장음표시 사용
321쪽
referuntur ad primipia nostri esse s it ad
patriam reseruntur conciVeS propter eorum
R. 2. observantia est virtus moralis, qua personis dignitate praestantibus debiti honoris signa et rererentiae argumenta deferimus. Sane non eos solos debemus in societate pol sere et revereri qui nobis praesunt ex ossicio; sed etiam illos, qui ratione quacumque prae minent Sive vet' te, sive sapio ulla ei do trina, sive honoris et muneris gradu ele . Est debitum morale, inquit Angelicus, quod eae quadam honestate debetur et hoe modo debemus euilum et honor mhis, qui sunι in dignitate constituti, etiamsi non simus eis subjeest al. u. 2. Quaenom pietatis, et observantiae
praecepta' , n. Graviora praste pia pietatis et observantiae sunt: - 4 ut de hilus cultus et honor parenti ling, patriae. superioribus et singuli in dignitate constitulis, vΡlelara aliqua praerogativa fulgentibus exhibstatur vortiis et saetis: - 2 ut molestiae, quas nobis vel di melles consito ludi no vel ingonio nimis interdum fastidiosi v Drunt, a quo animo serantur, neque idoo di bi in ipsis ossi in praetermittuntur: lilii, suscipe senectam patrisiui, ι non contristes eum inrita illius: et si
defecerit sensu, veniam da, et ne vernas eum
in Dirtute tua lj; - 5 ut illa ipsa ossicia cum quodam jucunditatis sensu et animo lubonii porsolvantur; quod quidem meri tum
n. Ad l: Obedipntia Pst virtus moralis, quae reddit promptam hominis rotuntatem ad eae equendam voluntatem alterius. scilicet
praecipientis r ita Augelicus 5). Spectatu
ergo obedientiast objectum est prast e plum Superioris tum si expressum sit, id est vor- his voluntat m pius clare manifestantibus; quam si sit tacitum id est vorbi; voluntalem indicandam. Iloc tamen intelligo, tundo divina o voluntati non adverse inr; nam Se cuq obi mperandum potius est Deo. ilicstulo d. Petro: obedire oporιeι Deo magis quam
hominibus s6ὶ; quando enim a superiori
printi pio e rio movemur, in serius Suam amittit vim. n. Ad 2. in se et ratione sui objecti una
est obedientia; sed ratione superioritatis, aqua procedit praeceptum, quadruplex di tingui potest: civilis, ecclesiastica, dome-Stica, et sacramentalis. Civilis in eo consistit, quod populi Principi et Magistrati-hus sub iciantur, legesque sΡrvent ad commune civium honum promulgatas; ex quo oritur tam ipsius Reipublicae quies, quam etiam subditorum salus. Delesiastiea perquam fideles in rebus ad Religionem pertinentibus obtemperant Saeerdotibus ainuo Praelatis; ex qua et doctrinae puritas et fidei unitas conservatur. Domestica qua uxo- ros maritis, filii parentibu , servi dominis, discipuli praeceptoribus parent: ex qua Pendet omn0 lamiliarum honum. et pax. Sacramentatis, per quam fideles in Sacramento Poenitentiae subjacent et obediunt proprio Consessarior et sic consulitur conscientiarum tranquillitati. Obedientia civilis, ecclesiastica, atque do-mpstica dieitur necessaria, quatpnus in nrbitrio nostro non ost eligere Principem, Episcopum et parentes, quibus obtemperemus. Sed obedionlia sacramentalis dicitur voluntaria , non quatenus sit in nostro arbitrio eam praestaro vel negare; sed quatenus pendet a nobis stipetio Consessarii lT . 0 4. An obedientia veniat sub praeeeptopli. Obsessiontia venit Prosecto sun prast op
to gravissimo: nc - l Civilis: in Seripturi enim thgimuς 8 : omnis anima pol si alibus sublimioribus subdita sit ἰ admone ilios Principibu et Potestatibus subditos esse 9 2 Ecel si astico: do hae Christus ait: qui vos
audit. me nudit; et qui nos spernit, me sperni ι ni; si autem Delesiam non audierit sit tibi sieus ethnim et publieanu l l);-3 Do mestica; Apostolus clamat uxoribus e sub-dilae estote viris a leui oportet in Domino ἐsiliis: silii, obedile parenti hus per omnia; scrinvis: servi . Obedile per omnia dominis earnalibu non ad oculum servient/s, quasi hominibus placente , ged in a implicita e cordis timentet Deum licti; ingulis: obedite praep0sitis vestris 15ὶ;- S iera montalis; quia in iis, quae respiciunt animai directio
et Edelectae: nam vi pngnet, ex eadem Scriptura Art. 3 oportet magis obedire Deo . quam bominibus: a quo ideo nilim axeolso et iuvistio indusiiqialeae pol 'Mniis legibus obsi-tondum t.
322쪽
et in eoelo, el quareumque retinueris, Teren
Maxima autem est obediontino praestantia, eumque Christus toto vitae Suase curriculo in se ipso expressi t faetus obediens usque ad mortem , mortem autem erueta q).lmo melior est Obedientia , quam Sictimae II : ac merito quia per rictimas aliena caro , per obedientiam vero propria voluntas mactatur, ut ait d. Gregorius. Et s. Λvgustinus vocat o dientiam virtutem , quae in ereaιura rationali mater quodammodo esι Omnium , custosque virtutum M. Q. 5. Ouοι sunt Obedientiae regulae, seus radus, uι voeant ΤR. Tres sunt; animi alacritas, simplicitas, et hilaritas. . Animi Maeritas in m consistit, quod obediens praeceptum, licet vidi'alur humile molestum , intempestivum , implent sex peis
clite, exaete et animo volenti: eum bona v luntaιε seruiρntes sicut Domino, et non hominibus 5 . Nec sane est vere obedi ns qui praeestptum complet saStidiose, querulus,
Ruxurrans: si molest e peris sustinere, ait
d. Bernurdus, si dijudicare Praelatum . si
murmurare in eorde, etiamsi exterius im
fδει is obedions nescit moras , fugit Galliarium , ignoruι tardiιatem 7 . 2. Animi simplieitas, iunm sic indieat Apostolus : obediιe in simplieitate eordia retiri R. in eo autem DuSita Pst, qui quisque superioris praeceptum implent cum certitudine sie implendi voluntal μm Dei, quin ultro inquirat: impersteti eordis eι infirmae prorsus voluntutis indisium esι latis. Bernardus in statuis seniorum studiosius disculare , haerere ad singula quae injun-suntur, erigere de quibusque rationem, aut male idemer obedire, nisi eum audire e
insignem obedientiae praerogativum peceant ut plurimum adolescentes, qui licet nondum satis domitas habeant cupiditates, neque satis judicii maturitate et rorum experientia praedili sint, eminere lamen vOluat supra seniores , eorumque et dicta et
Ii v. Lignori, Sermoni eumpendiari T. l. Ser.
