Herodoti Historiarum libri 9. curavit Henr. Rudolph Dietsch

121쪽

HERODO ΤΙ θαμά οἱ τῶν τις ἱρῶν ωπων των λευκῶν υπὸ Θριος ἐσβὰς ἐς τον ποταμὸν διαβαίνειν ἐπειρῆτο, o δέ μιν συμφήσας υποβρύχιον οἰχώκεε φέρων. κάρτα τε δη ἐχαλέπαινε τω ποταμῶ ὁ Κυρος τομο ὐβρίσαντι, καί οἱ ἐπηπείλησε ουτω δη μιν ἀσθενέα ποιήσειν, ἄστε τοs λοιποs καὶ γυναῖκας μιν ευπετέως τὸ γόνυ ου βρεχο σας διαβήσεσθαι. μετὰ δὲ την απειλην μετεὶς την ἐπὶ

Βαβυλῶνα στράτευσιν διαίρεε την στρατιην δίχα, διελώνδε κατέτεινε σχοινοτενέας υποδέξας διώρυχας ὀγδώκοντα καὶ εκατὸν παρ' ἐκάτερον τὰ χεῖλος τοs Γυνδεω τετραμμένας πάντα τρόπον, διατάξας δε τον στρατὸν ὀρυσσειν εκελευε. οἷα δε ὁμίλου πολλοs ἐργαζομένουλετο μεν τὰ ἔργον, δμως μέντοι την θερείην πῆσαν 190 αυτοs ταυτη διέτριψαν ἐργαζόμενοι. Σὸς δε τον Γύνδην ποταμὸν ἐτίσατο κῶρος ἐς τριηκοσίας καὶ εξηκοντα διώρυχάς μιν διαλαβὼν, καὶ τὸ δεύτερον ἐαρ υπέλαμπε, ουτω δη ῆλαυνε ἐπὶ την Βαβυλῶνα. οἱ δὲ Βαβυλώνιοι ἐκστρατευσάμενοι ἔμενον αυτόν. ἐπεὶ δὲ ἐγένετο ἐλαύνων ἀγχοὐ τῆς πόλιος, συνέβαλόν τε οἱ Βαβυλώνιοι καὶ ἐσσωθέντες τῆ μάχη κατειλήθησαν ἐς τὰ ἄστυ. οἷα

ἐξεπιστάμενοι ἔτι πρότερον τον υρον οὐκ ἀτρεμίζοντα, ἀλλ' ορέοντες αυτὸν παντὶ ἔθνεῖομοίως ἐπιχειρέον-κα, προεσάξαντο σιτία ἐτέων κάρτα πολλῶν. ἐνθαλαούτοι μὲν λόγον εἶχον τῆς πολιορκίης ουδένα, Mρος δὲ, ἀπορίησι ἐνείχετο ἄτε χρόνου τε ἐγγινομένου συχνοs,

IsI ανωτέρω τε Ουδὲν τῶν πρηγμάτων προκοπτομένων. ατεδη ῶν ἄλλος οἱ ἀπορέοντι υπεθήκατο, εἴτε καὶ αυτὸς ἔμαθε τὀ ποιητέον οἱ ἡν, ἐποίεε δὴ τοιόνδε ' τάξας την στρατιὴν ἄπασαν ἐξ ἐμβολῆς του ποταμοs, τῆ ἐς την πόλιν ἐσβάλλει, καὶ μισθε αυτις τῆς πόλιος τάξας ετ ρους, τῆ ἐξίει ἐκ τῆς πόλιος ὁ ποταμὸς, προεῖπε τῶ στρατῶ, ἄταν διαβατὸν τὸ ρέεθρον ἐδωνται γενόμενον,

122쪽

LIB. I. CAP. 189 - 192.

