Georg. Frid. Schoemanni Opuscola Mythologica et hesiodea

321쪽

Stias, tiliani morum pravitatem animi ille vitia commemorat, quae licet multa sine i lubio magnaque esse vel ox ipsis illis aerumnis intelligi voluerit, quilipe illiae ii On possint nisi propter peccata hominibus impositae videri, non tamen prorsus hoc Saeculum malum Pravumque SSO,

sed aliquid etiam boni habere ipse prosi totur: ἀλλ' εμπης καὶ τοισι

3μ ιέξεται κακοισι, quae ἐσθλὰ recte, opinor, non solum de externis sed etiam de animi bonis interpretabimur, illud autem καὶ τοῖσι indicare dicemus comparationem quandam huius saeculi ad ho-roicum , quod et ipsum, licet alia proportione, bona malis mixta habe-iu ret. Sed longe peiora, adeoque pessima et prorsus perditissima tem pora posthac in se Iuutura esse vaticinatur, ituum etiam tenuissimis quibusque bonorum reliquiis extinctis sola mala inter homines dominatura, nullumque horum remedium suturum sit, plane ad eum modum, quo apud Lactantium ') huius saeculi ultimus terminus describitur, qui locus, quoniam est sane appositissimus. infra a me descriptus Pst. Propinquante igitur huius saeculi termino humanarum rerum statum commulari necesse est, et in deterius nequitia invalescente pro labi, ut etiam nostra haec tempora, quibus iniquitas et malitia usque ad summum gradum crevit, in illitu tamen insanabilis mali eomparatione felleia et prope aurea possint iudicari. Ita etenim iratum rarescet, ita impietas et avarisia et cupiditas et libido crebrescent, ut si qui tum forte fuerint boni, praedae sint sceleratis ae diverentur undique ab iniustis, soli autem mali opulenti sint, boni uero in omnibus eontumeliis atque in egestate iactentur. Confundetur omne itis et leges interibunt, nihil quisquam tunc habebit nisi aut quaesitum aut defensum manu; audacia et vis omnia possidebunt. Non sides in hominibus, non pata, non humanitas, nctu pudor, non veritas erit, atq ιe ita nec re securitas neque regimen neque requies a malis ulla. Tanta est multorum ex his cum nostro carmine convenientia, ut

dubitari non possit, quin hoc ipsum Lactantio obversatum fuerit, qui lectitatum a se Hesiodum etiam aliis locis compluribus ostendit. Quo ilautem ait haec noStra tempora, quamvis mala, tam ii in suturi illius insanabilis mali comparatione solicia et prope aurea iudicari posse, id

prorsus ita se habere confitebitur si quis etiam in nostro carmine suturorum malorum doscriptionΡm cum his, quae de sua a tale poetaiyli ritur, eumparaverit. Ita luse manifestum est. In ulto rectiorem et . I9 Institi. divin. VII, 15, 7.

322쪽

concinniorem saecla lumina di, iri biitionem suturam fuisse, Si poeta crescentem post heroica tempora pravitatem in duas aetates dispertivisset. unam hanc, in qua ipse vivit, alteram illam, quam venturam PraeSagit, non Sane minore discrimine a sua aptato, quam hanc ab heroica disiantem. Et ipsa huius luci, ut nunc ost. conformatio suspicionem viro perspicarissimo. Godo laedo Hermanno vj, movit, ut post Ilus versus Zεις δ' oλέσει κω τολο γενος suροπι0ν ἀνθρ υπιο, EDτ' αν γεινο/ιενοι πολιο -ωPot Tελεθ css ν, in iluibus quinti saeculi descriptio dos in 'rel, nonnulla excidisse censeret, quae ad sexti saoculi description in transilum sacerent, si ui nunc nullus est. Aliis sorsitan oliam illi duo vorsus loco alieno positi, et ad sexti potius quam quinti saeculi in tori tum pertinuisse videantur. Ulut est, illud certum l uto, non apte hanc partem compo Silam esSe, et Veram ae genuinam sabulast formam hanc misso, ut tribus a latibus ante heroicam positis totidem aliae opponerentur, sed memorabili interutrasque discrimine, piod quale sit sex iis quae supra dicta Sunt satis iam manifestum esse crodo. Nimirum illarum prima tota hona, altera initio bona. postea mala, tertia tota mala est: harum aut in statim prima bona malis mixta haliel, superantibus lamon bonis, altera mala plurima, non lamen sino bonis, tertia donique rursus tota mala est. liPrnoterea in illis prioribus omnia humanam mensuram longe sexcedentia linguntur: primo vita beatissima in deorum consortio lierlie tuaque

