Antiqvitatvm romanorvm qvae svpersvnt, recensvit Adolphvs Kiessling

191쪽

οι φρατριεῖς τὰς ἀπομερισθείσας αυτοῖς θυσίας καὶ συνειστιῶντο κατὰ τὰς ἐορτὰς ἐπὶ τῆς φρατριακῆς

ἐστίας ' ἱστιατόριον γὰρ ην κατεσκευασμένον εκάστllφράτρα και ἐν αυτῶ καθωσίωτό τις, ῶσπερ ἐν τοῖς 28 5 Ελληνικοῖς πρυτανείοις, εστία κοινὴ των φρατριῶν.

ὁνομα δὲ καὶ τοῖς ἐστιατορίοις ἐν , οπερ ταῖς φράτραις, κουρίαι καὶ μέχρις ημῶν ουτω καλοένται. τοὐτο τὰ πολίτευμα δοκεῖ μοι λαβεῖν ἐκ τῆς Λακεδαιμονίων αγωγῆς τῆς περὶ τα φιδίτια κατ' εκεῖνον τον

10 χρόνον ἐπιχωριαζουσης, ην Λυκοsργος εἰσηγήσασθαι δοκεῖ παρὰ Κρητῶν μαθων, καὶ μεγάλα την πόλιν θ'ώφελῆσαι ἐν εἰρήνη μεν εἰς ευτέλειαν ἄγων τοὐς βίους καὶ σωφροσυνην τῆς καθ' ημέραν διαίτης, ἐν πολε-

μω δ' εἰς αἰδῶ καὶ πρόνοιαν καταστήσας εκαστον τοὐIb μὴ καταλιπεῖν τον παραστάτην, ω καὶ συνέσπεισε κῶσυνέθυσε καὶ κοινῶν ἱερῶν μετέσχεν. και ου μόνον τῆς

περὶ ταῶτα σοφίας χάριν ἄξιος ἐπαινεῖσθαι ὁ ἀνὴρ ἀλλα καὶ τῆς ευτελείας τῶν θυσιῶν, αἷς γεραίρεσθαι τους θεους ἐνομοθέτησεν, ἄν αἱ πλεῖσται διέμενον20 ἐως τῆς καθ' ημῆς ηλικίας, εἰ μὴ καὶ πῆσαι κατὰ τον ἀρχαῖον ἐπιτελουμεναι τρόπον. ἐγὼ γοῶν ἐθεασάμην ἐν ἱεραῖς οἰκίαις δεῖπνα προκείμενα θεοῖς ἐπὶ τοαπέζαις ξυλίναις ἀρχαῖκαῖς ἐν κάνησι καὶ πινακίσκοις κεραμέοις, αλφίτων μάζας καὶ πόπανα καὶ ζέας καὶ 25 καρπῶν τινων ἀπαρχὰς καὶ ἄλλα τοιαλα λιτὰ καὶευδάπανα καὶ πάσης απειροκαλίας ἀπηλλαγμένα ' καὶ σπονδὰς εἶδον ἐγκεκραμένας ουκ ἐν ἀργυροχ καὶ χρυσοῖς ἄγγεσιν, ἀλλ' ἐν ὀστρακίναις κυκιξι καὶ πρόχοις, καὶ πάνυ ηγάσθην τῶν ἀνδρῶν, ὁτι διαμέ-30 νουσιν ἐν τοῖς πατρίοις ἔθεσιν ουδὲν ἐξαλλάττοντες τῶν αρχαίων ἱερῶν εἰς τὴν αλαζόνα πολυτέλειαν. ἔστι

μὲν οὐν ἀ καὶ Νομὰς Πομπίλιος ο μετὰ Ρωμύλον

192쪽

B143 ἄρξας τῆς πόλεως κατεστήσατο μνήμης ἄξια καὶ λόγου, περιττὸς τὴν γνώμην ἀνὴρ καὶ τα θεῖα ἐξηγήσασθαι σοφὸς ἐν ὀλίγοις, υπὲρ ἄν υστερον ἐρῶ, καὶ Tυλλος

