장음표시 사용
171쪽
Igitiir citi labet potentiae ac litiae, correspondex pol entia pastitia. Pro decisione liuius quaestionis tria orilinaria facie ira us.
Quartoan materia prima est poten det potEtia passiua naturalis, qui annitia ad antina ira intellectitiain, & tainε tuo se cliffiniunt,& rclauua sunt. Aenulla potentia activa ei correspondet, secundo inodonetialia in generali-Qua ipsa non educitiir de potcntia ina icr. Sed ulteri tri. teriae, sed a Deo creat tur. Tt ruo notaquin, ut n)agiis rora ex- . dii into. Materia sub qua modo cst pliceintis propris temni nisi quod .lu- μ corrupta una sorina, est inpotentia . plex est potcntia in rebiis. Quaeda in ter. 'Vς ad eandem forinain,& tanaen illa soria vocatur nati iratis,qua res peragens ita dic - ma non potest iterii in clare esse illima turale potest recluci ad actum. Alia teriae, luat lem nurnero repa Iarctur. vocatur Obedientialis , qtia acatura creatori pii xnae causiae reddit obeia cliens,& pionapta, ad hoc ut possit opera i i in ea Miclauii voluerit. Pi inra . potetia rc spicit actuna naturalem, sed Plinio igitur notandi lira, quod prς' secunda re pupila crat in inponatura sens quaestio sula duplici titulo potuit lein, & actuna superia tura letu, siclit tractari. Primus. Vtrii in cuilii et sunt giatia,S gloria, acius sit pernattiis pol tiae acti irae,ctu cuinq. correspon- rates . In onani. crgo cicatura corr heat alimia potentia palliua naturali- spondct duplex potentia duplici agenter. Secundus. Utrui I potentiae aei, innat mali inclitani, narit ratis, & iupcruae naturali, correspondeat potentiata natur, i,MNdl tialis. iassiua naturalis &econi eris. Et turi Quarto notanduri , cplod quamuis , a ecundo iNodo ista quaestio noenta ira marcita scin per ea dein rcinaneat se Hi omnicilis,& ardua in inpertuin sit cundu in ciscntiatri, non tanaen sectin Πρ'Iςm viailibet potentiae naturali passiue,cor- dum potentiain, nain cluo sunt consi p 'ς xespondere propritim actu in . Sed in deranda in iraateria. Prina uni qui dena qηρ pq priino sensu laabet maiorem difficul- est essentia niaxeriae, quae non est nisi ς' latena, quia infinitae Dei virtuti, nil ut puta potentia senape r naanctas. Seor navi deuir posse correspondere in rebils, d una est potentia ina Mae,qua Aspicit imaxime quando nuin sui ncreatur, cu thanc, vel illan sormam. Nain ima pulla potentia passiua, ideit nulla ina- teria secuiret una visentiani sua in cit intersa praecellerit . clifferens ad Oinnes sorinas, sed per . Sectando notandu:n ad n aiorem , halic, vel illa n porciatiani lianc forma claritate, qliod potentia activa dii plex respicat,& nsi alia ira, unde in corriapto est , ita& passiva. Quaedain vocitur qua in ills rei Iaa: cat in ateria, non tamdPllysica, seu narii ratis, qtiae si est acti- ea lora potentia nunwralis, respiciensua agit per motum, A Playsicant nati- priorem for Nani latunera lena. tationcna, i si ei teaisiva, est recCp tua Quinto. Tanclen colligcndrina est, i notus , & ach onis agentis natui alis. quoci cuilibet potentiae activae dici uir oterra εQttaedain vero vocatur potentia acu- Ωςsponclexe poteria palliua,ti:s Θ-ua Metaplaysica , idest abii iacta a nao uatis conitu unldiis. sua tu,& ainateria, quae reperiItir proprie. Prima, quod recep Uosit natiiralis, an intelli Et iis,&priiDa causa,de qiμ- dc intrinseca, de non extrinseca, nani Pisim οὐ daim cst palliua Melapbysica, qtis non de acpra in cyMo, de corpus in loco su- est cuni vexa,& reali ivateria Sed cuin tapuintilr, nec lanaen eis coi)esponi inse Npria, ptam potentia potest dici det ali tua potentia palssiua intrint bra,m ria, sicut de intellectus dicitiir ese existens. in cyato, vel in loco, nisii si te in potentia ad fornaas intcuigibiles. modo .