iuventute; mox longa rentum annorum insantia, quam consentaneum est multo oliam longiorona adolesconliam virilem lue aelatoni subsellulast turam suisso, nisi mors pra matura proliter delicta intervenisset; postremo corpora o fraxinis saria, in nabra nornua, mens indomita, nullus frugum ut fructuum uSus, t0la vita in armis et proeliis acta: contra in his alteris omnia ad eum modulum comparata, quem aut videmus ipsi, aut fama et sabulosa rerum gestarum memoria olim fuisse accepimus, aut posthac futurum esse probabili coniectura divinamus a t).20ὶ In censura Hesiodi Go tilingiani, Atinati. Vindob. tom. LX p. 7. repetita in Opii seu u. toni. I, 1. 213 Debebam sortiisso otiam hoe diserimen addere: quum superiores irrs aetntes suam quaeque et propriam originein haberent, ut nrque argentea ex aurca, ne lue aenea eA argentea prodiret. s d posterior quaeque post prioris interitum nova procrearetur, posteriorum aetatum diversam rationem esse, halle nimirum, ut posterior quaeque ex prioris degeneratione existat. Non sano hoc diserto dieit Poetat nemo tamen credet, nullam eorum, qui herotea netat vixerunt, progeniem reli-

323쪽

Ita tu in his stati ina liuiti in viii aut talean, qtialis nunc ost. aut transformatum it utilem in melius aut in delerius videmus, verum ita, ut sem-lier aut memoria rerum . quamvis sabulosa, aut coniectura prohabilis Poetae imaginationem regat, neque homines prolionantur ab liis qui nunc sunt toto genere diversi. sed dissimiles tantum et ituales vel maiori s horum fuisse vel liosteros futuros esse eredibile sit. quum contra in tribus prioribus saeculis poeta neque famam aut experi sentiam neque coniecturam, Sed suam quandam rationem philosophicam sequutus vi-

duri dobeat. Quam ob causam ita philosophalus sit, et genus hoc philosophandi ulmina probemus an improbemus, nihil facit ad rem, quando luidem usum Po poetam osse et carinon eius non posse nisi hoc

agnito recte explicari satis liquet. Iam si quis etiam nominum a motallis impositorum rationem reddi postulet, ea mihi verissima videtur iluae est sinu licissima. Nimirum aurum metallorum pretiosissimum, vilius argentum, sod illi proximum, utroque delerius aes. Hinc quum primo saeculo nomen ab auro indilum esset, ut solent optima quaeque Pt lira stantissima aurea dici, alteraim ac tertium a delerioribus appellata sunt; quumque in tertii descriptione res ipsa poetam ad armorum polissimum cuminem orationem deduxisset, et arma reliqua lue omnia nunc e serro fabricori si dila aliquando ex aere suis se accepisset ), non sprexit hanc rem, sed in usum Suum convertit, tuo nuigis aenei sa culi appellati ,- ii viii comprobaret ). Heruleae deinceps a 'tali nullum aptum a mρ-

is nomen dari potuisso manifestum est: quintast serrum in proii lituri ad quintam etiam aetatem perdurasse poetae visam esse. Quodsi quinta notas ex heroicae degeneratione extitisse videri debet, similiter, si quae post quintam futura imit, liniae uom ex huius degeneratione originem habituram eonsenta-ii ouili est. Uuod si ila est, non poterunt non duo illi versus, de quibus supra di-ιquin est, ali no loco positi videri.

22 s. quae a via levero citantur, urthol. des Iapet. Geschl. p. 27S not. 2ii. Λ ld. Duronii do la ualle ioco notitie polit. des Iloina in s I p. 56. 23, liuitiuatilio, Mythul. I. l. p. l 4. 15 et Boottigero Amalth. I p. 39 initio hoemiii in sareulum a metallo nominatum videtur propter in ntam in eo artem fabricandimotalloriim. ot χιωκεον generali significatione dictum, qua omne sonus metallorum At: post a domum etiam reliqua propter eoncini litatis cuiusdam studium a metallis appellari rii pisse. uane ration in cur minus probem ex omni iura disputatione oportum est. citerum de his nominibus disputatum memini etiam a phrsico doctissimo, ll. C. Oerstodio, iΛnsi cliten der clientischen Natum g tχe. Berolin. ISI 2 p. 293sqq. acute et subtiliter, sed parum ad hane nostram sabulam accommodate.