υστίλιος ὁ τρίτος απὸ Ῥωμυλου βασιλευσας καὶ πάντες οἱ μετ' ἐκεῖνον γενόμενοι βασιλεῖς' ἀλλ' ο τα liσπέρματα καὶ τὰς ἀρχὰς αυτοῖς παρασχών καὶ τὰ

κυριώτατα καταστησάμενος των περὶ τὰ θεῖα νομίμων

μυλος ἐν. XXIIII. Boκεῖ δὲ καὶ τῆς ἄλλης ευκοσμίας, Πχρώμενοι Pωμαῖοι διεφυλαξαν ευδαιμονοῶσαν τὴν I0 πόλιν ἐπὶ πολλὰς γενεὰς, εκεῖνος ἄρξαι νόμους κα- λους καὶ συμφέροντας ἀγραφους μεν τους πλείστους, ἔστι δ' Ους καὶ ἐν γράμμασι κειμένους καταστησά

μενος, ἄν ἐγὼ τους μὲν ἄλλους ουδὲν δέομαι γρά-85 φειν, ους δὲ πάντων μάλιστα τεθαυμακα καὶ ἐξ ων 15υπείληφα καταφανῆ καὶ τὴν ἄλλην τοs ἀνδρὸς γενήσεσθαι νομοθεσίαν, ώς αυστηρὰ καὶ μισοπόνηρος ἡνκαὶ πολλὴν ἔχουσα προς τοὐς ηρωικοὐς βίους ομοιότητα, δι ολίγης υπομνήσεως σημανῶ, τοσουτον προειπὼν, ὁτι μοι δοκουσιν ἄπαντες οι διατάξαντες 20 τάς τε βαρβαρικὰς καὶ τὰς Ελληνικὰς πολιτείας τὸ μὲν κοινὸν ὀρθῶς ἰδεῖν, ὁτι πόλιν ἄπασαν ἐκ πολλῶν οἴκων συνεστῶσαν Oρθήν τε πλεῖν εἰκὸς ὁταν οἱ των ἰδιωτῶν ευσταθῶσι βίοι, καὶ χειμῶνα πολὐν ἄγεινῆταν κακῶς lan εκάστοις τὰ ἴδια, και ἔτι δεῖ τον νοῶν Dἔχοντα πολιτικὸν ἐάν τε νομοθέτης ἡ, ἐάν τε βασιλεύς, ταυτα νομοθετεῖν, ὼ ποιήσει δικαίους καὶ σώφρονας τοὐς τῶν ἰδιωτῶν βίους. ἐξ ἄν δ αν ἐπιτηδευμάτων καὶ δι ozων γένοιντο τοιουτοι νόμων, Ουκέθ' ομοίως ἄπαντες δοκοsσί μοι συνιδεῖν, ἀλλ' ἔνιοι Mγε πολλου και του παντὸς, ῶς εἰπεῖν, ἐν τοῖς κυριωτάτοις καὶ πρώτοις μέρεσι τῆς νομοθεσίας ἀμαρτεῖν.

193쪽

144 Bαὐτίκα περὶ γάμων καὶ τῆς προς γυναῖκας ομιλίας, Nἀφ' ἐς ἄρχεσθαι δεῖ τον νομοθέτην, ῶσπερ καὶ ἡ φύσις ἀρμόττειν τους βίους ημῶν ἡρξατο, οι μεν απὸ

των θηρίων το παράδειγμα λαβόντες ἀφέτους καὶ 5 κοινὰς τὰς μίξεις ἐποιήσαντο τῶ ἄρρενι προς το θῆλυ,ώς ἐρωτικῶν τε οἴστρων ἐλευθερώσοντες τοὐς βίους καὶ ζηλων ἀλληλοκτόνων ἐξελούμενοι καὶ πολλῶν ἄλλων ἀπαλλάξοντες κακῶν, ἁ καταλαμβάνει τους τε ἰδιους οἴκους καὶ τὰς πόλεις ὁλας διὰ γυναῖκας ' οἱ 10 ταύτας μὲν ἐξήλασαν ἐκ τῶν πόλεων τὰς αγερωχους καὶ θηριώδεις συνουσίας ἄνδρα συναρμόσαντες εἰς γυναῖκα μίαν, περι δε φυλακῆς γάμων καὶ σωφροσύνης γυναικῶν νομοθετεῖν οἴτε μεῖζον οἴτ ελαττον οὐδόν ἐπεχείρησαν, ἀλλ' ώς αδυνάτου πράγματος Ib απέστησαν ' οἱ οἴτε ἀνεγγύους ἐποίησαν ῶσπερ ἔνιοι τῶν βαρβάρων τὰς αφροδισίους μίξεις Ουτε ἀφῆκαν ἄσπερ Λακεδαιμόνιοι τὰς τῶν γυναικῶν φυ- ' λακάς, αλλὰ πολλοὐς ἔθεσαν επ' αὐταῖς νόμους σω φρονιστάς. εἰσὶ δ' οῖ καὶ αρχὴν κατέστησαν τινα ἐπι-

