Antiqvitatvm romanorvm qvae svpersvnt, recensvit Adolphvs Kiessling

201쪽

ἡνίκ' αν αυτὸς αῖρη τὸ σημεῖον ἀρπάζειν τὰς παρούσας ἐπὶ την θέαν παρθενους, αἷς αν ἐπιτύχωσιν ἔκαστοι, καὶ φυλάττειν ἀγνὰς ἐκείνην την νύκτα, τῆ δ'εξῆς ημερα προς εαυτὸν ἄγειν. οἱ μὲν δη νεοι δια - 1 στάντες κατὰ συστροφὰς, ἐπειδὴ τὸ σύνθημα ἀρθὲν

εἶδον τρέπονται προς την των παρθένων αPπαγην,

ταραχη δὲ των ξένων εὐθὐς ἐγένετο καὶ φυγη μεῖζόν

τι κακὸν ἡφορωμένων. τη δ' ἐξης ημέρα προαχθει- ael σῶν των παρθένων, παραμυθησάμενος αυτῶν την

is ἀθυμίαν ὁ Γωμύλος, ῶς οὐκ ἐφ' sβρει της αρπαγῆς ἀλλ' ἐπὶ γάμω γενομένης Ελληνικόν τε καὶ ἀρχαῖον

ἀποφαίνων τὸ ἔθος καὶ τρόπων συμπάντων καθ' osς συνάπτονται γάμοι ταῖς γυναιξὶν ἐπιφανέστατον, ἡξίου στέργειν τοὐς δοθέντας αυταῖς ανδρας υπὸ τῆς τυχης' i5 καὶ μετὰ τοὐτο διαριθμήσας τὰς κόρας ἐξακοσίας τε καὶ ὀγδοήκοντα καὶ τρεῖς ευρεθείσας κατέλεξεν αὐθις ἐκ των ἀγαμων ανδρας ἰσαρίθμους, οἷς αυτὰς συνήρ - μοττε κατὰ τους πατρίους ἐκάστης ἐθισμους, επὶ κοινωνία πυρὸς καὶ ὁδατος ἐγγυῶν τους γάμους, ώς 20 καὶ μέχρι των καθ' ημῆς ἐπιτελουνται χρόνων. XXXI. Ἀῶτα δὲ γενέσθαι τινὲς μὲν γοάφουσι κατὰ τον πρῶτον ενιαυτὸν τῆς ' μύλου αρχῆς, Γναῖος δε Γέλλιος κατὰ τον τέταρτον ' ο καὶ μἀλλον εἰκός. νέον γὰρ οἰκιζομένης πόλεως ηγεμόνα πρὶν ἡ κατα- 25 στήσασθαι την πολιτείαν ἔργω τηλικουτω ἐπιχεεὐεῖν οὐκ ἐχει λόγον. τῆς δὲ αρπαγῆς την αἰτίαν οἱ μὲν εἰς σπάνιν γυναικῶν ἀναφέρουσιν, οἱ δ' εἰς ἀτοὐμὸν πολέμου, οἱ δὲ τὰ πιθανώτατα γράφοντες, οἷς κἀγὼ γσυγκατεθέμην, εἰς τὸ συνάψαι φιλότητα προς τὰς πλη- 30 σιοχώρους πόλεις ἀναγκαίαν. την-τότε υπὸ 'Pωμύλου καθιερωθεῖσαν έορτὴν ἔτι καὶ εἰς ἐμὲ ἄγοντες ' - μαῖοι διετέλουν Κωνσουάλια καλosντες, ἐν ἡ βωμός

