Antiqvitatvm romanorvm qvae svpersvnt, recensvit Adolphvs Kiessling

291쪽

στηνε l ἀλλ' oυδ' ἔλεος εἰσέρχεταί σε των ἀπολωλότων συγγενῶν, οἴς αδελφους ἐκάλεις, ἀλλ' ὐσαερ

ἀγαθόν τι διαπεπραγμένος ἐξέστηκας των φρενων υπὸ της ηδονῆς και στεφάνους ἐH τοῖς τοιουτοις ἐπί-5 κεισαι κακοῖς τίνος ἔχων ψυχὴν θηρίου; κἀκεῖνος υπολαβών, Φιλοῶντος, ἔφη, την πατρίδα πολίτου καὶ τους κακῶς αυτῆ βουλομένους κολάζοντος, εάν τε ἀλλότριοι τυχωσιν αυτῆς οντες, ἐάν τε οἰκεῖοι ' ἐν oli

τίθεμαι καὶ σὲ, ῆτις ἐνὶ καιρῶ τὰ μέγιστα ἀγαθῶν τε I0 καὶ κακῶν συμβεβηκότα ἡμῖν ἐπιγνουσα τήν τε νίκην 46 τῆς πατρίδος, ἐν ὁ σὸς αδελφος ἐγὼ πάρειμι κατάγων, καὶ τον θάνατον τῶν αδελφῶν οὐκ ἐπὶ τοῖς ἀγαθοῖς, ῶ μιαρὰ σὐ, τοῖς κοινοῖς τῆς πατρίδος χαίρεις Οἴτ' ἐπὶ ταῖς συμφοραῖς ταῖς ἰδίαις τῆς οἰκίας ἀλγεῖς, ἀλλ'

15 υπεριδουσα τῶν σεαυτῆς αδελφῶν τον του μνηστῆρος ἀνακλαίεις μόρον, Οὐδ ' υπὸ του σκότους ἀποφθαρεισά που κατὰ μόνας, ἀλλ' ἐν τοῖς απάντων οφθαλμοῖς, καί μοι τὴν αρετὴν καὶ τους στεφάνους ονειδίζεις, ω ψευδοπάρθενε καὶ μισάδελφε καὶ ἀναξία τῶν προγό-20 νων. ἐπειδὴ τοίνυν ου τους αδελφοὐς ποθεῖς, ἀλλατους ανεψιοὐς, καὶ το μὲν σῶμα ἐν τοῖς ζῶσιν ἔχεις,

τὴν ψυχὴν παρὰ τῶ νεκρῶ, ἄπιθι προς ἐκεῖνον ον ἀνακαλῆ καὶ μήτε τον πατέρα μήτε τοὐς αδελφοὐς

καταίσχυνε. ταυτ' εἰπὼν Ουκ ἐφυλαξεν ἐν τῶ μισο-25 πονήρω το μέτριον, ἀλλ' ώς εἶχεν οργῆς ώθεῖ διὰ τῶν πλευρῶν αυτῆς τὸ ξίφος, ἀποκτείνας δε τὴν αδελφὴν παρῆν ως τὸν πατέρα. ουτω δὲ ἄρα μισοπόνηρα καὶ αυθάδη τὰ τῶν τότε Ῥωμαίων ῆθη καὶ φρονήματα ἐν καὶ, εἴ τις αυτὰ βουλοιτο παρὰ τὰ νυν ἔργα καὶ τοὐς 4M

30 ἐφ ημῶν ἐξετάζειν βίους, ωμὰ καὶ σκληρὰ καὶ τῆς

θοριωδους ου πολὐ απέχοντα φυσεως, ῶστε πάθος ουτω δεινον ο πατὴρ ἀκουσας ora οπως ήγανάκτη