20 μελησομένην εὐκοσμίας γυναικῶν' οὐ μην ἀποχρῶσά γε ἡ πρόνοια αυτῶν τῆς τηρήσεως, αλλὰ μαλακωτέρα τοί δέοντος ἐγένετο καὶ ουχ ἱκανὴ την μὴ σπουδαία φύσει κεκραμένην εἰς ανάγκην βίου σώφρονος

ἀγαγεῖν.

25 XXV. Ο δὲ ' μύλος οὐτε ἀνδρὶ κατὰ γυναικος εγκλήματα δοὐς φθαρείσης ἡ τον οἶκον αδίκως ἀπολιπούσης Οὐτε γαμετη κατ' ἀνδρὸς αἰτιωμένn κάκωσιν ἡ ἄδικον ἀπόλειψιν οἴτε περὶ προικὸς ἀποδόσεως ἡ κομιδῆς νόμους θεὶς οἴτε ἄλλο τῶν παραπλησίων

30 τούτοις διορίσας οὐδ' ὁτιοῶν, ἔνα νόμον υπὲρ απάνtων ευ ἔχοντα, ώς αὐτὰ τὰ ἔργα ἐδήλωσε, καταστησαμενος εἰς σωφροσύνην καὶ πολλὴν ευκοσμίαν

194쪽

ῆγαγε τὰς γυναῖκας. ἡν δε τοιόςδε ὁ νόμος ' γυναῖκα γαμετην την κατὰ γάμους ἱερους συνελθουσαν ἀνδρὶ

288 κοινωνὸν απάντων εἶναι χρημάτων τε και ἱερῶν. ἐκάλουν δὲ τους ἱερους καὶ νομίμους οἱ παλαιοὶ γάμους μαλῆ προσηγορία περιλαμβάνοντες φαρραχείους οἐπὶ τῆς κοινωνίας του φαρρός, ο καλουμεν ημεῖς ζέαν. αυτη γὰρ ἐν αρχαῖα καὶ μέχρι πολλου συνήθης ἄπασιν αυτοῖς ἡ τροφῆ ' φέρει δὲ πολλὴν καὶ καλὴν ἡ

μαίων γη την ζέαν. καὶ ῶσπερ Eλληνες τον κρίθινον καρπὸν ἀρχαιότατον ἡπολαμβάνοντες ἐπὶ των 10 θυσιῶν κριθαῖς καταρχόμεθα οὐλὰς αυτὰς καλουν- τες, ουτω Pωμαῖοι τιμιώτατόν τε καρπὸν καὶ ἀρχαιότατον εἶναι νομίζοντες τὰς ζέας διὰ τούτων ἀπάσης ἐμπυρου θυσίας κατάρχονται. μένει γὰρ ἔτι καὶ Ου289 μεταπέπτωκεν εἰς πολυτελεστέρας ἀπαρχὰς τὸ ἔθος. 15

τὸ δὴ κοινωνους τῆς ἱερωτάτης τε καὶ πρώτης τροφῆς γενέσθαι γυναῖκας ἀνδράσι καὶ ἐπὶ πολλῆ συνελθεῖν τύχη την μὲν ἐπίκλησιν τῆς κοινωνίας του φαρρὸς εἶχεν, εἰς σύνδεσμον δ' ἀναγκαῖον οἰκειότητος ἔφερεν ἀδιαλύτου, καὶ τὸ διαιρῆσον τοὐς γάμους 20 τούτους ουδὲν ἡν. ουτος ὁ νόμος τάς τε γυναῖκας ἡνάγκασε τὰς γαμετὰς, οἷα δὴ μηδεμίαν ἐχούσας μέραν ἀποστροφὴν, προς ἔνα τον του γεγαμηκότος ζῆν τρόπον, καὶ τοὐς ἄνδρας ῶς αναγκαίου τε καὶ