202쪽

τε υπόγειος ἱδρυμενος παρὰ τῶ μεγίστω των ἱπποδρὀμων περισκαφείσης τῆς γης θυσίαις τε καὶ υπερπύροις ἀπαρχαῖς γεραίρεται, καὶ δρόμος zππων ζευκτων τε καὶ ἀζεύκτων ἐπιτελεῖται. καλεῖται δὲ ὁ θεὸς, ω ταῶτ' ἐπιτελοsσι, Κῶνσος υπὸ Pωμαίων, δν ο ἐξερμηνευοντες εἰς την ἡμετέραν γλῶτταν Ποσειδῶνα σεισίχθονά φασιν εἶναί τινες καὶ διὰ τοsτο υπογείω τετιμῆσθαι βωμῶ λέγουσιν, ὁτι την γην ὁ θεὸς ουτος ἔχει. ἐγὼ δε καὶ ἔτερον οιδα λόγον ἀκούων, ώς τῆς 303-εορτῆς τῶ Ποσειδῶνι ἀγομένης καὶ τοs δρόμου 10 τῶν Ἀπων τούτω τῶ θεῶ γινομενου, του δὲ καταγείου βωμοs δαίμονι ἀρρήτω τινὶ βουλευμάτων κρυφίων 4γεμόνι καὶ φύλακι κατασκευασθέντος υστερον ' Ποσειδῶνι γὰρ αφανῆ βωμὸν Ουδαμόθι γης Ουθ' υφ' Ἐλλήνων Ουθ' υπὸ βαρβάρων καθιδρῶσθαι ' τό δ' Ili ἀληθὲς ὁπως ἔχει χαλεπὸν εἰπεῖν.

XXXII. εὸς δὲ διεβοήθη τα περὶ την αρπαγὴν

τῶν παρθένων καὶ τὰ περὶ τους γάμους εἰς τὰς πλησιοχώρους πόλεις, αἱ μὲν αυτο το πραχθὲν προς οργὴν

ἐλάμβανον, αἱ δ' ἀφ' ἐς ἐπράχθη διαθέσεως και εἰς No τέλος ἐχώρησεν ἀναλογιζόμεναι μετρίως αυτὀ ἔφερον. κατέσκηψε δ ' Ουν ἀνὰ χρόνον εἰς πολέμους τους μὲν ἄλλους ευπετεῖς, ἔνα δὲ τον προς Σαβίνους μέγαν καὶ χαλεπόν ' οἷς ἄπασι τέλος ἐπηκολούθησεν ευτυχὲς, ῶσπερ αυτῶ τὰ μαντευματα προεθέσπισε πρὶν 25 ἐπιχειρῆσαι τῶ ἔργω πόνους μὲν καὶ κινδύνους 304 μεγάλους προσημαίνοντα, τὰς δὲ τελευτὰς αυτῶν ἔσεσθαι καλάς. ἡσαν δὲ αἱ πρῶται πόλεις ἄρξασαι τοs προς αυτὸν πολέμου Καινίνη καὶ υντεμνα καὶ Κρουστομέρεια, πρόφασιν μεν ποιούμεναι τὴν ἀρπα- Mγὴν τῶν παρθένων καὶ τό μὴ λαβεῖν υπὲρ αυτῶν δίκας, ώς δὲ τἀληθὲς εἶχεν ἀχθόμεναι τῆ κτίσει τε

203쪽

- καὶ Ουκ ἀξιουσαι περιιδεῖν κοινὸν ἐπὶ τοῖς περιοίκοις ἀπασι κακον φυόμενον. τέως μὲν ουν προς το Σαβίνων ἔθνος ἀποστέλλουσαι πρέσβεις ἐκείνους ἡξίουν 5 την ηγεμονίαν του πολέμου παραλαβεῖν ἰσχυν τε μεγίστην ἔχοντας καὶ χρήμασι πλείοσι δυναμένους ἄρχειν τε ἀξιουντας τῶν πλησιοχώρων και Ουκ ἐλάχιστα των αλλων περιυβρισμένους ' των γὰρ ἡρπασμένων αἱ πλείους ἐσαν ἐκείνων. 16 XXXIII. 'μεὶ δ' ουδὲν ἐπέραινον ἀντικαθισταμένων αυταῖς των παρὰ του μυλου πρεσβειῶν καὶ νθεραπευουσῶν λόγοις τε καὶ ἔργοις τὸ ἔθνος, ἀχθόμεναι τῆ τριβῆ του χρόνου μελλόντων ἀεὶ των Σαβίνων καὶ αναβαλλομενων εἰς χρόνους μακρους την περὶ του Ib πολέμου βουλὴν αυταὶ καθ' ἐαυτὰς ἔγνωσαν τοῖς Ρωμαίοις πολεμεῖν, ἀποχρῆν οἰόμεναι την οἰκείαν δυναμιν, εἰ καθ' is αἱ τρεῖς γένοιντο, μίαν αχήσειν πόλιν ου μεγάλην. ἐβουλευσαντο μεν ταῶτα, συνελθεῖν δ' Ουκ ἔφθησαν εἰς is ἄπασαι στρατόπεδον 20 προεξαναστάντων προχειρότερον των ἐκ τῆς Καινίνης, οῖπερ καὶ μάλιστα εδόκουν τον πόλεμον ἐνάγειν. ἐξεστρατευμένων δὲ τουτων καὶ δyουντων την ὁμορον ἐξαγαγὼν την δύναμιν ὁ μυλος, ἀφυλάκτοις Οὐσιν ἔτι τοῖς πολεμίοις ἀπροσδοκήτως ἐπιτίθεται καὶ του 2b τε χάρακος αυτῶν ἀρτίως ἱδρυμένου γίνεται κυριος

