Antiqvitatvm romanorvm qvae svpersvnt, recensvit Adolphvs Kiessling

271쪽

υuῶν καρπώσεται γένος, ἐν τοὐτον ἔτι κατορθώσητε τον πόλεμον. ἶνα δὲ καὶ τοῖς τα κράτιστα υμῶν ἐγνωκόσι τὸ γενναῖον μη ακερδὲς γένηται, καὶ τοῖς πέρα του δέοντος τα δεινα πεφοβημένοις μη ἀζήμιον n, 5 πρὶν εἰς ταυτα ἐλθεῖν, οῖων ἐκατέροις συμβήσεται τυχεῖν ἀκουσατέ μου. ώ μὲν αν τι καλὸν η γενναῖον

ἐν τη μάχst διαπραξαμένω μαρτυρήσωσιν οἱ τὰ ἔργα συνειδότες τάς τε ἄλλας ἀποδώσω παραχρῆμα τιμὰς, ὰς ἐκ των πατρίων ἐκάστοις ἐθισμῶν υπάρχει φέρε- 1057 10 σθαι, καὶ γης ἔτι προσθησω κλῆρον, ἐξ ης κέκτηται τὸ δημόσιον, ἱκανὸν ποιησαι ως μηδενὸς των αναγκαίων δεηθῆναι ω δ' αν η κακη καὶ θεοβλαβὴς διάνοια φυγῆς ἀσχήμονος ἐπιθυμίαν ἐμβάλst, τουτωτον φευγόμενον ἀγχου παραστήσω θάνατον ' κρείτ-I5 των γὰρ αν ἐαυτῶ τε καὶ τοῖς ἄλλοις γένοιτο ὁ τοιουτος πολίτης ἀποθανών καὶ περιέσται τοῖς ουτως

ἀποθανοῶσι μήτε ταφῆς μήτε των ἄλλων νομίμων μεταλαβεῖν, ἀλλ' ἀζήλοις ἀκλαυστοις υπ' οἰωνῶν τε καὶ θηρίων διαφορηθῆναι. ταυτα δη προεγνωκότες 20 ἴτε προθυμως ἄπαντες ἐπὶ τον αγῶνα, λαβόντες καλὰς ἐλπίδας ἔργων καλῶν ηγεμόνας, ως ἐν ἐνὶ τῶδε κινδυνω τὸ κράτιστον καὶ κατ' ευχὴν ἄπασι τέλος λαβόντι τὰ μέγιστα ἔξοντες ἀγαθὰ, φόβου τυράννωνυμὰς αυτους ἐλευθερώσοντες, πόλει τst γειναμένll25 τροφείων δικαίας ἀπαιτουσst χάριτας ἀποδώσοντες, παῖδας ὁσοις εἰσιν υμῶν ἔτι νήπιοι καὶ γαμετὰς γυ-1058ναῖκας ου περιοψόμενοι παθεῖν προς ἐχθρῶν ἀνήκεστα, γηραιούς τε πατέρας τον ολίγον ἔτι χρόνον ῆδιστον βιῶναι παρασκευάσοντες. d μακάριοι μὲν οἷς 30 ῶν ἐκγένηται τον ἐκ τουδε του πολέμου θρίαμβον καταγαγεῖν, υποδεχομένων υμῆς τέκνων καὶ γυναικῶν καὶ πατέρων ' ευκλεεῖς καὶ ζηλωτοὶ τῆς ἀρε

272쪽

τῆς οἱ τα σώματα χαριούμενοι τη πατριδι. ἀποθανεῖν μεν γὰρ ἄπασιν ἀνθρώποις οφείλεται, κακοῖς τε καὶ ἀγαθοῖς καλῶς δε καὶ ἐνδόξως μόνοις τοῖς ἀγαθοῖς. X. Ἐτι δ' αυτου λέγοντος τα εἰς το γενναῖον 5επαγωγὰ θάρσος τι δαιμόνιον εμπίπτει τli στρατιὰ,

