe contra priores, qui scientiam, in procellii infinito noli sit ultimum.&Prod 'di demonstratiotieni de medio auferebant, nisi sciantur priora, non icientur posteliora. Respondetqucitionem quid nome signi-
pej si et anteponendam quaestioni, an M,quam Ath aptimurn quidem scire, ct c. νη ' i ilo ntimetic blevium ell, quod fecit Arist. Alij scire esse fatebantair, in eunde error Eς- Phyi .ubi primo quid uacuum, i. quid si- telientes,nihil stiri nisi demori stratione, asis . .. g tificet, postea an sit, disputauit secuε esset firmabant contingere circulum iu demon. Hς. in c. d. vi finiti 'quitate sit: haec est enim post stratione, nempe quod sit Peauinire ad vit Hςi P ponetusa. Haec si ita mihi non placet: lup p nias par illas,& non in infinitu Hilere: haenit. n. definitionem Ilo minis esse eam, quae in ultimae iteriam circulo per priores conclut data est de demonstratione. qilod in est fal- siones demonstrabantur,& sie erat scientia, lum: est. n. defitiuio rei, & pcr nrateria,& et & per demonstrarionem, lectericularem. altera,6 datur per fine,cu pIaeserit m nullibi A - . a. .
alia deni cstrationis di fiuitioi1E liabeamus. Nos autem dimurus neque omarem . a. R esp. Lincon-Resp. hoc raput non esse de neces scientiam. Illicor . sitate hili iri libri,M non pertinet necessario Rerjcit Arist.eεem illoriim errorem, exiis
ad arte errores repellete, est in id de artis per fliniantium, nihil sciri, ni fi demonstratione. sectionei sed hoc dictsi non u1llit diffi liat L ae dicit, non oEm scientia esse per dat 5sit 3. Sola. Alij.et bene, si csitquςlii ut ea lit,aliqua ticilieni, sed esse scientia indemonstrabilein holum. clopoli poni sed per acc3ὸens, ueinpe cu du- ac si diceret, On oia quae stimus, per dem6bia, an lit res ori situr, ex ipla defitiatione rei, strationem scin tu, sed peruenimus Haliciua ut aecidit in piae lenta, na isti austrebaut dein prima, q scimus.quidem sed non alia deni Inoii stratione, Propterea clinia ex praemissis stratione;& hoc patet. nana indiseursibus efinotioribus deberet procedere.& mihi respon clusionem cognoscimus,praemissis cognitiis siciliis cloe rana placet, licet hoc dubiu alielisi sed dantur prAEn illae.& prinei pia,quae pro 4. Inla uideaturabitistituto ipso Arist.naui hie laon sus imine stata sunt, nec demonstrari let. auctui. de dentonstratione vrtractari, sed de scien- ut patet de dignitatibus, te multis alijs Epolia,si isti aufetebant de medio, quamuis cI sitionibus, ergo ratiu cognitio,& scietia erit. didenni non esse scientii sine demonstratio & non Per den Onstrationem ulla in aliam . . Er
330쪽
Go em Repetii stram in hoc sententiam, diems, pileent hoe si e .dieinius, id est de hoe nos iis se uti.