ἀναφαιρέτου κτήματος τῆς γυναικὸς κρατεῖν. σω - 25 φρονοῶσα μὲν ουν καὶ πάντα τῶ γεγαμηκότι πειθομένη γυνὴ κυρία του οἰκου τον αυτὸν τρόπον ἡν,ονπερ ὁ ἀνὴρ, καὶ τελευτήσαντος ἀνδρὸς κληρονόμος ἐγίνετο των χρηματων, ώς θυγάτηρ πατρὸς, εἰ μὲν

- ἄπαις τε καὶ μηδεν διαθέμενος ἀποθάνοι πάντων Moυσα κυρία τῶν ἀπολειφθέντων, εἰ δὲ γενεὰν ἔχοιτο- παισὶν ἰσόμοιρος γινομένη. ἀμαρτάνουσα δέ τι

195쪽

δικαστὴν τον ἀδικούμενον ἐλάμβανε καὶ του μεγέθους τῆς τιμωρίας κύριον. ταυτα δὲ οἱ συγγενεῖς μετὰ του ἀυδρὸς ἐδίκαζον' ἐν οἷς ἐν φθορὰ σωματος καὶ, οπάντων ἐλάχιστον αμαρτημάτων Ἐλλησι δόξειεν ἶν5 ὐπάρχειν, εἴ τις οἶνον ευρεθείη πιοῶσα γυνή. ἀμφότερα γὰρ ταυτα θανάτω ζημιουν συνεχώρησεν ὁ μυλος,ώς αμαρτημάτων γυναικείων ἔσχατα, φθορὰν μεν ἀπονοίας αρχὴν νομίσας, μέθην δε φθορῆς. καὶ μέχρι πολλου διέμεινε χρόνου ταυτ ἀμφότερα παρὰ - 10 μαίοις απαραιτήτου τυγχάνοντα οργῆς. μάρτυς δε του καλῶς ἔχειν τον περὶ των γυναικῶν νόμον ὁ πολυς χρόνος. ὁμολογεῖται γὰρ ἐντὸς ἐτῶν εἴκοσι καὶ πεντακοσίων μηδεὶς ἐν Ῥώμη λυθῆναι γάμος' κατὰ δε την

ἐβδόμην ἐπι ταῖς τριάκοντα καὶ εκατὸν ὀλυμπιάσιν υπα- lI5 τευόντων Μάρκου Πομπωνίου καὶ Γαῖου Παπιρχου πρῶτος ἀπολυσαι λέγεται την εαυτου γυναῖκα Σπόριος Καρουῖλιος ἀνὴρ ουκ αφανὴς, αναγκαζόμενος υπὸ τῶν τιμητῶν ὀμόσαι τέκνων ἐνεκα γυναικὶ συν

20 τουτω καίτοι δι' ανάγκην γενομένω μισουμενος υπὸ του δήμου διετέλεσεν. XXVI. 'Λ μὲν Ουν εις γυναῖκας ευ ἔχοντα o ' -

μυλος ἐνομοθέτησεν, ἐξ ων κοσμιωτέρας αυτὰς περὶ τους ἄνδρας ἀπειργάσατο, ταὐτ 'ἐστιν, ὼ δ' εἰς αἰδῶ 25 καὶ δικαιοσύνην παίδων, ωα σέβωσι τους πατέρας ἄπαντα πράττοντές τε καὶ λέγοντες ὁσα ῶν ἐκεῖνοι κελευωσιν, ἔτι τούτων ἐν σεμνότερα και μεγαλοπρεπέστερα καὶ πολλὴν ἔχοντα παρὰ τους ἡμετέρους νόμους διαφοράν. οἱ μὲν γὰρ τὰς Ἐλλην-ὰς κατα- 30 στησάμενοι πολιτείας βραχύν τινα κομιδῆ χοόν-