ἐσιέναι ταυτη ἐς την πόλιν. ουτω τε δη τάξας και κατὰ ταsτα παραινέσας ἀπήλαυνε αυτὸς σῶν τῶ ἀχρηIω του στρατοs. ἀπικόμενος δὲ ἐπι την λίμνην, τά περ η των Βαβυλωνίων βασίλεια ἐποίησε κατά τε τον ποταμὸν καὶ κατὰ την λίμνην, ἐποίεε και ὁ ρος ἔτερα τοιαμα τῖν γὰρ ποτα ν διώρυχι ἐσαγαγὼν ἐς την λίμνην ἐουσαν ἔλος, το αρχαῖον ρέεθρον διαβατον εἶναι ἐποίησε, υπονοστήσαντος τos ποταμοs. γενομένου δὲ τούτου τοιουτου, οἱ Πέρσαι, α περ ἐτετάχατο ἐπ αυτῶ τουτωκατὰ τὰ ρέεθρον του φρητεω, ποταμοs υπονενοστηκότος ἀνδρὶ ώς ἐς μέσον μηρὸν μάλιστα κη, καπα τοsτο ἐσηισαν ἐς την Βαβυλῶνα. εἰ μέν νυν προεπυθοντο ηἔμαθον οἱ Βαβυλώνιοι τὸ ἐκ τοs Κυρου ποιευμενον, οἱ δ' αν περιιδόντες τους Πέρσας ἐσελθειν ἐς την κόλιν διέφθ/ιραν κάκιστα ' κατακληῖσαντες γὰρ ἀν πάσας τὰς ἐς του ποταμόν πυλίδας ἐχουσας καὶ αυτοὶ ἐπὶ τὰς αἱμασιὰς ἀναβάντες τὰς παρὰ τὰ χείλεα τοὐ ποταμos ἐληλαμένας, ἔλαβον ἄν σφεας - ἐν κυρτη. νsν δὲ ἐξ απρο

δοκητου σφι παρέστησαν οἱ Πέρσαι. υ δε μεγάθεος τῆς πόλιος, ῶς λέγεται υπὰ των ταυτη οἰκημένων, των περὶ τὰ ἔσχατα τῆς πόλιος εαλωκότων τους τὸ μέσον οἰκέοντας των Βαβυλωνίων Ου μανθανειν έαλωκότας, αλλὰ, τυχεῖν γάρ σφι ἐοsσαν ὁρτὴν, χορευειν τε το τον τον χρόνον καὶ ἐν ευπαθείησι εἶναι, ες ο δη καὶ τὰ κάρτα ἐπυθοντο. καὶ Βαβυλὼν μὲν ουτω τότε πρῶτον ἀραίρητο. ν δὲ δυναμιν τῶν Βαβυλωνίων πολλοῖσι μὲν καὶ 192

ἄλλοισι δηλώσω, ἴση τις ἐστὶ, ἐν δὲ δη καὶ τῶδε. βασιλέῖ τῶ μεγάλω ἐς τροφὴν αυτοs τε καὶ τῆς στρατιῆς διαραίρηται, πάρεξ τοs φόρου, γη πῆσα, ὀσης ἄρχει. δυώδεκα ἄν μηνῶν ἐόντων ἐς τὸν ἐνιαυτὀν τους τέσσερας μῆνας τρέφει μιν ἡ Βαβυλωνίη χώρη, τους δὲ Οκτω

123쪽

συρίη χώρη τη δυνάμι τῆς αλλης Ἀσίης. καὶ ἡ αρχὴ τῆς

χώρης ταυτης, την οἱ Πέρσαι σατραπηχν καλέουσι, ἐστὶ ἀπασέων των ἀρχέων πολλόν τι κρατίστη, ὁκου Πιτανταίχμη τῶ Ἀρταβάζου ἐκ βασιλέος ἔχοντι τον νομὸν τουτον αργυρίου μὲν προ- ἐκάστης ἡμερης ἀρτάβη μεστὴ ἡ δὲ ἀρτάβη μετρον ἐὸν Περσικὸν χωρέει μεδίμνου --τικοs πλέον χοίνιξι τρισὶ Ἀττικῆα , 7πποι δε οἱ αὐτosῆσαν ἰδίη, πάρεξ των πολεμιστηρίων, οἱ μεν ἀναβαίνοντες τὰς θηλέας οκτακόσιοι, αἱ δὲ βαινόμεναι ἐξακι χίλιαι καὶ μυριαι ' ανέβαινε γὰρ ἔκαστος των ἐρσένων τούτων εἴκοσι ἶππους. κυνῶν δὲ γνδικῶν τοσολο δη τι πλῆθος ἐτρέφετο, ωστε τέσσερες των ἐν τῶ πεδίφ κ μαι μεγάλαι τῶν ἄλλων ἐουσαι ἀτελέες τοῖσι κυσὶ προσμτετάχατο σιτία παρέχειν. τοιαμα μὲν τῶ ἄρχοντι τῆς

193 Βαβυλῶνος υπῆρχε ἐόντα. N δὲ γη τῶν Ασσυρίων Γεται μὲν ὀλίγω, καὶ το ἐκτρέφον την ἐίων του σίτου ἐστὶ