ial De et v. Dei l. 4 e. 12. 5ὶ Ephes. 5. 6ὶ Serm. 3 in cireume. T) De Obed. Serm.sηὶ 2 Cor. I. sin Do praece p. el disti R. 10 Ex quo illud oritur,quod eduealore saepius dolenter animadvertunt. ut nempe juvenes quidam Theologici Moralis. Tom. II.
iactu vituperare , alque aspernari manda
3. Animi hilaritas: terιius stradu8, ait
d. Bornurdus obediensiue est hilariter obedire: non ex trist)ιia, inquit Amstolus, non eae neeessitate: hilarem enim datorem diligit Deus ... Serenitas in rulsu , dulcedo in sermone multum eolorat obedientiam oba quen-lis...; quis enim locus obedientiae, ubi tri-
ει itiae cernitur amaritudo sit 30uid diei si d- illa obedientia, quam eae. eam appellanι ρ naee obedi nitu in eo consistit , quod subditus mandata Superioris sui. in quo Deo ipsum sibi exhibet, quoties
conjuncia non sint cum peccato manifesto, prompte exoquntur sine ulla si v intrinsμ-
ea discussi inst, totum se ipsi quasi Deo lumquoad intellectum , tum quoad voluntatem subjiciens , et idoo caream appellant. Eius exemplum habemuq in Abraham Patriaris Cha, quando Deus eidem praecipit, ut suum sibi filium Isaac immolaret. ltem in S. Iosepho Sponso Beatissimae Virginis Mariae,
quando ad vocem Angrii consurgens aete-pit puerum eι matrem ejus, et secessit in a gyptum. Unde si quem delica lutum hoc nomen ossendat, ipse pol erit nomen mutaro. non iam n rem illo nomine significatam M. Nonne ot ipsi milites hac obedientia adstri guntur3 et lamon nsemo hoc obsequium i rationabit vocat. Sane quid respublica, si omnes subditi j iis haberent inquirendi do justitia, hon state , ac congruentia legis ΤΕst ergo mora ob lentia rationabilis aclogica: ac D dum improbetur. ut aliqui immorito sariunt. imo laudi hus yssores a. utpote quae riueit . ut homo vere totum abneget remetipsum Di o suo. II inc scimns ipςam
valdo in doliolis suisso Sanetis ordinum nΡligiosorum Fundatoribus, qni ob clientiam caerem suis in constitutionibus vi, Ecclesia solemnitor adprobalis summopere eommendarunt. Itinam ergo fi rei comm
nior et universnlisi s quia deficit amor , ideo et ob tontia doficit.
trarium 'R. Olwdientiae opponitur contumacia , quae inobedientia nuncupatur, et est voIun.
arium annorum spatio in diseiplinam traditi nWhil utique praetermittam eorum quae lubentur;
nunquam tamen obedientiae habitum sibi comparent. et vix e disti plina et seliola egressi pessimam animorum affectionem ostendam, vela Reipublieae pestis, dedecus eommuni latum et lami
323쪽
ais TR CT VII. Disr Ilios nρρndi eontra praereptum superioris. .uin i x philosophorum vis i 'io eadem con-1rnriorum sint eonsequentia, patet tot mala 'x hon vilio oriri. quot ox obodientia enascuntur bona. Hac vidi licet peste evertuntur familia δέ Dori urbantur communitatos, labi suetutur Respubliea , nutriuntur cupiis dilati s , set omnia foventur vitia ad perni ei sena tam n nimae , quam corporis. Illud o i iam malum ost tristissimum, quod qui a jicit obedientiam , cum volunt alsem suam propriam sequatur tamquam unicam rerum agendarum normam, reddit se D'o i xecrabilo m. ilicon te ipso Deo: sicuι genι s quos delevit Dominus . . . ita eι vos peribitis , si
nobedientes fueritis il). Si d contumacia eo magis prae celeris nocet nilolescentibus , quippe qui per hoc vitium si hi praecludunt viam ad suscipiendum discipli dum set sapie n. tiam; si qui' incidunt in illud: diseiplinam
Articulus II. - De veraeitule Q. 4. Quid sentiandum dε rerueitate' n. Vernritus ext virtus, quae id sibi propositum habet, uι in Fiqni te india nostris rogitationibus res enuuti mus eujusmodi sunt, re ι cujusmodi esse putamus. Ex quo
palot discrimen veracitalem tuleret verilatom: num vΘritus tota sumitur ex consor-nii late judicii cum ipsa re judicatu veracitas nutθm sp ctat polissimum conformi- talpin locutionis cum m0nte ipsiusnaset hominis imi iuniis: prima tota est subjociivn; altera objectivn. V 'rax idcirco Pssi' pol si et iam qui suisti m dici l , si nom po pia i a i se verumpnuntiare: sicut Pt mΡndax esRet, si verum pronuntiaret putans sn dicoro salsum i5 .in veracitate nuturalis honestus inest, u linaturalis turpitudo est in mendacio: verba sunt instituta, ait Augustinus, non per quae se homines invisem fallant, sed p r quae in Glιerius quisque notitiam cogi nιione suas proferat: verbis igiιur uιi ad fallarium peceatum ess 4J. Adder ad mutuum iniser homines societatem veracitas prorsus est neces- Raria; societas enim consistρre n 'quit, nisi hominps sibi invicem credant. 0unm Ap stolus: deponentes mendacium loquimini veritatem unusquisque proaeimo suo l5ὶ Ηa celiam nos similes Deo reddit: nam principi. pium verborum ιuorum veritas l6 . 1 Dent. 1.
