Antiqvitatvm romanorvm qvae svpersvnt, recensvit Adolphvs Kiessling

301쪽

252 - Γ - μεσήσειεν ώς ἀνόσια πράττουσιν εἰ δουλευειν τοῖς ἰδίοις ἐκγόνοις δυσανασχετουμεν, ἀλλ' οἱ καταλυσαν - 48Iτες αυτὰς ἀρχῆθεν και ἔργω ἐπιχειρήσαντες ἀθεμίτω

κρείττω ποιῆσαι τοὐ θείου νόμου του ανθρώπινον ob τε δαιμόνιος χόλος ουχ ἡμῖν, ἀλλα τουτοις ἐναντιώσεται κατὰ τὸ εἰκὸς, καὶ ἡ παρ' ανθρώπων νέμεσις εἰς τουτους ἀνθ' ημῶν κατασκήψει. εἰ μὲν ουν

ταυτα κράτιστα πῆσιν υμῖν ἔσεσθαι δοκεῖ, πράττω -

μεν αυτὰ θεοῶς καὶ δαίμονας αρωγοὐς ἐπικαλεσάμε - 10 νοι, εἰ δε τις υμῶν τἀναντία ἔγνωκε καὶ δυεῖν θάτε- τον η μηδεποτε ἀνασώσασθαι τὰ ἀρχαῖον αξίωμα της πόλεως οἴεται δεῖν, η καιρὸν ἔτερόν τινα του παρόντος ἐπιτηδειότερον περιμένων αναβάλλεται τον παρόντα, μη κατοκνείτω φερειν εἰς μέσον ἁ φρονεῖ ' o τι id γὰρ αν ἄπασιν υμω κράτιστον φανῆ βουλευμα τουτωχρησόμεθα. XXIIII. Ἐπαινεσαν των δὲ την γνώμην των παρόντων καὶ πάντα υποσχομένων ποιήσειν ὁρκοις εκα-στον αυτῶν καταλαβὼν διέλυσε τόν σύλλογον. τη δ' G2

20 εξῆς ἡμερα προήεσαν μὲν ἐκ του χάρακος αἱ Φιδηναίων τε καὶ συμμάχων δυνάμεις ἄμα τω τὸν ἡλιον ἀνασχεῖν καὶ παρετάσσοντο ώς εἰς μάχην, ἀντεπεξήε- σαν δὲ οἱ Pωμαῖοι καὶ καθίσταντο εἰς τάξιν. το μενουν αριστερὸν κέρας αὐτὸς ὁ Τυλλος καὶ οἱ Ρωμαῖοι 25 κατεῖχον ἐναντίοι Ουιεντανοῖς οἶτοι γὰρ τὸ δεξιὸν των πολεμίων κατεῖχον κέρας , ἐπὶ δε του δεξιοs των

Ῥωμαίων κέρατος ὁ Μέττιος Φουφέττιος καὶ οἱ 'Aλβανοὶ κατὰ Φιδηναίους παρὰ την λαγόνα του δρους ἐτάξαντο. ἐπεὶ δε σύνεγγυς ἀλλήλων ἐγίνοντο, πρὶν 30 ἐντὸς βέλους γενέσθαι οἱ 'Aλβανοὶ σχισθέντες ἀπὸ του ἄλλου στρατos συντεταγμένους ἡγον τοὐς λόχους επὶ τὸ ὁρος. οἱ μὲν ουν Φιδηναῖοι μαθόντες τοὐτο καὶ

302쪽

πιστεύσαντες ἀληθευειν σφίσι τὰς περὶ της προδοσίας υποσχέσεις των Ῥλβανῶν θρασύτερον ηδη τοῖς Ῥωμαίοις προσεφέροντο, καὶ το μὲν δεξιον κέρας των ωμαίων ἐψιλωμένον της συμμαχίας παρερρηγνυτό τε καὶ σφόδρα ἐπόνει, τὸ δ' ευώνυμον ἀνὰ κράτος θηγωνίζετο, ἔνθα καὶ αυτος ην ὁ Ἀλλος ἐν τοῖς ἐπι-