324쪽

erat, idque poeta arripuit, nillil curans inconcinnitatis crimen, cpiod sex

altera Parte omnes tres, ex altera autem hanc unam ali aliquo metallo appellasset. Quod si sextam ituo pie aetatem additam Sumamus, Pique nomen a metallo quaeramus, non deerunt sortasse quibus plumbum satis pia eat.

Sic in omni hac dispulatione de poeta loquutus sum, ut Hesiodi nomine abstin rem, id quo consulto seci. Noque enim dubitari posse arbitror, quin aliquanto hic poeta recentior fuerit iluam is, qui reliqua

pleraque. Iune probabiliter ad fiseraeum vatem reseruntur, cecinit. Et non ab uno unius Oporis auctoro utramque sabulam, et hanc ni Stram de quinque vel sex aetatibus, et illam alteram, i pia ' Paullo ante narratur, de Pandora, ita ut nunc factum vi domus componi liotiitSso allendenti facile apparebit. Pugnant enim inter se, et malorum humanorum originem plano diversa ratione tractant. In Paniturae subula omne aevum in duas tantum partes disti scitur, quarum in altera homines malorum, laborum, morborum immunes vix rint, in ali ra his omnibus obnoxii sint: no pie sensim ei ster plures quasi gradus ab illa selicitate ad hanc miseriam descenditur, si ii subiui rorum converSione postquam Iupiter id, furtum Prompti et italus Pandoram immisit dolium lue fatale apertum est, omni malorum genere terra oppletur. In nostra autem subula quinam gradus sint, Supra , idimus: Iastipio horum ullus est, in quom illa de Promotheo et Pandora narratio convenire possit. Causa vero malorum nulla omnino indicatur pra ter hominum deliravalionem, cuius ipsius si causas quaerimus, nihil nobis poetari Spondet, neque quid quain quod suspicemur habemus . nisi sal ali quadam nec 'ssitate factum esse, ut posterior quae lue aetas in utroque

ordine deterior prodiret. Hanc ob causam ite divorsi late auctorum dubitari nequit. Sed illud quoque manifestum puto, hanc ultoram sabulam, aut hanc certe, quam nunc legimus. fabulae conformationem noti

esse eius aetatis, quam Hesiodoam dicere liceat. Homerico liaud multo inferiorem. Demonstrant hoc quum alia tum praecipue nova illa doctrina de daemonibus, tanquam mediis inter deos hominosque in torpositis, quales daemones nullos, neque ex hominibus factus neque ullos antiquiores Graeci noverant ). Quod autem Voel cherus Sustii ea- i24ὶ Primum Thalen divisionem inter deos, daemones, heroes et homines instituisse Di anne rus, Theolog. gentil. li. 172, Athenagora, tit ait, auctore prodit, sequiturque eum Voeleverus I. l. p. 266, citato praeter Athenagoratu etiam Pluin

325쪽

tur , quattuor illos versus, quibus idaemonos ex aurei saeculi hominibus facti memorantur, insiticios. reliqua aut in Vetustiora esset: nullum ego mo in his maioris vetustatis indicium agnoscere fateor, et quae maxime ratio VOelckerum psermovisse videtur, ut illos versus deletos vellet, hanc prorsus reiicienda in arbitror. Statuit enim ita demum otiam al

teros illos de argenteo genero recte intelligi posse. ut qui nihil nisi

selicem in terris viventium conditionem laudent, non autem auguSt Ampost interitum sortem praedicent, qualem sortem, ut daemones Sint