172쪽
potentia activa.formialiter actuans passilianain si n5aetia, saltem apri inlinei Tmia est,qirod si mrena est narura Ilis,cor spondeat ei acris natiaralis, &si obesientialis,agens supernariarat . Nec placet mihi opinio illoriim, qui inivit a Uiquam potentiam obea lentialem ponunt in or sine ad artem. Primo,qiua arti sex non potest in illain materiam introdiicere quicquid vult, si cur potest agens supernanirale in poliatiam o, reicialem. Seoindo, quia ars solum .extenvinar ad indu AEndam formiana aci ulantalciri in materia. Sed si pernaria talis etiam se extedit ad formani substantialem, ut si De crearet nouum Sol dira m isto Sole. Tertio, pila obessientialis excedit nariam tein potentiam passivam huitu materiae, Cupossit in ea. lacaere,quod natura non valet, Artificcialis aluem cpsit, curn nariIram solium imitetur, ut locet Philosophus in a. Phys in proprie ramen p test dici aliquo in o o mentialis. Quaria condicio est, qin il respiciatvltunum in in una, nam materia pri mo respicit receptionῆ prae arrem formariam, ante'qufi via generationis for mam vir rura respiciat, tamen materia iespicit formam substantia leta, Vt vitiinum, & virectiun incivinum g
Quinta est,qiuul potentia activa m-catur respicere passivana ut eius aetas. Uta materia forinali rei habet quod de mineruta forma, sic persectibile de nutiathir formaliter apers Guo. Vluma conditio est, qivia eo nu cloquo potentia passiua actum respicit, eo etiam modo activa ipsam respiciat, v
de si est po tia passiua in esse obie-- Guo, acti erit activa in esse obiecti-uo; si Logica, Logica; si Physica, Plidisca si olae clientialis, potentii eius acti u δε actus cxit supernarimilis. Ad primum neu tu Mor. Nam Argume. in acua est potentia acti ita ad instagias u urn r. danainta uirimi, v. g. lignim igni-nim, &si non sit ad infiig damium
Secundo clim, qliod hic loquiin tu . de prirentia naturali. Staiuε lenitum
fiat frigiduin,no est viui in ipso ignito sit potentia nauiralis ad frigiditat ε. sed talis potentia est extrinseca, di vi Ienta, de qua non loqt iuraur. Ad seciandum dicenduin, mi agminfinitae vi imis potest ex se prinlucerenio ina in instanti, Sed hoc non 'fir, Qtia res non est factibilis.
Secutulo, quia voluntarie moliet,&non fecitncstina necessitiumri naturae .
Ad tertium dicendiam, quod Sol nispotest producere ali uin Solem,quia in Sole non est aliqua potentia naturalis ad ali uin Solena, hoc tamen potest fi ta a Deo, qtai potest sina ut producere
Ad quartum dicendum, quod & fiagens natiuale non Producat animam intellectivam, quia virilis seminalis acleam non pertingit, tamen disponit astriain sub vicinia vispositione ad hanc sturnain. Seculi loci ico, quod in materia est potentia obedientialis,ad hoc ut possit recipere antimam intellectita, Deo creatam,quando in Iesurrecti ne ei iterum unieri r . Ad quin tuin negatur assumprum , quia non est in potentia ad eanoem solmam numero, sed specie.
LECTIO XV. S. Din. XIII. ENs non solium diuidit Ir in actum,& potentiam, verum etani in d cein praeclicamenta . Ideo postquam Philosophus egi se potentia, hic ancipit agere de praeclicamentis , & primis de quantitate. In hac ergo quintadecima Iectione duo agemus. Prinκ, qtiidein literat ter explicabimis textum i s. Seeundo loco adluacinus aliquas dubitationes. Primo ergo Philosoplitu diffinit Quantumiicendo. Quantum est il-- t.
ita quod est ciuisibile in ea, quae insut,
173쪽
quoria in viriliraque hoc unirin est, vel apthun natum est esse. In cirrus distinuionis explicatione praecipue duae particisae notandae sunt. Prima Est, quodqirantum diuiditiar in partes exirientes,& liqc poni uir ad disterentiam diuisionis xti. Nam naixta colup
nuntur ex elementis , quae actu non re-ΠJanem in mixto, sed virtute, ideo duri Ix luna resoluitur in miscibilia,est diuisio in partes non existentes, an tuna vcro diuiditur in partes existen tes,quia si linea diuidatur in tres , vel quatuor paries nulla prquia alteratione, ex sola diuisione L. ut tres, ain qua-ruor paI tes,seorsum existentes. Secumda est, qliod quodlibet diuisunt 'natu est esse luκ aliquid , & laaec particilla
ponitiar ad disterentiani diuisionis in partes essentiales, sicut sunt materia,&1brina,quae per se non sim sistunt, & sitaninia intellectiva vi intellcctiva subsistat, incompleta subsistentia, non ta
Secudo loco Plii losophus ponit species quantitatis diccndo, quod duae
fiant. Prima est ni agnitudo, simqtia continentur Orniu s species quantitatisci ntinuae. Secunda cst nullii nido, stibqua continentur Onanci specim quan titatis disti erae . Nain Ira agnitiatio est nunsurabilis, ii per longuin,ent linea, si per toguin,& lati lira,erit superfici CS, si per longum, laroiana, S pios ulla In erit corpuS . Multitudo autem estiarensurabilis pre via vira, & sic erit nu
h.'otanduinctica laoc, quod in distanitione quatitatu cuiuslibet ponitur, finitas, nain linea est quantuas finita, sici perficies,&c. Sed laoc pinest duplicitem ntelligi. Pranio Mathematiisce,& sic qua M. Matiaen alicus supponit linealo infinitana, corpus intini tuna,&c.quia ipse abstrahit uecundum
luna. Secundo Physic , & etiani M taphi sice,& realitern sic quia est impossibile quod deriar aliquod corpiis
infinitum in actu , in rem In natura, ideo semper apponendii in est in diffinitione cuimlibet quantitatis finitiana, scii sint aS.