292쪽

σεν, αλλὰ καλῶς καὶ προσηκοντως υπέλαβε το πραχθὲν ἔχειν' δς γε Οἴτε εἰς την οἰκίαν εἴασεν εἰσενεχθῆναι τον νεκρὸν της θυγατρὸς οἴτ' ἐν τοῖς πατρωοις τεθῆναι μνήμασιν ἐπέτρεφεν ουτε κηδείας καὶ περι-

στολῆς καὶ τῶν ἄλλων νομίμων μεταλαβεῖν, ἀλλ' ot 5 παριόντες αυτὴν ἐρριμμένην ἐν ω διεχρήσθη χωρίωλίθους ἐπιφορουντες καὶ γῆν ἐκήδευσαν ώς πτῶμα ἔρημον κηδομένων. ταυτά τε δὴ στερρὰ του ἀνδρὸς καὶ ἔτι προς τούτοις, ἶ μελλω λέγειν ' ώς γὰρ ἐπὶ καλοῖς

τε και εὐτυχέσιν ἔργοις αυθημερὸν ἔθυε τοῖς πατρωοις Io θεοῖς ας ευξατο θυσίας καὶ τοὐς συγγενεῖς εστιάσει λαμπρὰ καθάπερ ἐν ταῖς μεγίσταις ἐορταῖς ὐπεδέχετο ἐλάττους ηγούμενος τὰς ἰδίας συμφορὰς τῶν κοινῶν τῆς πατρίδος αγαθῶν. τούτο δ' ου μόνον ὁ υράτιος, ἀλλα 466 καὶ μετ' ἐκεῖνον ἄλλοι συχνοὶ ' μαίων μνημονεύον- 15ται ποιήσαντες ἄνδρες ἐπιφανεῖς' λέγω τὸ θύειν και στεφηφορεῖν καί θριάμβους κατάγειν τεκνων αὐτοῖς απολωλότων ἔναγχος, ὁταν ευτυχήσρ δι' αυ- τοὐς τὸ κοινόν ' υπὲρ ἁν κατὰ τοὐς οἰκείους ἐρῶ

καιρούς. 20XXII. Μετὰ δὲ την μάχην τῶν τριδύμων ' -

μαῖοι μὲν οἱ τότε ὁντες ἐπὶ στρατοπέδου ταφὰς ποιησάμενοι λαμπρὰς τῶν ἀποθανόντων ἐν οἷς ἔπεσον χωρίοις καὶ θυσαντες τἀπινίκια τοῖς θεοῖς ἐν

εὐπαθείαις ἰσαν, 'Aλβανοὶ δὲ ἀχθόμενοι ΙἐπὶJ τοῖς 25

συμβεβηκόσι καὶ τον ηγεμόνα δι' αἰτίας ἔχοντες, κακῶς ἐστρατηγηκότα, ἄσιτοί τε οἱ πολλοὶ καὶ αθε ὐάπευτοι την εσπέραν ἐκείνqν διετέλεσαν. τῆ δ' ἐξῆς ημέρα καλέσας αυτοῖς ὁ τῶν Ρωμαίων βασιλεῖς εἰς ἐκκλησίαν καὶ πολλὰ παραμυθησάμενος, ώς ουτε κἄσχημον ἐπιτάξων αὐτοῖς οὐθὲν ουτε χαλεπὸν ουθ

293쪽

αμφοτερων τῶν πόλεων τα κράτιστα καὶ συμφορώτατα συμβουλευσων, καὶ τον ἄρχοντά τε αυτῶν Φουφεττιον ἐπὶ της αυτῆς αρχῆς κατασχὼν αλλο τε Ουδὲν 467των πολιτικῶν μεθαρμοσάμενος ουδὲ κινήσας ἀπῆ-5 γεν ἐπ' οἰκου την δυναμιν. καταγαγόντι δὲ αυτῶτον ψηφισθέντα υπὸ τῆς βουλῆς θρίαμβον καὶ τὰ