Q. 2 Quidnam veraeitati opponiturγ
desinitur: locutio vel significatio eontra mentem T). Porti uet v d ejus naturam, ut quim Hudacium profert uliud clo usum in pectore teneat, et uliud exterius verbo vel signis exin primat. Sed non requiritur etiam unimus sal tendi: menstri enim di tum est quasi ex ver ho contra mentem ire. Diximus locuιio vel fiagnisi culto, ut iudicemus mendacium conficitum D , Mompst Verbis, scriptis et nutibus; quum facto, quod simulationem appellant.Sic montitur facio qui . cum mortali odio in le-rins Oxardescat contra aliquem, cum tamen xl prius verbis amicitiae adhuc prosequitur. Λu simulationstin, Sola nil mendacium sucti pertiuent juetantia, hypocrisis, atque adulatio Pl C. Omnibus nota si nasendacii divisio in jo-eosum . quod ν arati ir ob ti stram vel niti rum utilitatem; utque in perniciosum, quod nem po patratur in ii justum alterius dam uiri
0. 3. In omne meracium siι peeealum3 R. D eu runt Px Graucis nonnulli, uti Origenes. cvssianus, Tileodor ius, essi' licitum mendarium ob urgent in nProssi lalem. Sed hic maxime veniunt Priscilliani Sino, psenes quos Delebre erat hoc essalumnd suam oeculiunddm liae reSim: jura. perjura , secretum prodere noli. Contra quosonari s dicimus. mendacium in omni casu esse peccatum. Probii tur:-l Scripturis: verbum mendax justus deιes: abitur i8 : omne mendacium eae vera taι non est ii . menda-eium fugies 10J: Perdes omnes qui loquuntur mendacium sill atqui omne illud quod justias debot sugere, dples lari, et quod non
justi m ndaeium nescire 12j. Et s. Tilomus: non ost lieitum meri cium dicere ad hoc, quod aliquis alium a quocumque perieulo liabereι i5 - Quare niserito Aloxander ill aperte docuit m ndacium quod umqvst prohiberi etiam ad vitam alterius salva udam 14 ;5 naturali rations; si enim homo in easu aliquo mentiri licite possvi, Deus diceretur mendacium illud approbare; lino in tali ca-Su Deus ipso posset mentiri; litqui haec duo repugnant: veritas enim est essentialis peris
Trael. de poenitentia: de loeulionibus vero aequ- oeis. jam aelum est in Trael. de Uira. relictionis, ubi do juramento.
324쪽
DE RESTITu TlONE tri ΚPECIE 323leello naturae divinae. Adde inordinationem manifestam in mendacio quo iliumquρ; istudent in pserv rtit naturalem iustitutionem Ptfinem to utionis, quae non in finem alium creaturis intelligontibus conusessa est, nisi ut possi ut sensus suos sibi in virem communicare.
0. 3. Quale peceatum est mendarium3 R. Mendacium, si neque proximum ue-que Deum graviter laedat, neque grave scandalum pariat, veniatu est, uii de in n-
nalio levis; cum vn non opponatur cliui itati. Mendacium V ro perniciosum, quod graviter tu edat proximum aut Deum, vel gra escandalum pγriat, 'rii morialis ob rationsem
contrariam. Et d0 line intelligitur illud l2J:
sermo Obscurus in vacuum non ibiι; os au-ι em quod m nlitur. Oecidiι unimam pl. U. 1 An ut quando licita sit simulatio' n. Simulatio formalis, nempse clim quis intendit per laclum externum aliud significare, quam quod tu animo halisei, illicita est' quia est verum mendacium sicli l4 At simulatio materialis, scilicet cuin quiso liquid agit, non intendi iis dedeption in ulterius, sed aliquem suu in siuem, liuila est
lii possint conjicem ad citium finem id agi. Sic Iosuo licito fugit non tu tende iis sigui fi
tur ah urbo Παι. et r. liqui milites irruerent
in urbem. IJ. Ita Christus Antiι se longius ire 6), nou intendens ut diseipuli hoc
rod 'rsent, sed volons significare, se re V ra
iturum longius, nisi ub eis invitaretur IT). Articulus III. De gratitudine ,
0 1. ouid dieendum de gratitudine
Il. Gruti ludo sola gentia est virtus, quae tum b neficiorum quibus afeeti sumus, memoriam relin i, tum iisdem remunerandi Solunt utem habet. Sine poSt Deum, ParentPS, patriam et superiores nostros natura illis peculiariter unimo adstrictus esse nos 1ὶ In Ps. o. 2ὶ Sap. 1.
3ὶ Uuod porro de mendacio die lum est , ad simulationem quoque jaela ullam et similia extendi debl i. quippe quae sunt mendaria saeti. 43 S Thomas 2. 2. q. 1st . a i. 3l Jos. e. 8. isi l .ue. 21. 7 V. l.imori. Θ. Mor. l. a. l Ti.
10J Settieet habemus stratias eum hah mu v luuialem remunerandi: assimus vero strati . cum verbi et alii significali iiii lius exiernis, quo animo in bene saetorem nostru vi assecti suiniis , libe uteret aperte Panduu .