tartho, simulque ex Aegypto lianc docti iiiiiiii a Phere Sile allatam esse autumat. Hoc unde rescierit, et quam rationem inter allatam a Pherecyde doctrinam et Thaletis institutum intercesisse credat, nolo quaerere: sed Athenagoras et Plutarchus quid doceant operae pretium est considerare. Ita igitur ille, orat. pro Christian. p. 25 B sed . Colon ann. 1686ὶ p. 204 Rechelib. : ne froς-ως οἱ ταν in διακριβουνrες lita scrib. pro διε ιρουν rες ακρεῖ'oovrεςl ι 'ni Mονευομεν, εἰς sadustriendus est numerus singularis , εἰς ε ς ῆρωας. αλλαμεν TO, roti κοπιήον αγει, δαίμονας δὲ Ουσιας νοεῖ it υχικας, και ἶint λας τας κεχcum a ciς-rων έ νθ ρώntur. Eodem modo Plutarch. de piae. philos. I c. 7: νουν του κω ιου θεόν. et e. S: Πυθαγορας, Incirων, οι 2Dcυικοί, ODσδεις ς σικεις' ει um di καὶ νi 3ωας νας ς υχας riων Ici iacerων. Quae iisdem sero verbis repetuntur a TZetrand Iliad. pag. 65 Herm. Haec, si vera Pssent, do Thaleto hoe tantum docerent, unum huic summum deum fuisse, τον νουν, qui mundum finxerat, sere ut Cicerohahyt ex Phaedro Epicureo, homine non nimis diligente, de Nat. Deor. I e. 10:is Thales aquam dixit esse initium rerum, deum autem emn mentem, quos ex assuu notasti; eret: et hune solum Thaleti ολεον dictum fuisse, omnem autem inultitudinein itispriorum deorum ab illo summo numine procreatorum Piusque in mundo tuendo et conservando ministrorum fuisse, non quemadmodum

tiam a Platone in Timaeo p. 10 D omnes praeter demiurgum antinamque mundi et sidera, itaque populares dei cuncti, dicuntur, quos Cicero Timae. e. il lares interpretatur. Essent igitur hi daemones toto caelo, ut ita dicam, ab his, de quibus nunc agitur, ἐπ χθονίοις diversi, neque alii quam ipsi Olympii et caelestes dii religiovis popularis. I erum ipsum illud do uno summo deo, qui sit νους, quam ri ete Thaleti tribuatur, perquam dubium est, ne di eam manifesto salsum; es. tamen VaIexen. Diatr. p. 40 et Stati baum. ad Plau Timae. p. 49. Illa autem numina, quae per mundi partes dissum essent, alii θεους, alii δαέυονας ab eo appellata essep rhibent. Vid. Aristo t. de anitu. I, 5: π turre πληθη δεων ει ναι. Diog. L. I, 27: τὰν κυημν καὶ δαι tuo νων πλήρη. Nihil igitur Athenagorae et Plutare hi testimoniis de daemonologiae aueloro et origine eon fiet posse apparet. Aliunde tamen probari posse arbitror, a diis caelestibus distin-ςui et illo nuinino tanquum proprio appellari non diu ante Thaletis aetatem coepisse: sed hae de re ut disseram, hic locus non patitur.

25ὶ Vid. I. l. p. 267. 269.

326쪽

mortales, μακαρες prorsus contrariam esse Graecorum opinioni luis autumat. Λtqui ipsorum Graecorum doctissimos liapc dao- monum mortalitas ne litatiuam ossondit poetae autem verba qui

integro iudicio perpentisti, etiam absque quattuor illis superioribus versibus non poterit nisi de sorte post obitum argent is hominibu tributa honoroque eorum animis habito intelligere. Scrib. Gryphis alitiau Cal. Mart MDCCCXIII.

26 eluti Plutaret, uin de desectu Drae. r. it.

327쪽

i X ulla pars theogoniae Hesiodeae plures vel critico offensiones vol interpreti dissicultates obiicit . quam longa illa et vel husa Tartari ac vicinorum locorum descriptio, quae post absolutam litano machiae narrationem a v. 72u usque ad Stu proli nitur. C.omplura quidem in hac parte vitia eiusmodi sunt. quae ab ipso popla committi non potuisse