τοῖς τε φευγουσιν εἰς την πόλιν ἐκ ποδδς επόμενος ουδέπω των ἔνδον πεπυσμένων την περὶ τους σφετέρους συμφορὰν τεῖχος τε αφύλακτον ευοῶν καὶ πυλας ἀκλείστους αἱρεῖ την πόλιν ἐξ εφόδου και η 30 τον βασιλέα των Καινινιτῶν υπαντήσαντα συν καρτερὰ χειρὶ μαχόμενος αυτοχειρία κτείνει καὶ τὰ ὁπλα ἀφαιρεῖται.

204쪽

XXXIIII. Tostosi τον τρόπον ἀλουσης τῆς πόλεως τὰ οπλα παραδοίναι τους ἀλόντας κελεύσας και παῖδας εις ὁμηρείαν, ους εβουλετο, λαβών επὶ τοὐς υντεμνάτας ἐχώρει. γενόμενος δε καὶ τῆς. ἐκείνων

δυνάμεως ἐσκεδασμένης ἔτι κατὰ τὰς προνομὰς τῆ bπαρ. ἐλπίδας ἐφόδω καθάπερ και τῆς προτέρας ἐγκρατὴς καὶ τὰ αυτὰ τους ἀλόντας διαθεὶς ἀπῆγεν ἐπ'

οἴκου την δύναμιν, ἄγων σκίλα τε απὐ των πεσόντων

κατὰ την μάχην καὶ ἀκροθίνια λαφύρων θεοῖς, καὶ πολλὰς ἄμα τουτοις θυσίας ἐποιήσατο. τελευταῖος δὲ 10 τῆς πομπῆς αυτὸς ἐπορεύετο ἐσθῆτι μεν ήμφιεσμένος ἁλουργεῖ, δάφνρ δε κατεστεμμένος τὰς κόμας καὶ ωαι07 τὸ βασίλειον αξίωμα σώζρ τεθρίππω παρεμβεβηκώς. ἡ δ ἄλλη δυναμις αυτω παρηκολούθει πεζῶν τε καὶ ἱππέων κεκοσμημένη κατὰ τέλη θεούς τε υμνοῶσα id

πατριοις ώδοῖς καὶ τον ηγεμόνα κυδαίνουσα ποιήμασιν αυτοσχεδίοις. οι δ' ἐκ τῆς πόλεως υπήντων αυ-

τοῖς ἄμα γυναιξί τε καὶ τέκνοις παρ' ἄμφω τὰ μέρη τῆς οδοῶ τῆ τε νειν συνηδόμενοι καὶ την ἄλλην ἄπασαν ἐνδεικνυμενοι φιλοφροσύνην. ώς δε παρῆλθεν re ἡ δύναμις εἰς την πόλιν κρατῆρσί τε ἐπετυγχανενι οἴνω κεκραμένοις καὶ τραπέζαις τροφῆς παντοίας γε μούσαις. αῖ παρὰ τὰς ἐπιφανεστάτας των οἰκιῶν