καὶ ἄσπερ ἐκ μιας ψυχῆς ἄπαντες ἀνεβόησαν ἄμα

Θάρσει τε καὶ ἄγε. καὶ ὁ Ποστόμιος ἐπαινέσας τὸ προθυμον αυτῶν καὶ τοῖς θεοῖς εὐξάμενος, ἐὰν εὐτυχὲς καὶ καλὸν τέλος ἀκολουθῆσy τa μάχst, θυσίας 10 τε μεγάλας απὸ πολλῶν ἐπιτελέσειν χρημάτων καὶαγῶνας καταστήσεσθαι πολυτελεῖς, ους ἄξει ὁ - μαίων δῆμος ἀνὰ παν ἔτος, ἀπέλυσεν ἐπὶ τας τάξεις. 1059 ως δε τὸ σύνθημα τὀ παρὰ τῶν ηγεμόνων παρέλαβον, καὶ τὰ παρακλητικὰ τῆς μάχης αἱ σάλπιγγες 15 ἐνεκελεύσαντο, ἐχώρουν ἀλαλάξαντες ὁμόσε, πρῶτον μεν οὐ ψιλοί τε καὶ ἱππεῖς ἀφ' ἐκατέρων, ἔπειτα αἱ πεζαὶ φάλαγγες οπλισμους τε καὶ τάξεις ὁμοιας ἔχουσαι καὶ γίνεται πάντων ἀναμὶξ μαχομένων καρτερὸς ἀγων καὶ ἐν χερσὶ πῶσα η μάχη. ως δὲ πολυ τὸ πα- 20ράλογον ἀμφοτέροις τῆς δόξης ουδέτεροι γὰρ ἐλπίσαντες μάχης δεήσειν σφίσιν, αλλα τῆ πρώτst ἐφόδωτοὐς πολεμίους ὐπολαβόντες φοβήσειν, Λατῖνοι μὲν τῶ πλήθει τῆς σφετέρας Ἀπου πιστεύσαντες, ἐς ουδὲ τὸ ρόθιον ωοντο τοὐς Pωμαίους ἱππεῖς ἀναε- 25σθαι, Ρωμαῖοι δὲ τῶ τολμηρῶς καὶ ἀπερισκέπτως ἐπὶ τὰ δεινὰ χωροῶντι καταπλήξεσθαι τοὐς πολεμίους ταῶτα υπερ ἀλλήλων καταδοξάσαντες ἐν ἀρχαῖς τὰ ἐναντία ἐώρων γινόμενα. οὐκέτι δὲ τὸ τῶν ἀντιπο- 1060 λεμίων δέος ἀλλα τὁ ἴδιον θάρσος ἐκάτεροι τού τε 30

σωθήσεσθαι καὶ τοὐ νικήσειν αἴτιον σφίσι νομίσαντες, ἀγαθοὶ μαχηταὶ καὶ ὐπὲρ δύναμιν ἐφάνησαν.

273쪽

ἐγίγνοντο δε ποικίλαι καὶ ἀγχίστροφοι περὶ αυτους αἱ του ἀγῶνος τυχαι. XI. Πρῶτον μεν ουν οι κατὰ μέσην την φάλαγγα τεταγμένοι Ῥωμαίων, ενθα ὁ δικτάτωρ ΠοστουμιοςJ5 ἐν λογάδας ἔχων περὶ αυτον ιππεῖς, καὶ αυτὐς ἐν τοῖς πρώτοις μαχόμενος, τὸ καθ' αυτους ἐξωθουσι μέρος, τρωθέντος υσσω τον δεξιὸν ἄμον θατέρου των Ἀρκυνίου παίδων πτου καὶ μηκέτι δυναμένου τ9 χειρὶ χρῆσθαι. Λικίννιος μεν γὰρ καὶ οἱ περὶ Γέλλιον 1061

10 οὐδὲν ἐξητακότες Ουτε των εἰκότων ουτε των δυνα τῶν αυτὸν εἰσάγουσι τον βασιλέα Ἀρκυνιον ἀγωνιζόμενον ἐφ' λπου καὶ τιτρωσκόμενον, ἄνδρα ἐνενηκοντα ἔτεσι προσάγοντα. πεσόντος δε πτου μικρον