docet, qui nos h'nst stetis suis exornaveri uirat ab aliquo benefaciore aliqua pecu Iiamaboneficia pereipimus. ait Angei cus, tui per haec p- liariter obligamur eν debito hone statis ....ideo ju titiae adjungitur stralitu. 8l. llauit virtutem commμdahai Paulus inquiens: grati estote 9l. Dupb x grati ludinis praeceptum: l ut cum possumus, paria et etiam majora beneficia reseramus; 2 ut
cum referre nou possumus, Sullem gratias agere ei constantor habere salagamus so)Gratitudini opponitur ingratus animus Ptevismus, cujus est vel acceptum beneficium dissimularo, vel tion uestimata Sutis. vel vituperare vol hal est pro mul fieto. metu eave tanquum myaeimum cit mn, inquit
0. 2. Quid e ι benevolentia' R. neuHv lontia. ut rioin Hn indicat, est illis animi Og et is, qua aliis bonum nolumus
eι Optumus. Ad eum nos impPllit tam nutura, quau homines conSiderat quasi communis sejusdem civitatis incolas t Piusdem corporis membra; quam Religio, cuius illud est praec plum gravissimum : diliges proximum tuum sicut te ipsum lict). 0. I. 9uid est amictita, et quot upleae' R. Ad l: Amicilia dici potest mutuus, manifestus eι gratuisus amor inter aliquaepe suus, quae sibi invicem bene volunt, et se mutuo honis cumulure desiderant i5 . viii luis palei: - Discrimoia sesse maximum inter umorem proprie dicium set amicii ibin; ille enim essρ potust etiam non inu tuus, imo etiam non notus pPrson: quae a m itur et ideo sit ut tu umiuilia semper sit umor, Sed iann Semper Sit in amore. cimicilia; 2 ad u-micitiam requiri mutuum honestorum bonorum communicationem .siust qua n miciliaeSsu non potest: imo corruptolis pnlius dicenda sori l, quam vi ra amicilia si 4 ;-3 mutuum illum umorem gratuitum esse debere; qui enim privatam utilito iem ruspiceret, in rePuni iuR ess 't. non amicus: non debemus amare. nit Augustinus. quomodo au-dunus gulosum: amo turdos: quaeris, quar amat ut occidaι et consumat amiciι iustili in L. 4. de henet. t 12ὶ Matth. 22. 13j Ex vulgari usu etiam illos amicos dieimus.
quorum generatim favorem et pruniplitudinem ex perimur: item quibusciam familiariter aliquando conversali sumus, et hoc maxiι ne i venit collegialiter viventibus. Ille lamen stridie nomen sumi mus: quo seu qu Tullius. multi modii satis simul edendi sunt, ut amieitiae munus eaptelum sit. De
325쪽
324 TRACT. vllesι quaedam benevolentia. ut aliquid prae- alemus fisi quos amamus . n. Ad 2: Cum amicitia oriatur praeseristim ex bonorum communicatione, tot erunt adsiguanduis amicitiast species, quot sunt
Species bonorum, quae inter umicos commuis
ni utitur. idcirco umiciliust divisio erit ia eram ut salsam . in corporalem et spiritua. Ium, in sensibilem Et sensualem, prout bonaquau communicantur, vera vel salsa sunt temporalia vel spiritualia. sensibilia vel SenSualia. Porro solum amicitiae verae, quae nempe ilaudatur in communicatione bon rum iquast talia vero sint, non apparenter , convenit illud amicitiae sanctum ac venerabile nomen - Quo autem bona persectiora Sunt, eo persectior irrit umicitia: sic si bona, quae inter amicos communicantur, sunt scientiae et artos, laudabilis erit talis amicitia, quia in bono laudatur. Si invicem
e municentur virtutes, v. g. sortitudinis et temperauliae, erit sane laudabilior, quia sundatur in meliori. At si communi ni ut pietas, religio, charitas in Deutn et proximum, eximia tunc erit amicitia, et omnium Praestautissima; cum Duum habeat pro suo principio ut sinu, ideo tuo sundetur in optimo. De hac Salesius: Quest' amieletis sardeceellente, percM plene da Dis; eccellente, perche tende a Dio: recellente, perehe ii suo
legante e Dio; eceellente, perche durera eler-uamense in Dio i2ὶ v. l. An liceaι amicitias emιrahere, eι contruelas fovere Il. Cum distinctione: ogitur de amicitia salsa, aut sensuali, aut sensibili; vel agi.lur de amicti a vera spirituali, et Sancta. . Amicitias sensuales nec contrahere licet nec fovere; cum landentur super Peccu-io : et dicente s. Ambrosio. non potest M. mo homini esse amieus, qui Deo fuerit inimi. eus sol. Amicitiae sensuales reprobantur ab Omnibus utpote peccaminosae, inhon 'stauet Deo ingratae. Vulgo innammoramenti up- Pellantur, de quibus audiatur Salerius: iogrido ad alta voea a ehiunque e legato den-ιro te reli delI' imammorumenιυ. layliale, ιroncate, rompete: non bisogna sermurat ascucire queste seioeche amiciate , bisognaschiantarier non bisogna snodare quesιi la-
2. Amicitiae sensibiles. illaes quae laudantur in bovis corporis sensibilibus: v. g. pul-
chritudine. benevolentia, tractu, voce etc., licset non sint aperte inhonestae, sunt tamen valde imperfectae et periculosae, maxime si contingat inter personas diversi sexus: ideo reprobandae a Moralista, et rejiciendae 5 . A ssensi hilitate ad sensualitatem parva diastantia: imo experientia teste, una ad aliam
3. Amicilias sanetas, spirituales ad ei tutem directus, non solum laudamus. Sed etiam porsonis, quae in saeculo vivunt et honum animae diligunt, necessarias pronuntia. mus. En verba Salesii: quanto alis peras .ehe vivono tra i moniani, eehe abbruccianota vera virlu, e Ior necessario ι'unirsi te una colle aure, mediante una sanιa e sacra ami-elaia, perche col mea zo di questa si animu-no. si sistam e si reeitano vicende volmenta ut bene. Nonne inter se junguntur, hac aetate, filii tenebrarum ad malum cur non id om suadendum filiis lucis ad bonum si Iline Scriptura: frater qui adjuvaιur a fra-ιre , quasi civitas Arma : amico fideli nulla compurvita 7 . Articulus IV. De liberalitate, assabilitate,
n. Liberalitus est virtus, quae nos docit Ordinem ad reetae rationis tramites servam dum in largienis pecuniis et rebus omnibus, quae solant praunia aesιimari. Oritur ex ea charitate, qua totum genus humanum S
cum una debet conciliari; hujus enim conciliationis ratio nulla aptior, quam quae mutuis liberalitatis ollieiis conlinetur. Disserta misericordia, quae tribuit indigentibus, haec omnibus; a magnificentia, quae respicit sumptus egregios, haee mediocres. Liberalitatis conditiones praecipuae sunt: 1 ut quod datur, honestatis et benevolentiae causa detur: nam qui dat aut majoris lucri reportandi causa aut turpi consilio. aliberalitate longissime abest; 2 ut largitiones ad facultates nostras accommodemus;
prodigus enim, non liberalis est, qui adeo largitur, ut ipse redigatur ad egestatem η ;5 ut quisque caveat quibus dandum, quantum et quo tempore: omnia enim secundum
ordinem seri debent; , ut libenter et hilariter elargiamur, nam ut uti Poeta, cum properas gratia, graιa nimi3.
plura invenies do amicitia vera.