Teniolom Philosis pluas ponit naodos quantitatis,& ast. Quod duo stant,
qtita qiraedam vocantu I quanta per se, ut linea, Quaedam vero vocantuI qui ista per accidens, est Enusicum.Subdiu Idit autena qtlant una pre se, in quantarc r se essentialiter, sicut sunt linea, superficies, & corpus, & in quanta non essentialiter, S per se, quia consequPntari sere ut passiones quantitatem per se, sicin intillum,& paucum dicuntur consequi numer ira, prodii stum linea, laniin, dc stri etiam superficiem, longur, latu iri,& pIosundu corpus. Sed qua dant horuna si ima num, &parua transseruntur cliana ad qualitates, siciu cuna dicitariis scieriana naa gistri esse magnaria,&discipuli parilam. scd notanduna est etiam, quod ex propinqiuitate qua Oaudet quanti: tast pcctu substantiae , quid ina dixeriint quantitatem esse sui stantiam &c. Subdiuidit insuper quantitates per accidens, & dicit, quod quaedam sunt quanta, quia recipitantur in subiecto quanto, quanta enim est sil persicira, tantuni altrii in dices. Quaedam vero sunt quanta, quia diuiduntiar ad diuisionem subiecti, sicin motus, & ten piis. Motus qui dein diuiditur .ad diuisionena magnil tidinis supra quam fit motus, tempus ad diuisionem
Dubia circa fissedicta. Sed contra supradicla sunt quedam dubia.
Primum oria r circa ordinem,' sui acinia hic intra dat tractare de praedica n entis, cur prius de lubstantia non s ciet mentionena 2 quae est pniarum prς-
Secundum. Cum decem sint pr di-
174쪽
camenta, qualesbi si Philosoplaus agit vero considerat qtiantitatem seriincisi de Planto,*iali, & ad aliquid,& non suum esse, & v licit specialem mo- . leati; si clium esse ii, sqliod diuisibilis dica- Tertitum. Philosophus in praedica- riir, & lius omnia alia ratione quannaentis prius clistinguu qui cita iniri in 'titatis miti sibilia cscantur. continuain, & discretam, i lc a me non Ad quartiain dicendiim, quod remptata io eana diuidit, sed distinis. Aiu pus bifariam constaterari potest. Pri- ergolaic, vel ibi inorclinate processit. rno v incnsiara . Seoinclo ut est quod- Quartum. Pliilosopluis in praedica- clam citui sibile. Si primo moclo conmentis facit tein pus cliuintitatem. per si teretur, mala Pe .nptis naensurat mo se, hic aure in per acci ciens. 1ibi tu ira, & habet propriam ratione inen- Gyntradicit. strat uti, ideo sic ponitiir species qu. an Quincirin. Inter species quantitatis timus continuae per se. Tali atriena imo continuae in preti irientis connume- clo consuletaxuu tempus Philosophinrat Iit locum, hic vero de eo nullam , in pi ae icamentis. Secundo abitem montentioneira facit. Ergo vel hic man- do quia esse clivisibile ei conuenit percus, vel ibi superfluus . acculens, id est ad diuisionein inagni Sextitin. Hic piae termittit oratio- diutinis, protri considereticiata Metiranein,& ibi inotuna. playii , ideo ponitur species quanti- . . . A. pri in uiri facilis est respolio, qtila talis continuae per acculens.' 'ρ μ' ' in praecedentibus de siit, stantia inenia Ad quin i in icenduim,quod locias O Q μη ' rionem fecit, ut est in textu decinam sectInduineIse est superficies, ideo Mqui tuo . losophus de eo hic nullain lacuna. Ad seciindunt clicedulia, qtiod sub- tionein, quia vero extrinsece niensiΩstantia, qtiaiuitas, &qualitas per se in rat, ideo de eo traeitatuit in praedica-priino sunt entia absoluta, sed ad ali- memis,& liceriam cscin ira de oratio citi id, per septinacieit relatiuuiri. Alla ne,*Ia uecuius urn esse non distingiti-
Iespectitia, quia clicut absolutuin cuin Ad viri tari in dicendum, quod Phi-
respectu, oc id coagendo de absolutas, losephus in pradica inentis praeteriari ἀ& respectitiis primo, virtualuer, naOrirna, quia non liat, et alia in ra- consequentinetiana deipiis es it . Se tionena naeia lilratuli laena pore, laic ve-cundo dico quoci de ipsis non iccita ae rode eo egu , quia habet aliud esse .lioneiar,quia non liabentinua: anadis Sed unico verbo dieere posminiis ad ficultatena, unde etiana in pridicamen omitia haec, dc sii Nisa arguntenta,
cis sicco pelle ea perta ansiuit. Tertio quod Philosoplio sufficiebat de his
dico, quoci hoc fecit,quia secti tralatini expressana naetionein facere in aliquo. naturaleria considerati κ': a, sicut pa- loco, vel in Metaphysica, vel in Looit et de actione, &pallione, quae fiant ca,& implicite in utracl. unus nazius. Vel dicas tandem, quod
de eis egit post praedicamentiana rela- Secunda dissicilitas. Quaest. XX. rionis, sub una conaimini rarione, scilicti ut dicunt ab colluunt cuni respectit. 'rum rivisibilitas sit ratio sermalis. Ad rei num icenduin,qin ci Phil quauritat 1s.sephus in praedica inentis coiiderabat Qiantitateiri protu habebat in ion in r I seriar quod non . Nain nulliri re-Inen stirae, de quia aluo conuenit id en- V spectita cit de ei sentia ab Qtiin , surare quantitati continuae, α aliter Sed cliuisibiluas eli re spectiis, Quia inadiscretae, ideo prilis iras cistinxit. Hic portet aptiuidine sui diuisaone. Iguur.