ἀγωνισάμενοι χρόνον οι περὶ αυτὸν καὶ τὸ σῶμα ἐμ- 15 φυχον ἀράμενοι γενναῖον ουδεν ετι ἔπραξαν, ἀλέ ἀνεχώρουν ἐπιουσι τοῖς Pωμαίοις ἐπὶ πόδα επειτ αυθις ἔστησάν τε καὶ εἰς αντίπαλα ἐχώρουν, θατέρου τῶν Ἀρκυνίου παίδων Σέξτου μετὰ τῶν ἐκ ' μης φυγάδων τε καὶ τῶν ἄλλων ἐπιλέκτων ἱππέων ἐπιβοηθήσαντος 20 αυτοῖς. ουτοι μεν ουν πάλιν ἀναλαβόντες αυτους ἐμάχοντο, οι δὲ της φάλαγγος ηγεμόνες ἐκατέρας Τῖτος Αἰβουτιος καὶ Μαμίλιος υκταουιος λαμπρότατα πάντων ἀγωνιζόμενοι, καὶ τρέποντες μεν τους υφισταμένους καθ' ο χωρήσειαν μέρος, ἀντικαθιστάντες δε τῶν σφε- 1062 25 τέρων τους θορυβηθέντας, χωροῶσιν ἐκ προκλήσεως

ὁμόσε, καὶ συρράξαντες πληγὰς κατ' ἀλλήλων φέρουσιν ἰσχυρὰς, ου μην καιρίους, ὁ μεν ἱππάρχης εἰς τὰ στέρνα του Μαμιλίου διὰ θώρακος ἐλάσας την αἰχμην,ο δε Μαμίλιος μέσον περονήσας τον δεξιὸν ἐκείνου 30 βραχίονα καὶ πίπτουσιν απὸ τῶν Ἀπων. XII. Aποκομισθέντων δ' ἀμφοτέρων ἐκ τῆς μάχης, ὁ τεταγμένος αυθις πρεσβευτὴς Μάρκος Ουαλέ-

274쪽

ριος την τοὐ ἱππαρχου παρειληφὼς ηγεμονίαν, ἐπι- στὰς τοῖς ἀμφ' αυτον ἱππείσιν ἐπὶ τοὐς κατὰ πρόσωπον, καὶ μικρον ἀντισχόντας χρόνον ἐξωθεῖ ταχεως τῆς τάξεως ἐπιπολυ ηκε και τουτοις ἐκ των φυγάδων των ἐκ Ρωμης ιππέων τε και φιλῶν βοῆ- 5θεια, και ο Μαμίλιος ἀνειληφὼς ἐκ τῆς πληγῆς εαυτὸν ξδη παρῆν αὐθις, αγων πλῆθος ιππέων τε καὶ πεζῶν καρτερόν ἐν τουτω τῶ ἀγῶνι ο τε πρεσβευ- 1063 τὴς Μάρκος Οὐαλέριος, ὁ τον κατὰ Σαβίνων πρῶτος εἰσαγαγὼν θρίαμβον καὶ τὸ φρόνημα τῆς πόλεως τε- 10 ταπεινωμένον ἐκ του Τυρρηνικοί πταίσματος ἀναστήσας, δόρατι πληγεὶς πίπτει, καὶ περὶ αυτὸν ἄλλοι μαίων πολλοὶ καὶ ἀγαθοί. περὶ δε τῶ πτώματι αυτοὐ γίνεται καρτερὸς ἀγων, Ποπλίου καὶ Μάρκου

τῶν Ποπλικόλα παίδων τον θεῖον ὐπερασπισάντων. 15 ἐκεῖνον μεν ουν ἀσκυλευτόν τε καὶ μικρὸν ἔτι ἐμπνέοντα τοῖς υπασπισταῖς ἀναθέντες ἀπέστειλαν ἐπὶ τον χάρακα, εαυτοὐς δε εἰς μέσους τους πολεμίους