483 λέκτοις των ιππέων μαχόμενος. ἐν τούτω προσελάσας τις ἱππευς τοῖς ἄμα τῶ βασιλεῖ μαχομένοις, Κάμνει τὸ δεξιὸν ημῖν κέρας, ἔφησεν, ἁ Τύλλε. 'Aλβανοί τε γὰρ ἐκλιπόντες την τάξιν ἐπὶ τα μετέωρα 10

ἐπείγονται, Φιδηναῖοί τε καθ' ους ἐκεῖνοι ἐτάχθησανυπερ κέρατος ἔντες τos ἐψιλωμένου κυκλοέσθαι μέλλουσιν ημῆς. ταῶτα ἀκουσαντας τους Pωμαίους καὶ ἰδόντας την ὁρμην των Ἀλβανῶν την ἐπὶ τὸ ἴρος δεῖμα ως κυκλωθησομένους ὐπὸ των πολεμίων κατα- Ili λαμβάνει, ἄστε Ουτε μάχεσθαι Ουτε μένειν αὐτοῖς ἔτι

ἐπηει. ἔνθα δη σοφία λέγεται χρήσασθαι ὁ Ἀλλος ουδὲν

ἐπιταραχθεὶς την διάνοιαν υπὸ τοσουτου τε καὶ οὐτως απροσδοκητου φανέντος κακοί, δι ην Ου μόνον ἔσωσε την Ρωμαίων στρατιὰν εἰς προύπτον κατακεκλειμέ- 20νην ὁλεθρον, ἀλλα καὶ τα τῶν πολεμίων πράγματα σύμπαντα συνέτριψέ τε και διέφθειρεν. ώς γὰρ ηκουσε 484 του αγγέλου μεγάλn φωνn χρώμενος, ῶστε καὶ τους πολεμίους ἀκουειν, Κρατοὐμεν, εἶπεν, ἄνδρες - μαῖοι, τῶν ἐχθρῶν. Ἀλβανοὶ γὰρ ημῖν τὸ πλησίον 2bδρος τουτο κατειλήφασιν, ἄσπερ ὁρῆτε, κατὰ τὰς ἐμὰς ἐντολὰς, ἶνα κατὰ νώτου γενόμενοι τῶν πολεμίων ἐπίωσιν αυτοῖς. ἐνθυμηθέντες ουν οτι ἐν καλῶ τους ἐχθίστους ημῖν ἔχομεν, οἱ μὲν ἄντικρυς ἐπιόντες, οἱ κατόπιν, ἔνθα ουτε πρόσω κχωρεῖν ουτ' ὀπίσω ἐπιστρέφειν δυνάμενοι ποταμῶ τε καὶ ἴρει ἐκ τῶν πλαγίων ἀποκλειόμενοι καλην

303쪽

δωσουσιν ημῖν δίκην, ἴτε σὐν πολλη καταφρονησει ἐα ' αυτούς.

XXV. Tαυτα παρὰ τὰς τάξεις ἀπάσας παρεξιὼν

ἔλεγε, καὶ αὐτίκα τοὐς μὲν Φιδηναίους δέος εἰσέρχε-5 ται παλινπροδοσίας ώς κατεστρατηγημένους υπὸ του 'Aλβανοῶ, ἐπεὶ οὐτε ἀντιμεταταξάμενον αυτον εἶδον 48boυτ ἐπὶ τους Pωμαίους ευθυς ἐλαύνοντα, ωσπερ υπέσχετο αὐτοῖς, τους δὲ Pωμαίους ἐπηρεν εἰς εὐτολμίαν

καὶ θάρσους ἐνέπλησεν ὁ λόγος ' καὶ μέγα ἐμβοησαν - 10 τες ὁρμῶσιν ἐπὶ τοὐς πολεμίους ἀθρόοι. τροπη δὲ γ