τομο. ἀρδόμενον μέντοι ἐκ τοs ποταμοs ἁδρυνεταί τε τὸ λήων καὶ παραγίνεται ὁ σῖτος, ου, κατά περ ἐν Αἰγύπτω, αυτοs ms ποταμοs ἀναβαίνοντος ἐς τὰς ἀρου-

ρας , ἀλλα χερσί τε καὶ κηλωνηῖοισι ἀρδόμενος. ἡ γὰρ Βαβυλωνίη χώρη πῆσα, κατά περ ἡ Αἰγυπτίη, κατατέτμηται ἐς διώρυχας καὶ ἡ μεγίστη τῶν διωρυχων ἐστὶ νηυσιπέρητος, προς φιον τετραμμένη τον χειμερινὸν, ἐσέχει δὲ ἐς ἄλλον ποταμὸν ἐκ τοs Εὐφρήτεω, ἐς τον Πγριν, παρ' μ ωνος πόλις οἴκητο. ἔστι δὲ χωρέων αυτη ἀπασέων μακρῶ ἀρίστη τῶν ημεῖς ἴδμεν ήμητρος καρπὸν ἐκφέρειν. τὰ γὰρ δὴ ἄλλα δένδρεα ουδὲ πειρῆταιαρχὴν φέρειν, οὐτε συκέην οἴτε ἄμπελον Οἴτε ἐλαίην.τον δὲ τῆς Λήμητρος καρπὸν ἀδε ἀγαθὴ ἐκφέρειν ἐστὶ, ῶστε ἐπὶ διηκόσια μὲν τὸ παράπαν ἀποδιδοῖ, ἐπεὰν δὲ ἄριστα αυτὴ εωυτῆς ἐνείκη, ἐπὶ τριηκόσια ἐκφέρει. τὰ

124쪽

φύλλα αυτόθι τῶν τε πυρῶν καὶ των κριθέων τοπλάτος γίνεται, τεσσέρων ευπετέως δακτυλων. ἐκ δὲ

κέγχρου καὶ σησάμου οσον τι δενδρον μέγαθος γίνεται, ἐξεπιστάμενος μνήμην ου ποιήσομαι, ευ εἰδὼς, ἔτι τοῖσι μη ἀπιγμένοισι ἐς την Βαβυλωνίην χώρην καὶ τὰ εἰργμενα καρπῶν ἐχόμενα ἐς ἀπιστίην πολλην ἀπῖκται. χρέονται δὲ Ουδὲν ἐλαίω, ἀλλ' ἐκ τῶν σησάμων ποιεsνται. λἰσι δέ σφι φοίνικες πεφυκότες ἀνὰ παν τὸ πεδίον, οἱ

πλεsνες αυτῶν καρποφόροι, ἐκ τῶν και σιτία και οἶνον καὶ μέλι ποιε ται ' τοὐς συκείων τρόπον θεραπεύουσι

τά τε ἄλλα, καὶ φοινίκων, τοὐς ἔρσενας Ελληνες καλέουσι, τούτων τον καρπὸν περιδέουσι τῆσι βαλανηφόροισι τῶν φοινίκων, ῖνα πεπαίνη τέ σφι ὁ φην την βάλανον ἐσδυνων καὶ μη απορρέη ὁ καρπὸς μJ του φοινικος ' φηνας γὰρ δη φορέουσι ἐν τῶ καρπῶ οἱ ἔρσενες, κατά περ δη οἱ ἔλυνθοι. N δε απάντων θῶκυμα μέγι- 194στόν μοί ἐστι τῶν ταύτη μετά γε αυτὴν την πόλιν, ἔρχομαι φράσων. τὰ πλοῖα αὐτοῖσί ἐστι τὰ κατὰ τον πωταμὰν πορευόμενα ἐς την Βαβυλῶνα ἐόντα κυκλοτερέα πάντα σκύτινα ' ἐπεὰν γὰρ ἐν τοῖσι 'Αρμενίοισι τοῖσι κατύπερθε ωσσυρίων οἰκημένοισι νομέας ἰτέης ταμό- μενοι ποιήσωνται, περιτείνουσι τούτοισι διφθέρας στε- γαστρίδας ἔξωθεν ἐδάφεος τρόπον, ουτε πρύμνην ἀποκρίνοντες οἴτε πρωρην συνάγοντες, ἀλλ' ἀσπίδος τρόπον κυκλοτερέα ποιήσαντες καὶ καλάμης πλήσαντες παν τὸ πλοῖον τosτο ἀπιεῖσι κατὰ τον ποταμὸν φέρεσθαι, φοροτίων πλήσαντες ' μάλιστα δὲ βίκους φοινικηχυ κατάγουσι οἴνου πλέους. . ἐθύνεται δὲ υπό τε δύο πλήκτρων