υπὸ λήματός τε και προθυμίας ώσάμενοι καὶ πολλὰ 1064 τραύματα λαβόντες, ἀθρόων περιχυθέντων σφίσι τῶν 20 φυγάδων, ἀποθνήσκουσιν ἄμα. ἐξωθεῖται δε μετὰ τοὐτο τὸ πάθος ἡ ωμαίων φάλαγξ ἀπὸ τῶν ἀριστερῶν ἐπιπολυ καὶ μέχρι τῶν μέσων παρερρήγνυτο. ἔπειτα μαθὼν ὁ δικτάτωρ την φυγὴν τῶν σφετέρων, ἐβοήθει κατὰ τάχος ἄγων τους περὶ αυτὸν ἱππεῖς. 25 κελευσας δε τον ἔτερον πρεσβευτὴν, Πτον Ερμήνιον, ἴλην ἱππέων ἄγοντα κατὰ νώτου χωρεῖν τῆς σφετέρας φάλαγγος καὶ τους φεύγοντας ἐπιστρέφειν, εἰ δὲ μὴ πείθοιντο ἀποκτεῖναι, αυτός. ἄμα τοῖς κρατίστοις ἐπὶ τὸ στῖφος ὼθεῖται, κἀπειδὴ πλησίον τῶν πολεμίων 30 1065 ἐγένετο πρῶτος εἰσελαυνει τον Ἀπον ἀφειμένων τῶν χαλινῶν. ἀθρόας δὲ γενομένης καὶ καταπληκτικῆς

275쪽

τῆς ἐλάσεως, ου δεξάμενοι το μανικὸν αυτῶν καὶ τε θηριωμένον οἱ πολεμιοι τρεπονται καὶ πίπτουσι συχνοί. εν δὲ τουτω καὶ ὁ πρεσβευτὴς 'μήνιος ἀνειληφὼς τους φοβηθέντας ἐκ τῆς τροπῆς των σφε- 5 τερων, ἐγεν ἐπὶ τους περὶ τον Μαμίλιον συνεστῶτας καὶ συμπεσὼν αυτω μεγίστis τε ὁντι και ρώμρ ἀρίστω των καθ' αυτὸν τότεJ ἀνθρώπων, ἐκεῖνόν τε ἀποκτείνει, καὶ αυτὸς ἐν τω σκυλευειν τον νεκρὸν πληγεις υπό τινος ξίφει δια τῆς λαγόνος ἀποθνήσκει. Σέξτος 10 δε Ἀρκυνιος του λαιου των Λατίνων κέρατος ηγου- μενος ἀντεῖχεν ἔτι τοῖς δεινοῖς καὶ τους ἐπὶ του δεξιουτων ωμαίων κέρατος ἐξώθει τῆς στάσεως ' ως δὲ τον Ποστόμιον ἐθεάσατο συν τοῖς ἐπιλέκτοις ἱππευσιν επιφαινόμενον, ἀπογνους ἀπάσης ἐλπίδος εις μέσους 15 αυτους δεται ' ενθα δὴ κυκλωθεὶς υπὸ των ' μαίων ἱππέων τε καὶ πεζῶν και βαλλόμενος πανταχόθενῶσπερ θηρίον, ουκ ανευ του πολλους ἀποκτεῖναι τῶν 1066ομόσε χωρησάντων ἀποθνήσκει. πεσόντων δε τῶν ηγεμόνων, ἀθρόα γίνεται πάντων αὐτίκα τῶν Λατι- 20 νων φυγὴ καὶ του χάρακος αυτῶν ἐρημου καταλειφθέντος υπὸ τῶν φυλάκων ἄλωσις, ὁθεν οἱ Ῥωμαῖοι πολλὰς καὶ καλὰς ελαβον μελείας. συμφορά τε αυτη μεγίστη Λατίνοις ἐγένετο δι ἐν ἐπὶ πλείστου ἐκακώθησαν, καὶ φθόρος σωμάτων ὁσος ουπω πρό-25 τερον απὸ γὰρ τετρακισμυρίων πεζῶν καὶ τρισχιλίων ιππέων, ἄσπερ ἔφην, οἱ λειφθέντες ἐλάττους μυρίων ἐσώθησαν ἐπὶ τὰ σφέτερα. XIlI. 'Eν ταυτn λέγονται τῆ μάχy Ποστομίωτε τω δικτάτορι καὶ τοις περὶ αυτὸν τεταγμένοις 30 iππεῖς δυο φανῆναι, κάλλει τε καὶ μεγέθει μακρῶκρείττους ων ὴ καθ' ημὰς φυσις ἐκφέρει, ἐναρχόμενοι γενειῶν, ηρουμενοί τε τῆς Ῥωμαικῆς Ἀπου καὶ