omnes consontiant: de aliis autem antingitur, utrumne insantiae artis parum adhuc Oxcultae condonanda, an interpolatorum pravae sedulitati imputanda sint, quam tui grassatam in hoc loco confitetitur, rursuStamen, ubi de Singulis quaeritur, quae vera ac genuina, quae autem interpi data videantur, magnoporo inlor se dissentiunt. Nec minor PSi interpI i tum discordia, quum quae maxime ad silum set faciem locorum lociarandam pertinent, aliter ab aliis accipiantur, adeoque nulla Prorsus de re inter omnes constet, sed suam sibi iluis pie et a ceteris divorsam Tartari ot linium terrae imaginem informaverit. In tanta doctissimorum virorum dissensione stultus Sit, qui Sese proferri' pDSSe sp Pret iluae omnibus probentur: verum lamen iluum l,leri pie adhuc in hoc loco ita vorsati esse videantur, ut aut non adhiberent, tuae maxime doliebant. peritiam grammaticam et rectum verborum intellectum aut adhiberent, quae procul habWnda erant, opinion s aliunde conceptas, opserae pretium suorii experiri, quid offici possit, si quis libero

vnimo nullaque praecepta tril inione occupatus lucum denuo pertractet 4 ot ad grammaticast artis regulag examinet; ilua una via ex coniectandi

set otii nandi errore ad certam intelligetitiam pervenire, et, si nihil aliud hoc certe assequi lici bit, ut, quid seiri atque intelligi possit, quid nonii ossit, at ortum fiat.

Prima ossensio est in v. 721, non magni illa quidem ad summam

328쪽

rem moniensi, neque tanten silentio praetermittenda. Nam postquam x. 720 Titanes dicti sunt a Centimanis deiecti esse τοσσον ενερθ' ' i re oσον Oiρανος ἐπ aπο γαίης, proximus versiculus

aliis incredit,iliter languere et plane supervacaneus esse visus est, aliis autem non modo tolerandus, sed etiam necessarius et prudentissimo consilio adiectus, ne scilicet ignorarent auditores, quis esset ille loeus, in liuein Titanes deiecti dicerentur. Ego vero neque credo quemquam hoc ignoraturum luisse, neque, si essent aliqui, his non satis consultum esse Versu T25, ubi nomon Tartari legitur. Quodsi quis tamen id etiam statim initio ponendum fuisse contendat, illud certe negari non poterit, mripie opus suisse repetita distantiae signification , - nam ἰσον quid est aliud quam τοσσον ὁσον Ουρανος εσι ' ciαῖ γαδενς - neque aptam esse causalem coniunctionem rcle, iluae essicit, ut propterea tantum adiectus hic versus videatur, quo Superioris versus ratio reddatur isque confirmetur. Alii luanto rectius sine dubio poeta

in hunc modum loquutus foret v. TIT - 720: καὶ Toiς 3ιἐν, υπερ γνιιους περ ἐόντας, νικήσ&ντες χερσὶν ἐν ίργαλέοις δεσιιοῖσι di ocii rες ποι φαν προς TIezaρον λ'ερήεντα, ta torum non recentioribus solum eriticis sed setiam veteribus quibusdam versum 72l, hoc loco positum, displicuisse codices Florentini B. . et Rebiligeranus testari videntur, in quibus proximi versus in hunc modum scripti sunt: ἐννεα γὰρ νυκrας et ε κcii tiara χάλκεος ἄκ/ιωνοιρανόθεν κατι c)ν δεκύτιν δ' ἐς γ&ιαν ἔκοιτο.

lin Leviores aliquot varietates horum codieum adnotare nihil opus est. Consontiunt autem omnes in δέ eoniunctione V. 725 et, ut videtur, etiam v. 723 addenda: quamquam de altero non eoneordat IAEnnepsi annotatio ad 723 eum ea, quam ad v. 72l posuit. Debuisse utrobique geribi non dubium est, monuitque dudum Herniannus, cui miror Goetilingium in ed. see. non obsequutum.