καὶ δύο ἀνδρῶν ωθῶν ἔστεώτων, καὶ ὁ μὲν ἔσω ἔλκει τὸ πλῆκτρον, ὁ δὲ ἔξω μέει. ποιέεται δὲ καὶ κάρτα μεγάλα ταυτα τὰ πλοῖα καὶ ἐλάσσω ' τὰ δε μέγιστα αυτῶν καὶ πεντακισχιλίων ταλάντων γόμον ἔχει. ἐν λάστω δὲ

125쪽

ΗΕR0D ΟΤΙ πλοίω ονος ζωὸς ἔνεστι, ἐν δὲ τοῖσι μέζοσι πλευ-ς. ἐπεὰν ων απίκωνται πλώοντες ἐς την Βαβυλῶνα καὶ διαθέωνται τον φόρτον, νομεας μὲν του πλοίου καὶ τ καλάμην πῆσαν απ' ων ἐκήρυξαν, τὰς δε διφθέρας ἐπι- σάξαντες ἐπὶ τους ἔνους απελαυνουσι ἐς τους Ἀρμενίους. ἀνὰ τον ποταμὸν γὰρ δη ουκ οἱά τέ ἐστι πλώειν Ουδενὶ τρόπω υπὸ τάχεος του ποταμου ' διὰ γὰρ ταsτα καὶ Ουου ἐκ ξυλων ποιευνται τὰ πλοῖα, ἀλλ' ἐκ διφθερέων. ἐπεὰν δὲ τους μους ἐλαυνοντες ἀπίκωνται ὀπίσω ἐς τους Ῥρμενίους, ἄλλα τρόπω τῶ αυτῶ ποιευνται πλοῖα. τὰ μὲν 195 δη πλοῖα αυτοῖσί ἐστι τοιαυτα, ἐσθῆτι δὲ τοιῆδε χρέονται, κιθῶνι ποδηνεκέῖ λινέω ' καὶ ἐπὶ τουτον ἄλλον εἰρίνεον κιθῶνα ἐπενδυνει καὶ χλανίδιον λευκὀν περιβαλλόμενος, υπο ματα ἔχων ἐπιχώρια, παραπλήσια τισι Βοιωτίησι ἐμβάσι. κομῶντες δὲ τὰς κεφαλὰς μίτρησιαναδέονται, μεμυρισμένοι παν το σῶμα. σφρηγῖδα δὲ ἔκαστος ἔχει καὶ σκῆπτρον χειροποίητον ' ἐπ' ἐκάστω δὲ σκήπτρω ἔπεστι πεποιημένον η μῆλον η ρόδον η κρίνονη αἰετὸς η ἄλλο τι ' ἄνευ γὰρ ἐπισήμου Ου σφι νόμος ἐστὶ ἔχειν σκῆπτρον. αυτη μὲν δη σφι ἄρτισις περὶ το196 σῶμα ἐστι, νόμοι δὲ αυτοῖσι ωδε κατεστέασι ' ὁ μεν σωφώτατος ὁδε κατὰ γνώμην την ἡμετέρην, τῶ καὶ Ἱλλυριῶν 'μετοὐς πυνθάνομαι χρῆσθαι. κατὰ κώμας ἐκάστας ἄπαξ του ἔτεος έκάστου ἐποιέετο τάδε. ώς ἀν αἱ παρθένοι γινοίατο γάμων ώραῖαι, ταυτας ὁκως συναγάγοιεν πάσας, ἐς δν χωρίον ἐσάγεσκον ἀλέας, πέριξ δὲ αυτὰς ἴστατο ἔμιλος ἀνδρῶν. ἀνιστὰς δὲ κατὰ μίαν

λάστην κῆρυξ πωλέεσκε, πρῶτα μὲν την ευειδεστάτην ἐκ πασέων, μετὰ δὲ, ὁκως αυτη ευροsσα πολλὸν χρυσίον πρηθείη, ἄλλην ανεκήρυσσε, ἡ μετ' ἐκείνην ἔσκε ευειδεστάτη. ἐπωλέοντο δὲ ἐπὶ σ-οικήσι. ὁσοι μὲν δὴ ἔσκον εὐδαίμονες τῶν Βαβυλωνίων ἐπίγαμοι, υπερ

126쪽

LIB. I. C A P. 194 - 198.