ἔκειντο, ῖνα ἐμφορεισθαι τοῖς βουλομένοις v. ἡ μὲνουν ἐπινίκιός τε καὶ τροπαιοφόρος πομπὴ καὶ θυσία, 2bῆν καλοῶσι Pωμαῖοι θρίαμβον, υπὸ Pωμύλου πρώτου κατασταθεῖσα τοιαύτη τις ἐν ' ἐν δὲ τω καθ' ημῶς βίω πολυτελῆς γέγονε καὶ ἀλαζὼν εἰς πλούτου μάλλον ἐπίδειξιν ἡ δόκησιν αρετῆς ἐπιτραγωδουμένη καὶ καθ' ἄπασαν ἰδέαν ἐκβέβ κε τὴν ἀρχαίαν ευτέλειαν. μετὰ Mδε τὴν πομπήν τε καὶ θυσίαν νεῶν κατασκευάσας ὁ

' μύλος ἐπὶ τῆς κορυφῆς τοὐ Καπιτωλίου ΓλύφουJ

205쪽

156 BAιὸax ον ἐπικαλούσι Ρωμαῖοι φερέτριον, ου μέγαν 'ετι γαρ αυτοs σώζεται τὸ ἀρχαῖον ἴχνος ἐλάττονας η πέντε ποδων καὶ δέκα τὰς μείζους πλευρὰς ἔχον ' ἐν

τούτω καθιέρωσε τὰ σκῶλα τos Καινινιτῶν βασιλέως, d ον αυτοχειρία κατειργάσατο. τον δὲ Λία τον φερέ- xi

τριον, ω τὰ οπλα ὁ μύλος ἀνέθηκεν, εἴτε βούλεται

τις τροπαιοsχον εἴτε σκυλοφόρον καλεῖν ώς ἀξιοὐσίτινες εἴθ', ὁτι πάντων υπερέχει καὶ πῆσαν ἐυ κύκλωπεριείληφε την των ἔντων φύσιν τε καὶ κίνησιν,

10 ὐπερφερέτην οὐχ ἀμαρτησεται της ἀληθείας. XXXV. Ως δ' ἀπέδωκε τοῖς θεοῖς ὁ βασιλευς τὰς

χαριστηρίους θυσίας τε καὶ ἀπαρχὰς, πρὶν η των ἄλλων τὶ διαπράξασθαι βουλην ἐποιεἶτο περὶ των κρατηθεισῶν πόλεων, ὁντινα χρηστέον αυταῖς τρόπον, Ib αυτὸς ην ὐπελάμβανε κρατίστην εἶναι γνώμην, ποῶ- τος ἀποδειξάμενος. ώς δὲ ἄπασι τοῖς ἐν τῶ συνεδρίω παροὐσιν η τε ασφάλεια των βουλευμάτων τοί ηγε-- μόνος ηρεσκε καὶ η λαμπρότης τά τε ἄλλα ὁσα ἐξαυτῶν γενήσεται τη πόλει χρησιμα οὐκ ἐν τῶ παρα- 20 χρημα μόνον ἀλλὰ καὶ εἰς ἀπαντα τον ἄλλον χρόνον

ἐπηνεῖτο, συνελθεῖν κελεύσας τὰς γυναῖκας ὁσαι του τε Ἀντεμνατῶν καὶ τοὐ Καινινιτῶν ἐτύγχανον Ουσαι

γένους, ηρπασμέναι ἄμα ταῖς ἄλλαις, ἐπεὶ δε alσυνῆλθον ὀλοφυρόμεναί τε καὶ προκυλιόμεναι καὶ 25 τὰς τῶν πατρίδων ἀνακλαίουσαι τυχας, ἐπισχεῖν τῶν ὀδυρμῶν και σιωπησαι κελεύσας ἔλεξε ' Toῖς μὲν ὐμετέροις πατράσι καὶ αδελφοῖς καὶ ὁλαις ταῖς πόλε - σιν υμῶν πάντα τὰ δεινὰ οφείλεται παθεῖν, ὁτι πόλεμον αντὶ φιλίας ουτε ἀναγκαῖον οὐτε καλδυ ἀνεί- ω λοντο ' ημεῖς δὲ πολλῶν ἔνεκα ἐγνώκαμεν μετριαχρήσασθαι γνώμη προς αυτοὐς θεῶν τε νέμεσινυφορώμενοι την ἄπασι τοῖς ἡπερόγκοις ἐνισταμένην

