장음표시 사용
311쪽
310 TRA . vi . DIAP. II B. Ammalive; quia aporte violat ius alienum: qui ambulaι frauduIenter ait Sapiens rectivi areana l. imo per se loquendo id mortale est, cum sit contra bo. num proximi; num loquendo dct Mereto naturali, ipsa nutumae lex juhset illud sprvari sub mortali et ex justitia, quoties ex illius revelationse graviter laeditur illa cujus est secretum; quisque enim jus hahet, ut secretum suum nemini maniustetur sine cuilinsa. Quod magis valet de commisso et promisso: nam in commisso tactis, in promisso expresse promittitur secretum non revelari s 2 Diximus per se loquendo; a gravi
enim peccato excusat parvitas damni In secreto natumali ac commisso , et in promisso excusat inisentio promittentis, si nempe luntum sub lsevi se obligaverit. Q. 5. Quando manifestari potest σωρο-
n. Casus, in quibus sine precato sallam gravi seerelum commissum Potest manifestari, hoc versiculo continenturi Re/, eonsensus, inadtertentia , fusisque
1. Quando res sub secreto commissa vel est parva; tunc enim non videtur posse adeo strictam obligationem inducere: vel aliunde jam cognita est aut publica ἔ tunc enim non detegitur secretum. imo AZorius, Lugo , Mazmila et nuneatlia probabiliti et uentur moriale non esse, rem gravem subsecreto commissam revelare sub eodem secreto uni vel ulteri probo smodo non detegatur cui specio litor celari voluerit ills qui secretum commisit cum adhuc res possit diei secreta 5), in illis rerum adjunctis;
2 quando adest praesumptus conSensuSῆ- 1ὶ Prov. 11.
Iani steretum . quod servare tenentur ratione osti. eii. Greere . interdietione. et etiam su pensionea fiuae professionis exereitio puniuntur. Quoad Cod. At h. poen. V. art. 631 et c. A. Poen. p. 1.
tania enim est hominum loquacitas ut vix Mer ium in uno sistere possit. Sub Mereto unus alteri,seeundus tertio, et ita successive res communieari novum non est: sitque occultissima sub Mereti larva omnibus nola fiunt. Hine Chrvsostomus ihom. 3 ad pop. Antioth l: si non vi1 e ari, neque ali ri ipsa dieas ; postquam autem alteri prodidi uisermonis custodiam . luperflua saeta es inutilia admonens et obtestano pro diciorum custodia. 4) Ius poenale art. 143. et seqq. reclusione vel earcere punit qui non revelat conspirationes seere las eontra securitatem internam vel externam B gni initi sit conjux, aseendens. vel defeendens. soror, vel frater in 2. gradu, aut allinis in eodem
1 quando manifestalio contingit vel ex inuo vertentia, vel ex indeliberalione, vel e et animi persuasione. quod res non sit gravis;
-ε cum adest justa causa. si nempe secretum servare veriseret in grave damnum commune vel innocentis viri ipsius committentis. imo inne, ptiamsi jurasses servure, ex ordine charitatis illud recte revelas ; Pst commune sι). Et id in probabilius ae communius dicendum .si agatur de proprio dum no vitando ἰ neque enim praesumitur quisse volui se eum tanto onero obligare : ita
liam eum ritne dispendio secreιum esse seroeaturum' Tunc etiam cum gravi suo damno tenditur promittens si arse promissis. imo valde probubile et communius est cum
Croix Molina et nilis teneri ad seeretum servandum cum ipso vitae periculo , uti promisit; quia hoc non esset sibi mortem direpte inseres spis vitam minime tueri eqliod licitum est ob justam causam, V. g. ad fidi litatem conser undam, cum id sit bonum virtutis.
Q. 4. An lictes aperire, es regere literata
R. Literas alienas aperire peccatum nouest hisce in casibus: - quando sciamus eas in nostrum injustum damnum fuisse conscriptas. vel in nostram injuriam cedere, quam intendimus a nobis propulsare; hoc senim ad jus propriae defensionis pertinet. Sic v. g. Princeps poteSt aperire literas non tantum hostium, sed etiam aliorum omni um, quae temporc belli a locis hostium n- nitimis circumseruntur. llein ministri pu-
hliei, si id bono publico expedit ): - 2
quando habeatur ConSensus eTyressus, aut gradu eonspirantis; attamen hoe etiam in easu qui
non revelat potest obligari ad fidejussionem: neque . ideo quispiam liberatur a denuntiatione ex iuro Neap. quia eouspirationes non adprobavit. imo etsi eas desuaserit - Art. autem 125 legituri is eoayi-ragione erista nat momento the i mergi qualunquam agire tuere et serio eontra regem, personas rea inles. guberni formam et similia xiens stati eone ristati s eonthiusi sta due Opiis indiuidia . Quoad Cod. Alb. Vid. ari. 201 et seo. eL 187. i5 V. Liguori. Dp. Hor. l. 4. n. 246. 6 V. Liguori, Op. Mor. l. 5, n. 70.sIὶ Hie redarguendn est illorum agendi ratio , qui omnem amicitiae sane lit tem parvi pendentes. semel ae amieitia tum aliquo soluta est, literas proserunt, quas sibi mittebat amieus. Qui talia agit. est ex ipso Tullio iPhilipp. 2. eap. 4 : homo et
humanitalia Myres . et vitae eommunis ignarus; quis enim unquam qui Ravium modo bonurum nauetudinem nosset. lueras ad se ab amico mis stas. Ossensione aliqua inter insus. in medium Pro
312쪽
DE RESTITUTIONE in SPECIR a1 saltem taeilus illius, a quo vel ad queui lite. me mittuntur, ni que id speciali lege prohibeatur: ubi Pnim Consensus adest. -qvit
esse injuria ; - 3 quando Communitatis vel instituti regulae, uui legitima consuetudo id sinunt. Sic Superior Religiosus literas aperit subditorum suorum; id enim v. ldo consert, imo necessarium est ad disciplinam sustinendam et quod etiam de Superiore in collegiis et Seminuriis assirmandum ob ea dem rationem ); - 4 ex lege charitalis, quando id necessarium sit, vel expediens uda vertentendam in uriam alteri imminentem, modo non' plus t 'gatur quam quod ad talem finem necosse sit: atque ille, cui imminet domniam, jus hal, at literas aperiendi ad malum illud propulsandum; quia Droximo consulere licet contra injustum dam
Exceptis hisce casibus, erit morinle eon. tria charitatem ei justitiam legere literas Iienas sive sigillo clausas sive nou , fit existimetur in iis contineri res gravis momen ti; veniale vero, Si contra, ideoque Eemper peccatum est. Sane quilibet ita jus habet ud suum secretum, ut ipse Solus sciat, vel
communicei cui voluerit 2 . Quod si ille, a
quo vel ud quem literae miliuntur, praevideatur id pro gnavi sibi in uria habiturus,
erit adhuc moriale eontrae inritarem, etiamsi xes in literi, illis non sint nisi levis momenti, idquρ ratione gravis tristitiae inde oriturae. Dicimus contra eharitatem, quia mate-xia utpote in M levis, non mi apta ex natura Bua, nisi ad Iovem in uriam assertendam
Ouid cero de illo quaerest qui furtim
aeripta aliena legiι invito dominop Sie legens peccat duplici ex capite: 4 peccato turiosi tulis. etiamsi saeiat animo discendi et sine ulla damni suspicione; cum hic disce cli uppetitus non sit secundum ordinem; 2 peccato injustitiari quia quilibet habet lus Secreti suis in scriptis;. quae ullis non vult
ESse communia. Deeentum vutem poterit esse etiam aliquando mortale, Si nempe contingat cum nolubili proximida inuo, vel eum
vita vitas foeteiatem, tollera amieorum tolloquia ab entium' ouam multa joea solent υνε in πλβιυlis, quae proluta si sint . inepta videantur 'quam multa seria nequae lamen ullo modo dirui.