326쪽
R. Assibilitas est virtus, qua qui1 in conis elatu et in omni vitae eonsuetudine faellem se aliis exhibere, eι iisdem, ut deceι, obsequi studet. Vir assibilis medius est inter ine
homo tenetur eae naturali debito honestatis, ut aliis delaetabiliter convisat l3 . Hanc
virtutem Hieronymus Nepotiano suo enixe commendans sic eam descripsit: virtus eulanis, blanda, tranquilla et Omnium bono rum apta consorιis; inniιans ad familiari. ιaιem sui, dulci3 alloquio, moribua tempe
Sunt praecipua assabilitatis ossicia: omnes benigne audire , eosque libenter atque hilari vultu alloqui; 2 interroganti humaniter respondere. etsi importunus aliquando videri possit; 3 obvios salutare et salutationibus respondere, ea honoris et benevolentiae significatione , quam vel locorum consuetudo vel amicitiae ratio vel dignitas vel urbanitas exigit; 4 vocem, verba, gestum et vultum ita componere, ut quidquid
incidit in oculos eorum, quibuScum conin Versamur, praeseserat suavitatem, et sit argumentum choritatis vere christianae,
ita ut dicere possimus cum Apostolo: per omnia omnibus placeo M. 0. 5. Oufenam assabituali opponunιurp. R. Duo opponuntur, assentatio et asperitas. Auentatio est propria illorum, qui omnia ad alterius voluntatem Sive vera filave salsa, sive bona sive mala, et loquuntur et laetunt et laudant, quod viro ingenuo et christiano indignum est, et parit mliam vilissimam blanditoris ex istimationem. Asperitas est in iis, qui habitum habent Perversum nihil unquam dicendi ad cujus- eumque voluptatem, improbandi semper
1ὶ 2. 2. q. 124. 2.2.s2ὶ Affabilitas mire in Christo elueebat, in euius
labiis ita diffusa erat gratia, in omnes miraremur in verbis gratiae, quaa proredebant de ore ipsius Lue. 4ὶ: et Apostolus obseerat Corinthios per man guetudin/m Christi I 2 Cor. Io . Ubi non attingimus quaestionem, an Iesus tuerit aspeetu deeorufi ut censent Hieronymus. Nicephorus. Bernardus, Laurentiu Iustiniani. ete.; vel an vultu inglorius ut docent Origenes, Clemens Alexandrinus, Cyrillus. Tertullianus, Augustinus .eie. , vel potius quid medii, nempe neque delormis neque pulcher sed forma ordinaria. ut pluribus in xime ex m dernis plaeet - V. Bibbia di Venee, Dissere. Vol.
d; sopra la hellereta ui Gesii Cristo.
aliena laeta et dicta, omnia negre serendi, Aemper eontendundi, singulis in re qua . cumquo contradicondi. Hosi in quibusdam superbissimis hominibus cernere est, ac saepq adolescentibus, qui omnium sunt derisores, detructores, SuSurrones, a quorum desectu Timotheum caute removebat Ap stolus: aιuuas aut/m et sine disciplina quaa tiones devita, sciens quia generanι ιiιes i4 . Et ad colossenses: sermo vester remper in
R. Comitas μst virtus, quae servat dee
rum in ; eis. Ex quo palet discrimen assa bilitatem inter et comitatem: prima tenet modum in suavitate sermonis ; altera in conversationibus et in ludis. Adversatur comitati scurrilitas, et rusιieitas: est seu ris rilitas insulsa quaedam et molesta dicacitas,
Saepe etiam odiosa, qua ordo et modus Om
nis in jocis ludisque pervertitur. Rustici ias vero est vitium, quo nec festivitate Ν- eorum nec conversationis jucunditate quis delinitur. ita ut nec facetum quid unquam dicat, nec qui dicunt, ferre possit. duodSane reprehendendum; nam adversatur homini ad societatem nato 63. 0 5. Ouid de urbanitate
R. Licet astabilitas et comitas ad urbanitatem quodammodo reserantur; in hoc tamen disserunt, quod haec latius pateat, atque omnes serme hominis actiones et m
res respiciat, ut boni sint ac decori T .
Toto ergo coelo erra ni qui urbanitatem colloeant in corporis forma, et vestium elegantia; nam est in animo bene conStituto, et exculto Religionis praee plis et exercitatione virtutum, sine quibus hominum mo
res nunquam neque vere boni, neque veru
decori esse poterunt l8 -Colere urbanitntem ad illos specialiter perlinet, qui ad divinum Christiani Sacerdotii minisi Prium proludunt et rerum sacrarum habent pro
in V. Iahn, AreMesostia Bibliea, e. It de mortis
hus e versationis. 8ὶ Persuasum omnibus praesertim adoleseent hus esse debet, animum habere suavibus moribus limatum et expolitum, non tam utile esse, quam Detessarium. non iis dum laxat qui vitam agunt in aula. atque in nobilium virorum frequentia , sed iis etiam singulis, qui nolint in desertissima solitudine aetatem tonsumere; nam urbanitatis lanisquens est usus , imo familiaris atque quotidianus. Ipsa linguae eastigatio urbanitatem fovet; vernatulorum vero verborum licentia petulans morum lieentiam indueit: hoe maxime videaut juvenes collegialiter viveutes. V. Mutti , Suti' importa a di ben etinoseere la tinoua. in cui si 'Deι- a. si serius. Mem. Modeu. initii . Vol. xvuὶ -
327쪽
tium sibi Pontilioni, ut eos facilius ad pie vivendum alliciunt lj.
Articulus I. - De prudentia 2ὶ0. 1. Pu deu prudentia. et quot bae pR. Ab Aristotele delinitur prudentia : animi habitus vera eum ratione actiones diarigens in iis, quae sunt homini bona vel mala. Dieitum 1 vera cum ratione , ni la Prudentia exelud: tur temeritas et Draoci pila tio; 2 aetiones dirigens, ut secernatur ab habilibus me indoreticis; nam potest quis esse doetissimus, et eruditus artibus et clisciplinis omnibus, quae inmundo sunt, quin tamen item sit prudens; 5 in iis quoesunι humini bona vel mala, ut indicetur prudμntiae objectum in ipsa humanae actionis probitate et honestate consistere. Eximia sane ac necessuria virlusi neque enim opera nostra laudari pos,unt, nisi sint electio eorum, quae conveniunt ud fiuem. HaΡc ex Angelico adjuvat omnes virιuleg et operasur in Omniabus b . Et ub Augustino vocatur rerum a. gendarum et fugiendarum seientia sq.