νεται μετὰ τοsτο των Φιδηναίων καὶ φυγη προς την πόλιν ἄκοσμος. ὁ δὲ των Ρωμαίων βασιλεὐς ἐπιρρά-αυτοῖς την Ἀπον περιφόβοις οὐσι καὶ τεταραγμένοις καὶ μεχρι τινος διώξας, ώς ἔμαθεν ἐσκεδασμένους 15 απ' ἀλληλων καὶ Οἴτε λογισμὸν ἔτι τοs συστηναι ληψομένους οἴτε δύναμιν ἔχοντας, ἀφεὶς τοὐς φεύγον - τας ἐπὶ τὸ συνεστηκὸς ἔτι και διαμένον των πολεμίων ἐχώρει μέρος. καὶ γίνεται καλὸς μεν καὶ ὁ των πεζῶναγῶν, ἔτι δὲ καλλίων ὁ των ἱππέων. οὐ γὰρ ἐνέκλι- 20 νον οἱ τkδε τεταγμένοι Οὐιεντανοὶ την ἔφοδον ΓυπὸJτης Ῥωμαῖκης Ἀπου καταπλαγέντες, ἀλλ' ἀντεῖχον ἄχρι πολλοs. ἔπειτα μαθόντες ὁτι τὸ εὐώνυμον σφῶν ηττηται καὶ πῆσα η Φιδηναίων τε καὶ των ἄλλων συμμάχων στρατιὰ φεύγει προτροπάδην, δείσαντες μη25 κυκλωθῶσι νυπὸ των ἀναστραφέντων ἐκ του διωγμοs 486 τρέπονται καὶ αυτοὶ λύσαντες τας τάξεις και διὰ του ποταμοί σώζειν εαυτοὐς ἐπειρῶντο. ὁσοι μὲν ουν ἐρρωμενέστατοί τε αὐτῶν ησαν και ηκιστα υπὸ τραυμάτων βαρυνόμενοι νεῖν τε οὐκ αδύνατοι δίχα των ad ὁπλων τὸ φεῖθρον διεπεραιοsντο, ὁσοι δε τούτων τινος ἐνέλιπον ἐν ταῖς δίναις ἀπέθνησκον ' οξὐ γὰρ τω Τεβέριος καὶ σκολιὸν περὶ την Φιδηνην τὸ ρεsμα. ὁ

304쪽

λλος μοίρα τινὶ τῶν ἱππέων κελευσας τους ἐπὶ τον ποταμὸν ώθουμένους κτείνειν, αυτὸς ἐπὶ τὸ

στρατόπεδον των Ουιεντανῶν την αλλην δυναμιν

αγων ἐξ ἐφοδου γίνεται κύριος αυτοs ' καὶ τὰ μὲν Ρωμαίων πράγματα παραδόξου τυχόντα σωτηρίας ἐν ο

XXVI. υ δὲ Ἀλβανὸς ἐπειδὴ λαμπρῶς ἡδη νι

κῶντας ἐθεάσατο τους ἀμφὶ τον Τυλλον, καταβιβάσας καὶ αυτὸς απὸ των υψηλῶν την οἰκείαν δυναμιν ἐπὶ τους φευγοντας τῶν Φιδηναίων ἐχώρει, ῖνα δη 10 τοῖς Pωμαίοις γένοιτο πῶσι φανερὸς ἔργον τι ποιῶν 487 συμμάχου καὶ συχνοῶς τῶν διεσκεδασμένων ἐν τύ φυγyδιέφθειρε. συνεὶς δὲ την διάνοιαν αυτοὐ καὶ μισήσας την παλινπροδοσίαν ὁ Ἀλλος ουδὲν ἐξελέγχειν ωετο δεῖν κατὰ τὸ παρὸν, ως δν υφ' ἐαυτῶ ποιήσηται τον Ibἄνδρα, ἀλλα ἐπαινεῖν τε την ἀναχώρησιν αυτοs την ἐπὶ τὰ μετέωρα προς πολλους τῶν παρόντων ως ἀπόπαντὸς τοὐ βελτίστου γενομένην ἐσκήπτετο καὶ τῶν ἱππέων μοῖράν τινα πέμψας ως αυτὸν ηξίου τελείαν ἀποδείξασθαι την προθυμίαν, τους μη δυνηθέντας πεἰς τά τείχη τῶν Φιδηναίων καταφευγειν ἀλλ' ἐσκεδασμένους ἀνὰ την χώραν συχνοὐς ἔντας κελεύων