sanaui su Me inhumanitatis luaer stultitiam in-eredibilem videla. 13 u Eeeettoelie sexeipit Gousset. n. 1090 non si traiii d assari di eoseienta o di un segreto di Ἀ- niglia: e basia per prevenire qnalutique bufo , Che uia superiore sappia che l' inferiore sertha reni mente at suo diretiore, o a' suoi parenti Per a Stessa ragi otio Pensiamo the us Irad re di fami-
fi lia ivissa aprire te leuere di tui sistio eve Meora
magna et gravi ejusdem poena et animi coa- turbatione.
quod dominus illas minutatim dilaceravit, sutis ostendit haud velle ut legetintur; ex in dustria ergo colligere est agere fraudu
u. 5. Quid est libellus infamaιorius' 3
R. Libellus infamatorius seu famosus Est seriptura vel signum ad aliquem publiea inis fumia a pergentum. Dicitur aeriptura, sub quo nomine venit quidquid vel manu exaratur vel irpis imprimituri reι lignum. Rub
ta, imagines, figuriae hominem dedecoran tes: publice, ut enim reatus habeutur. Scri iniuria vel signa publice sunt aut assigenda, aut distribuenda, et disrudenda. Varios dis. susionis modos habet Sequens vereus: Signa, manuscripta, aιque emblemata. 3eheisiduis, imago. Libelli famosi auctores et complices graviter peccant, si occulta fratris publieent, licet vera; pravissime vero, si salsa, quia tune detractioni superadditur calumnia. Ceterum etsi vera promulgent, sempergriavius peceant quam alii, qui verbis tantum detrahunt: nam scripta ac signa evulgantur facilius , et manent diutius : unde tunc ut restitutio sit essi x utque ad aequalitatem. fieri debet per scripta vel publica revocatione. - in auctorem et Dominplices libelli famosi animadvertit tum lex
civilis mulcia pecuniaria ac carcere ec. tum lex canonica , ex qua poena est excommunicationis luiae sententiae , si libellus sit contra R. Pontifico in aut Cardinalem , aut contra Statum ordinum Minorum, vel Praedicatorum; non vpro si sit tantum conica religiosum particularem. Haec BSt Papae reservata. --Si vero libellus alios respiciat, excommunicationis mona non est, nisi serendae sententiae lol. V. ius mes. Ned P.
E soggetio alla patria potes 5; Io siesso dieasi d unlulore riguardo at suo pupillo u ; semper inmeia
exel plo. si res sit conseientiae ut supra.
2ὶ Da violatione sigillorum vid. art. 247 elseqq. tur. poen. Neap. - cod. Alb. art. 270 e leg. 13. Feb. 1852. Jὶ V. Liguori. o. Mor. l. a. n. 995 - Εl Append. 1 in sine hujus Volum .s4ὶ Ius Canonicum caua. d. s. I eap. 2 et 3. et cap 1 habetur : qui in Gherius sumiam publica
serιpturam aut verba eontumeliosa ec aerat, iare pectus Remipta non reprobat erit . flagelletur
iquot hodie et quoties nagellaudi l); α qui ea prius
313쪽
MI TRA . vii DUP. IIbri 367 qui graviter animadvertit in nuctores libelli infamatorii: item in eos qui quo-
periores literas anonymas mittunt lvulgo caeens , quibus Oeeulιa alie us sub ecii de. lieta manifestunturi C. mmu niter docen t. i in hos per care mortaliter , quia est revelare notabilia occulta fratris: et saltem notabilem suspicionem in superiore excitant: et hoc maxime, cum ii ordinarie procedat ex odione vindicta. At non esset peccatum , si id fi iret ex charitate , solam emendationem
qua rendo, at solum Celetur nomen Suriis
hiantis iusta de causa , si nempo aliunde
pro se malum uliquod timpatur. Non possunt tamen per se sequendo sup riores ex hujusmodi tantummodo literis pro .codere ud specialem p rsonue nominatas i
quisitionem quoad dplicta quae continent literao , μtiamsi in illis nolificentur tμstes, qui delictum valeant probare quia hujusmodi litorase nullam inducunt infamiam ex
clus. LeZana, Ler,sius et alii commaniter.
Diximus per se loquendo ; nam quando non vgitur de poena instigonda, sed de cPrtio ranisua positiva bonitate personas , quae v. g.
vd aliquod communitatis osticium assumi debet i utique utiqua malio iturum littorarum haberi potest, prudenter scilicet inquirendo , num adsumendus ad illud debitis doti- hiis sit instructus. Nulla tune ei irrogatur injuria ; num directa in eum i quisitio est de bouitat , non de crimine: prohiberi non potest, cum pertineat ad publicum bonum,
ut tantum digni ud publiea ministeria depu.