206쪽

καὶ ἀνθρώπων φθόνον δεδιότες ἔλεόν τε κοινῶν κακῶν ου μικρὸν ἔρανον εἶναι νομίζοντες, ώς καὶ αυτοί ποτε του παρ' ετέρων δεηθέντες, υμῖν τε Ου μεμπταῖς υπαρχουσαις μέχρι τουδε περὶ τοὐς εαυτῶν ανδρας ου μικρὰν οἰόμενοι ταυτην ἔσεσθαι τιμην και χάριν. dπαρίεμεν ουν αυτοῖς την ἀμαρτάδα ταυτην ἀζήμιον

καὶ Ουτε ἐλευθερίαν Ου τε κτῆσιν ουτ αλλο Tων αγαθῶν ουθεν τους πολίτας υμῶν ἀφαιρουμεθα. ἐφίεμεν MI τοῖς τε μένειν γλιχομένοις ἐκεῖ καὶ τοῖς μετενέγκασθαι βουλομένοις τὰς οἰκήσεις ἀκίνδυνόν τε καὶ 10 ἀμεταμέλητον την αῖρεσιν. του δὲ μηδὲν ἔτι αυτοὐς ἐπεξαμαρτεῖν μηδ' ευρεθῆναί τι χρῆμα, ο ποιησει τὰς πόλεις διαλυσασθαι την προς ημῆς φιλίαν, φάρμακον

ἡγουμεθα κράτιστον ειναι προς ευδοξίαν τε καὶ ποος

ασφάλειαν τὰ αυτὰ χρήσιμον ἀμφοτέροις, εἰ ποιήσαι- Id μεν αποικίας τῆς Pώμης τὰς πόλεις και συνοίκους

αυταῖς πέμψαιμεν αυτόθεν τους ἱκανους. ἄπιτε ουν

ἀγαθὴν ἔχουσαι διάνοιαν καὶ διπλασίως ἡ πρότερον ἀσπάζεσθε καὶ τιμῆτε τους ανδρας, υφ' ων γονεῖς τε υμῶν ἐσώθησαν καὶ ἀδελφοὶ και πατρίδες ἐχευθεραι 20 ἀφίενται. αι μὲν δὴ γυναῖκες ώς ταυτ' ηκουσαν περιχαρεῖς γενόμεναι καὶ πολλὰ δάκρυα υφ' ηδονῆς ἀφεῖσαι μετέστησαν ἐκ τῆς αγορῆς, ὁ δε μυλος

τριακοσίους μὲν ανδρας εἰς ἐκατέραν ἀποίκους ἀπέστειλεν, οIς ἔδοσαν αἱ πόλεις τρίτην κατακληρου- 25χῆσαι μοιοαν τῆς εαυτῶν γῆς. Καινινιτῶν δὲ καὶ Ἀντεμνατῶν τοὐς βουλομένους μεταθέσθαι την οἴκη- ii 2 σιν εἰς Ρώμην γυναιξὶν ἄμα καὶ τέκνοις μετήγαγον κλήρους τε τους εαυτῶν ἔχοντας καὶ χρήματα φερομένους ὁσα ἐκέκτηντο, ους εὐθυς εἰς φυλὰς καὶ φρά - κτρας ὁ βασιλεῶς κατέγραψε, τρισχιλίων οὐκ ἐλάττους ὀντας, ῶστε τοὐς σύμπαi τας ἐξακισχιλίους πεζοὐς

207쪽

Ῥωμαίοις τότε πρῶτον ἐκ καταλόγου γενέσθαι. και - νίνη μὲν δη καὶ 'Aντεμνα πόλεις Ουκ ἄσημοι γενος ἔχουσαι τὸ 'Ελληνικὸν 'Aβοριγῖνες γὰρ αυτὰς ἀφελόμενοι τους Σικελους κατέσχον, Οἰνώτρων μοῖ9α των 5 ἐξ 'Αρκαδίας ἀφικομένων, ώς εἴρηταί μοι πρότερον,

μετὰ τόνδε τον πόλεμον αποικίαι Ρωμαίων γεγένηντο.