175쪽
naodo qbo descriptiua diuinitio, so
Tereius fuit Iavelli, & ut opinor
S. I octoris, quod pranaa, & Pytas circa-Πua ratio qirantitatis sit clivi si litas. secundo. Potentia & actus suntineodein genete, sed actualis diuision si est ratio quantitatis forinilis, cinia n5on Inia pol sint aduraliter clicidi. Eigon aptitudinalis . Tettio. Nulla ratio forinalis, &quid estautia demolistratur de suo sti- Sectando notanduin, quod diuisioi- nimbiecto, sed Philosophus in c. Hausae.
probat oli ine qtiantuin esse clivisibile, in infinitulit. Igitur. ProbataIr mai P. Quia ipsa notior est, & nae diu in de monstrandi passionem de subiccto. Quarto. Ratio socinalis generis, aeque conuenit omni biis speciebus illi iis generis , sed diuisibilitas non
aeque conuenit Onani qtlanritatis, qtriami antitati discretae conuenit liaber paries a rei diuis is,contininae vino diuiiii ies in potentia. igirilr, S litas bifaria considerari potest. Prii 4O. Proiit dicit diuisioneni in actu, & iinportat paries actu diuisas. Sccundo, prout significat diuili bilitateiri ut sic, ita ut intelligat nus qia antitate in eis admisibile , idest mn dare lianc rati nena,ab ea inseparabilon. Pilino inodo non est i melliori fuin, Qt qtiantutatii ptaino. conueniat diuisio, cliua sunt intilia quae non siint
recipit hir forma Qbstantialis in subie- tentas mi anuin i,posse pati dii ii sionemn.cto. Ergo ala coiranein quanti in im TCrito notandi ini qiiod dii plex est interia est ili risibilis et divisa. diuisio. Prinaa dicitiir naaterialis, quae Sexto. 41 animalilaici magis acce- sit in partes rivateriales,& quantas, exi rialiter. ilit ad ratiotim retensurae, tanto in a. itentes aeui sub qii. icitate molis, qtiocleis aξcedit ad uni aten ac quanto Ina': CD, qtna isti plex est qtiantatas. s. Inoin F, atridit ad diuisiibilitateiri, tanto lis, seu dii nesilia, Sc virtutiS, qarqila nans a Messiit ad plural in e , sed uni- luat in raapori. it, de qt Ia inoclo non , tas est prioriarii lii tud; M'. Igiritu priria aminiis, clina ctiana reperiatur in separatio quantitatis erit incnsula. r. Usarnateria, Anoelis, S Deo, Alia Septin o. Id mulctur prius in qu an vocatur diuisio forinalis, lil fit per optata te, per qu6d pD. litur pri inti in sun
ianientu in instantiae. Sed talis eli rationiensi rae in qtiantitate,qina subito positas diiserentias. Iolco aci inatorein
explicati a cita notato, quod aliquata,
possunt qtiadruplicitei diuidi. Pnino aiiod substantia est, nacta sit rabilis est. in p.i es essentiales, s ictu cona posti uiri Ereto ditii sib: litas 'nsi cli ratio sornaa- diuiditiar in materiain, & somnania . Secundo in partes intcorat , sicut dilis catlantitatis. Pro dilucidatione limus missicialiaris. Sclen diana est quod circa ea ira cst miniones triplex imodias dicendi. Prina assilit Antonii Andreae, tentatis nec d .isin bilitatern , nec imensurana,
nec infinitatella ellie fornaales rationes cruantuatis, sed esse passiones,quq pr dicatur de quaeuitate in secundo nac do dicen di per se, inter quas rationes,
ru n aiultoriana ais entiti ui rationem uidi uir do nus in paries, ex quibus coirapoiratur. Tertio in partes poccst ri tias. inario in paries qt Mnritalitias,ci: de Iaac loqui inur . Q uicio notanduin,Quod quantitas . det oi uitione Oinnitari si ibstanti, irra e, OT terialibus, potest duplicite antelligi.Pίrnan in genere illae n aterialis, ita Gut siluitantia naaterialiter non intestigatur cliuisa, nisi quantitas in actu sit In Raateria , de hoc non est dicendum,
cum. teneaInus omnia accidentia e leposte
176쪽
postertiora substantia . Secim do in g inaequalitas, Quartian est quod sit mεnere causae fior malis, ita vicium substa sum', sed quantitas non est naua, nec tia habet orclinem ad mlancitate, quia infinita,nisi sit esuisibilis in infinit uin, iam facta est tapax ab agente huius vel non. Nec est oratis, nec mens quantitatis, Patrii non alteritu, causet rativa, vel non ,nisi prout consueritus in Plancitate distinctionem,& hoc est clivisibilitat quantitatis, ut deduci- quod defensimus . t hae ex Aristot.