διερευνώμενον ἀποκτείνειν. κἀκεῖνος ώς θάτερον ωνῆλπισε διαπεπραγμένος καὶ λεληθὼς τον Τυλλον ἔχαιρέ τε καὶ μέχρι πολλοs καθιππεύων τὰ πεδία 25τους καταλαμβανομένους διέφθειρεν, ηδη δὲ δεδυκότος ηλίου τους ἱππέας ἐκεν ἄγων ἐπὶ το στρατόπεδον τό Fωμαῖκὸν ἐκ του διωγμos καὶ την ἐπελθοῶσαν νύκτα ἐν ευπαθείαις ἄμα τοῖς ἐταίροις ην. ὁ- λ- 488 λος ἐν τω Ουιεντανῶν χάρακι μείνας ἄχρι πρώτης κφυλακῆς καὶ τους ἐπιφανεστάτους τῶν αἰχμαλώτων ἀνακρίνας, τίνες ἐσαν οἱ τῆς ἀποστάσεως ηγεμονες,

305쪽

256 Bώς ἔμαθε και τον Mλβανὸν Μέττιον Φουφέττιον ἐν τοῖς συνομοσαμένοις υπάρχοντα, δόξας συνάδειν τὰ πραχθέντα υπ' αὐτοs τοῖς μηνυομένοις υπὸ των αἰχμα - λωτων ἀναβὰς ἐπὶ τον Ἀπον καὶ τους πιστοτάτους 5 των εταίρων παραλαβὼν προς την πόλιν αφιππεύει καὶ προ μέσων νυκτῶν ἐκ τῶν οἰκιῶν τοὐς βουλευτὰς συγκαλέσας τήν τε προδοσίαν αὐτοῖς λέγει την του Ῥλβανοῶ μάρτυρας τοὐς αἰχμαλώτους παρασχόμενος και ον τρόπον αυτὸς κατεστρατζγησε τοὐς τε πολεμίους

10 καὶ τοὐς Φιδηναιους διηγεῖται. τέλος δὲ τὸ κράτιστον εἰληφότος τοί πολέμου τὰ λοιπὰ ηδη σκοπεῖν αυτοὐς ηξίου, τινα χρη τρόπον τιμωρησασθαι μεντοὐς προδότας, σωφρονεστέραν δὲ την Ἀλβανῶν ἀποδοίναι πόλιν εἰς τὸ λοιπόν. τὸ μ ν οὐν τιμωρήσα- Id σθαι τοὐς ἐπιχειρησαντας ἔργοις ἀνοσίοις πῶσιν ἐδόκει δίκαιόν τε καὶ ἀναγκαῖον εἰναι, δν δε τρόπον τοὐτο γένοιτ' δν ῆἀστα καὶ ἀσφαλέστατα πολλην αὐτοῖς παρεῖχεν απορίαν. ἀδήλω μεν γὰρ και λεληθότι q89μόρω πολλοὐς καὶ ἀγαθοὐς υλβανῶν ἄνδρας διαχει -

20 ρίσασθαι τῶν αδυνάτων αὐτοῖς ἐφαίνετο εἶναι' εἰ δὲ φανερῶς συλλαμβάνειν και τιμωρεῖσθαι τοὐς ἐνοχους ταῖς αἰτίαις ἐπιχειρησειαν, ου περιόψεσθαι τοὐς υλ-

βανοὐς ἡπελάμβανον, ἀλλ' ἐπὶ τὰ ὁπλα χωρεῖν. ἄμαδε πολεμεῖν Φιδηναίοις τε καὶ Τυρρηνοῖς καὶ τοῖς 25 ἐπὶ την συμμαχίαν σφῶν συνεληλυθόσιν υλβανοῖς οὐκ ἐβούλοντο. ἀπορουμένων αυτῶν τελευταῖος

ἀποδείκνυται γνώμην ὁ Ἀλλος, ην ἄπαντες ἐπήνεσαν, ἡπὲρ ης μετὰ μικρὸν ἐρῶ.

XXVII. Tετταράκοντα δ' ἔντων σταδίων τῶν με - 30 ταξὐ Φιδηνης τε καὶ Pώμης ἐλάσας τον taxoν ἀνὰ κράτος παρην ἐπὶ τον χάρακα και πρὶν ημέραν λαμπρὰν γίνεσθαι καλέσας Μάρκον Οράτιον τον περιλει-

306쪽

φθέντα ἐκ τῶν τριδυμων καὶ δους αὐτῶ των ἱππεων καὶ των πεζῶν τους ἀκμαιοτάτους ἐκέλευσεν ἐπὶ την 490 'Aλβανῶν πόλιν ἄγειν, παρελθόντα δ' ἐντὸς τείχους