XXXVI. Ο μυλος ταὐτα διαπραξάμενος

επὶ Κρουστομερίνους ἐξάγει την στρατιὰν παρεσκευ- 10 ασμένους ἄμεινον των προτέρων ' ους ἐκ παρατάξεώς τε καὶ τειχομαχίας παραστησάμενος ἄνδρας ἀγαθους κατὰ τον ἀγῶνα γενομένους ουδὲν ἔτι διαθεῖναι κακὸν ἡξίωσεν, αλλὰ καὶ ταυτην ἐποίησεν ἄποικον - μαίων την πόλιν ῶσπερ τὰς προτέρας. ἡν το15 Κρουστομέριον Ἀλβανῶν ἀποίκησις πολλοῖς πρότερον τῆς Ρώμης ἀποσταλεῖσα χρόνοις. διαγγελλουσης ri δὲ τῆς φήμης πολλαῖς πόλεσι την τε κατὰ πολεμους γενναιότητα του ἡγεμόνος καὶ προς τους κρατηθέντας

ἐπιείκειαν ἄνδρες τε αυτω προσετίθεντο πολλοὶ και 20 ἀγαθοι δυνάμεις αξιοχρεους πανοικία μετανισταμένας ἐπαγόμενοι, ἄν ἐφ' ενὸς ἡγεμόνος ἐκ Γυρρηνίας ἐλθόντος, ω Καίλιος ὀνομα ἐν των λόφων τις, ἐν ω καθιδρυθη, Καίλιος εἰς τόδε χρόνου καλεειαι 'καὶ πόλεις ἔλαι παρεδίδοσαν μυτὰς απὸ τῆς Μεδυλ- 25 λίνων ἀρξάμεναι καὶ ἐγίνοντο Pωμαίων αποικίαι. Σαβῖνοι δε ταῶτα ὁρῶντες ῆχθοντο καὶ δι αἰτιας ἀλλήλους εἶχον, ὁτι Ουκ ἀρχομένην την Pωμαίων ἰσχυν ἐκώλυσαν, ἀλλ' ἐπὶ μέγα προηκούσst συμφέρεσθαι ἔμελλον, ἐδόκει τε αυτοῖς ἐπανορθώσασθαι την 30 προτέραν ἄγνοιαν ἀξιολόγου δυνάμεως αποστολη. καὶ μετὰ τομο αγορὰν ποιησάμενοι σύμπαντες ἐν τῆ μεγίστn τε πόλει και πλεῖστον αξίωμα ἐχούση του ἔθνους,

208쪽

B159 ἡ Κυρὶς ονομα ἡν, ψῆφον υπὲρ του πολέμου διήνεγ-

14 καν ἀποδείξαντες ηγεμόνα τῆς στρατιῆς Πτον, δς ἐπεκαλεῖτο Τάτιος, βασιλέα Κυριτῶν. Σαβῖνοι μὲν δὴ ταῶτα βουλευσάμενοι καὶ διαλυθέντες κατὰ τὰς πόλεις τὰ προς τον πόλεμον ηυτρεπιζοντο, ώς εἰς ονέωτα ἐπὶ την νώμην πολλῆ χειρὶ ἐλάσοντες. XXXVII. - τουτω δε καὶ ὁ μυλος ἀντιπαρεσκευάζετο τὰ κράτιστα, ώς ἀμυνουμενος ἄνδρας τὰ

πολέμια ἀλκίμους, του μεν Παλατίου το τεῖχος ώς ασφαλέστερον εἶναι τοῖς ἔνδον υψηλοτέροις ἐρυμα- 10σιν ἐγείρων, τους δε παρακειμένους αυτω λόφους τόν τε Αυεντῖνον καὶ τον Καπετωλῖνον νυν λεγόμενον ἀποταφρεύων καὶ χαρακώμασι καρτεροῖς περιλαμβα- νων - ἐν οἷς τὰ ποίμνια καὶ τους γεωργους αυλίζεσθαι τὰς νυκτας ἐπέταξεν ἐχεγγυω φρουρὰ καταλαβὼν Ιολάτερον, καὶ εἴ τι ἄλλο χωρίον ασφάλειαν αυτοῖς παρέξειν εμελλεν ἀποταφρευων καὶ περισταυρῶν καὶ