h Recapitulariclo iginar dicamus. . Secundo. Illa est fesmatisins prima
mensura dupliciter simitur. Primo rario Prantuatis, per ora ab aliis prae active Vt mensurat, ut. s. quantitas dia Scamentis distinguitur. Sed per dicitur mensurare substantiam. Seciando uisibilitatem Uaancitas ab alijs piaedi- simitur passive, visuri conuenit men- camentis distin Diniar. Igitiir. Protrasurari, & viroq. modo contunit Uran minorem. Quia tnensura coueniton 'litari , nam quantivis mensurat alia nibus generibtis,quia onme genus per Fpraedicar tua, & sua propria mensu- id quod est sibi prinMun,inensurat omra mensuram . nialiae sunt in suo genere. Nec valet Et adnotacliam,*Iod Iuc loquitatur dicere quod etiam diuisio communis de mensima secundum apriciaclinem, est,quia&si sit mrnuni tamen non
uia stim mitra quae non possinu men exit li inina quantitatis, m per quanti-urari actu,*Iae meni rata, vel pro- ratem Illis inest, non sic ait ira men priam habent quantitatem, siciu ma- rari , mira -nsista homogenea est, &terialia, et Metaphoricam. quanti- eiusdem generis cum mensuratis.
talem viruitis,iquae non est nisi viri , . Tertio. Quantitas primo diiuditur. seu oualitas, ulule in mesitra duo sint & ctistinitiit per diuisibilitatern, quia contuleranda. Primum est mndamen *Ianum prout diuulenda est, primoriam in re, v. ζ virrita,vel perfectio rei, oi uiditur in continuam, Bc discretam, vel causalitas, In causia dicatiar men- 6 protu dinini nar , primo distinitur stra aliorum effinitum. Se n luna per alui sibilitatem,ut patet per Pliil est collatio nostrae rationis mensuran- sbphum Iric, qui nullain nrenuonenitis unum per alitici, sicut pannuin per facit clemensura. Igiuiu clivisibilitas' ulnam,vel sciciuiam per scibile et co erit prinia racio quantitatis. Iores per albedinem, vel effectus per Confirmatur. ia non est nisi σω primam causani, in quimus omnibus clibile quod Metaplirsiciis res princi- interiam it ratio quantitatis, vel pro- pales non distiniat, nisi per primas ra-prie vel stini linui inarie. tiones. Quoad secundiana ergo Conclusio Confirmariar serundo ex S. melusio. haec est. Diuisibilitas est priina, X for- ctore, Scente Philosophurn ponere malis ratio quantitatus. Probatur. hic pro ratione quantitatis miti sibili- illud quod primo alicui conuenit, ratem. Nec obstat quod in tractaria de& tarteris per ipsum est pninam fun- natura loci a stira et, propriam rati
clamentum ,& prima illius ratio, Sed nena quantitatis,quatenus quatitas est, diuisibilitas primo coniten Q quantita- esse rationeIn mcnsurae,quia trunc conti. Nam substantia diuidi riir permian scierabat qualitatem secundum suam litatem, & aliis quantis couenit ratio formalem Iarionena Logicam os auia neqtiantitatis,ut di ius balis est. Ergo. teni hic cu ipso inspicinuis eius ratio- Probo minorem. Nam quatitor si Int nena formalein rcalcin. I inrno si est quae *ranritati conlaeuiunt. PrimIna propria via ita, taleni S. Doct. non
est diuisibilitas. Secundum est finitas, erit prin a,quia prina a est oene rica pro vel infinitas.Tertium est ςqualua ,Vel pria Ocifica , est tanaen s brna alis ut priina
177쪽
q prirna, non ut specificat, sed ut generi-
pari potest sermalis,& priuia . Ad primum dicEdum ad maiorein, inre. 'nem quod nullus res iniri sit deessent Ia r Jρ μου ' Asoluti stat dupliciter. Priamo,prima
r rio . Secundo, sectindario, tanquatuconsequens abstitiuum. Maior vera estpriino modo, sed nos tunc negainus
minorem, quia diuisibilitas priino tin- portat absolutum,& secundario respe tu . Secundo dico, quod diuisibilitas standamentaliter est quoddi absolutu. - Ad secundum dicendum, *iod &ώ. si potentia, & actiu sint eiusdem p
dicanaeti,non tamen sunt eiusdem rationis. Nam primam soliun illa ponit in praedicamento. Secundiun veto tolIat quod si unum non est ratio, nec sit . . alterrum, Unde concedim qii sint' eiusdem praedicamenti, sed negamuQuod sint eiusdem rationis,unde diui- sibilitas aptitudinalis priino potest e
Conuenire,non autem diuisito actualia.