ώς φίλον ὁντα, ὀταν υποχειρίους λάβρ τοὐς ἔνδον, καθελεῖν τὴν πόλιν αχρι θεμελίων μηδενὸς μέμε ἰδίου ομήτε κοινοῶ κατασκευάσματος φειδόμενον ἔξω των ἱερῶν, ανθρώπων δε μηθένα μήτε κτείνειν μήτε ἀδικεῖν, αλλὰ πάντας ἐὰν εχειν τὰ εανῶν. ἐκπέμφας δε τοὐτον ἐκάλει τοὐς ταξιάρχους καὶ λοχαγοὐς καὶ τὰ δόξαντα τῆ βουλῆ διασαφήσας φυλακὴν ἐκ τούτων καθίστα - 10ται περὶ τὸ σῶμα ' καὶ μετ ου πολὐ παρῆν ὁ 'Aλβανὸς

ώς ἐπὶ νικήματι κοινῶ γεγηθὼς καὶ τῶ Τύλλω συνηδόμενος. ὁ δὲ Τύλλος ἀπόρρητον τὴν γνώμην ἔτι φυλάττων ἐπήνει τε αυτὸν καὶ μεγάλων ἄξιον ἀπέφαινε δωρεῶν παρεκάλει τε γράψαντα και τὰ τῶν ἄλλων i5 Ἀλβανῶν ονόματα τῶν ἐπιφανές τι κατὰ τὴν μάχην διαπραξαμένων φερειν ώς αυτὸν, ἶνα κἀκεῖνοι τὴν ἐκ τῶν ἐπινικίων ἀπενέγκωνται μοῖραν. ὁ μὲν δὴ περιχαρὴς γενόμενος τοὐς πιστοτάτους τῶν φίλων, οἷς ἐχρήσατο τῶν ἀπορρήτων βουλευμάτων συνεργοῖς, εἰςγρά- 20491 ψας εἰς δέλτον ἐπιδίδωσιν. ὁ δε τῶν Ρωμαίων βασιλεύς εἰς ἐκκλησίαν ἄπαντας ἀποθεμένους τὰ ὁπλα ἐκάλει'

συνιόντων, αυτῶν τον μὲν ηγεμόνα τῶν Ἀλβανῶν

ἄμα τοῖς ταξιάρχοις τε καὶ λοχαγοῖς παρ' αυτὸ το βῆμα ἐκέλευσεν ἐστάναι, ἐχομένους δὲ τούτων τοὐς ἄλλους ra'Aλβανοὐς ταχθέντας ἐκκλησίαζειν, μετὰ δὲ τοὐς Ἀλβα-νοὐς τὸ λοιπὸν τῶν συμμάχων πλῆθος ' ἔξωθεν δὲ πήντων περιέστησε Ῥωμαίους, ἐν οἷς ἐσαν οἱ γενναιότατοι, ξίφη κρύπτοντας υπὸ ταῖς περιβολαῖς. ώς δ ἐν καλῶ τοὐς ἐχθρους εχειν ὐπέλαβεν ἀναστὰς ἔλεξε τοιάδε ' MXXVIII. υνδρες ' μαχί τε καὶ ἄλλοι φίλοι καὶ σύμμαχοι, τους μὲν ἐκ του φανεροὐ τολμήσαντας εἰς

307쪽

πόλεμον ημω καταστῆναι Φιδηναίους καὶ τους συμμάχους αυτῶν ἐτιμωρησάμεθα σὐν θεοῖς, καὶ δυεῖν

θάτερον ἡ παύσονται τὸ λοιπὸν ἐνοχλοῶντες ημῖν ἡ

δίκας τίσουσιν ἔτι τούτων χείρονας. απαιτεῖ δὲ ὁ 5 καιρὸς, ἐπεὶ τα πρῶτα ημῖν κατ' ευχην κεχώρηκε, καὶ τοὐς ἄλλους τιμωρησασθαι πολεμίους, ὁσοι φίλων μὲν ἔχουσιν ονόματα καὶ παρελήφθησαν εἰς τόνδετον πόλεμον ως κακῶς .τοὐς κοινοῖς εχθροὐς μεθ' - ημῶν ποιησοντες, ἐγκατελιπον το προς ημὰς πι- 49210 στὸν και μετὰ τῶν πολεμίων απορρητους ποιησάμενοι συνθήκας διαφθεῖραι πάντας ημῆς ἐπεβάλοντο. πολὐ γὰρ οἴτοι κακίους τῶν ἐκ του φανεροs πολεμίων εἰσὶ