πολιτικα πράττειν ἀρξαμενω προσερχονται τῶν πολιτῶν ανδρες οὐκ αφανεῖς τον υράτιον αγοντες υπὀδίκην, ως ου καθαρὸν αῖματος ἐμφυλίου διὰ τον τῆς I0 αδελφῆς φόνον' καὶ καταστάντες μακρὰν διεξῆλθον δημηγορίαν τους νόμους παρεχόμενοι τους Ουκ ἐῶν - τας ἄκριτον ἀποκτείνειν ουθένα καὶ τὰ παρὰ τῶν θεῶν απάντων μηνίματα ταῖς μὴ κολαζουσαις πόλεσι τους ἐναγεῖς διεξιόντες. ὁ δὲ πατὴρ ἀπελογεῖτο περὶ II του μειρακιου κατηγορῶν τῆς θυγατρὸς καὶ τιμωοίανου φόνον εἶναι τὸ πραχθεν λέγων δικαστὴν τε αυτὸν αξιῶν εἶναι τῶν ἰδιων κακῶν αμφοτερων γενόμενον πατερα. συχνῶν δὲ λόγων ρηθέντων υφ' εκατέρων πολλῆ τον βασιλεα κατεῖχεν αμηχανία, τί τέλος εξε-20 νέγκη περὶ τῆς δίκης. ουτε γὰρ ἀπολυσαι του φόνου τον ομολογουντα τὴν α δελφὴν ἀνPρηκεναι προδίκης και ταυτα ἐφ' οἷς ου συνεχώρουν ἀποκτείνειν οἱ νομοι καλῶς ἔχειν υπελάμβανεν, ῖνα μὴ τὴν 468 ἀρὰν καὶ τὸ ἄγος από του δεδρακότος εἰς τον ἰδιον 2b οἶκον εἰσενέγκηται, Ουτε ώς ἀνδροφόνον ἀποκτεῖναι τον υπὲρ τῆς πατρίδος ἐλόμενον προκινδυνεὐ- σαι και τοσαυτης αυτῆ δυναστείας γενόμενον αἴτιον ἄλλως τε καὶ του πατρὸς ἀπολυοντος αυτὸν τῆς αἰτίας, ω τὴν περὶ τῆς θυγατρὸς οργὴν ῆ τε φυσις 30 απεδίδου πρώτω και ὁ νόμος. ἀπορουμενος δὲ τί χρή

σεται τοῖς πράγμασι τελευτῶν διέγνω κράτιστον εἶναι τῶ δημω τὴν διάγνωσιν ἐπιτρεπειν. γενόμε -

294쪽

νος δε θανατηφόρου κρίσεως τότε πρῶτον ὁ νωμαίων δημος κυριος τν γνωμI του πατρὸς προσῖθετο καὶαπολυει του φόνου τον ανδρα ' ου μην ο γε βασιλευς

ἀποχρῆν ἔλεγε τοῖς βουλομένοις τα προς τοὐς θεοὐς

ὁσια φυλάττειν την υπὸ ανθρώπων συντελεσθεῖσαν liυπερ αυτοὐ κρίσιν, ἀλλα μεταπεμψάμενος τοὐς ἱεροφάντας ἐκέλευσεν ἐξιλάσασθαι θεούς τε καὶ δαίμονας καὶ καθῆραι τον ανδρα ola νόμος τοὐς ακουσίους φόνους ἀγνίζεσθαι καθαρμοῖς. κἀκεῖνοι βωμοὐς ἱδρυσάμενοι δυο τον μὲν 'φας, η λέλογχεν ἐπισκοπεῖν Io 469 ἀδελφὰς, τον δ' ἔτερον ἐπιχωρίου θεοὐ τινος ηδαίμονος γανου λεγομενου κατὰ την ἐπιχώριον γλῶτταν, ἐπωνύμου δὲ Κορατίων των ἀναιρεθέντων ανεψιῶν υπὸ του ἀνδρὸς, καὶ θυσίας τινὰς ἐπ' αυτοῖς ποιήσαντες τοῖς τε ἄλλοις καθαρμοῖς ἐχρήσαντο καὶ 15 τελευτῶντες υπήγαγον τὸν οράτιον υπὸ ζυγόν. ἔστι δε Ρωμαίοις νόμιμον, ὁταν πολεμίων παραδιδόντων τὰ ὁπλα γενωνται κύριοι, δύο καταπήττειν ξύλα ορθα καὶ τρίτον ἐφαρμόττειν αὐτοῖς ἄνωθεν πλάγιον, ἔπειθ' υπάγειν τοὐς αἰχμαλώτους υπὸ ταυτα 20 και διελθόντας ἀπολύειν ἐλευθέρους επὶ τὰ σφέτερα.