. n. Furium communiter desinitur: ablaιio
inve erit, rumpat, gi non vult auetoria paeli ea sum ineurrera - Et in Sabaudia eodex pom. Lib. art. sit si et seqq. negat libelli auctori ius probandi omnia ab ipso imputata : lex lamen data 26 mari. ari. 26 dat auetori libelli jus probandi saeta publieae auelori talis ministri iιnputata. i1 Deeret. Greg. L. 5. t, 1 de uecusat. Vid. Ferinraris. Bibliot. v. l iterae. 2ὶ Quod niaxit ne turrit de ordinandis. siquidem Eelle ia jam de istis specialiter inquirit, dum omnes emagitat , ut si quid habeant eontra ipsos, id
in Domino deponant. Sed raute Procedendum. Ded 'tur ausa male holis: et merito a male olis id fieri ereditur, si literae miliantur cum non amplius Suppetit inquisitioni tempuΝ.
ωιιa eι injuris rei alienae, domino rationabiliter invito. Dicituri ablatio, ut distinguatur a simpliei damnificatione, quae si ri solet absque ablatione rei, uti contingerμt in eo , qui
domum alienum incenderet. Hinc lamen iniselligitur etiam iniqua retentio l4); nam
detinere id, quod aueri debetur, eandem rationem meumenii habeι eum aereptione imju ta 5l: eulta, ut distinguatur a r Pina , quae cum ipsa rei ablatione includit violentiam domino scienti et invito irroga tum , 5 injusta , aliquando enim qui alienum accipit, non suriatur, imo actum virtutis exercet: esset si uxor auserat a marito pecunias, ne ludis indulge it; aut vinum, nuebrietur; aut librum perniciosum, ne pervertatur. Prudenter tamen ugendum est hisce in rebus, ne dum unum peccati genus impedire quaerimus, aliud gravius excitemus, nimium provocantes alterius indignationem; 4 ret, quo nomine non coryurules
tantum res , sed etiam incorporea jura intelliguntur, ut Gnsus, creditu etc. 5 alienae, quia ut patet, non ineluderet juris alieni violationem , si in re propria committeretur. Nihil antem refert sive res sit aliena absolute et perpetuo, sive sit talis ad tempus tantum;-6 domino rationabiliιer inuitor Tatio nempa furti in eo posita est, quod alterius jus violetur per piusdem rei ablationem; utqui jus hujuscemodi non violatur, quando dominus ratio nubiliter tenetur inliblationem illam assentiri. Sic v. g. nemo larem diceret qui gladium ab ebrio vel mente capto se ipsum aut alium tuterfecturo
Q. 2. ouotu eae est furtumst R. Furium aliud est simplox, aliud qua- Iifieatum. Simpleae non habet ullam malitium speeiu distinetum ub ipsa malitia furti. uesitiemum habet malitiam peculiarem siubi adjunetam ex n liqua Pircumstantiu 1
ciali: et aliud est i saerilegium, quod est furtum rei sacrae, vel rei profanae patratum
4ὶ Ex qua parte non videmus. quomodo a turtimaeula so aleant purgare lum illi, qui finito opere . inanibus subterfugiis de paeta mereede sere Semper aliquid subtrahunt operariis, qui non con- Sentiunt, sed consentire debent; tum illi, qui modo pud unum, modo apud alterum eauponem diver-lunt edentes et hibentes, nihil tamen solventes ad inde gloriantur. eum male lateriai; tum illi . qui
pensionis solutionem . quam tollegiis, semitiariis vel aliis contubernariis dehent, recusant : vel ne sol ant, in liuilas praetexant causas, propria suet ritale rem desulentes . nee parsimoniae Fludent. nee aliquid sibi subtrahunt i ut haleant propriae obligationi sacere salis. quasi agatur de superva. Caura donatiuue, non de stricto debito i litiae.
314쪽
DE AEST, TuTIONE IN SPECIE ala in loco saero; 2 peeutalus, quo aulartur pecunia vel res ad Figeum Principis aut Rei publicae pertinens; 3 plagium, quo Surripitur servus alienus vel etiam homo liber: sic dieitur quia de hoc crimine eonvictus damnabatur ad plagas; . abigeatus, a Verbo abigere, quo abducuntur animalia e grege alieno. Diximus communiter . nam ex iure poenali Neapolitano art. 407 et seq. surtum uti quatili eatum habetur: - 1 ratione eis illulae, ves minarum eum armis: 2 ratione valoris, si nempe moedat summam 100ducatorum; ratione personae. v. g. Si sit famulus, hospes, caupo; ratione temporis, si v. g. noctu sit commissum in ha-vitatione;-5 ratione Ioel, v. g. si sint in Ecclesia vel Regiis domibus: ut talo etiam habetur surtum animalium e stabulis vel agris: imo erit abigeatus, si valor illorum ex redat si ducata;- gratione mediorum, si nempe adhibeantur arma, claves adulterinae etc. lin. Q. 3. Quale pereatum est furtum 2B. Furium est peccatum ea sten re suo mortale, idque probatur tum Scriptura; Apostolus enim scribit: neque fures neque
rapaeea Regnum Dei possidebunι IJ; tum
ratione , quia per surtum violatur justitia , cujus praeceptum est ut nemo laedatur, et jus suum tinieuique servetur: atqui justitiae praecepta obligant per se sub gravi. Adde: per surtum maxime perturba-lur atque subvertitur pax et tranquillitas Reipublicae , uti per se patet. Unde s. Tomas ait, quod si passim homines sibi invicem sumarsentur, periret humana Societas la); hinc Catechismus Romanus: quam qrape seelus furtum sit, ipsa naturaeris et ratis satis ostendit. lmo ne dum surtum, sed vel ipsum furti desiderium graviter prohibetur decimo decalogi praeceptot )contra quod proinde precant tum mercatores qui rerum penuriam eXpstiunt, ut suas merces ea rius vendant, et sic nitorum mi.