276쪽

τους ὁμόσε χωρουντας τῶν Λατίνων παίοντες τοῖς 1067 δόρασι καὶ προτροπάδην ἐλαυνοντες. καὶ μετὰ την τροπην των Λατίνων καὶ την ἄλωσιν του χάρακος αυτῶν, περὶ δείλην ὀψίαν το τέλος λαβουσης της μάχης, ἐν τll Ρωμαίων αγορῶ τον αυτὸν τρόπον ὀφθῆναι 5δυο νεανίσκοι λέγονται, πολεμικὰς ἐνδεδυκότες στολας μήκιστοί τε καὶ κάλλιστοι καὶ την cmτῆν ηλικίαν ἔχοντες, αυτοί τε φυλάττοντες ἐπὶ των προσώπων ώς ἐκ μάχης ἡκόντων το ἐναγώνιον σχημα, καὶ τους ιπ-πους ιδρῶτι διαβρόχους ἐπαγόμενοι. ἄραντες των 10ῖππων ε κάτεροι καὶ ἀπονίφαντες απὸ της λιβάδος, η παρὰ το ἱερὸν της Εστίας ἀναδίδωσι λίμνην ποι- ουσα ἐμβυθιον ὀλίγην, πολλῶν αυτοῖς περιστάντων καὶ εἴ τι φέρουσιν ετιJ καινον απὁ στρατοπέδου μαθεῖν ἀξιούντων, την τε μάχην αυτοις φράζουσιν ώς 15 ἐγένετο καὶ ὁτι νικῶσιν ους μεταχωρήσαντας ἐκ της 1068αγορας υπ' ουδενὸς ἔτι λέγουσιν ὀφθῆναι, πολλην

ζήτησιν αυτῶν ποιουμένου του καταλειφθέντος της

πόλεως ἡγεμόνος. ώς δε τρ κατόπιν ημέρα τὰς παρὰ του δικτάτορος ἐπιστολὰς ἐλαβον οι τῶν κοινῶν προ- 20 εστῶτες, καὶ συν τοῖς ἄλλοις ἄπασι τοῖς ἐν τρ μάχη γενομένοις καὶ τὰ περὶ της ἐπιφανείας τῶν δαιμόνων ἐμαθον, νομίσαντες τῶν αυτῶν θεῶν εἶναι ἄμφω τὰ φάσματα ῶσπερ εἰκὸς, Aιοσκουρων ἐπείσθησαν εἶναι τὰ εἰδωλα. ταυτης ἐστὶ της παραδόξου καὶ θαυμα- 25στης τῶν δαιμόνων ἐπιφανείας ἐν Ρώμρ πολλὰ σημμεῖα, ν τε νεὼς ὁ τῶν Aιοσκουρων, δν ἐπὶ τqς αγορῆς κατεσκευασεν η πόλις, ἔνθα ἄφθη τὰ εἴδωλα, καὶ η παρ' αυτῶ κρήνη καλουμένη τε τῶν θεῶν του- των καὶ ἱερὰ εἰς τόδε χρόνου νομιζομένη, θυσίαι τε 30 πολυτελεῖς, ἔς καθ' ἔκαστον ἐνιαυτον ὁ δῆμος ἐπιτελεῖ διὰ τῶν μεγίστων ιππέων ἐν μηνὶ Κυιντιλίω