sτο καλεῖται παρ' αυτοῖς ζυγόν, ω καὶ οἱ τότε

καθαίροντες τον ανδρα τελευταίω των περὶ τοὐς

καθαρμοὐς νομίμων ἐχρήσαντο. ἐν ω δὲ τῆς πόλεως χωρίω τον ἀγνισμὸν ἐποιήσαντο ἄπαντες Ρωμαῖοι 25 νομίζουσιν ἱερόν ' ἔστι δ' ἐν τῶ στενωπω τῶ φέροντι 4 0 ἀπὸ Καρίνης κάτω τοῖς ἐπὶ τον Κύπριον ἐρχομένοις στενωπὸν , ενθα οι τε βωμοὶ μένουσιν οἱ τότε ἱδρυθέντες καὶ ξυλον υπὲρ αυτῶν τέταται δυσὶ τοῖς ἀντι- κοὐ ἀλλήλων τοίχοις ἐνηρμοσμένον, ο γίνεται τοῖς Mἐξιοίσιν υπὲρ κεφαλῆς καλούμενον τῆ ' Pωμαῖκῆ διαλέκτω ξυλον αδελφῆς. τοίτο μὲν δὴ τὸ χωρίον τῆς

295쪽

συμφορῶς του ἀνδρὸς μνημεῖον ἐν τῆ πόλει φυλάττεται θυσιαις γεραιρόμενον υπὸ Pωμαίων καθ' ἔκαστον ἐνιαυτὸν, ἔτερον δὲ της αρετης ῆν ἐπεδείξατο κατὰ την μάχην μαρτύρων η γωνιαία στυλις η τῆς 1 ετέρας παστάδος ἄρχουσα ἐν αγορὰ, ἐφ' ἐς ἔκειτο τὰ σκίλα των 'Aλβανῶν τριδύμων. τὰ μὲν ουν οπλα 47lῆφάνισται διὰ μῆκος χρόνου, την δ' ἐπίκλησιν ηστυλὶς ἔτι φυλάττει την αυτὴν Ορατία καλουμενηπίλα. ἔστι δὲ καὶ νόμος παρ' αυτοῖς δι' ἐκεῖνο κυρω- 10 θεις τὸ πάθος, ω καὶ εἰς ἐμε χρῶνται, τιμὴν καὶ δόξαναθάνατον τοῖς ἀνδράσιν ἐκείνοις περιτιθεὶς ὁ κε - λεύων, οἷς ἄν γένωνται τρίδυμοι παῖδες ἐκ τοὐ δημοσίου τὰς τροφὰς των παίδων χορηγεῖσθαι μεχριῆβης. τὰ μὲν δὴ περὶ τὴν ορατίων οἰκίαν γενόμενα

ab θαυμαστὰς καὶ παραδόξους περιπετείας λαβόντα τοιούτου τέλους ἔτυχεν.XXIII. U δὲ Pωμαίων βασιλεῶς ἐνιαύσιον διαλιπὼν χρόνον, ἐν ω πάντα τὰ προς τον πόλεμον ἐπιτήδεια παρεσκευάσατο, στρατὸν ἐξάγειν ἐπὶ τὴν Φιδη- 20 ναίων πόλιν ἔγνω προφάσεις του πολέμου ποιησάμενος, ὁτι κληθέντες εις απολογίαν περὶ τῆς ἐπιβουλῆς, ῆν συνεστήσαντο κατὰ Pωμαίων τε καὶ 'Aλβανῶν,