seria ditescant; tum milites qui hellum ex-OPtant. ut .impune aliena diripiant ; tum medici qui ideo morbos, judices qui ideo
piscutit, ut uitescant; est enim concupiscere alienum sino justa causa. Diximus eae genere suo; nam furtum 'e calum erit veniale vel ex levitate materiae,
vel ex impersectione actus, ut patet. Si fur tum grave est, gravis erit obligatio restituendi; si furtum est leve, erit levis obligalio: justitia enim exigit, ut omnibus rod datur usque ad ultimum quadrantem, atque ut pro mensura illatae injuriae sit et repacationis ratio 5 .lus post n. Neap. nullum furtum extraneorum impunitum relinquit: illud autem gravius puni t , si quali sicalit mari. 4l8 et seq. 6 gravissimo vero, si a militibus Sit patratum, ut vidsro est in Codice poenali militaria Q. l. Ouaenam censenda fravis, et nvia. bilis materia furii NOTA. 4 Materia surii potest esse gravis, absolute Pt relativo. Dicitur absolute gravis seu notabilis, quando in communi haminum Sensu per se censetur sufficere ad consti tuendum peccatum telliale: tunc autem censetur constituero icthaist ye catum . quando res ablata juxta judicium pri identum potest unicuique usiarres gravem utilitatem: id autem censetur talum utilitatem ttir,rre, quouad quotidianam sustentationem viri honesti, seu mediocriter divitig requiritur, et sussicit. Dicitur vero resutine gravis, quando respectu quorundam v. g. pauperum; quibus res furto aufertur , censetur gra is respectu vero aliorum. V. g. diVitum, consetur istuis: in amissione unius gallinae, ait Angelicus, plus t pauper granatur, quam unus mulιum dives gravaretur in mille mareis lT . Cum autem ista gravitas maxime sit mensuranda ex circumstantia personacto amni figatae, ideo status personae. nitendendus ost; 2 ad determinandam gravi latem larii, materia spretanda est relative ad varias hominum conditiones atque necessitates; eum cnim surii gravitas consistat in quantitate da inni, quod proximo insertur, facile noeumentum quod respectu uni iis leve erit, respectu alle riuq orit grave. Unde videtur, quod determinatio maloriae absolutae ad judicandum de peccati gravitate, tunc tantum debeat habere lo-
315쪽
cum, quando ignoratur status ac conditio personae damnificatae; sed in aliis casibus hahenda est ratio materiae relativae. Hi- See praemissis: B. Sai commvulier antiguitus adsignata
tur tres circiter libellae trefranchi)adcon.
stituendam materiam in se et absolute gravem. Materia autem relative mavis, habita ratione ad diversas sententias, sic determinabatur: erat videlicet materia gravis : Ipro mendieanlibus summa centesimorum 50; imo etiam 25 in casu raro magnae pauperlatis; 2 pro fossoribus, alque similibus
operariis communiter loquendo, una tantum libella: pro artificibus vero aliquid amplius pro communiter, sive pro medioeri. ter diviιibus duae libellae . et minus pro iis, qui ex propriis mis 're vivunt; 4 pro absolute divitibus irps libellae: idem etiam promercatoribus valde opulentis; 5 pro magnata ditissimo quinquae libellae : idom pulabant pro communitate valde opulenta: svltem pro hac digebant sufficere quinque lihellas cum dimidio; si pro regibus decem li
Diximus antiquiιus adsignabantur. hodio
enim communiter auctores non ita Severio.
res sunt; nam pecunia hisce temporibus uti polo in humano commercio abundantior , non ita habetur pretiosa: ideoque theologi majorem summam requirunt ad mortala surtum constituendum : Porro in hac re quae magnopere pendet a prudentum ae stimatione) major auctoritas mγjorem eoninstituit probabilitatem, ut ait Alphonsus noster lM. - Si igitur agatur de summa ab. solute gravi, eam determinant ad quinque
aut sex circiter libellas franchi) 5 . Si vero
agatur de materia gravi relative spectata , attentis praecipuis Europae locis et temporum nostrorum adjunctis, ad eam ex Cury
Ila Alphonsum nostrum interpretatur Pater Neyraguel in suo Compendio Theol. erus leni Sanetiv. etiam Edit. Stereoti p. Hyac. Narietti MOr. a. Alphonsi, l. 3. n. 527. ubi di ersae pecuniae Spe
3ὶ Audiatur Card. GousAel r . In gran numero fra gli anuehi insegnano ehe il valore di tre Dan-ehi e materia grave in se Messa, qualunque fila laPersona. ritea o povera, a eui it surto ien salto. Na in oggi. alieso rabbassamenio det valore deldanaro, et vorrebhe per terio un Falore numerieo maggiore, eioh di eluque o sei franchi; e noi opiniam o elie si debba generat mente riguardar eomemoriale it furto di questa somma, o d 'un oggetiodi alore equivalente. Aggiungeremo elio it furto
dev essere Eneora riguardato tome mortale lutie
requiri videtur: 3 circiter valor unius fram ei relate ad pauperes, et non raro minus pro majori necessitate; 2 eirciter duo vel tres mi relate ad operarios, qui labore diurno victum sibi comparimi; 3 circiter quatuor vel quinque Darei relate ad homines meis diocriter divites ; 4 circiter sex vel Septem franci relate ad divites ordinarios; 5 tandem a peccato gravi nunquam excusabitur qui novem vel deeem Dancos subripuerit apud
ditissimos, etiam principes 4 .
u. 5. An eι quandonam mimina furta eon. 3ιiιuum grave meevium It . Ad l: Certum est etiam per minutalaria mortaliter posse delinqui , si nempe illa ad notabilem quantitatem pervenerint, etsi sint laeta diversis dominis modo inter illa non interponatur magnum intervallum . Esto quod tunc domini non Sint graviter laesi formaliter; sed sic laesi sunt quasi ra. dicaliter, scilicet in ea re, quae nisi graviter prohibeatur, magnum Sequeretur incon-Veniens contra bonum publicum et contra
indemnitatem etiam singulorum. Si enim liceret unicuique ex industria ditescere ex alieno, fraudando mensuras , salsificando merces, et alia hujusmodi faciendo, quae esset facies reipublicae 2 quae Meuritas' qui mores8 Sed nolandum est, quod ad constituendam gravem materiam major quan-litas requiritur in furtis minutis, quam in aliis; minus enim in istis quam in aliis solent certo domini esse inviti. Hinc si minuta furta fiant eidem personae diversis vicibus, aut personis diversis eodem tempore , ad materiam gravem requiritur et susscit inostra quidem sententia unum simplex cum dimidio; v. g. si materia gravis quatuor ,
per furta minuta requiruntur scuta Sex. Si
vero hujusmodi surtula fiant diversis personis et vicibus diversis, putamus requiri
eosa Nabata. almeno a motivo des danno estri ε eo the ne sos risse ; pote he ulla materia leggerapud diventar grave per te circostante det turbo .
tome, Per egem pio, se si rubasse ad un artesice uno strumento di poeo valore, setua di eui non mintendo lavorare. filiarisse ua danno tonsidere ole. in questo raso. Sarehhesi lenulo noci solamente di
regis assignatur summa 40 libellarum: res et a medioeriter divitum ires libellae sussieerent ; respectu artificiam triginta ei reiter solidi i libella eum dimidia ; respectu Dperariorum una libella, respectu mendieantium deeem prope solidi id imidia lihella laee regula potest etiam altendi, si plaeet; sed furtum excipe respeetu regis, qu0d , no Stra fiententia. nimis exorbitat.