ἔταξαν αρχεσθαι τους παῖδας υπὸ τῶν πατέρων, οἱ

μὲν εως δεύτερον ἐκπληρώσωσιν ἀφ' υης ἔτος, οἱ

196쪽

202 οσον αν χρόνον ἡίθεοι μένωσιν, οἱ μέχρι της εἰς τὰ αρχεῖα τα δημόσια ἐγγραφης, ἐκ της Σόλωνος

νομοθεσίας καὶ Πιττακου καὶ Xαρώνδου ἔμαθον, οἷς πολλὴ μαρτυρεῖται σοφία ' τιμωρίας τε κατὰ των παίδων ἔταξαν, ἐὰν ἀπειθῶσι τοις πατράσιν, ου βα- dρείας ἐξελάσαι της οἰκίας ἐπιτρέψαντες αυτους καὶ χρημοτα μη καταλιπεῖν, περαιτέρω δὲ Ουδέν. εἰσὶ δ'ουχ ἱκαναὶ κατασχεῖν ἄνοιαν νεότητος καὶ αυθάδειαν τρόπων ουδ' εἰς το σῶφρον ἀγαγεῖν τους μεληκότας των καλῶν αἱ μαλακαὶ τιμωρίαι ' τοιγάρτοι πολλὰ ἐν Io Ελλησιν υπὸ τέκνων εἰς πατέρας ἀσχημονεῖται. ὁτων ωμαίων νομοθέτης ἄπασαν ως εἰπεῖν ἔδωκεν ἐξουσίαν πατρὶ καθ' υἱου καὶ παρὰ πάντα τον του βίου χρόνον, ἐάν τε εἴργειν, ἐάν τε μαστιγουν, ἐάντε δέσμιον ἐπὶ των κατ' αγρὸν ἔργων κατέχειν, Ibἐάν τε ἀποκτιννυναι προαιρῆται, κῶν τὰ πολιτικὰ

πράττων ὁ παῖς ἡδη τυγχάνη κἀν ἐν ἀρχαῖς ταῖς

μεγίσταις ἐξεταζόμενος κἀν διὰ την εἰς τὰ κοινὰ

φιλοτιμίαν ἐπαινουμενος. κατὰ τολον γέ τοι τον

93 νόμον ἄνδρες ἐπιφανεῖς δημηγορίας διεξιόντες ἐπὶ 20των ἐμβόλων ἐναντίας μεν τρ βουλῆ , κεχαρισμένας δὲ τοῖς δημοτικοῖς, καὶ σφόδρα ευδοκιμουντες ἐπὶ ταυταις κατασπασθέντες απὸ του βήματος ἀπήχθησανυπὀ των πατέρων, ῆν ἀν ἐκείνοις φανῆ τιμωρίαν υφέξοντες ' ους ἀπαγομένους διὰ τῆς αγορῆς ουδεὶς τῶν 25 παρόντων ἐξελέσθαι δυνατὸς ἐν Ουτε ὐπατος Οἴτε δήμαρχος Ουτε ὁ κολακευόμενος υπ' αυτῶν καὶ πῆσαν ἐξουσίαν ἐλάττω τῆς ἰδίας εἶναι νομίζων ὀχλος. ἐῶ γὰρ λέγειν ὁσους ἀπέκτειναν οἱ πατέρες ἄνδρας ἀγαθους υπ' αρετῆς καὶ προθυμίας ἔτερόν τι διαπράξα- 30σθαι ἔργον γενναῖον προαχθέντας, ὁ μη προς έταξαναυτοῖς οἱ πατέρες, καθάπερ ἐπὶ Μαλλίου Τορκουάτου 10

197쪽

148 Bκαὶ πολλῶν αλλων παρειληφαμεν, ὐπερ ων κατὰ τον οἰκεῖον καιρον ἐρῶ.

XXVII. Καὶ Ουδ' ἐνταὐθα ἔστη της ἐξουσίας ὁτων Pωμαίων νομοθέτης, αλλὰ καὶ πωλεῖν εφῆκε τον 5 υἱόν τω πατρὶ, οὐδεν ἐπιστραφεὶς εἴ τις ωμὸν υπολήψεται τό συγχώρημα καὶ βαρύτερον η κατὰ την φυσικὴν συμπάθειαν. καὶ ο πάντων μάλιστα θαυμάσειεν Nαν τις υπὸ τοῖς Ελληνικοῖς ἡθεσι τοῖς ἐκλελυμένοις τραφεὶς ώς πικρὸν καὶ τυραννικὸν, καὶ τουτο συνε-