οὐχ ἡπήκουσαν, ἀλλ' ευθὼς ἀναλαβόντες τὰ ὁπλακαὶ τὰς πύλας κλείσαντες Ουιεντανῶν τε συμμαχίαν 25 ἐπαγόμενοι ἐκ τοὐ φανερos ἀφειστήκεισαν και τοῖς παραγενομένοις ἐκ Pώμης πρεσβευταῖς πυνθανομένοις τὴν αἰτίαν τῆς ἀποστάσεως ἀπεκρίναντο μηδεναυτοῖς ἔτι πρῆγμα προς τὴν Pωμαίων πόλιν εἶναι

κοινὸν, ἐξ οὐ ' Pωμύλος ὁ βασιλεὐς αυτῶν ἐτελεύτ Vσε,

30 προς ον ἐποιήσαντο τὰ περὶ τῆς φιλίας ὁρκια. ταύτας δη τας προφάσεις λαβὼν τήν τε οἰκείαν καθώπλιζε δύναμιν καὶ τὰς παρὰ των συμμάχων μετεπέμπετο.

296쪽

πλεῖστον δὲ καὶ κράτιστον ἐπικουρικὸν ἐκ τῆς 'Aλβανῶν πόλεως Μέττιος Φουφέττιος ἐκεν αγων ὁπλοις 472 κεκοσμημένον ἐκπρεπέσιν, ῶστε ἀπάσας υπερβαλέσθαι τὰς συμμαχικὰς δυνάμεις. ὁ μὲν οὐν Τύλλος ώς ἐκ προθυμίας τε καὶ απὸ παντος του βελτίστου li

κοινωνεῖν ἐγνωκότα τοί πολεμου τον Μέττιον ἐπήνει καὶ πάντων ἐποιεῖτο των βουλωμάτων συνίστορα ' ὁ

δὲ ἀνὴρ ουτος ἐν αἰτίαις παρὰ τοῖς πολίταις υπάρχωνώς κακῶς ἐστρατηγηκὼς τον πόλεμον καὶ δη καὶ εἰς προδοσίαν διαβαλλόμενος, ἐπειδὴ τρίτον ἔτος ἐπὶ της I0 αὐτοκράτορος αρχης διέμενε Ἀλλου κελεύσαντος οὐκ

αξιῶν αρχὴν ἔχειν ἐτέρας αρχῆς ὁπήκων οὐδὲ ἡποτάττεσθαι μῶλλον ἡ οὐκ αυτὸς ἡγεῖσθαι πρῆγμά τι