316쪽
DE RESTiTBTlONE IN SPECiE 315 duplum, scuta nempe octo; quia tune gravitas non tam exurgit ex damno illato, quam
quod ille ditescat de alieno. llem in furtis
rerum expOSitarum , ut sunt fructus secus
vias et ligna in sylvis, ad gravitatem maior
requiritur materia. Quod idem ordinarie docent da furto esculentorum, ne P ulen torum; ac de surtis uxorum et liliorum sa- milias.
R. Ad 2: Minula surta tripliciter possunt
contingere: vel quando unus multum suratur in globo, sed parum Singulis personis . sic mercator , qui utitur statera dolosa parum a singulis fraudat, sed multum ab omnibus simul sumptis. Vel quando pluressurantur uni, Singuli parum. sed simul sumpti multum: ut si plures latrenes ingredi. antur domum alienam , et parum singuli surripientes domum expolient. Vel quando unus pluries furatur uni, sed parum singulis vicibus , ut famulus vel filius qui quotidie parum a domino vel patre sustulit ad ludum; Hoc posito: l. Qui pluribus pereonis furatur, parum quidem singulis, sed multum in globo, Pegeat graviter; quia dolose ditescit de re aliena gravi: hine Scriptura; non habebis in sae-
natio υι apud Dominum i l; - 2 si pleri.
que simul uni iurentur pauca, quae simul collecta damnum grave proximo irrogent, tunc si id agunt communi consensu atque consilio, singuli graviter peccant; quia singuli suo consilio atque consensu cooperatur moraliter in totum damnum, ideoquo etiam singuli tenentur in Solidum ad restitutionem. Quod si agant Independenter unus ab alio,
et nunc nemo eorum peccat mortaliter, neque ullam contrahit restituendi obligationem gravem; quia nemo in hoc casu emet causa formaliter injusta gravis damni alieni. mo probabilissimum est neminem eorum peccare graviter, etiamsi sciant per minui a illa furta gravo damnum domino irrogari;
semper enim verum est neminem esse cauissam effracem totius damni, sed per accidens ab aliis obvenit domino. Ita IIaberi, Lessius, Salmanticenses, Sanchez, Solus aliique; -3 qui uni pluries furatur, sed parum singulis vicibus, si non intendat inserre grave damnum neque paullatim ditesce re, in singulis surtis levibus non peccat graviter quia lunc nulla est ratio, qua latro possit damnari de mortali; non res furtiva quae, ut supponitur, modi ea est; non ani-
mus suris qui non liabet conseientiam imide levi. Excipe casum, quo furta levia Simul sumpta pervenerint ad notabilem quantitatem, quin inter illa noιabile intersultum
inιereesserit: tunc ea simul uniuntur novquidem statim et ex animo, Sed ex re aecep
ta: unda fur sub gravi tenetur ad restitutio. nem , etiamsi illa surtula singulis vicibus consumpserit; tenetur enim eo in casu non quatenus illa retinet, sed quatenus ue- cepit.
Diximus quin inter illa notabile intereaι-
Ium iviereesserit: ajunt enim Lugo, La yman. Roneaglia, Sanchea, Viva etc. turtula moraliter non coalescere, si inter illa notabile adsit intervallum, v. g. Saltem duorum meusium, et absit animus amplius surandi; nam tune ex hominum acceptione non amplius identur constituere unum et idem objee
tum in generu moris 2ὶ.Sed quomodo squaeres) restis uenda erunι
quae per minuta furta oblata sunι2 Cerlum est ea sub gravi esse restituenda cum adnotabilem quantitatem pervenerint. Hinc damnata est ab Innocentio Xl haec n. M propositio: non seneιur quis sub poena pecca. ιi morιalis restituere quod ablaιum esι perpauca surιa quantumcumque siι ma9na summa totalis. Porro si domitii incerti sunt. Purestitutio sub gravi facienda est pauperibuSaut locis piis 3ὶ, juxta praesumptam vidulicet dominorum voluntatem lέ . Si vero domini certi sint, tune singulis sua portio sub gravi tribuenda est, si portio singulis ablata
per se materiam gravem constituat: hoc patet per M.
ouid i addes si singuli domini non sint
grauiter damni Acali ' Tune etsi adhue dominis videatur facienda restitutio juxta regulam genurulem, quod nempe res quaelibet, sive parva sive ingens sit, semper Ulamet ad dominum,nihilominus, vit Alphonsus noster, puto cum aliis doctis, quos superhoe puncιο consului, non peccare graviter qui resιitueret pauperibus loci; nam fur in eo casu non intulit damnum grave dominis, sed reipublicae ; haec vero merito praesumitur non ita esse graviter invita, si restituatur partibus magis indigentibus. Hi ne coneludimus, quod licet eommunissimum Sit, quod tabernarii pro minutis furtis per se loquendo debeant restituere civibus , qui
minutas merces emunt; excusarentur tamen a gravi ex dicta ratione, si restituant pauperihus aut iustitutis et piis locis: imo
4J Quae distributio seri debet pauperibus Ioel
ubi laesio saeta est, si verisimiliter 8peretur, quod ita res sit ad suos domiuos per Teutura.
317쪽
316'Vitam a veniali, accedente liliqua Tationabl-li causa, puta si urgeat neceSSitas pauperum, ves infamia timeat ut lil.
Q. 6. Quid de iis, qui ligna in sylva Com.
munitatis eaed ιγ n. Certum est communitati cuilibet fas osse ob bonum publicum Sub aliqua poena velare ne quis ligna in sylva caedat, dummodo vliunde oppidani possint Sibi commode providere. Hac tamen prohibitio no data, communiter ducent cum Bonacina, Filii ucio, Loy man, Lugo, Molina, Salmanticensibus. Sanchea et Soto, quod non peccat, Saltem graviter, incola in eadem contra prohibitio-uem illam ligna caedens, neque tenetur adrostitutionem . nisi magnam faciat lignorum
stragem;sed lenetur tantum ad poenam post judicis sententiam; ex iure Poen. Neap. art.