329쪽

eodires non habent. idem sit atque 721, mutatis dumtaxat coniunctionilius, quo aptus fieret huic contextui, quam Ob causam etiam in pro-5 ximo versu rae pro δ' aD, quod in ceteris codicibus legitur, repositum est. Et appar l, qui versum illum hoc locra posuerunt, eundem altero loco. post T2l, exemplum voluisse, ubi quod tamen in illis quos dixi codicibus scriptus est, librariorum errori tribui debet. Ab vetere autem poeta neutro loco positum esse credo. Proximorum versuum T 24. 5 spntentiam non admodum perspicuam esse fatebitur, quicunque rem paullo accuratius perpenderit. Delapsa incus de terra destimo die in Tartarum perventura dicitur. Tartarum autem non planum, sed Givum, ad inStar ingentis voraginis cogitandum esse constat, fundo longissime infra aditum depresso: quam ob rem in Tartarum pervenisse incus dici debebit similiatque intra aditum fuerit, quamvis longe adhuc ab imo remota. dii Odsi hoc sensu verba poetae accipimus, spatium ingens cogitandum erit inter terram aditumque Tartari interiecti ina: sin alit 3r, ut dicatur incus decimo die emensa voragine ad fundum perventura, Sitque Tύρταρον i. q. ες oi δας Tree ταρον, nihil obstabit. quominus aditum Tartari summumque marginem Iiropinquum terrae et linibuS Pius contiguum cogitemus. Atque hoc ipsum mulli volueriint ), Scilicet mundum universum ad instar sphaerae informantes, medio orbo terrarum in duo hemisphaeria divisae, iluomm superius caelum Sit, inserius Τartarus, lantundem infra Terram descendens, quantum superne caelum assurgat. Fuerit haec Homeri et plurimorum opinio: non conSequitur tamen idem omnes credidisse, quandoquidem in huiuS modi rebus, quae Seiri non possunt, aliud aliis placere et probabilius videri solet. Hesiodo autem quid placuerit, ex his quidem versibus intelligi non potest: verum qui reliquam locorum descriptionem attente perlustraverit, hane liotius eius opinionem fuisse suspicabitur, ut aliquid spatii inter terram et Tartari verticem interiectum esset Versibus supra scriptis subiunguntur hieo. 726-728:

Tρ στοιχεὶ κέχt icit περι δειρ, w avrae I περθεν γῆς πεφύασι καὶ ciret γέτοιο θαλάσσης. Nox Tel στοιχει circumfusa novo sane et inusitato exemplo dicitus , quae res veteres quosdam permoviSSe videtur, ut pro Nocte Stygem

330쪽

potius Substituendam censerent, cuius coniecturae memoriam duorum

rodicum Parisinomi in scriptura conservatam habemus. ΝΡmpe Τartari δειρ ν in Orcum eminero rati, Stygem, Orci fluvium, haud incommode ei circumdari crediderunt. Sed postia sine dubio nihil aliud voluit, nisi trili licem esse noctem, h. e. densissimam, quo ipSoadiectivo pariter atque adverbio illo Gligo piaedan plasi corporea signissicatur, ad nebulae aut nubium similitudinem. Λει ex ν Tartari nonnulli sauces interpretati sunt, h. e. aditum angustum ): quo Sensu nomen illud a Graecis usurpatum esse neque exemplo ullo neque te- 6stimonio probari potest. Rectius alii vertieem ): nam δει ea δες, nomine a δειρο ducto, iuga montium et cacumina dici notum est, et hoc ipsum, δειρῆν, eodem sensu aliquoties usurpatum videmus ).Voelcherum quidem nemo audiet, δειρ γ ν h. l. de su ndo interpretantem' propter oppOSitum aDLaρ υπεργεν, quo ille superiorem Τartari partem denotari opinatur. Denotatur vero locus supra Τartarum, ἐπανιυTOῖ Taρταρον, ut ait scholiastes; in eo pie loco, non in ipso Tartaro, radices, esSe dicuntur terrae marisque, h. e. ut arbitror, landamenta, re ΓΘ μένες, quibus terra cum mari innixa sust pntatur tanquam radicibus arbor. Similiter dicuntur theog. v. 81l:

ἀστει φν ς, διηνεκδεσσιν Gρ ρ υς, ad quem locum iam Lennepius contulit Apollon. Arg. II., 320, de Simplegadibus: ου γαρ πω Eer ρεινται νεάτθI P. Neque aliter Aeschylus dixit, Prometh. v. 1048:3ὶ Her nius ad Verg. Aen. VI, 584. Similiter iam Guietus, ro Moμα interpretans; et , ossius quoque eonvertit: d rei saeh se lager te Nae hi an dem Ε in gang. 4ὶ Ita sineti lingius et Lennepius. Pinnae uia IIeynius ap. Wolf. p. lbb; ipse autem Wolfius περὶ δειρὴν nihil nisi ei reum ei rea significare voluit.

라틴어 텍스트