ἐπεβούλευσεν ἀνόσιον. διαπρεσβευσάμενος γὰρ κρυ φα προς τοὐς Pωμαίων πολεμίους ἐνδοιαστῶς ἔτι προς 15την ἀπόστασιν ἔχοντας ἐπηρεν αὐτοὐς μὴ κατοκνεῖν, ως αυτῖς συνεπιθησόμενος Ρωμαίοις εν τῶ ἀγῶνι, καὶ ταὐ-τα πράττων τε καὶ διανοούμενος ἄπαντας ἐλάνθανε. TDλλος δ' επειδη παρεσκευάσατο την τ οἰκείαν καὶ τηνἄ73 συμμαχικὴν δύναμιν ἐξῆγεν ἐπὶ τοὐς πολεμίους και δια- 20βὰς τον 'Aνίητα ποταμὸν οὐ μακρὰν τῆς Φιδήνης κατεστρατοπέδευσεν. ευρὼν δὲ προ τῆς πόλεως στρατιὰν ἐκτεταγμένον πολλὴν αυτῶν τε Φιδηναίων καὶ τῶν συμμαχουντων αὐτοῖς ἐκείνην μεν την ημέραν ησυ χίαν ἔσχε, τῆ δ ἐξ qς Φουφέττιόν τε μεταπεμψάμενος raτου 'Aλβανὸν καὶ τῶν ἄλλων φίλων τοὐς αναγκαιοτα- τους ἐσκόπει μετ' ἐκείνων τίνα χρηστέον εχ τῶ πολέμω τρόπον και ἐπειδὴ πῶσιν ἔδοξε μάχην τίθεσθαι διαταχέων καὶ μὴ τρίβειν τον χρόνον, χώραν καὶ τάξιν, ῆν ἔκασtος ἔμελλεν ἔξειν. προειπὼν ημέραν τε 30 ὁρίσας τῆς μάχης τὴν κατόπιν διέλυσε τον σύλλογον.

297쪽

τῶν εαυτου φίλων πολλοῖς προδοσίαν μηχανώμενος συγκαλέσας τους ἐπιφανεστάτους 'Aλβανῶν λοχαγοῖς καὶ ταξιάρχους λέγει προς αυτοὐς τοιάδε ' υνδρες ταξίαρχοι καὶ λοχαγοὶ, πράγματα μέλλω ἐς Ῥῆς με-5 γάλα καὶ ἀπροσδόκητα ἐκφέρειν, ἁ τέως ἔκρυπτον, ἱκετεύω δὲ υμας απόρρητα ποιησασθαι, εἰ μη με διερ- 474γάσεσθε, καὶ ἐὰν δόξst συνοίσειν Iπιτελῆ γενόμενα συλλαβέσθαι μοι αυτῶν. πολλὰ μὲν οὐν λέγειν ὁ καιρὸς οὐκ ἐπιτρέπει βραχὴς ων, αυτὰ δε τὰ ἀναγκαιό- 10 τατα ἐρῶ. ἐγὼ πάντα τον μεταξὐ χρόνον ἐξ Ου ' - μαίοις ἡπετάχθημεν εις τῆςδε τῆς ημέρας αἰοχυνης μεστὸν καὶ οδύνης ἔχων τον βίον διατετέλεκα καίτοι τιμηθείς γε υπὸ του βασιλέως αυτῶν τῆ αυτοκράτοριαρχῆ, ἐν τριτον ἔτος ἡδη τοὐτο ἔχω καὶ εἰ βουλοίμην

id μέχρι παντὸς ἔξω. ἀλλα πάντων ηγούμενος εἶναι κακῶν ἔσχατον ἐν οὐκ ευτυχοίσι τοῖς κοινοῖς μόνος ευ- τυχεῖν, ἐνθυμούμενος δὲ ὁτι παρὰ πάντα τὰ νενομισμένα παρ' ἀνθρώποις ὁσια την ηγεμονίαν υπ' αυτῶν ἀφηρέθημεν, ἐσκόπουν ὁπως αν αυτὴν ἀνακομισαί- 20 μεθα μηδεμιῆς πειραθέντες μεγάλης συμφορῆς ' πολ- λοὐς δὲ καὶ παντοδαποὐς λογισμοὐς λαμβάνων μίανευρισκον οδὸν ἄγουσαν ἐπὶ τὰ πράγματα ράστην τε 47b καὶ ἀκινδυνοτάτην, εἴ τις αὐτοῖς ἀνασταίη πόλεμος ἐκ τῶν πλησιοχώρων πόλεων. εἰς γὰρ τολον υπε- 25 λάμβανον αυτοὐς καθισταμένους συμμάχων δεήσεσθαι καὶ πρώτων γε ημῶν. το δη μετὰ τοὐτo ου πολλῆς υπελάμβανον υμῖν διδαχῆς δεήσειν, ὁτι κάλλιόν τε καὶ δικαιότερον περὶ τῆς ημῶν αυτῶν ελευθερίας μῆλλον ἡ περὶ τῆς Pωμαίων ηγεμονίας ποιή-30 σασθαι τον αγῶνα. ταλα διανοηθεὶς ὁπενόμευσα μαίοις πολεμον ἐκ τῶν υπηκόων Ουιεντανοῶς καὶ