415 2ὶ; talis enim prohibilio habetur uti
pure me nulis, sicut serat communis consu
tu do 5l. Diximus: nisi magnam faciat lignorum stragem; tunc enim excederet in jure suo particulari. Ilaec autem ut magna dicatur, non Est attendenda gravisas materiae in
se, sed dum uiam quod ipsi insertur Commuis nitati. Hinc videtur non peccare Saltem ms saliter qui sibi comparat unam Sarcinam Singulis diebus pro usu proprio, vel duas Singulis hebdomadibus etiam ad vendendum; quia quod dives accipit ad usum proprium, pauper accipit ad vendendum, ut vivat 4 NJ. Q. T. Quid sentiencum de furto umoris
R. Uxor surti rea non est subducendo aliqua pro Victu, vestitu, ceterisque familiae necessariis, quae Saepe mariti non intelligunt, et laustria ab illis proterentur: consuetudo etiam tale ius eidem concedit s5 . Sane uxor non est mancipium, sed socia viri; ergo plane expers esse non debet administrationis d0mesticae; etiamsi viro ut capiti subjecta sit. Hoc tamen esse debet in ea mensura, quam proprius Status concedit, et quam communiter tenere solent ejusdem conditionis timoratae uxores: nam Si uXOr, marito rationabiliter invito, vel ejus voluntate non satis prudenter Praesumpta, notabilem summam impenderet in eleemosynas,
3ὶ Id tenet etiamsi quis ligna eaedat de fulva
alterius Communitatis vitiuae ut 1 illi ucius, Lugo et uotiua docent: quia illa communitas videtur esse contenta illius poeuae quama eaedentibus cxigit. Quod sano praesumitur cum laesa silet, neque damni per liguorum ea esuram sibimet irrogali
donationes, itinera ex bonis, quae subjacent administrationi mariti, peccaret graviter; cum praeter injuriam, quae marito ipsi irrogaretur, familiae etiam praejudicium ex nimia illa libstralitate certo impenderet.
Neque dicas tam uxorem quam maritum aeque p0Sse administrare, cum jura sint au- qualia; respondet enim Angelicus: quamvis mulier siι aequalis viro in aeuu matrimonii, lamen in his, quae ad dispositionem domus
perιιnent, vir caput est mulieris secundum
apostolum I corinthiorum II 6 -Verum
ut teneatur ad restitutionem uxor , mdjor bonorum quantitas sublata requiritur, quam in aliorum furtis; cum maritus non adeo sit invitus. ua generatim ΤT.: sunt qui requirunt summam duplo majorem; sed hoc avariis personarum vel conditionum circumstantiis plerumque Pendsti.
uid resolpendum est quaeres si uxoris
pater, mater Deι proles eae alio matrimonis suscepsa egeaιpUbi maritus nolit ipsis opitulari, poterit id facere uxor etiam ex communibus bonis, si propria non habeat; jure
enim naturae tenetur eosdem alere, et maritus debet consentire. Hanc facultatem extendunt otiam ad fratres et sorores Lessius,
jus civile art. 192 8J. Neque uxor haec bona in tali necessitate tributa referre debet cum venerit in mariti haereditatem, vel cum dotem suam recuperaverit. si sint parvi momenti; quia tunc habentur ut et mo Synae Communes: imo neque si maximi sint momenti debet ea referre , uti probabilius docent cum Lugo, εἰ ury et aliis, quia onera Omnia, quae, Stante matrimonio , uni conjugi obveniunt, alteri communia censentur.
Sed quid dices si maritus ipse notabilem
partem bonorum communium prodige veι male impendia, tenetume ad restitutionem8Disputatur: prima sententia probabilis alafirmat. Ratio est, quia licet maritus habeat administrationem bonorum, uxor tamen habet uominium dimidiae partis illorum , et proinde jus illud violatur , Si ipsa rationabiliter invita, pars illa u marito dissipetur.
4ὶ Quod dictum est de frivis quoad filissionem
arborum, dicitur etiam de agris ac pratis quoad pascenda animalia m V. Liguori. OP. 2 r. l. 3. n. 529. 53 Reete monent, ne eonsessarius in eoneedendis ejusmodi ex peusis , quae viro nesciente si unt, facilis Sit, eo quod uxores Propensae sint ad jura Sua plus aequo extendeuda. ln) 2. 2. q. 32. a. S. iT) V. Liguori, uomo Apost. n. x. n. 33ἰ λpus Mor. l. a. e. 511.
318쪽
DE RESTITUTI DIE IN SPECIE 31 Secunda sententia etiam probabilis. negat generalim, nisi maritus excedat limites ju.ris ipsi a lμge concessi. Ratio est, quia uxor ex lege non habet jus strictum, nisi ad suam
partem honorum, quae, Soluto matrimonio extubunt; nec tenetur maritus reddere rationρm suas administrationis: unde quamvis peccet graviter contra pietatem erga uxorem et filios , non tamen Peccat contra justitiam proprie dictam, quae restitutionis obligationem inducit. Sed uxor praecavere potest bonorum dissipationem per facultatem, quae ipsi conceditur a lege , Separationem bonorum juridice postulandi s). 0. 8. Ouid de surιis sitiorum familiae'
R. Filii familias graviter peccant, si invitis parentibus, ex bonis domesticis sibi sur. ripiant summam notabilem; non enim sunt honorum illorum domini. Hinc in Scriptura legimus: qui subtrahil aliquid a paι re suo eι matre, et dieiι Menone83emeealum, Farotieeps homisidae est l2 . Unde si cohaeredibus noceant notabiliter, tenentur sub gravi ad restitutionem ex honis castrensibus vel quasi-cas irensibus , Si quae habeant, vel quantitatem rei ablatae conserendo in divisionem haereditatis post mortem Patris, nisi pater ipse expresse vel tacite restitutionem remiserit. Et remittere potuerit. Quod si filius sit solus , neque habeat cohaeredes , Sancheg pum liberat ab omni
nere restitutionis i 3 , quia inquit pater
in hoc casu censetur minus invitus, et aliunde filius est aliquid patris 4 . Sed quaenam inmma dices erit in sumtis silii emunda tamquam notabilis Dicunt
Lessius, Navarrus et Filii ucius etc. non peccare graviter filium, qui patri diviti sutatur duo, aut tria Seutat, imo dicit Bannegquod a patre valde opulento non est mortale surtum, nisi ascendat ad 50 scuta; sed hoc rationabiliter respuunt De Lugo et La. Croix, nisi esset filius principis. Et idem dicit Holetaean, qui contra admittit non esse grave surripere decem Scula a patre nimis divite; Sane heg admittit usque ad sex. Si vero pater mitteret filio, qui alibi stude.