l Ad tertium dicendum ad inatoreri , quod ratio formalis bifama in consid rari potest. Primo ut est ratio somna r Iis ut sic,&ua de nullo demonstrari potest, quia sic debet esse notissima , . Secundo ut est contracta aci talein rR-- rionem, v .g. non ad diuisibilitateni visc, sed ad diuisibilitatein in infinitu , SV sic potest demonstrari , sicut facit
Plutosb. 6. Metapli. arguetra ex continvitate magnitudinis, quod omne co-tinuum sit alvisibile in infinitiim . Ad quatturn iam superim dictum est,quod ratio generis v g. diuisibilitas
ut sic conuenit omnibus quantis, uni uoce quidem, sed Logice, non Lainen
Phusice,vel Metaphysice vi su p. Ad qvinciam dictum est in quarto
notabili. Ad sextum dicendiim negando norem, Dana diuisibilitas ut sic dicitvn in ration enericam, -'nsura propriain, & specificain,ut est hon-kenea. Secundo dico, quod imaior est
cedit ad diuisibilitatem , tanto naasta est quant una, & qtituis v n una sit principitiinnumeri, non tanaen diuisionis ut sic. Ad septimuin negariu Iminor, Inino quantitas est mensura substantiae , inquant una qtiantitas dat substantiae diuisibilitate1n.
IN expeditionem textus I s. dc I . lectionis S. Doch. tria sunt agenda. Primo quidem rem literaliter explicabimus. Secundo aliqua annotanda apponemus. Et tertio quaedam dubia. Quoad primum. Philoso. in litera Qualita ponit quatuor in m dicendi quali ιιι δονῶ.
Priinus modiu est, prout dicitur de Oinni disserentia, qttibus res abinu, cena substantialiter distinguuntur. lNain disserentia substantiam qualificat, ut si interrogemur, qxialas in homo λ Respondebimus,animal bipta. Et si qualis est leo λ Dicemtu , animal quadrupes. Et si qualis figura spondebinaus, est clacultas sine angu lis, id est figura exa Una . Secundiis nividus est prout inam bilia,idest Matheinatica qualia dicuntur, Vnde Onan proprietates nume rorinni &eorrum diuerentiae qualitates vocantrur.
Τertius ni us est secundum quem omnes passiones, & passibiles qualitates Platia dici intur, ut calidi a caliditate, frisidi a frigiditate. Et dulcedo,&amariti ldo, re Onania eis cognata dicuntiar hoc tertio modo qualitates, Quartus est secundum quem litan disponitur ad operandunt secundum virtuteira, vel vitiunt, id est secundum habituin, secunduin quem quis bene, vel male se habet ad aliquid opera dum secunduin suam naturam, l& hic modus costituit primatri specie qualitatis, in qua sunt omnes habuiu intel
178쪽
Secudo loco redirest omnes inodos Raeductis. ad duos. s. secunduin ad prina una, quia Matia ematica non dissetiit abinui in nisi di flesant aliqtia diiseri ncia. at ar tu in vero rediicit ad tertiun ,quia trahitiis non sitiit principia actionum, nisi respectu naturalis clita litatis sensibilis. Quoad sectinctii in . Primo notanduvenit, mrod in predica nita pri in una
I Oυκ- inodsi pr termisit, pie hic porruit, quiaria Νbsta qualitas isti pliciter constiterari potest.