βάλλοντες ἀλλήλους ἐξωνέοντο τὰς καλλιστευούσας, ὁσοι δὲ του δημου ἔσκον ἐπίγαμοι, Ουτοι δὲ εἴδεος μὲν ουδὲν ἐδέοντο χρηστου, οἱ δ' αν χρηματά τε καὶ αἰσχίονας παρθένους ἐλάμβανον. ῶς γὰρ δη διεξέλθοι ὁ κῆρυξ πωλέων

τὰς ευειδεστάτας των παρθένων, ἀνωνο αν την ἀμορφεστάτην η εἴ τις αυτέων ἔμπηρος ήν, καὶ ταυτην ἀν κήρυσσε, οστις ἐθέλοι ἐλάχιστον χρυσων λαβων συνοκέειν αυτη, ἐς δ τω τὸ ἐλάχιστον υπισταμένω προσεκμετο ' τὸ δε ει χρυσίον ἐγίνετο απὸ των ευειδέων παρθένων, καὶ οὐτω αἱ ευμορφοι τὰς ἀμόρφους καὶ ἐμπήρους ἐξεδίδοσαν. ἐκδουναι δε την μυτου θυγατέρα, λεω βουλοιτο ἔκαστος, ουκ ἐξην, ουδὲ ἄνευ ἐγγυητέω ἀπαγαγέσθαι την παρθένον πριάμενον, ἀλλ' ἐγγυητὰς χρην καταστήσαντα η μην συνοικήσειν αυτ, ουτω ἀπάγεσθαι ' εἰ δε μη συμφεροίατο, ἀποφέρειν τὸ

χρυσίον ἐκδετο νόμος. ἐξην δὲ καὶ ἐξ ἄλλης ἐλθόντα κώμης τον βουλόμενον ἀνέεσθαι. ὁ μέν νυν κάλλιστος νόμος ουτός σφι ην, ου μέντοι νυν γε διετέλεσε ἐὼν, ἄλλο δέ τι ἐξευρήκασι νεωστὶ γενέσθαι, λα μη ἀδικοῖεν αυτὰς μηδ' ἐς ἐτέρην πόλιν ἄγωνται. ἐπεί τε γὰρ ἀλόντες

ἐκακώθησαν καὶ οἰκοφθορήθησαν, πας τις του δημου βίου σπανίζων καταπορνευει τὰ θήλεα τέκνα. Θεύτερος 197σοφίρ οδε ἄλλος σφι νόμος κατέστηκε. τοὐς κάμνοντας ἐς την ἀγορὴν ἐκφορέουσι ' ου γὰρ δη χρέονται --τροῖσι ' προσιόντες δν προς τον κάμνοντα συμβουλευ- ουσι περὶ της νούσου, εἴ τις καὶ αυτὸς τμουτο ἔπαθε ὁκοῖον ἔχει ὁ κάμνων η ἄλλον εἶδε παθόντα ' ταλαπροσιόντες συμβουλεύουσι καὶ παραινέουσι, ἄσσα αυ-

τὸς ποιησας ἐξέφυγε ὁμοίην νοsσον η ἄλλον εἶδε ἐκφυγόντα. σιγῆ δὲ παρεξελθεῖν τον κάμνοντα ου σφι ἔξεστι, πρὶν ἀν ἐπείρηται, ῆντινα νο6σον ἔχει. Tαφαὶ δέ σφι 198 ἐν μέλιτι, θρῆνοι δὲ παραπλήσιοι τοῖσι ἐν ΑἰγυπτF.

127쪽

106 HERODOTI ὁσάκις δ' αν μιχθῆ γυναικὶ τῆ ἐωυτos ἀνηρ Βαβυλωνιος, περὶ θυμίημα καταγιζόμενον ῖζει, ἐτέρωθι δὲ ἡ- γυνη τώυτὰ τολο ποιέει. ορθρου δὲ γενομένου λουνται καὶ ἀμφότεροι ' ἄγγεος γὰρ ουδενις ἄψονται, πρὶν αν199 λούσωνται. ταὐτὰ δὲ ταsτα καὶ Ῥράβιοι ποιεῶσι. Uδε δη αἴσχιστος των νόμων ἐστὶ τοῖσι Βαβυλωνίοισι οδε. δεῖ πῆσαν γυναῖκα ἐπιχωρίην ἱζομένην ἐς ἱρὸν