277쪽

ς λεγομένω ταῖς καλουμέναις εἰδοῖς, ἐν si κατώοθωσανημέρα τόνδε τον πόλεμον ὐπὲρ ἄπαντα ταυτα ημετα την θυσίαν ἐπιτελουμένη πομπη των ἐχόντων 106sτον δημόσιον Ἀπον, οῖ κατὰ φυλάς τε και λόχους 5 κεκοσμημένοι, στοιχηδὸν επὶ των Ἀπων ὀχούμενοι πορεύονται πάντες, ως ἐκ μάχης ηκοντες ἐστεφανωμένοι θαλλοῖς ἐλαίας, και πορφυρας φοινικοπαρύφους ἀμπεχόμενοι τηβέννας, τὰς καλουμένας τραβέας, ἀρ- ξάδενοι μεν απὁ ἱεροs τινος υρεος ἔξω της πόλεως 10 ιδρυμένου, διεξιόντες δὲ την τε ἄλλην πόλιν και διὰ της αγορὰς παρὰ τὸ των Λιοσκούρων ιερὸν παρερχόμενοι, ἄνδρες ἐστιν ὁτε και πεντακισχίλιοι, φέρου- τες ὁσα παρὰ των ηγεμόνων ἀριστεῖα ἔλαβον ἐν ταῖς μάχαις, καλη καὶ ἀξια του μεγέθους της ηγεμονίας 15 ἴψις. ταυτα μεν υπὲρ της τότε γενομένης ἐπιφανείας των Λιοσκούρων λεγόμενά τε και πραττόμενα υπὁ - μαίων ἔμαθον ἐξ ων τεκμηραιτ' αν τις, ῶς θεοφι- 1070λεῖς ησαν οἱ τότε ἄνθρωποι, σὐν ἄλλοις πολλοῖς καὶ μεγάλοις. 26 XIIII. Ο δὲ Ποστόμιος ἐκείνην μεν την νύκτα κατεστρατοπέδευσεν ἐν τω πεδίω, τη δ' εξης ημέραστεφανώσας τους ἀριστεύσαντας ἐν τli μάχst, καὶ τοὐς αἰχμαλωτους φυλάττεσθαι διαδους, ἔθυε τα νικητηρια τοῖς θεοῖς. ἔτι δ' αὐτω τον στέφανον ἐπι- 25 κειμένω και τὰς ὐπερπύρους ἀπαρχὰς τοῖς βωμοῖς ἐπιτιθέντι, σκοποί τινες απὸ των μετεωρων καταδραμόντες ἀγγέλλουσι πολέμιον ἐπὶ σφας ἐλαύνειν στρατόν. ην δε ἐκ τοὐ Ουολούσκων ἔθνους ἐπίλεκτος ἀκμη σύμμαχος απεσταλμένη Λατίνοις, πρὶν η την 30 μάχην αυτῶν ἐπιτελεσθῆναι. ώς δε δη ταυτα ἔγνω, χωρειν ἄπαντας ἐκέλευσεν ἐπι τὰ ὁπλα και μένειν ἐν τω χάρακι παρὰ ταῖς ἰδίαις ἔκαστον σημαίαις,

278쪽

σιγὴν και κόσμον φυλάττοντας, ως ῖν αυτὸς ἄχρὴ πράττειν παραγγείλst. οἱ δε τῶν Ουολουσκων 1071 ηγεμόνες ἐξ απόπτου των ωμαίων παρεμβαλόντες, ως ειδον μεστὸν μεν τὸ πεδίον νεκρῶν, ὀρθους δε τοὐς χάρακας ἀμφοτέρους, προῖόντα δ' εκ των ἐρυ- 5μάτων ουτε πολεμιον ουτε φίλον ου δενα, τεως μὲν ἐθαυμαζον καὶ τίς η κατειληφυῖα τύχη τὰ πράγματα ἀπόρως εἶχον συμβάλλειν. ἐπεὶ δε παρὰ των ἀνασωζομένων ἐκ της τροπης ἄπαντα τὰ περὶ τον αγῶνα ἐμαθον, εσκόπουν μετὰ τῶν ἄλλων ηγεμόνων τί χρὴ 10 πράττειν. τοις μὲν ου ν θρασυτάτοις αυτῶν ἐδόκει κράτιστον εἶναι, χωρεῖν ἐπὶ τον χάρακα τῶν Ρωμαίωνεξ ἐφοδου, ως πολλοὶ μεν ἔκαμον υπὸ τραυμάτων, ἀπειρήκεσάν τε ἄπαντες υπὸ κόπου, ὁπλα τε ἄχρηστα τοῖς πλείστοις ην, τὰ μεν ἀπεστομωμένα τὰς ἀκμὰς, 15τα δε κατεαγότα, καὶ βοήθεια παρὰ τῶν οἴκοθενακραιφνης ουπω παρqν ουδεμία αυτοῖς, η δὲ σφῶναυτῶν δύναμις πολλη τε ουσα καὶ ἀγαθὴ και ώπλισμένη καλῶς ἐμπειροπόλεμός τε καὶ ου προσδεχομένοις ἐξαπιναίως παροίσα, φοβερὰ καὶ τοῖς ευτολμοτάτοις 20 φανήσεσθαι ἔμελλε.1072 XU. Tota δὲ σωφρονεστάτοις Ουκ ασφαλες τὸ