Φιδθναίους πείσας ἐπὶ τὰ ὁπλα χωρεῖν, ώς συλληψό-

298쪽

μενος αυτοῖς του πολεμου. καὶ μεχρι τουτου λεληθα ' Pωμαίους ταυτα πράττων καὶ ταμιευόμενος ἐμαυτῶτον της ἐπιθέσεως καιρόw ἐν ω σκεψασθε ὁσα ώφεληθησόμεθα. πρῶτον μεν ουκ ἐν φανερῶ βουλευσαντες ἀπόστασιν, ἐν ω κίνδυνος ήν καθ' ἐκάτερον η dἀπαρασκευους ἐπειχθέντας καὶ τ ρ οἰκεία δυνάμει μόνη πιστευσαντας τον υπὲρ απάντων ἀναρρῖψαι κύ- 476 βον, η παρασκευαζομένουρ καὶ βοηθείας ἐγείραντας υπὸ των ἐν παρασκευῆ ὁντων προκαταλqφθῆναι, ου - δετέρου των χαλεπῶν τουτων πειραθέντες τὸ ἐξ ἀμ- 10φοτερων χρqσιμον εξομεν. ἔπειτα πολλὴν καὶ δυσπολέμητον ουσαν την τῶν αντιπάλων ἰσχυν καὶ τυχηνουκ ἐκ του βιαίου τρόπου πειρασόμεθα καθαιρεῖν, ἀλλ' οἷς ἁλίσκεται πάντα τὰ υπέραυχα καὶ μη ράδια τῶ βιαίω καθαιρεθῆναι, δόλω καὶ απάτρ, ουτε πρῶ- 15 τοι ἄρξαντες αυτῶν ουτε μόνοι. προς δὲ τουτοις Ουκἀξιομάχω ουση τρ οἰκεία δυνάμει προς ἄπασαν την' μαίων τε καὶ τῶν συμμάχων ἰσχυν ἀντιταχθῆναι την Φιδηναίων τε καὶ Οὐιεντανῶν τοσαυτην Ουσαν οσην ορατε προσειλήφαμεν τε, καὶ ώς ῖν μάλιστα θάρ - 20σος τινὶ συμμαχίας βεβαίου τό ἐπικουρικὸν παράσχοι προσγενόμενον ουτω παρεσκευασταί μοι. ου γὰρ ἐντη ἡμετερα γη Φιδηναῖοι τον αγῶνα ἀράμενοι, τῆς 4IT αυτῶν προκινδυνευοντες ἐν τῶ αυτῶ καὶ την ἡμετεραν φυλάξουσιν. ο-πάντων μέν ἐστιν ῆδιστον 25 ἀνθρώποις, σπανίως δέ τισιν ἐκ του παρελθόντος

αἰῶνος ἐξεγενετο, καὶ τουθ ' ἡμῖν υπάρξει ' πάσχοντες υπὸ τῶν συμμάχων ευ δρῆν ἐκείνους αυτοὶ δόξομεν. καὶ ἐὰν ἡμῖν κατὰ νουν χωρῆσst το ἔργον, ωσπερ τὸ εἰκὸς ἔχει, Φιδηναῖοί τε καὶ Ουιεντανοὶ βαρείας 30 ἀπαλλάξαντες ημῆς υποταγῆς Aς υφ' ημῶν τοίτο πεπονθότες αυτοὶ χάριν ἡμῖν εἴσονται. ταυτα μέν ἐστιν