plericla ui . nee solii in ella scientiam, sed esse auod4ratini clain principium scietitiae, quo Ieri rivos cinrbdoc gnoi simius: sensus horiam, vel itim secum ii in plerosque Latinos est, tale claraus Mnhabitum, di Piitioilem in nobis ipsoriam principioriun . & digia itatum cinae cogi micuntur ex sola terminor uti apprehensione, in que ulla demolistratiotae: atque latcs di-fnitates vocalitur prilicipiunt scientiae. Pluisop. per lioe linei pium intelligit Deum,do PM. citius lumine intellectus itoster illustratina
cognoscit termitios, idest intelligentias, quaesiui ultima iri cognitione. At rnelius mihi videtur locum intelligere Themistius, Dipet priticip si intelligit intellectum nostra,
quo O per terminos, subiectum, & praedicatum prodo Tru positionunt,ut sit sensus, non solum est scie. que ica tia,scilest intentatus, & potentia, priιicipiu us auis scietitiae, quo solo intellectu alast I dem 6MA UI . tione qui d extrem significetu, Intelligim ec ea tali sola apprehensione tales proposiia tiones scimus abique ullo alio diicurlu . , Norat. Nota tamen ex Assierio tracti 2.c quε' admod iam victi ira suiu in duplici disserenis
Ia,quae salN,quae non proprio luini ne vide tur, scis externo ii cligent,sicut colores corpollum opacorum, qui non nili solis livesne, ut at Legius uminosi extrinseci via entura quaedam vero alia pro prici lumine videnis
viri sicut luminosa ipsa , dc aliqui vermes 8c
lapides i ua propositiones sunt dupliees ,
quaedam quae non statim eo noscuntur veis
praedicatum sit , apprehendatur 1 si eut inulistae propositiones, quae probatione indiget quaed1m uero lunt, quae statim si iniit,atque subiectum , Ac praedicatum appretieaulimus . eas abique ullo alio dis su cognoiciis
nilu,q les sunt dignitates,& haec dicuntur proposition s per se no , Zc scientiarum principia, de de his loquitur Arist . clum di.cit, intellecta solo apprehendente terminos Duplo cognosci: In primum enim, quid toturno proposi . quus pars significet apprehenium est, statim tio per totum maiusesse parta dignoscitur. se nota S. Thom. distinguit duplaeem propoλkesidia tionem per se notam t existi uult eni in dilem
ram: Est autem *Iae a trilindiectata quae ea
I cI medio, quo detvonstretur, Ae termini illure sunt omnibus noti, ut omne totum est maius parte,& similes, dc tias uocat per se notas secundum naturam,& scdm nos: quaeda ro sitiat quidem ina inediatae, non in resillae sent omnibiis notae, si cita propositiones, in quibus desistitiones de definitis, seu palliones ite suri proximis causis praedicantur, Schae diei intur per se notae seriariis una naturam tandum, utraque tamen propositio est per se
nota, Sc de his est sernio in praesenti . Mihi imagis uidetur Aristotelo sensisse de
principiis per se notis sectandum nos, de nata tam in praesemi textu, ut Graeci, exponunt sua ut non omnis immediata sit per se nota, senteni in inrinediatet aliquς, ne rupe multae
demonstration uni propositiones , quς in.
litet Oire colliguntur,ut locet 2. Post zr.eapa , ultimo, Sc dicinitur principia late litiarun , urdici.ur I Metaph. e. l quae ta1nen non peL se ex ipsis terminis cognoscimuI.
turn non posse fiet in demonstrationibus 1 ter o . prunun est , ex eo, quod demonstratio en n5 esse Prioribus,¬iori,is proeedit: si alitem eireulsi
esset circulos, sequeretur, qu/d idem esset I deni5pritu ,εc posternis, noti ira, & ignotitis, quod strado . fieri non potest: de patet, nam praemisset Ma
sunt priores,dc notiores conclusione , si it ru m per conclusionen eaiuleni praemissas demonstras, ergo iam conelusioerit priora de notior, cum facta sit praemula demonstrationis r erunt igitur praemissae notiores,dsignotiores, priores, de posteriores illa eo elusiviter Quod si escas, non est absurdum fieri enim potest ut aliquid sit prius nat ra . Et notius, in posterIus, de ignoti nobis, qεfit in ivductione, Mn singulat a nobis Atiora,& priora sunt, per quae probamus uni uersale,s noti est, dc prius natur a. Adurasus hoc instat Arist.nxtis si ita circulo proce
dimus ex notioribus soluin nobis, Ian est demonstratio, nec facit scietiam: uer . nisdemonstratio ex notio rimas natura proce
git, eli l si isti,qui cireulmenion stratri , t iam asseriau ia regressa Procedere ad pro tunda