διὰ φυλακῆς ἔχων. ἐκε δὲ αυτω Τυρρηνῶν ἐπικουρίαν ἱκανῆν ἄγων ἐκ Σολωνίου πόλεως ἀνηρ δρα- 15 στήριος καὶ τὰ πολέμια διαφανὴς, Λοκόμων ἄνομα, 20 φίλος ου προ πολλου γεγονώς, καὶ παρὰ Mλβανῶν

ἄνδρες, ους ὁ πάππος ἔπεμψεν αυτω, συχνοὶ στρατιῶταί τε καὶ υπηρέται καὶ τεχνῖται πολεμικῶν ἔργων, σῖτός τε καὶ ὁπλα καὶ ὁσα τουτοις πρόσφορα ἡνίκανῶς ἄπαντα ἐπεχορηγεῖτο. ἐπεὶ δ ἐν ετοίμω τὰ 25 προς τὸν αγῶνα ἡν ἐκατέροις, ἔαρος ἀρχομένου μέλλοντες ἐξάγειν οἱ Σαβῖνοι τὰς δυνάμεις ἔγνωσαν

ἀποστεῖλαι πρεσβείαν πρῶτον ώς' τους πολεμίους τάς τε γυναῖκας αξιώσουσαν απολαβεῖν καὶ δίκας υπὲρ

αυτῶν αἰτήσουσαν τῆς αρπαγῆς, ἶνα δὴ δι' ἀνάγκην mδοκῶσιν ἀνειληφέναι τὀν πόλεμον ου τυγχάνοντες των δικαίων, καὶ τοὐς κήρυκας ἔπεμπον ἐπὶ ταυτα.

209쪽

160 B Pωμύλου δὲ ἀξιοειτος τὰς μεν γυναῖκας, ἐπειδὴ οὐδ' αὐταῖς ἀκούσαις ὁ μετὰ των ἀνδρῶν βως ην, εῶν παρὰ τοῖς γεγαμηκόσι μένειν, εἰ δέ τινος ἄλλου δέονται λαμβάνειν ώς παρὰ φίλων, πολέμου δὲ μη ἄρχειν,5 Οὐδενὶ των αξιουμένων ὐπακούσαντες ἐξῆγον την alστρατιὰν πεζοὐς μὲν ἄγοντες πεντακισχιλίους ἐπὶ δυο μυριάσιν, ἱππεῖς ολίγου δέοντας χιλίων. ἡν δεκαὶ η των Pωμαίων δύναμις ου πολὐ τῆς Σαβίνων δέουσα δυο μὲν αἱ των πεζῶν μυριάδες, ὀκτακόσιοι 10 δ' ἱππεῖς, καὶ προεκάθητο τῆς πόλεως διχῆ διηρημένη, μία μὲν μοῖρα τὸν 'Eσκυλῖνον κατέχουσα λόφον,

ἐν ' ἐς αὐτὸς ὁ Γωμύλος ήν, ἐτέρα δὲ τον Κυρίνιον

Οἴπω ταύτην ἔχοντα την προσηγορίαν, ἡς ὁ Tυρρηνὸς ἐν Λοκόμων ἡγεμών.

15 XXXVIII. Μαθὼν δε την παρασκευὴν αυτῶν/ Tάτιος ὁ των Σαβίνων βασιλείς νυκτὸς ἀναστήσας τον στρατὸν ἡγε διὰ τῆς χώρας οὐδὲν σινόμενος τῶν κατὰ τοὐς αγροὐς καὶ πριν ἀνατεῖλαι τον ῆλιον

μεταξὐ τos τε Κυρινίου καὶ τos Καπιτωλίου τίθησιν 20 ἐν τῶ πεδίω τον χάρακα. ὁρων δὲ ἀσφαλεῖ πάντα φυ- alλακῆ κατεχόμενα προς τῶν πολεμίων, σφίσι δὲ Ουδὲν χωρίον απολειπόμενον Οχυρὸν εἰς πολλὴν ἐνέπιπτεν απορίαν οὐκ εχων ο τι χρήσεται τῆ τριβῆ του χρόνου. ἀμηχανοῶντι δὲ αυτῶ παράδοξος ευτυχία γίνε-