1ὶ Item pol est tune uxor bona abseondere, et inhonum familiae servare. 2ὶ Prov. 28. iat V. Liguori, Homo Ap. n. x. n. 32, et O.
4ὶ Parenies in hae ro delinquentes sitos gravi
ter puniant. alque ipsis eontinuo invigilent: pessima enim ae probrosa suranti eonsuetudo dimotiorumpitur. atque triglissimos exitus habet. Hine re
prehendendi genitores illi, qui aliquid domum deterentibus eorum liliis, levitur aequieseunt ipsorum sutilibus rationibus. Prine ipiis sortiter obstent neque sinant, ut vel quid missimum surripi aut quo- eumque praetenu.ret, centum seula, dicunt probabiliter Sotus. Navarrus, Dyman et c. silium posse impendere quinque eorum in honeStas re. creationes. Advertit tamen LΡssius quod licet filius peccasset graviter iurando patri, non est obligatus restitutioni, quando surtum est jam consumplum, et praesumi iurpat Pr nolle ad tantum eum Ohligare 53.
Ex iure poen. Neap. art. Io , non datur
actio patri vel marito in filiorum furiis aut uxorum , et vicissim . item neque in furtis tuter fratres et alliues in eodem gradu; qui
simul convivant. COOperatores tamen extranei puniuntur: ex ari. 456 6 .Q. 6. Quid senιiendum de sumularum furtis'
R. Si famuli esculenta et poculenta domo exportent in materia gravi, aut divendant, graviter peccant et tenentur ad restitutionem; cum domini graviter et jure sint inviti. Si vero domi consumant, facilius excusantur, nisi sint pretii extraordinarii; quia dominus. maxime Si non sit ita tenax, in his, ut plurimum, esse solet magis invitus circa modum illum occultum, quam circa rerum substantiam; sciunt enim domini id
communiter evenire, attenta humana fragilitate, ad modum quo operarios in vinuum conducens Scit uvas ab iis esse comedendas ad saturitatem; nam quis bovi trituranti os alligabit
Si famuli surentur pecuniam aut reS Sedulo custoditas , peccant mortaliter: nee major quantitas requiritur, quam in ali rum furtis; imo eorum furtum quali sicatum est, ac iure poenali Neap. gravius puniturari. 4l0 T), cum domini sint maxime inviti , et famuli ipsorum abutantur considentia.
dianι furta in rebus dominorum Tenentur ipsi restituere, Si furtum stat ab extraneis; nam ex ossieto tenentur rem dominorum tueri, ac ideo valde probabiliter omnes in litigantur etiam tu solidum Si vero surtum fiat ab aliis domesticis, adhuc tenentur, Si res sit ipsis commissa specialiter, vel se obli-
genitori sono non solamente peccati d'ingiustiata,ma dispongono purn a gravissimi mali: d ' ordinario si eommettono per sarti servire di metri alla anita. airtutemperaura, at giuoeo , at haneheltare e straviaiare; il patroco ne lapitera deli ab horrimento at giovani: eereher, di preservaraeli. Si dee invet te ton sorra eontro quelli the tompranoo rie et lano io eose rubale dat ligii di lami glia n.
319쪽
als TRACT. FH. DISP. II. gaverint, vel teneant praesidentiam totius domus: nam tunc habent determinatum mnus. Si secus, licet alii item amment eum Bouvier generali ratione famulatus; alii lamen negant Communius, et probabilius eum Lessio, Lugo, Hol Eman, Sulman licensibus. Vogler ete .; quia res domini tueri a domesticis ex justitia non obligantur, sed solum PT praecepto generali charitatis; justitia enim respicit extraneos l. Q. 10. Quaenam eae ant a furto'
R. Duo a furto excusant: necessitas, atque compsensatio.
0. 1l. Quaen am necessitas eae svi a furto R. Nomine necessitatis a furto excusantis non intelligitur necessitas ordinaria , quani communiter patiuntur pauperes OSilatim viventes ; alioquin nihil esset magis
commune, quam larium. Neque gravis, si grave nempe respective damnum timeatur, v. g. gravis infamia dedecus, aut e proprio
statu juste acquisito decidendi periculum; hanc enim facile quisque fingere potest. Hinc damnata est ab innocentio Xl haec n. 56 propositio: permissum est furari non D.
Ium in eaetrema neeessitata, sed eιiam in gravi. Tantum extrema necessitas hic intelligitur, et est quando vita ipsa periclitatur: quod tamen raro evenit: at si quando eveniat, cerium est eum, qui tali laborat necessitate, posse per se alienum surripere quantum satis est ad se liberandum ab illo mortis discri inine, quin leneatur petere, ut docent communiter cum d. Thoma. Sane tunc omnia bona sunt communia: jus
enim gentium quo bonorum divisio saetasuit, non potest derogare iuri naturali, quod cuique competit vivendi in extremis de quihuseumque bonis 2 . Et idem dicunt clθnecessitate pro , ima extremae, aut illi ae qui valenti; qui enim in ed constitutus est, potest sibi mediis ordinariis providere, cum in moralibus parvi non habeatur aestima. tio. Talis osset necessitas illius, qui vel est in probabili mortis periculo, aut umittendi membrum aliquod principale, aut aliquem Sensum, pula oculum; vel est in proximo periculo incidendi in perpetuam captivitatem sivo poenam triremium, in gravissimam aut perpetuam infamiam ac mor-
Id autem quod licitum est auferre pro ne-
i2ὶ Ouaa sunt j ris humani non possum der stare juri naturali. vel juri divino. Se ndtim au tem naturalem ordinem eae divina providentia in tuinum, res inseriores aura ordinatae ad hoc, quod his subveniaIur hominum neeessuasi. Et ideo per rerum divistimem et appropriationεm eae
cessitate propria, licet quoque pro necessitule Suorum, nempe uxoris , Pare Dium et
filiorum. Quidam addunt fratres Et sorores, si adhuc sint in tenera aetate, et sibi providere nequeant.