nam idia, Prinio quatenus est gentis accidentita, het modia &desubilantia prisi caci r, inua qualitatis se distinquitur , nolit it ponere talen ni Quin citro pol si iniis clicere: quali- talern esse sibi antiam, hic vero ql iaconis errat q litatem fecitnduat esse,& extra ratronem qu.ilificatis non re- Periatiar differElia, inamo vicariar sub stantiana mota ficii re , I eo hunc moia' dii in lite posuit. Vel dicendum, quot disset efitia stubstantialis secudum rem in ideiri esNubstantia, rationale enim quae est disset et Iia laolninis lubitantia ratio quid ditativa, se n-dmn modum inimen habet racionem qualitatis,quia inusificat, unde etiam scitur praedicata in quale quid, Qua Inailolopia iis laic considerat non nuna pa rticii larena m Ulain disterentiae, sed omnes, ideo & hunc apponit. Sectando notandum , Plod praetor- misit natura leni potenta atri, quia su pei ius de ea mentionem fecerat, neq- id erat reperendum Inutiliter. Quoad tertiui M. Priirnam dubium est,qula numerias, fi uram superficies sunt de praedurainento quanti tatis.. Igitur laicimale connivnerantiar inse- minclo modo qualitaris, cuin una species non ponat tu in duplici praedica
Sectando. Plillosophiis in aedicit naentis ponit lainuuia i , & dispositionem in pransa specie Pialitatis , &hic in quartonNMlo. Ergo vel hic nis-
considerari possunt, Primo quiddit,
vel diuisibilitatis, & sic pertinent aclpraedicamentumqtiantitatis.Secundo inodificative respectu huius vel illius otiantitatas, & ὸeoominatiue, secundu in talem iocinam, vel figurari , sic disterentiae ponsitur in sectando moclo qualitatis. Ad secundunt dicendu ra,quod L Eiciis considerat accusenta a sectat Quiriniodum denona: nandi ibi stant: ain,&Metapli sicus seriinclum suuln eileo, ideo accidens Alteriis in locis ponitiit diuersimode,sed scin per saluatur eius
LECTI O X UL S. Din. X v. H Ic Philosoplitis in textrua . agit
de praedican Eto Ad aliquid. Nos
igitur cum S. Doctore dc eo a e S ,& in hac lemone explicatiuau S. Erinnio chiae a Philosopho adducuntur lateraliter. Seriinclo aliqua oriri Iuaan notabimus. Et neri Io loco dissolueariis Quaedam, diibia . In s irenti, Is vero lectionibus tractabina ri de I liquIS. Primo ergo Pitilosoplitiu ponit taesinoi dita Ecli relati uoririn. Prii ius niodus est secuiuium Quantitatem,tain conti limam, quain discTetam, serunduna continuam q nU-ton, ut duae lineae adinvicem ira paratae dicuntur aequales, vel inaequales, secundum discidam, & praecipue ld-cundum nu inerum, sicut dupluna acidinaidium, continens ad con CnIulo,& excedens ad excetium dicuntiar , dumimu1o sint coininensurabilia, &in sumina omnia quae relati ite dicuntur seculi turn qua ut aetem, sunt in hoc
179쪽
Et in funia Oia relativa significat potentia, & et i standatur supra ncgatione potauq ponuriir in hoc secudo imo.
Tertim inodus est secundia in depedentiani, i. prout unum relatiuuin ab alio dependet,sive sectandi inali in i tatio-rica ,sinae secundum naen si iratione , siue secundit ira propriam dependentia. Exeinplum pta nai cst,ut virago,& ima
suratiaria, et vj,ut sensibile,et sensiti, scibile, Ic scieritia. Natri si sensus di beat
moueri a sensitas necessario a b eo de pendet,& hoc nio do tactia dicitur dependere a scibili,& haec relativa videtur fisndata supra o litatem. Secudo loco ponit Philosoplitis tres
modos qui biri et relativa dictantiit ad ali iid per accidens sicut tres superi res niodi dicuntur ad aliquita per se. Priintra ergo irro diis est eorinn qtiae dicuntiir ad aliquid, quia Quin genus est ad aliquid, ut medicina dicitur ad aliquid, quia scientia Plae est Quin o eis nus,ad asiqii id dicit hir. Secudus inodus est, prout abstracta dicuntii rad alimius ciuia sua concreta dicuntur ad altatu 1, D aequalitas,&similitaulo diciantiar ad ali paid , quia
suu ira tot acre tui D, s. simile , & aequale ad aliquid dic noer. Tertius est, quando subiectu in dicitiar ad aliquid, quia accidens dicitur ad ali*aul,siciu homo, vel album quibus acindit dupliam esse, et raptu dicitur ad
aliquid,*aia est pars eius quod incitur
ad aliquid. oad secundiam . Prim Onoran luna venit circa primum modsi, quod relatioires primi ni Mi vocantur
paret in duplo,& damulio, nam etiam nullo intellectu considerante,duplum