καὶ μείζονος τιμωρίας ἄξιοι ' τοὐς μεν γὰρ καὶ φυλάξασθαι ράδιον τοῖς ἐπιβουλευομενοις καὶ συμπλα - 15 κεντας ως ἐχθροὐς ἀμύνασθαι δυνατόν, φίλους δ' ἐχθρῶν ἔργα ποιουντας οὐτε φυλάξασθαι ράδιον Οἴτε ἀμύνασθαι τοῖς προκαταληφθεῖσι δυνατόν. οἴτοι δ' εἰσὶν οἱ πεμφθεντες ημῖν υπὸ της 'Aλβανῶν πόλεως ἐπὶ δόλω συμμαχοι κακὸν μεν οὐδὲν ὐφ' ημῶν πα-20 θόντες, ἀγαθὰ δὲ πολλὰ καὶ μεγάλα. ἄποικοι μεν γε

αυτῶν οντες οὐθὲν της τούτων αρχης παρασπάσαντες ἰδίαν ἰσχὐν καὶ δύναμιν απὸ τῶν ἰδίων πολέμων ἐκτησάμεθα, ἔθνεσι δε μεγίστοις καὶ πολεμικωτάτοις ἐπιτειχίσαντες την ημῶν αυτῶν πόλιν πολλην ἀσφά- 25 λειαν τούτοις τos τε απὸ Τυρρηνῶν καὶ απὸ Σαβίνων πολεμου παρειχόμεθα ' ης δη πόλεως ευ τε πρατ- 493τούσης πάντων μάλιστα χαίρειν αυτοὐς ἔδει καὶ

σφαλλομενης μηδεν ἐνδεέστερον η περὶ τῆς αυτῶναχθεσθαι. οἱ δὲ ἄρα φθονουντες οὐχ ημῖν μόνον 30 τῶν ἀγαθῶν αλλὰ καὶ εαυτοῖς τῆς δι' ημῆς ευτυχίας

διετέλουν καὶ τελευτῶντες ώς οὐκετι κατεχειν τηνυπουλον ἔχθραν ἐδύναντο πόλεμον ημῖν προεῖπον.

308쪽

Γ- 261 μαθόντες δ' ημῆς ευ πρὸς τον αγῶνα παρεσκευασμένους, ῶς ουθεν olare' ῆσαν ἐργάσασθαι κακον, εἰς διαλλαγὰς ἐκάλουν καὶ φιλίαν καὶ τὸ περὶ τῆς ηγεμονίας νεῖκος ἐν τρισὶν ἀφ' ἱκατέρας πόλεως σώμασιν ἡξίουν κριθῆναι. ἐδεξάμεθα καὶ ταύτας τὰς προκλή- bσεις καὶ νικησαντες τῆ μ ρ τὴν πόλιν αυτῶν ἔσχομεν υποχείριον. φέρε δὴ τί μετὰ ταυτα ἐποιήσαμεν;

ἐξὸν ἡμῖν ὁμηρά τε αυτῶν λαβεῖν καὶ φρουρὰν ἐν τῆ

πόλει καταλιπεῖν καὶ τους κορυφαιοτάτους τῶν διαστησάντων τὰς πόλεις τους μὲν ἀνελεῖν, τους δ' ἐκ- 10 βαλεῖν πολιτείας τε αυτῶν κόσμον μεταστῆσαι προς

τὸ ἡμῖν συμφέρον καὶ χώρας και χρημάτων ἀποδασμῶζημιῶσαι καὶ, ο πάντων ρῆστον ήν, ἀφελέσθαι τὰ 404 ὁπλα αυτοὐς, ἐξ ἄν ἐγκρατεστέραν αν τὴν ἀρχὴν

κατεστησάμεθα, τουτων μεν ουδεν ήξιώσαμεν ποιῆ- 15σαι, τῶ δ' ευσεβεῖ μῆλλον ῆ τῶ ἀσφαλεῖ τῆς αρχῆς