I res prudentiae species: monastiea sive privata, ae onomica sive domestica, politica si vo eivilis. Dirigit prima hominem in actionibus, quae eum directe et solum assiciunt, ut nihil inconsiderate operetur. Αltera eundem moderatur in actibus, qui ra-spiciunt domum et similium. Tortia rogituetiones quase pertinent ad rΗmpublicam b). Quo mugis optandum in adolescentibus stu
cau, eo magis a politica arcendi sunt; nam jnvsenilis ni tas non bene politicis robus peragΡndis ni commoda la Hst lol. Q. 2. Quaenam sunt prudentiae munera ll. Prudentiae innuera , quae dicuntur parιea psudentiae potentiales , tria sunt en 'mpe bene conbultare , bene judicare et bene praecipere ; nam actionis humana o probitas, in qua Silum est prudentiae objectiim,impuriat liccommodatam mediorum
ordination 'm ad finem cons quendum. Haec uulsem iribus perficitur: 1 recla eorum inquisitionu, et super iisdem consultatione ;id o tuo prudentia comites habet rationem,con,iderationem, modi talionem, dilige n. tiam, ingenium, Solertiam est sagacitatem ;-2 reolo judicio de eorum aptitudine atque natura, ad quod concurrunt aequitas, docilitas, animi candor , memoria prnet Prili rum , intelligentia praesentium et praevidentia stiturorum -δ praecepto, quo mens vult, ut ea perficiantur, quae judicata sunt: hi teque periinent dexteritas , circumspectio, cautio et industria.
Ex quo patet quam dissicilis, sed pretiosa
virtus prudentia sit; neque mirum ideirco esse debet, si mulli inveniuntur vere docti et vere scientiis maxime ex ulti, pauci autem Vserct prudentes.
Q. 3. Ouaeniim prudentiae dotes, ac vitiast R. Ad l: Doles, quas prudentiu praeSe ferre debet, ut sinem Suum mi Si quatur , seu partes prudentiau integrantes, Sunt ex Angelico: l memoria, seu recordatio praeteritorum; praeterila hnim uos duc ni : 2 intelligentia, seu uiligens rerum agendarum considerat in ac cognitio, ne dicamus malum
bonum et bonum malum: 5 doeiIitas, sive animi promptitudo ad aliena cupessenda
sin V. Della Casa, Galateo - Gallii Doveri di
2I Non loquimur de terrena prudentia. quaesumum linem eon-iituit in tarne vel divitiis; hae estultitia est apud Deum: imo animulis, diaboli as 1 cor. a. Iac. 13 . Ilue re oeatur modernu illentuderat,iisinus, qui sub sileaio Drudentian Domi-ue, a uouuullis Praedicatur, at in ruinam reIi8lu
6ὶ Hine iradii historia apud Cretenses sui so Iegem, ut siquis adhue juvenis aecederet ad regendam Rempublieam nunquam auderet tu disceptationem vocare, essentne aequae leges an iniquae Τsenex vero Riquid excogitasset, priueipibus aut a qualibus quidem referrei. iv ouuin lamen audiente nemine. Quapropter stomachum movent Prole-eto Rettuli quidam aetate nostra adolescentes. qui, manibus vix a ferula scholastiea subductis. de rebus politieis quasi ex eathedra nou loqui, sed eis i-lire et blaterare audiuntur sesquipedales Seutru-lias efferente. - V. dieuiti, Teoremi di γυιιιιcta eristiania.
328쪽
nsem nostrum spectant, illi o dignosci'nda, ne accidentia nos unimo doliciani: I ratio, sive recto ratiocinatio, ut recte quid ex antecedonter cognitis Sit agondum, dignoscatur: si praevidenιia, s 'u futurorum consi-dstratio, ne sine sumptibus inaniter nodisi a re proponamus: T circummeetio, seu ut-l nlio ad omnes eircumsi unitas; non onim omnia omni tompore conveniunt: 8 eautio. ut sciamus omnia praevidendo impodimenta
R. Ad 2 Vitia ulla dirsecte et apserte prudentiae coiitraria sunt; alia quamdam Pru dentiae specti m praes serunt, syd emPnli iam ac lacu iam . illa eam Inodunt ' r d λ- clum , ista per excrssum vitia primi gμ.ncris sunt potissimum : I praeeipitalio seu tem ritas, cum quis non ex rectae rationis praescripto, sud ex ussoclus sui impetu deliborni set opus u ggrε diluet 2 inconstantia, cum quis levi's ob causa' a reeia SP ui nitare cρd l. ut aliam arripiat: a intonsideratio. cum quis Sinu debitu attentione de mediisv d nn m accommodatis judicium suum emittit: 4 neyligensia , cum quis debitum in
robus doliberandis et poragondis sollicit dinem non adhibet. Quas omnia hoc versu includuntur: Praecepa, inconstans, inconsideratus, iner-
Vilia speundi generis sunt : 1 prudentia earnis, qua quis sinom ulli in iam collocat in rebus creatis: 2 ealliditas, quae in illis cernitur, quorum celere Pst et uptu in ingenium in sexcogitandis in diis ad sin m consequendum idoneis, s d ab honestate et recto rationis prasescripto alienis ei abhorrentibus: 5 dolus es fraus , quae calliditatis pravita i in ud 'ssi ctum perducit: a nimia sollicitudo prci 'cipue de rinu' suturis , quae sine ulla utilitatis specie animum angit. Haec aulem hoc alio versiculo continentur: Frous, eι ea Iliditas, earnis prudentia, eura.