Ἀφροδίτης ἄπαξ εν ωρ μαθηναι ἀνδρὶ ξείνω. πόλλαὶ

δε και Ουκ ἀξιεύμεναι ἀναμίσγεσθαι τῆσι ἄλλησι, οἷα πλούτω υπερφρονέουσαι, ἐπὶ ζευγέων ἐν καμάρησι ἐλάσασαι προς τὸ ἱρὸν ἔστῆσι, θεραπηχ δε σφι ὁπισθε επεται πολλη. αἱ δὲ πλεsνες ποιεsσι ἄδε' ἐν τεμένεῖ Αφροδίτης κατέαται στέφανον περὶ τῆσι κεφαλῆσι ἔχουσαι θώμιγγος πολλαὶ γυναῖκες. αἱ μεν γὰρ προσέρχονται, αἱ δὲ απέρχονται. σχοινοτενέες διέξοδοι πάντα τρόπον ὁσαιῶν ἔχουσι διὰ των γυναικῶν, δι' ων οἱ ξελωοι διεξιόντες ἐκλέγονται. ἔνθα ἐπεὰν ῖζηται γυνη, ου πρότερον απαλλάσσεται ἐς τὰ οἰκία, η τίς οἱ ξείνων ἀργυριον ἐμβαλὼν ἐς τὰ γούνατα μιχθη ἔξω τοs isos. ἐμβαλόντα δὲ δει εἰπεω τοσόνδε Eπικαλέω τοι την θεὸν Μυλιττα. Μυλιττα δὲ καλέουσι την Ἀφροδίτην Ἀσσύριοι. τὸ δὲ ἀργύριον μέγαθός ἐστι ὁσονῶν ου γὰρ μη ἀπώσηται Ου γάρ οἱ θέμις ἐστί γίνεται γὰρ ωὀντosτο τὸ ἀργυριον. τω δὲ πρώτω ἐμβαλόντι επεται, ουδὲ ἀποδοκιμα ουδένα. ἐπεὰν δὲ μιχθῆ, ἀποσιωσαμένη τηθεω ἀπαλλάσσεται ἐς τὰ οἰκία, και τἀπὸ τούτου Ουκουτω μέγα τί οἱ δώσεις, ῶς μιν λάμψεαι. ὁσαι μέν νυν εἴδεός τε ἐπαμμέναι εἰσὶ καὶ μεγάθεος, ταχῶ απαλλά σονται, ὁσαι δὲ ἄμορφοι αυτέων εἰσὶ, χρόνον πολλὸν προσμένουσι ου δυνάμεναι τον νόμον ἐκπλησαι ' και γὰρ τριέτεα καὶ τετραέτεα μετεξέτεραι χρόνον μένουσι. μια-χη δὲ καὶ τῆς Κύπρου ἐστὶ παραπλήσιος τουτω νόμος.

128쪽

L. IB. I. c A P. 198 - 202.

μμοι μὲν δη τοῖσι Βαβυλωνίοισι οὐτοι κατεστέασι, 200 εἰσὶ δὲ αυτῶν πατριαὶ τρεῖς, άῖ ουδὲν αλλο σιτέονται εἰ μη ἰχθυς μοsνον, τους ἐπεί τε αν θηρεύσαντες αὐήνωσι προς ηλιον, ποιεsσι τάδε ' ἐσβάλλουσι ἐς ὁλμον καὶ λεη- ναντες υπέροισι σῶσι διὰ σινδόνος ' καὶ λ μεν ἀν βουληται αυτῶν, ἄτε μάζαν μαξάμενος ἔχει, ὁ δὲ ἄρτου τρόπον ὀπτησας. Mς δὲ τῶ Κύρω καὶ τοsτο το ἔθνος κατέργαστο, ἐπε- 201θύμησε Μασσαγέτας υπ έωυτῶ ποιήσασθαι. το δε ἔθνος τουτο καὶ μέγα λέγεται εἶναι και ἄλκιμον, οἰκημένον δὲ προς ηῶ τε καὶ ηλίου ἀνατολὰς, πέρην τos 'Aράξεω ποταμos, ἀντίον δὲ υ δόνων ανδρῶν. εἰσὶ δε ἀτινες καὶ Σκυθικὸν λέγουσι τομο τὀ ἔθνος εἶναι. V δε ωρά- 202ξης λέγεται καὶ μέζων κα ὶ ἐλάσσων ειναι τos στρου. σους δ' ἐν αυτῶ Λέσβω μεγάθεα παραπλησίας συχνάς φασι εἶναι, ἐν δε αλησι ἀνθρώπους, οῖ σιτέονται μὲν ἐίως τὸ θέρος ὀρύσσοντεο παντοίας, καρποὐς δὲ απόδενδρέων ἐξευρημένους σφι ἐς φορβην κατατίθεσθαιωραίους, καὶ τούτους σιτέεσθαι την χειμερινην ' ἄλλα δέ σφι ἐξευρῆσθαι δένδρεα καρποὐς τοιούσδε τινὰς φοροντα, τοὐς, ἐπεί τε δν ἐς τἀυτὸ συνέλθωσι κατὰ Γλας καὶ πsρ ἀνακαύσωνται, κύκλω περιιζομένους ἐπιβάλλειν ἐπὶ τὸ κsρ, ὀσφραινομένους δε καταγιζομένου τοs κα ποῶ του ἐπιβαλλομένου μεθύσκεσθαι τη ὀδμv, κατά περ Ἐλληνας τῶ οἴνω, πλεμος δε ἐπιβαλλομένου τοs κα