ἐπετρέψαμεν καὶ τὸ ευπρεπὲς τὸ πρὸς ἄπαντας τοὐλυσιτελοῶντος ἡμῖν αυτοῖς ἰδία κρεῖττον ἡγησάμενοι συνεχωρήσαμεν αυτοῖς ἀπαντα τὰ σφέτερα καρπου- σθαι, Μέττιον δε Φουφέττιον, ον αυτοὶ τῆ μεγίστll 20αρχῆ ἐκόσμησαν, ώς δὴ κράτιστον Αλβανῶν διοικεῖν τὰ κοινὰ μέχρι του παρόντος εἰάσαμεν. ἀνθ' ἄν τίνας ἡμῖν χάριτας ἀπέδοσαν, ἡνίκα μἀλλον φίλων τε καὶ συμμάχων ευνοίας ἔδει, ακουσατε ' απορρήτους ποιησάμενοι συνθήκας πρὸς τους κοινούς πολεμίους ,-2b ἐν τῶ ἀγῶνι συνεπιθησόμενοι ἡμῖν μετ' αυτῶν, ἐπειδὴ πλησίον ἀλλήλων ἐγινόμεθα καταλιπόντες τὴν τάξιν ἐφ' ῆν ἐτάχθησαν ωχοντο πρὸς τὰ πλησίον ἔρηδρόμω προκαταλαβέσθαι σπευδοντες τὰ οχυρά. εἰ μὲν οὐν κατὰ νουν ἡ πεωα αυτοῖς ἐχώρει, ουδὲν αν M195 τὸ κωλυον ὴν ἄπαντας ημῆς ἀπολωλέναι κυκλωθέντας υπό τε πολεμίων καὶ φίλων, καὶ τους πολλοὐς 17

309쪽

aς ημῶν αγῶνας, οὐς υπερ τῆς ηγεμονίας ιεθα, ἐν ἡμερα διαφθαρῆναι μια. ἐπειδὴ δερ αυτῶν τὸ βούλευμα θεῶν μεν εὐνοίας ναμένης ἀπάσας γὰρ ἔγωγε τὰς καλὰς καὶ 5 αγαυ-. πράξεις ἐκείνοις ἀνατίθημι , ἔπειτα καὶ τῆς ἐμῆς στρατηγίας οὐκ ἐλαχίστην μοῖραν εἴς τε τὸ δέος τῶν πολεμίων καὶ εἰς τὸ θάρσος τὸ ἡμέτερον παρασχομένης α γὰρ ἐγὼ ἐν τῶ τότε ἀγῶνι ἔφην, ώς υπ'

ἐμοὐ κελευσθέντες 'Aλβανοὶ προκαταλαμβάνονται τὰ 10 ὁρη κυκλώσεως τῶν πολεμίων ἔνεκα, πλάσματα καὶ

στρατηγήματα ἐν ἐμά), κεχωρηκότων δ' ἡμῖν τῶν πραγμάτων ώς ἡμῖν συνέφερεν οὐκ αν εἴημεν ἄνδρες ολυς ημῆς προσήκει εἶναι, εἰ μὴ τιμωρησαίμεθα τοὐς προδότας, or γε χωρὶς τῆς ἄλλης ἀναγκαιότητος, 15 ῆν διὰ τὸ σνγγενὲς ἐχρῆν αυτοὐς φυλάττειν, σπονδὰς

καὶ ορκια ποιησάμενοι προς ημῆς ἔναγχος ουτε θε - ους δείσαντες, οὐς τῶν ομολογιῶν ἐποιήσαντο μάρτυρας, οὐτε τὸ δίκαιον αὐτὸ καὶ την ἀνθρωπίνην νέμεσιν ἐντραπέντες, οὐτε τὸ τοὐ κινδύνου μέγεθος 20 εἰ μη κατὰ νουν αυτοῖς ἡ προδοσία χωρήσειεν ὁπο- 496 λογιζόμενοι, τον οἴκτιστον τρόπον ημὰς ἐπεχείρησαν ἀπολέσαι τοὐς ἀποίκους τε καὶ εὐεργέτας οἱ κτίσται μετὰ τῶν ἐχθίστων τε καὶ πολεuιωτάτων στάντες.