10 χώρησε τω πατρὶ, μέχρι τρίτης πράσεως ἀφ' υἱοὐ χρηματίσασθαι, μείζονα δους ἐξουσίαν πατρὶ κατὰ παιδὸς η δεσπότy κατὰ δούλου. θεραπόντων μέν γε ὁ πραθεὶς lἄπαξ, ἔπειτα την ἐλευθερίαν εὐρόμενος αυτos τὸ λοιπὸν ἡδη κύριός ἐστιν, υἱῶν δ' ὁ πραθεὶς 15 υπὸ τοὐ πατρὸς εἰ γένοιτο ἐλεύθερος υπὸ τω πατρὶ πάλιν ἐγίνετο, καν τὸ δεύτερον ἀπεμποληθῆ τε καὶ

μετὰ δὲ την τρίτην πράσιν ἀπηλλακτο τοs πατρός. τοὐτον τον νόμον ἐν ἀρχαῖς μὲν οἱ βασιλεῖς ἐφύλατ-20 τον εἴτε γεγραμμένον εἴτε ἄγραφον οὐ γὰρ ἔχω τοσαφὲς εἰπεῖν) απάντων κράτιστον ηγούμενοι νόμον. καταλυθείσης δὲ της μοναρχίας, ὀτε πρῶτον ἐφάνη et Ῥωμαίοις πάντας τοὐς πατρίους ἐθισμοὐς τε καὶ νόμους ἄμα τοῖς ἐπεισάκτοις ἐν αγορὰ θεῖναι φανε- 25 ρους ἄπασι τοῖς πολίταις, εια μη συμμεταπίπτti τὰ κοινὰ δίκαια ταῖς τῶν αρχόντων ἐξουσίαις, οἱ λαβόντες παρὰ τοs δημου την ἐξουσίαν της συναγωγῆς τε καὶ αναγραφης αυτῶν δέκα ἄνδρες ἄμα τοῖς ἄλλοις ανέγραψαν νόμοις, καὶ ἔστιν ἐν τῆ τεταρτη τῶν λε- 30 γομένων δώδεκα δέλτων, ἔς ανέθεσαν ἐν αγορῆ. ὁτιδ ουχ οἱ ἄνδρες δέκα, οἱ τριακοσίοις ἔτεσιν ὐστερον ἀποδειχθέντες ἐπὶ την αναγραφην τῶν νόμων πρῶτοι

198쪽

τosτον εἰσηγήσαντο τον νόμον Ῥωμαίοις, ἀλλ' ἐκ πολ- λου κείμενον παραλαβόντες Ουκ ἐτόλμησαν ἀνελεῖν, ἐκ πολλῶν μὲν καὶ ἄλλων καταλαμβάνομαι, μάλιστα δ' ἐκ των Νομὰ Πομπιλίου του μετὰ Pωμυλον αρξαντος νόμων, ἐν οἷς καὶ ουτος γέγραπται ' ἐὰν πατηρ livta συγχωρησst γυναῖκα ἀγαγεσθαι κοινωνὸν ἐσομένην ἱερῶν τε καὶ χρημάτων κατὰ τοὐς νόμους, μηκέτι την ἐαουσίαν εἶναι τῶ πατρὶ πωλεῖν τον υἱόν ' δπερουκ αν ἔγραψεν εἰ μη κατὰ τους προτέρους νόμους 296 ἄπαντας ἐξῆν τω πατρὶ πωλεω τους υἱούς. ἀλλ' υπὲρ 10 μὲν τούτων ἄλις, βούλομαι δε καὶ τον ἄλλον ἐπὶ κεφαλαίων διελθεῖν κόσμον, ω τους τῶν ἰδιωτῶν ὁ -