κινδυνευμα εἶναι ἐφαίνετο, ἀνδράσιν ἀγαθοῖς τὰ πολέμια τε καὶ νεωστὶ την Λατίνων τοσαυτην δυναμιν

ἀραμένοις ἄνευ συμμάχων ὁμόσε χωρεῖν μέλλοντας 25τον υπὲρ τῶν μεγίστων κίνδυνον ἐν ἀλλοτρία ποιεῖσθαι γst, ἔνθα εἴ τι συμβαίη πταῖσμα ουδεμίαν ἔξουσι καταφυγην ἀσφαλῆ της δε οἴκαδε σωτηρίας προνοεῖσθαι μῶλλον ἐξίουν ουτοι διὰ ταχέων καὶ μέγα κέρδος υπολαμβάνειν, εἰ μηδὲν ἀπολαύσουσιν ἐκ τῆς 30

στρατείας κακόν. ετέροις δὲ τούτων μεν ουδέτερον ἐδόκει χρῆναι ποιεῖν, νεανικὸν μὲν ἀποφαίνουσι το

279쪽

πρόχειρον τῆς επὶ τον αγῶνα ορμης, αισχρὸν τοπαράλογον της ἐπι τὰ οἰκεῖα φυγῆς , ώς κατ' ευχὴν ληψομένων των πολεμίων ὁπότερον ἄν αυτῶν ποιήσωσι. γνώμη δε τουτων ην ἐν μὲν τῶ παρόντι κρα-5 τυνασθαι τον χάρακα και τὰ προς τον αγῶνα εὐτρεπίζεσθαι, πέμποντας δὲ προς τοὐς ἄλλους Ουολουσκους δυεῖν θάτερον ἀξιοὐν, ἡ δύναμιν ἐτεραν πεμπειν αξιόχρεων ἐπι ωμαίους, ἡ καὶ την ἀπεσταλ-10ra

μενην μετακαλεῖν. ἡ δε πιθανωτάτη τοῖς πλείστοις 10 φανεῖσα καὶ υπὸ τῶν εν τελει κυρωθεῖσα γνώμη ταύτα παρήνει, πεμψαι τινὰς εις τον χάρακα τῶν μαίων κατασκόπους ὀνόματι πρεσβευτῶν εξοντας το ασφαλες, οῖ δεξιώσονται τον ηγεμόνα καὶ φράσουσιν, ὁτι συμμαχοι Ρωμαίων ῆκοντες απὸ του κοι-

15 νοῶ τῶν Ουολούσκων ἄχθονται μὲν ὐστερήσαντες τῆς μάχης, ώς οὐδεμίαν ὴ μικράν τινα τῆς προθυμίας χάριν οἰσόμενοι, τῆ δ' si ξJ ἐκείνων τυχll μεγαναγῶνα δίχα συμμάχων κατωρθωκότων συνήδονται ἐξαπατήσαντες δε αυτοῖς τῆ φιλανθρωπία τῶν λό-20 γων καὶ πιστεύειν ώς φίλοις σφίσι κατασκευάσαντες, ἄπαντα κατασκεψονται καὶ δηλώσουσιν ἀφικόμενοι πλῆθος τε αὐτῶν καὶ οπλισμοὐς καὶ παρασκευὰς καὶ εἴ τι κατὰ νουν ἔχουσι πράττειν. ὁταν δε ταὐτα ακριβῶς σφίσι γένηται φανερὰ, τότε προθεῖναι βουλὴν, 107425 εἴτ' ἐπιχειρεῖν αὐτοῖς ἄμεινον εχ προσμεταπεμψαμενοις δύναμιν ετεραν, εἴτε καὶ την παρούσανἀκάγειν.