Quae porro omnia vol Px eo. mala esse constat quia adversantur prudentiae, quae omnes humanas actiones ad rectum trami tom modercitur.
n. Fortitudo recte potest definiri: virtus persiciens hominem , uι in ordine rutionis i) Hall. 10. humanae et Lyia diuinaε eonsistat. ea reputilando quae ordinem eundem pervertere valeant. Cum enim pleraque tu hum una vita occurrant, quae hominem Solent deterrerea recto tum rationis tum legis tramite lenoni o . v ut ne diu in ipso permaneat, si oum jam sit asseculus; aliquo cPrie praesidio nobis mi opus, quo adversus impetus
hi juscpmodi firmum ur. Hoc porro praestat sortitudo. 0. 2. Quotu ex est sortitudinis munus e Ε, t dupl-x sortitudinis munus. Unum in
muli ot laboribus perserendis situm. quod sic μXplicat Λngolicus : Oportet quod fortitudo animi dieώιur, quae sirmiter retinet το luntat/m hominia in bono rationis eon ιramaaeima mula. Huc respiciebat illud Christi: nolite ιimere eos qui occidunt eorpus .animam autem non possunt occidere ; sed potius limete eum, qui potest et animam eι
corpus perdere in gehennam l. xlierum munus consistit in ipsis periculis abeundis: sic sortis in nomine Dei sui David Gigantem aggressus est. Ex Angelico huic sortitudini
consociatur quaedam irae Species, non quasi domina, sed quasi lancilla: iram modera-ιam assumi ι forιis ad suum actum, non au
R. A virtute sortitudinis aliae oriuntur in homine Christiano virtutes morales praeis clarissimae , tanquam ejusdem filian spupartes integrontis , ut vocant Philosophi. Quod sic explicatur : cum sortitudo maximopere tendat ad superandas dissicultates,
quue in bene n g ndo nobis adversantur, varias Pro Parum varietate quasi sui ipsi iis species in SP conlinet, quas elus filias nuncupamus Videlicet oriturne difficultas in agendo ab ipsa operis natura et magnitudine' eidsem opponitur magnanimitas, illa nempe virtus, quae ad quaelibet magna et heroica inclinat. Orituriae ab ingstnti pecuniarum quantitate , quae ab operis persectionem , v. g. ad templi constructionst mrequiritur' eidem opponitur munificenιia,
illa virtus quae uil magna opera P lerna ex-tμrnis ac magnis sumptibus perficienda i clinat. Oritur a limore set anxietate interna circa opθris P v ntum ei dom opponitur pua eordis et securitas animi, illa virtus quae nos ducit ad maxima quaeque operanda gaudentes, gloriantes, in nullo dμficientes. 0ritur a multitia lino set qualitate malorum quast in operis execulion sunt pi'rs renda eidom opponilur patienιia, illa virtus quae facit, ut omnis adversa a 'quo ac sorti uni, 2ὶ 2. 2. q. 123. a 10.
329쪽
quae nos firmat in P xpi elui imw: ah operisip ius coni inuntioni ' opponi t ur perseverantiet, virtus illa, quae nos ad persistendum in molμsio ac arduo opere inclinat: a cordis humani instabilitate' opponilur constantia. quae virtus est roboraus ac firmans voluisbili alsem nostram. Sic de ceteris R.
dus Quinque: animum vincere, iracundium coliti ere. pt voluptates contΡmnere. Qua Aic describit A. Ambrosius: jure ea fortitudo roeatur, quando umsquisquisque se ipsum vinest, iram eontinet, nullis illecebris emollitur nique in ieetitur, non adrer sis perturbatur, non eaetollitur a eundis, et quasi vento quodam variarum rerum ci
eumfertur mutatione lal. - 2 Vitam pr priam periculo exponere ob bonum spirituale et corporale proximi juxta illud: majorem tharitatem nemo habeι, ut animam suam ponaι quis pro amicis suis i4 ; - Martyrium appetere corde m gno, et animo vOlenti, exemplo S. Ignatii Martyris, qui cum ad bestias psset damnatus: utinam ad Rama nos scribebat fruar bestiis, quae mihi
sunt paraιaeI ... si venire noluerinι, ego vim faciam, ego me ingeram, ut devorer - mala
gravissima, et ipsam etiam mortem si re Pente et ex improviso contingat,sortiter et
patienter tolerare; - 5 let hic est gradus heroicus3 mala illa, et mortem pati etiam
cum sincero animi gaudio, exemplo Apost lorum, de quibus seriptum est: ibam gaudentes a commetu comitii, quis am digni habiιi amnι pro nomine Iesu contumeliam
Fortitudini advorsantur: timiditas, quaerat fuga malorum . quihus pro loro ac tempore quis se objicere di bei; 2 intimiditas, quae est desectus timoris justi ; I audacia,
ni Sp. II. quae est inconsidorata porἰculorum Sus Pintiο - Quoad primam peccat qui ros unice timet, qui occidunt corpus: quoad Secundum qui eum non limo t. qui animam mittere potest in gehennam: quoad tertiam vero p 'Gai qui tρ mere periculum quaerit. 0. 4. Ouid esι temperantia, et quae ejus
partes R. Ad it Tomporantia stricle sumpta d finitur: virtus moralis, quae secundum rec tam rationem et legem divinam moderatur
appetitum, et usum earum rerum . quae gen
suum de ιaeιiones pariunt, uti gustus, Odora tua et laetus. IIoc sensu est specialis virtus,
quia habet specialem materiam , nempe quat'nus refraenat appotitiam ah iis quae maxime alliciunt. Si autem temperantia sumatur Pro quacumque temperie, tunc ipsa
erit virtus generalis 6J. n. 2 : Partes inis grates temperantiae, sunt I : I verecundiu, seu timor turpitudinis, qui custos est modostiae; 2 honestas,
seu amor d 'coris - Partes subjectivae sunt:
1 abstinentia, quae consistit in cibo moderando; 2 sobrietas, quae sita est in moderando potu σ); I castitas, quae ipsam delectationem veneream temperat; 4 pudicitia quae ab omni aspectu et tactu inhonesto
abhorrere nos docet: , sive potius versatur circa exteriora signa ad venorem incita
tia, quae cohibet 9ὶ - Tandem partes potentiales sunt: elmentia. illa nempe virtus, quae ex nnimi lenitale poenas moderatur, prout lamen justitia patitur; 2 man- ευριudo, quae quidem iram modoratur Re eundum rectam rationem ς 3 eontinenιia, virtus illa generalis; qua resistimus quibuscumque pravis motibus in quacumque vitiosa materia. llom est modessia, humilitas, studiosuas, eutrapelia, ornatus, atque 1im pliciιas. Quae virtutes haud sunt contum. uendae, licet parvae videantur; ipsae enim
si in a Praesertim nos Saeerdotes, monet Staps SmT. patientia insigni armato esse oportet. tum ut etiam ex hae parte simus exemplum gregis . tum ut in exequendo munere non tumultuarie, sed pruindenter et in spiritu lenitalis agamus et qui pallens est multa gubernatur prudentia; ilui impatiens est allat stultitiam suam Prov. 11ὶ - .