ποῶ μῆλλον μεθύσκεσθαι, ἐς ὁ ἐς ἔρχησίν τε ἀνίστασθαι καὶ ἐς ἀοιδην ἀπικνέεσθαι. τούτων μὲν αὐτη λέγε ται δίαιτα εἶναι. ὁ δὲ Ἀράξης ποταμὸς ἐδει μεν ἐκ Ματιηνῶν, ὁθεν περ ὁ Γύνδης, τον ἐς τὰς διώρυχας τὰς ἐξηκοντά τε καὶ τριηκοσίας διέλαβε ὁ ρος, στόμασι δὲ ἐξερεύγεται τεσσεράκοντα, τῶν τὰ πάντα πλην ἐνὸς ἐς ἔλεά τε καὶ τενάγεα ἐκδιδοῖ, ἐν τοῖσι ανθρώπους

129쪽

HERODOTI κατοικῆσθαι λέγουσι ἰχθsς ώμους σιτεομένους, ἐσθῆτι δὲ νομίζοντας χρῆσθαι φωκέων δέρμασι. τὀ δὲ ἔν των στοματων του Ἀράξεω ἐέει διὰ καθαρου ἐς την Κασπίην θάλασσαν. η δε Κασπίη θάλασσά ἐστι ἐπ' ἐωυτῆς, οὐ συμμίσγουσα τη ετέρη θαλάσση. την μὲν γὰρ Ἐλληνες ναυτίλλονται πῆσαν, καὶ η ἔξω στηλέων θάλασσα η Ἀτλαν-203 τὶς καλεομένη καὶ η μυθρὴ μία τυγχάνει ἐοsσα. Nδε Κασπίη ἐστὶ λερη ἐπ έωυτῆς, ἐυμα μῆκος μεν πλόου εἰρεσίη χρεομενω πεντεκαίδεκα ἡμερέων, ευρος δε, τὴευρυτάτη ἐστὶ αυ- ωυτῆς, οκτὼ ἡμερέων. καὶ τὰ μὲν προς την ἐσπέρην φέροντα τῆς θαλάσσης ταυτης ὁ Καλκασος παρατείνει, ἐων ουρέων καὶ πλήθεῖ μέγιστον καὶ μεγάθεῖ υψηλότατον. εθνεα δὲ ανθρώπων πολλὰ καὶ παντοῖα ἐν μυτω ἔχει ὁ Καύκασος, τὰ πολλὰ πάaαααπ' υλης ἀγρίης ζώοντα. ἐω τοῖσι καὶ δένδρεα φύλλα τοιῆσδε ἰδέης παρεχόμενα εἶναι λέγεται, τὰ τρίβοντας τε καὶ παραμωγοντας υδωρ ζφα ἐωυτοῖσι ἐς την ἐσθῆτα ἐγγράφειν ' τὰ δὲ ζῶα ουκ ἐκπλυνεσθαι, αλλὰ συγκαταγηράσκειν τῶ ἄλλω εἰρίω κατά περ ἐνυφανθέντα αρχήν.