XXVIIII. Tαῶτα δ' αὐτos λέγοντος οἰμωγαί τε25 τῶν 'Aλβανῶν ἐγίνοντο κάὶ παντοδαπαὶ δεήσεις τοὐμὲν δήμου μηδεν ἐγνωκέναι λέγοντος ἄν ὁ Μέττιος

ἐμηχανῆτο, τῶν δε τὰς ηγεμονίας ἐχόντων ου πρότε - τερον πεπύσθαι τὰς απορρήτους βουλὰς σκηπτομένωνη ἐν αυτῶ γενέσθαι τῶ ἀγῶνι, ἡνίκα οὐτε κωλύειν 30 ουτε μὴ πράττειν τὰ κελευόμενα ἐν δυνατῶ σφίσιν ην, ῆδη δε τινων καὶ ἐπὶ την ακούσιον ανάγκην ἀναφερόντων το πρῆγμα διὰ κηδείαν ἡ διὰ συγγένειαμ

310쪽

λέληθεν, ἄνδρες 'Aλβανοὶ, τουτων ίν απολογεῖσθεουδεν, ἀλλα τὸ μεν πλῆθος υμῶν ἀγνοεῖν την προ- 407 δοσίαν οωμαι τεκμαιρόμενος οτι πολλῶν συνειδότων ουδὲ τον ἐλάχιστον πέφυκε τὰ απόρρητα σιωπῶ - 1σθαι χρόνον, των δὲ ταξιαρχῶν τε καὶ λοχαγῶν βραχύ τι μερος ηγοῶμαι τὸ συνεπιβουλεῶσαν ημῖν γενέσθαι, τὸ δὲ πλεῖστον ἐξηπατῆσθαι καὶ εἰς ἀκουσίους ἀνάγκας ἀφῖχθαι. εἰ δέ γε τούτων μηδεν ἀληθὲς ἡν, ἀλλα πάντας εἰσῆλθεν 'Aλβανους καὶ τους ἐνθάδε ὁντας 10υμῆς-καὶ τους ἐν τη πόλει καταλειπομένους η του κακῶς ποιεῖν ημὰς ἐπιθυμία, καὶ τοsτο ου νῶν πρῶτον ἀλλ' ἐκ πολλοί πάνυ χρόνου δεδογμένον υμωην, τῆς συγγενείας ἔνεκα πολλὴ Ρωμαίοις ἀνάγκη καὶ ταῶθ' υμῶν τὰ ἀδικήματα φέρειν. ῖνα δὲ μηθὲν Id βουλεύσητε καθ' ημῶν ἄδικον μήτε δη βιασθέντες υπὸ των ηγουμένων τῆς πόλεως μήτε παρακρουσθέντες μία φυλακὴ καὶ πρόνοια ἐστιν, εἰ τῆς αυτῆς πόλεως πολῖται γενοίμεθα ἄπαντες καὶ μίαν ἡγοίμεθα πατρίδα, ἡς ευ τε καὶ χεῖρον φερομένης τὸ ἐπι- 20498 βάλλον μέρος ἔκαστος οἴσεται τῆς τύχης ' ως δ' ἀν ἐκ

διαφορου γνώμης, ῶσπερ νὼν ἔχει, τό τε πλεῖον καὶ τουλαττον ἐπικρίνωμεν ἐκάτεροι, ουκ ἔσται βέβαιος

ημῖν ἡ πρὸς ἀλλήλους φιλία, ἄλλως τε καὶ εἰ μέλλοιεν οἱ μὲν πρότεροι ἐπιβουλεύσαντες τοῖς ἐτέροις 25ῆ κατορθώσαντες πλεῖον ἔξειν ἡ σφαλέντες ἐν μηδενὶ δεινω ἔσεσθαι διὰ τὸ συγγενὲς, καθ' ίυ δ' ἀυ αἱ ἐπιχειρήσεις γένωνται υποχείριοι καταστάντες τὰ ἔσχατα παθεῖν καὶ διαφυγόντες μηθὸν ῶσπερ ἐχθροι μνησικακεῖν, ὀπερ καὶ ἐν τῶ παρόντι γέγονεν. ἴστε 30 δὴ ταυτα δεδογμένα ' μαίοις τῆ παρελθούσll νυκτισυναγαγόντος ἐμοὐ την βουλὴν καὶ τὰ δόξαντα τοῖς