si V. s. Thomas. 2. 2. q. 141. n. 2. τὶ Paries cuiuslibet cardinalis viri ulis Rumltiplieis generis. Aliae integrales: sunt quaedam conditiones requisitae ad aetum ipsum virtutis be
ne et integre exertendum. Aliae subjectivae: sunt speeirR div mae virtuti , quae variae fiunt pro va
rietate objecti, quod respuit virtus illa. Aliae p lentiales'. sunt virtutes meundariae . quae modum. quem principalis virtus ohservateirea priueipalem Bliquam materiam , eundem observat in quibuΘdam aliis minus prinei palibus et minus dimet libus. 8ὶ v. Lessius. De valetudine tuenda - Castel- etere. Direlioris p. iv. e. 23 - Temperantiae laudes pa sim apud Physieos relebrantur; vid. Es-sai fur ια TMologis Morale eonsider/ε dan earuPporis a se la physiologia et la medietne par Debreyne; Laur. Martini. Elementa mediet nas Non is, ete. - Sella, Orioni popolari di imendruriae a privata. Bielia 1842, etc. ete. Ille iunu enda telebris Soeietas temperantiae quae an. 1η38 Opera Patris Mathem in litula est in Hibernia. Niri sunt illius esseetus ad homine in temperant laeon linendos - v. Bergier, Dirionario; M. Med. Od Append. Voeab. Temperaura - It. PBSSim.
330쪽
DE RESTITLTlONE IN SPECIE aranos comitantur ubique, alque per eas ud majora desvenimus, Siquidem in omni re a
minimo incipiendum est li .gl. - De Modestia eι mmilitate Q. l. Quid est modestia
H. Modestia est virιus, quae exteriores hominis aesiones eι corporis ornatum iια moderatur, ut nullius Ossendaι aspeeιum. Verum modestiae sundamentum in humilitate Silum est, Sive in illo unimi sensu, quem sic expressit Apnstolus: quid habes.
αim redueta, 1eu humilitas praetica: sed vera humilitas , si quis Pnim actus suos exterius ad verecundiam componeret absque vero interiori virtutis motivo, jure merito diceretur in eo non modestia udesse, Sed vana, mendax et superba modestiae ostenta tio, id est hypocrisis. uua propter lρgitur in Seripturis: finis modesilae timor Domi
Habet modestia insigne quoddam ac miri licum decus praesertim in adolescentibus, quibus et praeclaram penes Superiores existimationem et stabiles m penes ma- discipulos auctori tutem, et incredibilem amorem in omni hominum coetu eonciliat. Ratio est quia in bene composito corporis et motuum Pael ρrnorum habitu cernitur omclinate compositus unimus. Quare Apostolus hanc virtutem vite commendans inquiebat: modesιia vestra noια sit omnibus ho
u. 2. Ouibus in rebus modestia eollaeanda sit B. In quatuor praesertim in oeulis , in
verbis, in risu et in incessu: - in oculis juxta illud d. Gregorii: deprimendi sunt uti quasi raptores ad eulpam lo) - 2 in
verbis, quod sic exponit Ambrosius: ne modum praetergrediaria loquendi; ns quid
indecorum sermo resonet tuus', peculum enim mentis plerumque in verbis refulget: ipsum noeia sonum librat modesιia, ne cujus
5 in risu, quod monet s. Basilius inquiens: illud etiam non medioeriler eanendum est
ab iis qui colendaε pietati student; ne inrisum praeter modum effusi sint II ; - 4 in incessu, quod sic idem Basilius explicat:
incessus esto nec segnis, ne animum dissolutum declareι, nee rursus rehemens, insolenter que incitatus, ne consternatos impetua animi significet. Ilaec autem Eeclesiasticis est maximo
necessaria, quos Apostolus vult ornatos et
modestos i M. Nil ergo intrum , si d. A brosius duos repulit Clericos, qui externum praeseserebant petulans, inconditum
atquo inordinatum nimis; judicium proba vit oventus F ... 5. Quid de humiIitate dinendum reι γli. Humilitas est virtus firmans noluntatem, ne inordinale eaιοιιαur. 1eu ne fiu eum bat amori inordinato propriae excellentiae. Haec ab v more veritatis pro dit; qui enim ad se animum eonvertit, illico intelligit se merum nihilum , et omnia a Deo gratis accepisse - Tres sunt humilitatis gradus: 1 est subdere se majori et non saprae serre aequali, qui est sumetens; 2 se subdere aequali et non se praeserre inferiori, qui est ubundans; I subesse minori, in quo est persectio 0). Ubi notandum: absisque praejudicio humilitatis possumus dona, quae accepimus, praeserre donis, quae aliis collata apparent, si id manifestum est; cum dicente Sancto Augustino, in parte emritaιis, non in parte falsitaιia magis humilitas eoII etur l l . Potest quis nihilominus absque salsitate, non iudicio absoluto, sed quasi suspensivo.
ut dicit Estius, pronuntiare se omnibus vi. liorem vel secundum desectus occultos quos in se recognoscit, et dona Dei quae in aliis latent, aut quae eis conserenda sunt, vel etiam quatenus si aliis datae fuissent gratiae quae datae sunt nobis, melius Deo respondissent; vel etiam hoc sensu, quod omnia peccata quae ab aliis admissa videmus debeamus repulare nobis a Deo remititi, qui gustodivit nos, ne ea committρ reis mus; nullum enim es ι meeatum quod saeit homo, quod non possiι saeere et alter homo, si desit reetor a quo saetus est homo, ait idem Augustinus is 2 . Praeterea cum humilitas consis ut in an ctu voluntatis . potiusquam in judicio mentis, unusquisque potest