ε μῖξιν τε τούτων των ανθρώπων εἶναι ἐμφανέα κατάπερ τοῖσι προβάτοισι

204 N μεν δὴ προς έσπέρην τῆς θαλάσσης ταύτης τῆς Κασπίης καλεομένης ὁ Καύκασος ἀπέργει, τὰ δὲ προς

ήῶ τε καὶ φιον ἀνατέλλοντα πεδίον ἐκδέκεται πλῆθος ἄπειρον ἐς ἄποψιν. του ἄν δὴ πεδίου του μεγάλου ουκἐλαχίστην μοῖραν μετέχουσι οἱ Μασσαγέται, ἐπ ους ὁ Κυρος ἔσχε προ μίην στρατεύσασθαι ' πολλά τε γάρ μιν καὶ μεγάλα τὰ ἐπαείροντα καὶ ἐποτρύνοντα ἐ' πρῶτον μὲν ἡ γένεσις, τὸ δοκέειν πλέον τι εἶναι ἀνθρώπου,

δεύτερα δὲ ἡ ευτυχίη ἡ κατὰ τοὐς πολέμους γενομένη 'μη γὰρ ἰθυσειε στρατεύεσθαι μρος, αμήχανον ἡν20, ἐκεῖνο τὸ ἔθνος διαφυγέειν. υν δὲ τοs ἀνδρὸς ἀποθα-

130쪽

L I B. I. O A P. 202 - 207.

νόντος γυνη των Μασσαγετέων βασίλεια ' Τόμυρίς οἱ ἡν οὐνομα. ταύτην πέμπων ὁ ρος ἐμνῆτο τῶ λόγω, ἐθέλων γυναῖκα ην ἔχειν. η- μυρις, συνιεῖσα ουκαυτην μιν μνώμενον ἀλλα την Μασσαγετέων βασιληχν, ἀπείπατο την πρόσοδον. Mρος δε μετὰ τολο, ῶς οἱ

δόλω ου προεχώρεε, ἐλάσας ἐπὶ τον Ἀράξεα ἐποιέετο ἐκ-s ἐμφανέος ἐπὶ τοὐς Μασσαγέτας στρατηχν, γεφυρας τε ζευγνύων ἐπὶ τοs ποταμοs διάβασιν τῶ στρατῶ, καὶ

πύργους ἐπὶ πλοίων των διαπορθμευόντων τον ποταμὸν οἰκοδομεόμενος. Ἐχοντι δέ οἱ τομον τον πόνον πέμ- 206ψασα η Ἀμυρις κήρυκα ἔλεγε τάδε ' βασιλεs -δων, παsσαι σπευδων - σπεύδεις ' ου γὰρ ἄν εἰδείης, εt τοι ἐς καιρὸν ἔσται ταμα τελεύμενα ' παυσαμενος δὲ

βασίλευε των σεωυτos, καὶ ημέας ἀνέχευ ορέων ἄρχοντας των περ ἄρχομεν. οὐκ ἀν ἐθελήσεις υποθήκησιτησίδε χρῆσθαι, ἀλλα πάντα μῆλλον η δι ησυχίης εἶναι, - δε εἰ μεγάλως προθυμέεαι Μασσαγετέων πειρηθη- ναι, φέρε, μόχθον μὲν, τον ἔχεις ζευγνὐς τον ποταμὸν, ἄπες, συ δε ημεων ἀναχωρησάντων απὸ τοs ποτα-

μοὐ τριῶν ἡμερέων οδὸν διάβαινε ἐς την ἡμετέρην. εἰ δ' ημέας βούλεαι ἐσδέξασθαι μῆλλον ἐς την υμετέρην,

- τἀυτὸ τομο ποίεε. Ἀμα δὲ ἀκούσας ὁ ooς συνεκάλεσε Περσέων τους πρώτους, συναγείραν δὲ - τους ἐς μέσον σφι προετίθεε τὸ πρηγμα, συμβουλευμμενος ὁκότερα ποιέη. τῶν δὲ κατὰ τἀυτὸ αἱ γνῶμαι συνεξέπιπτον κελευόντων ἐσδέκεσθαι πμυρίν τε καὶ τον στρατὸν αυτῆς ἐς την χώρην. Παρεῶν δὲ καὶ μεμ- 207φόμενος την γνώμην ταυτην Κροῖσος ὁ Λυδὸς ἀπεδείκνυτο ἐναντίην τῆ προκειμένη γνώμη, λέγων τάδε nβασιλεs, εἶπον μὲν καὶ πρότερόν τοι, ὁτι ἐπεί με Ζευς ἔδωκέ τοι, τὸ αν ὁρῶ σφάλμα εὸν οἴκω τῶ σῶ, κατὰ δύναμιν ἀποτρέψειν. τὰ δέ μοι παθηματα ἐόντα ἀχά-