μέλος ἐκόσμησε βίους. XXVIII. υρῶν γὰρ ὁτι τι σωφρόνως ζην ἄπαντας καὶ τὰ δίκαια προ τῶν κερδαλέων αἱρεῖσθαι καρ- 15τερίαν τε την προς τους πόνους ἀσκεῖν καὶ μηδὲν ὐπολαμβάνειν χρῆμα τιμιώτερον αρετῆς ου λόγων διδαχῆ παραγίνεσθαι τοῖς πολιτικοῖς πλήθεσι πέφυκεν, ἐν οἷς τὰ πλεῖόν ἐστι δυσάγωγον, ἀλλ' ἔργων ἐθισμοῖς τῶν προς εκάστην αρετὴν αγόντων, ἡπ 20ανάγκης τε μῆλλον ἡ κατὰ γνώμην ἐπ' αὐτὰ τους πολ- λοὐς παραγινομένους, εἰ δὲ μηδὲν εἴη τὸ κωλὐσον ἐπὶ την φύσιν ὀλισθαίνοντας εἰδώς, ἐπιδιφρίους μὲν καὶ βαναυσους καὶ προσαγωγοὐς ἐπιθυμιῶν αἰσχρῶν τέχνας, ώς ἀφανιζούσας καὶ λυμαινομένας τά τε σώ- 25ματα καὶ τὰς ψυχὰς τῶν μεταχειριζομένων, δουλοις καὶ ξένοις ἀπέδωκε μεθοδεύειν' καὶ διέμεινεν ως πολλου πάνυ χρόνου δι' αἰσχύνης ἔντα Ῥωμαίοις τὰ τοιαυτα ἔργα καὶ υπ' Ουδενὸς τῶν αυθιγενῶν ἐπιτη- 20 δευόμενα. δύο δὲ μόνα τοῖς ἐλευθέροις ἐπιτηδεύματα Mκατέλιπε τά τε κατὰ γεωργίαν καὶ τὰ κατὰ κολώμους, ορῶν ὁτι γαστρός τε ἄνθρωποι γίνονται διὰ

199쪽

150 Bτούτους τους βίους εγκρατεῖς ἀφροδισίοις τε ἡττον

ἀλίσκονται παρανόμοις πλεονεξίαν τε Ου την βλάπτουσαν ἀλλήλους διώκουσιν, ἀλλα την ἀπὸ των πολεμίων περιποιουμένην τὰς ἀφελείας. ατελη δὲ τού- ο των ἐκάτερον ηγούμενος εἶναι των βίων χωριζομενον θατερου καὶ φιλαίτιον οὐχ ετεροις μεν τισιν ἀπέδωκεν ἐργάζεσθαι την γην, ετεροις δὲ τὰ πολεμίων φέρειν τε καὶ ἄγειν ώς ὁ παρὰ Λακεδαιμονίοις εἶχε νόμος, αλλὰ τοὐς αυτοὐς τόν τε πολεμικὸν καὶ τον 10 γεωργικὸν ἔταξε βίον ζην' εἰ μὲν ειρήνην ἄγοιεν ἐπὶ τοῖς κατ' ἀγρὸν ἔργοις ἐθίζων ἄπαντας μένειν, πλὴν εἴ ποτε δεηθεῖεν ἀγορῆς, τότε d ' εἰς ἄστυ συνιόντας ἀγοράζειν, ἐνάτην ὁρίζων ημεραν ταῖς ἀγοραῖς ' δτε δε πόλεμος καταλάβοι στρατεύεσθαι διδάσκων καὶ μὴ Nili παραχωρεῖν ετεροις μήτε των πόνων μήτε των ωφελειῶν. διήρει γὰρ αυτοῖς ἐξ ἴσου γην τε ὁσην αναφελοιτο πολεμίους καὶ ἀνδράποδα καὶ χρήματα, και παρεσκεύαζεν ἀγαπητῶς δεχεσθαι τὰς στρατείας. XXVIIII. Nυ δ' εἰς ἀλλήλους αδικημάτων Ου20 χρονίους ἀλλα ταχείας ἐποιεῖτο τὰς κρίσεις τὰ μεν αυτος διαιτων, τὰ δ' ἄλλοις ἐπιτρέπων, καὶ τὰς τιμωρίας αυτῶν προς τὰ μεγέθη τῶν αμαρτημάτων ἐποιεῖτο. αποτρέπειν τε ἀνθρώπους ἀπὸ παντὀς ἔργου πονηροί τὸν φόβον μάλιστα δυνάμενον ορῶν πολλὰ