pli dimidiiunciunt etam mutuaevima ad conuertennam cscuntur. Itena relattiones scaeundi modi sunt in uiuae , reales, qtita potetia activa realiter respicit pallii mirat, ct econuerso, & via uirilaoria in correlati uorti in alitus Iaerficὶt . Sed adiicitendunt qiuM duplex est potentia ac tua. Qtipla in crcata, quae respicit passi trairi creatana,& inter ii csaluatiar nuutia relatio realis. Alia est in cieata,& inter hanc potenti:ain acti iauaira increatam, c passivam creataira, non saluatur inutina relatio realis , sed bene in potentia passiua, si in cieatiua luatair relatio realis,qhaia realiter dependet,& resertiar ad creatorE. In creatore vero non est nisi relatio rationis , quia nec dependet a crearitra, nec in Deo est accusens,nα potest esse mussidordinis coena creati ita ipsa. Relationes
vero tertii modi nec fiant mHuae, nec reales ex parte viriti', eΣtrenai, eo unxi in extrcri iam solum ad alii ita reserriIr realiter,sicut scibile resertur ad infitiam,quia sciet illa, i caluer resertur ad
ipsiuiri,& sensibile refertur ad sense ira, quia seni refertur realiter ad Sesibile. M.Gli Sectando Animaduer en duria, quod ρὸν sarratantii in sint tres modi relativorum ρο- L is mori
test bifariam intelligi. PNino quoad in realitatε et modum. vel seci do quoad
Inodum solum. Nam non est intelligε- duin quod tanti m quantitas,achio , &passio,& qualitas sint fundaIDenta re-
latron una realium, ita ut alia praedIc inenta realiter non possint fundare relationem, quia unum in substantia, realiter facit ideiri,& idem dici in iis de caeteris praedicamentis,quae significata solutum coena respectu. Sessiecudo modo intelligitur,i.quod omnia alia predicamelua, quae sunt fundaInenta relationis, oportet ut induant m una veIqilantitatis,uel qualitatis, vel actionis, & passionis,& hoc veriana est,quia non inuenienar aliquod praedicamentusundet relationem , & non induat modum supradictoriun , unde substantia non iundat relationeni nisi Vt una &α
180쪽
pliciter conficierari potest.Primo abso- quod illae relationes n5 sint rrales. Na)iue,& sic non habet es Ie nisi in subie- identitas,simultiado,& aequalitas, noncto ovali,& qualificabili,nec ut sic po sunt nisi quaedam unitates,& indiuisiorest nandare relationem .. Secundo ut ne Sed tales indi uisiones non possitnt induit in una potentiae activae, BC fundam in re minini, innatalis non passiuae,&sic est sundamentum rela- detur, nec in duobus indiuiduis, quiationis, quia reflatio qualitatis in hoc una res non potest esse in duobus,ergo. proprie stat, ut sit causa alicuius quali- Secudo Si latra essent relationes rintatis,vel esse eius causati in passivo, cau les , daretiir inlinitia ira in actu hoc falsa autem,& effectus relativa sunt. Qin. Ei go. Probatui asIi impium. Quia Quarto Notandiana,quod quanti is data chiariinque magni in Gine erat du- multi alij sint modi reserendi, non ta- p la, ad suum dini id tuai,& traptam pumen sint gynerales, oes alios estinen lem,&quadriipta, . res quartuin, & sictas ii licito, de quil .ia actu eli supra. in infinitti in . Priina dissicultas. Tettio Aut cis innitri mn latui M.
Vtrum relatro sit Ens reatri stationem subducria. Primum non sufHanc quaestionem explicii inniis in prae ficii sine secundo. At obligatio non est dicamentis capite ad aliqui Q ε st. l. 'isi pus intellectita,ergo.
Qitatio Aiguo contra tertium In Secunda mificultas. clurn. Nana I anilillo non dependet
Sed possibile est *iod res inta non si
into Si relatio esset realis, hanc vitae ubi supra. Quaest. II. realitiitem haberet a fundanaento, sto Tertia Difficiatuis. hoc est falsum, ni si paternuas ab in ni subiecto separaretiar,adhuc esset Q
Vtra m relationu tantum reales repona tito realis. tumn praHoranento ad aliquia ,
Sexto Entitas relationis consistit ita esse respectitium. Sed respectus prssciadit a fundat aento,ergo. III. Sepnino omne accidens ex sua naiara liabet quod sit ens reale, quia emnon cliuiditur nisi in decem entiare Iia.Sed relatio est accides. Ergo nis reum recte sit itum praedicanun relatio erit reali . . . ioctauo Quaelibet causa realuer re fertur ad suum effectum. Sed aliqua causa non est ens reale, si finis, qui la bet esse in intentaon . Ergo.
V ide ubi supra. Quaest. Quarta Dissiciutas . tum M ali qui iustinctum ab alN.
Vide ubi silpra. Quaest. IIII. aestio vigesima prima, Quinta Dissicultas.
Confirmatiar. Qitia etiam imagines non habent esse nili in apprehensione . Quoniam Fundamenta Maius quae stionis late habes in praedicamentis, ideo ea ibi vide,breuiter aute pm nunc . . M*onderiar argumentis .. IIaetiar quod non. Et pri Ina az- At primum igitur dicitur, olims tua. V guttur coua primum modum, v. vni est sminc dc realia,& fundata