Sed quid Idices si dines negligat εuccurrere pauperi in eaetrema nectaritaιe, tenebia
turne de damnis, si quae pauperi obvenerinι Si dives pauperem impedit vi ne bona sua accipiat, de restitutione tenetur; nam cum eo in casu habeat jus pauper rebus illis utendi, habet etiam jus , ne impediatur ab illis. Si vero tantum negligit dare, probabilius non tenetur de damnis; nam obligatio
sua est tantum charitatis: sicut enim quando omnia bona erant communia, quisque quod vellet, poterat accipere, nemo tamen
ex justilia tenebatur dare ; ita et in casu
nostro; ubi iterum hona communia evadunt. Ex quo deducitur, quod etsi pauPer in veriori sententia etiam rem magni momenti P sit auferre, quin petat, si ea absoluta indigeat; dives tamen eam non temetur tradere, cum tantum ex charitate taeneatur, quae per se loquendo non obligat um gravi
n. Compensatio impropria de qcia bie 43
est Meeptio rei alienae sibi debita. , inrcio debiιore. Licita est sub debitis conditionibus; sic redditur unicuique suum. Conditiones sunt: -l ut debitum sit ex juatitia; si enim esset ex charitale vel grati tredine, non
esset rigorosum debilum nec in risiore compensandum; - 2 ut nequeat recu erari neque via juris neque alio modo sine notabili damno et molestia, aut sine gravi cissensione aut inimicitia: secus bono publico expedit, ut nemo sibi jus dicat. Hue tamen omitterepsi tantum veniale, quia desectus non esset, nisi in modo ; - 1 ut sit liquidum, nempe clarum, certum et sine exceptione ; alioquin Semper melior est conditio possiden-lis; - 4 ut compensatio fiat in re debitoris ;secus esset cum damno tertii: uti continge .ret. Si fieret in ris deposita vel commodata; -5 ut debitor quantum fieri potest moneatur de debiti sui extinctione , ne vivat in
Attamen cum haec res sἱt plena periculi et hallucination s , honum erit si nunquam fiat sine consilio Directoris vel ConsesSarii,
jura humano proeedentem non impeditur . quin hominis neeessitati sit subveniendum ea hujusmodi rebus. Angelieus, 2. 2. q. 66. 3ὶ V. Liguori, Op. Mor. l. 2. n. 31; et l. 2. u.
52o et 701. 4J 0uad eompensationem propriam vid. die ta
de Restii tui. in genere c. 5.
320쪽
DE RESTi TIONE IN SPECIE mi innotescant singulase circumstantiae , personarum praesertim et rerum ).
An quaeres possiι famulis permitti , ut
sibi Oeeu Ile eompensent in bonis domini, si non satis sibi tribui praetendanιγR. Generatim negative; hoc semel admi so, furta passim inducerentur. Unde innoeenlius XI hane n .m damnavit propositionem: famuli et famulaε domesticae possum Oeeutra heris suis surripere ad compensandam operam suam, quam majorem judieant lorario , quod recipiunt. Quare non facile lamnii audiantur , qui sere semper solenteonqueri ae propriam miseriam exaggera re. Diximus generatim; nam Salmanticenses circa hanc Pontifieis condemnationem sex plicando docent: quod famulus nihil qui . dem possit sibi occulte compensare, Si absque necessitato libero convenerit cum domino de stipendio minorit tunc dominus illi dicere potest' nonne eae denario eonvenisti meeum' Possil tamen uliquid , si ex nΡcessi late, id est si ad istranda miseriam eonvenerit de salario notabiliter minori , quam
justum sit; non enim Pontifex intendit obli-31s
gare contra justitiam 2);- 2 quod famulus,
si ex sui electione operas augeat, nihil pos. sit sibi compensaree tune eenSetur operam suam condonure ad domini benevolentiam conciliandam. Si vero operas augeat ex do. mini voluntate expressa vel tacita , compensatio erit concedenda; quia dignus est Operarius mercede sua 3). Monitum pro eonfessariis cirea furta :inquirant consessarii a lare: quantitatem;
2 intentionem plus surandi, si habita fuerit,
et quantum; 5 damnum extrinsecum , Seu lucrum cessans et damnum emergens ; 4 renovamen inlentionis surandi, aut retine di alienum; 5 ex Billuartan a paupere, vel divile furatus sit; sed non praesumant animarum directores individuales casus certo resolustri', hoe est mortale, hoc veniale, nisi
id conflet a porte ; sed plerumque expedit
cum s. Augustino suam ignorantiam lateri. Et dum ea de re a poenitentibus in terr gantur, pr identer responsionem absolutam declinoi, illisque omnium peccatorum etiam
venialium horrorem incutiant lol. O .
se justitiae filiabus ad ceteris virtutibus eardinalibus.
Articulus I. - De pietate, obseruantiaeι obediemia Q. 1 . ouid pietatis et observantiae nomine n. Ad Pietos late idem sonat ac vitae boniιas eι morum integritas, ita ut ille pius
si u. Verum etiamsi . notat ad rem toties relatus Staps S 44s, omnes hae conditiones adsint. leges
lamen ei viles tali eompensationi parum lavent, ul-Pole qua ordo juri negligitur, atque discussio ea sae ad privatum exaetoris judietum desertur. Inde etiam in eonsessionali, ubi hujus generis
Casus exponuntur. nos ellulissimos esse oportet,
ita ut eam vix unquam eonsulere et raro permittere expediat. At vero compensationi jam saetae, siquidem nullae ex neeessariis tonditionibus desiderentur, eatenu' eonnivere litet . ut poenitens ad restitutionem haud obstringatur. i2ὶ uine si famulus neeessitate eoactus eis enit
pro parvo pretio, poterit sibi compensare usque ad pretium infimum. Quod tamen ita aeeipiendum est, tum quod dominus alios famulos pro eodem parvo pretio juste non invenerit, tum quod samulus se ipsum ultro non obtulerit pro pretio illo,
diciatur, qui probitate et innocentia praeis stat: est etiam Spiritus Sancti donum, quo prompte movemur ad Dei cultum Si vero pietas stricte accipiatur, ex d. Thoma est virtus moralis, qua bene alpetamur in parenIes, atque in patriam nostram: in parentes, a quibus gignimur et gubernamur; in patriam, in qua nati sumus et educati. Ad parentes reducuntur eonsanguinei, qui
eumque dominus non susceperit ex pietate, et ex hova quadam animi indulgentia: unde in hae re
j tutam veι insturtiliam Mipendii in commναι imna laboris famulatui respondenιis' Salia an licenses tenent posse ipsum etiam famulum ex se judieare . ideoque ex propria eonselemia uam sibi operam compensare. Hoc nobis videtur salis probabile. si lamen agatur de famulo. qui sit vir prudens limoratus , here aptus ad reete judicandum, ei eertus omnino de justitia compensationis . remoto quolibet halluet nationis perieulo. Quod lamen qu m rarissime eveniat. nemo est qui non ideat - V. Lignori opus Mor. l. 3, nn. 522,