2b εἰς τοὐτο παρεσκευάσατο χωρίον τε, ἐν ω καθεζόμενος ἐδίκαζεν, ἐν τῶ φανερωτάτω τῆς ἀγορῆς καιστρατιωτῶν, οῖ παρηκολούθουν αὐτῶ τριακόσιοι τὰναριθμὸν ἔντες, καταπληκτικωτάτην πρόσοψιν, Pάβδους τε καὶ πελέκεις ὐπ' ἀνδρῶν δώδεκα Ῥερο- 30 μενους, οἷς τοὐς μεν ἄξια μαστίγων δεδρακότας ἐναγορὰ ἔξαινον, τῶν δὲ τὰ μέγιστα ήδικηκότων τοὐς

τραχηλους απέκοπτον ἐν τῶ φανερῶ. τοιουτος μεν

200쪽

20s δή τις ὁ κόσμος ἐν της κατασκευασθείσης υπὸ Ῥωμυλου πολιτείας ' ἀπόχρη γὰρ ἐκ τούτων καὶ περὶ τωναλλων εἰκάσαι.

XXX. Αἱ δὲ ἄλλαι πράξεις αι τε κατὰ τους πολεμους υπο του ἀνδρὸς γενόμεναι καὶ αἱ κατὰ την πόλιν, ων αν τις καὶ λόγον ποιήσαιτο ἐν ἱστορίας γραφη,

τοιαῶταί τινες παραδίδονται. πολλῶν περιοικουντων

την Pώμην ἐθνῶν μεγάλων τε καὶ τα πολέμια ἀλκμμων λίαν, ἄν ουδὲν ην τοῖς Ρωμαίοις φίλιον, οἰκειώ- 1σασθαι ταῶτα βουληθεὶς ἐπιγαμίαις, ὁσπερ ἐδόκει 10 τοῖς παλαιοῖς τρόπος εἶναι βεβαιότατος των συναπτόντων φιλίας, ἐνθυμουμενος δὲ ὁτι βουλόμεναι μὲν αἱ πόλεις Ουκ αν συνέλθοιεν αυτοῖς ἄρτι τε συνοι - κιζομένοις καὶ ουτε χρήμασι δυνατοῖς Ουτε λαμπρὸν

ἔργον ἐπιδεδειγμένοις οὐδὲν, βιασθεῖσαι δὲ εἶξουσιν Ibεἰ μηδεμία γένοιτο περὶ την ανάγκην υβρις, γνώμην ἔσχεν, n και Νεμετωρ ὁ πάππος αυτου προσέθετο, διαρπαγῆς παρθένων ἀθρόας γενομένης ποιήσασθαι τὰς ἐπιγαμίας. γνους δὲ ταυτα θεῶ μὲν ευχὰς τιθε- ται πρῶτον απορρήτων βουλευμάτων ἡγεμόνι, ἐὰν 20 300 ἡ πεῖρα αυτῶ κατὰ νουν χωρήσsi θυσίας καὶ εορτὰς ἄξειν καθ' ἔκαστον ἐνιαυτόν' ἔπειτα τῶ συνεδρωτῆς γερουσίας ἀνενέγκας τον λόγον, ἐπειδὴ κἀκείνοις τὸ βούλευμα ξρεσκεν, εορτὴν προεῖπε καὶ πανήγυριν ἄξειν Ποσειδῶνι καὶ περιήγγελλεν εἰς τὰς ἐγγιστα ab πόλεις καλῶν τοὐς βουλομένους αγορῆς τε μεταλαμβάνειν καὶ αγώνων ' καὶ γὰρ αγῶνας ἄξειν ἔμελλενῖππων τε καὶ ἀνδρῶν παντοδαπούς. συνελθόντων δὲ πολλῶν ξένων εἰς την εορτὴν γυναιξιν ἄμα καὶ τέκνοις, ἐπειδὴ τάς τε θυσίας ἐπετέλεσε τῶ Ποσειδῶνι καὶ 30 τοὐς αγῶνας, τῆ τελευταία τῶν ημερῶν, ἡ διαλύσειν ἔμελλε τhν πανήγυριν, παράγγελμα δίδωσι τοῖς νέοις,