XVI. Σὸς δὲ ταύτn προσέθεντο τῆ γνώμη, καιοι προχειρισθέντες υπ' αὐτῶν πρεσβεις ἀφικόμενοι ad προς τον δικτάτορα καὶ παραχθέντες ἐπι την ἐκκλησίαν διηγοῖντο τοὐς ἐξαπατήσοντας λόγους, ολίγον ἐπισχὼν ὁ Ποστόμιος χρόνον προς αὐτοὐς εἶπε

280쪽

Πονηρα βουλευματα, ὼ Ουολουσκοι, χρηστοῖς λόγοις ἀμφιέσαντες ῆκετε και πολεμίων εργα πράττοντες, . φίλων ἐξενέγκασθαι βουλεσθε δόξαν. υμεῖς γὰρ

ἀπέσταλθε υπὸ του κοινου Λατίνοις συμμαχήσοντες καθ' ἡμῶν ἐπεὶ δε υστεροι της μάχης ηκετε και 5 κρατουμενους αυτους ὁρῆτε, παρακρουσασθαι βου-1Mθλεσθε η ς τἀναντία ων ἐμέλλετε πράττειν λεγοντες. και ουδὲ η φιλανθρωπία των λόγων, ην πλάττεσθε προς τον παρόντα καιρὸν, ουδε τὸ προσποίημα

υμῶν τῆς δευρο ἀφίξεως υγιες ἐστιν, ἀλλα μεστὸν 10 δόλου καὶ απάτης. Ου γὰρ συνησθησόμενοι τοῖς αγαθοῖς τοῖς ἡμετεροις εξαπέσταλθε, ἀλλα κατασκε ψόμενοι πῶς ἡμίν ασθενείας ἡ δυνάμεως τὰ πράγματα εχει καί εστε πρεσβευταὶ μὲν λόγω, κατάσκοποι δε εργω. ἀρνουμενων προς ἄπαντα των 15 ἀνδρῶν, - διὰ μακρου την πίστιν εφησεν αυτοῖς παρεξεσθαι και αυτίκα τὰς ἐπιστολὰς αυτῶν, ὼς ἔλαβε προ τῆς μάχης τοῖς ἡγεμόσι τῶν Λατίνων φερομένας, ἐν αἷς υπισχνουντο αὐτοῖς πεμπειν ἐπικουρίαν, προήνεγκε, και τους φεροντας αυτὰς προή- 20γαγεν. ἀναγνωσθεντων δε τῶν γραμμάτων καὶ τῶν

αἰχμαλώτων ἶς ἔλαβον ἐντολὰς διηγησαμένων, τὀμεν πλῆθος ἄρμησε βαλεῖν τους Ουολουσκους, ως εαλωκότας ἐπ αυτοφώρω κατασκόπους, ὁ Πο- 1076 στόμιος ουκ ωετο δειν ὁμοίους γενέσθαι τοῖς κακοις 25τους αγαθους, κρεῖττον ειναι λέγων καὶ μεγαλοφυχότερον εἰς τους ἀποστείλαντας φυλάττειν την ορ-

γῆν ξ εἰς τους ἀποσταλέντας, καὶ διὰ τὸ φανερὸν ἄνομα τῆς πρεσβείας ἀφεῖναι τους ἄνδρας μῆλλον, ἡ διὰ τὸ αφανες τῆς κατασκοπῆς εργον ἀπολέσαι :,0ῖνα μήτε Ουολουσκοις αφορμὴν παράσχωσιν ευπρεπῆ του πολεμου πρεσβευτῶν ἀνρρῆσθαι σώματα σκηπτο-