25 ται παραδοθέντος του κρατίστου τῶν Οχυρωμάτων κατὰ τοιάνδε τινὰ συντυχίαν. παρεξιόντας γὰρ τηνἐίζαν τos Καπιτωλίου τοὐς Σαβίνους εἰς ἐπίσκεψιν, εἴ τι μέρος εὐρεθείη τοs λόφου κλοπῆ ληφθῆναι δυνατὸν ἡ βία, παρθένος τις ἀπὸ τοs μεχεώρου κατε- 30 σκόπει θυγάτηρ ἀνδρὸς επιφανοὐς, ω προσέκειτο ἐτοs χωρίου φυλακὴ, αρπεια ὁνομα ' και αυτὴν, in μὲν Φάβιός τε και Κίγκιος γράφουσιν, ἔρως εἰσέρχεται

210쪽

161των ψελλίων, δ περὶ τοῖς ἀριστεροῖς βραχίοσιν ἐφόρουν,

καὶ των δακτυλίων ' χρυσοφόροι γὰρ ησαν οἱ Σαβῖνοι τότε καὶ Τυρρηνῶν Ουχ ηττον αβροδίαιτοι ' ώς δὲ Πίσων Λεύκιος ὁ τιμητικὸς ἱστορεῖ, καλου πράγμα- ι18 τος ἐπιθυμία γυμνούς των σκεπαστηρίων ὁπλων πα- 5ραδοίναι τοῖς πολίταις τοὐς πολεμίους. οπότερον δὲ τούτων ἀληθέστερόν ἐστιν ἐκ των ἴστερον γενομενων ἔξεστιν εἰκάζειν. πέμψασα δ' ουν των θεραπαινίδων

τινὰ διὰ πυλίδος, ην ουδεὶς ἔμαθεν ἀνοιγομένην, ηξίου τον βασιλέα των Σαβίνων ἐλθεῖν αυτῆ δίχα I0των ἄλλων εἰς λόγους, ώς ἐκείνω διαλεξομένη περὶ πράγματος αναγκαίου καὶ μεγάλου. δεξαμένου δὲ

τοs Ἀτίου τον λόγον κατ' ἐλπίδα προδοσίας καὶ συνελθόντος εἰς τον ἀποδειχθέντα τόπον, προελ- θοῶσα εἰς ἐφικτὸν η παρθένος ἐξεληλυθέναι μεν Ibνυκτὸς ἐκ του φρουρίου τον πατέρα αυτης ἔφη χρείας τινος ἔνεκα, τὰς αυτη φυλάττειν των πυλῶν καὶ παραδώσει ν αυτοῖς το ἔρυμα νυκτὸς ἀφικομένοις

μισθὸν της προδοσίας λαβουσα τὰ φορήματα των Σαβίνων, ὁ περὶ τοῖς ευωνυμοις εἶχον ἄπαντες 20 βραχίοσιν. ευδοκούντος δὲ του Ἀτίου λαβουσα τὰς πίστεις δι' ὁρκων παρ' αυτos καὶ αὐτη δούσα τούμη ψεύδεσθαι τὰς ομολογίας τόπον τε ὁρίσασα, ἐφ' 19 δν ἔδει τοὐς Σαβίνους ἐλθεῖν, τον ἐχυρώτατον καὶ νυκτὸς ώραν την ἀφυλακτοτάτην ἀπήει καὶ τοὐς ἔν- 25δον ἔλαθε.

XXXVIIII. Μέχρι μεν δη τούτων συμφέρονται πάντες οἱ Ρωμαίων συγγραφεῖς, ἐν δὲ τοῖς ὁστερον λεγομένοις οὐχ ὁμολογοῶσι. Πίσων γὰρ ὁ τιμητικὸς, ου καὶ πρότερον ἐμνήσθην, ἄγγελόν φησιν υπὸ της mTαρπείας ἀποσταληναι νύκτωρ ἐκ τos χωρίου δηλώσοντα τω Pωμύλω τὰς γενομένας τη κόρη προς το