299쪽

ἀ διὰ πολλῆς φροντίδος παρασκευασθέντα ἱκανὰ εἶναι δοκεῖ μοι θάρσος τε καὶ προθυμίαν τῆς ἀποστάσεως ἡμῖν παρασχεῖν. δν δε τρόπον ἐπιχειρεῖν τῶ ἔργωβεβουλευμαι, ταsτ ἀκούσατέ μου ' τάξιν μεν ἀποδI-5 δωκέ μοι Τύλλος την υπὸ τω ορει και κελευει με θατέρου των κεράτων ἄρχειν, ὁταν δὲ μέλλωμεν ὁμόσε τοῖς πολεμίοις χωρεῖν, αρξω μὲν εγὼ λύσας την τάξιν ἐπὶ τὸ ὁρος ἄγειν, ακολουθησετε δε μοι υμεῖς συντεταγμένους ἄγοντες τους λόχους. ἀφάμενος δε των 10 ἄκρων καὶ ἐν τω ἀσφαλεῖ γενόμενος τίνα χρήσομαι 478

τρόπον τοῖς μετὰ ταλα πράγμασιν ακουσατε μου

ἐὰν μεν ὁρῶ κατὰ γνώμην ἀ διαλογίζομαι χωροῶντά

μοι καὶ θρασεῖς μὲν γεγονότας τοὐς πολεμίους, ῶς ημῶν αὐτοῖς συλλαμβανόντων, ταπεινοὐς δε καὶ περι- 15 φόβους ' μαίους, ώς προδεδομένους ὐφ'ημῶν, φυγῆς τε μῆλλον ἡ αλκῆς προνοουμένους, οπερ εἰκὸς, ἐπιθήσομαι αὐτοῖς καὶ μεστὸν ποιήσω νεκρῶν τὁ πεδίον ἐξ ἡπερδεξίου τε κατιὼν ἐπὶ τὸ πρανὲς θα9- ρούσύ τε καὶ συντεταγμενν δυνάμει προς ἐπτοημένους 20 ανθρώπους προσφερόμενος και σποράδας. δεινὴ δ' ἐν τοῖς πολέμοις καὶ ἡ διὰ κενης ἐμπίπτουσα προδοσίας συμμάχων ῆ πολεμίων ἄλλων ἐφόδου δόκησις, καὶ πολλὰ ξδη στρατεύματα μεγάλα ὁπ' οὐδενὸς Ου- τως ετέρου φοβεροs παθήματος ώς υπὸ δόξης κενης 2b ἴσμεν πανώλεθρα διαφθαρέντα. τὸ δ' ἡμέτερον os λόγος ἔσται κενὸς οὐδ' αφανες δεῖμα, ἀλλ' ἔργου ἁπάσης ἄφεως καὶ πείρας φοβερώτερον. ἐὰν δ' ἄoti τἀναντία τῶν λελογισμένων γινόμενα ὁρῶ λεγέσθω σὴ γὰρ και τα παρὰ τὰς ἀνθρωπίνας δοξας εἰωθότα 30 απαντῶν, ἐπειδὴ πολλὰ καὶ τὰ μη εἰκότα οι βίοι φέρουσι) τἀναντία καὶ αυτὸς ἄν προὐθέμην ἐπιχειρήσω ποιεῖν. ἄξω γὰρ υμῆς ἐπὶ τοὐς πολεμίους ἄμα

300쪽

μαίοις και συλλήψομαι αυτοῖς τῆς νίκης την τε κατάληψιν των υψηλῶν πεποιῆσθαι σκήψομαι τῆς κυκλώσεως των ἀντιτεταγμενων ἔνεκα. γενήσεται δε μου

πιστὸς ὁ λόγος εργα ὁμολογουμενα τύ σκήψει παρεπισχημένου, ἄσθ' ημῆς των μεν δεινῶν μηδετέροις κοι- θνωνῆσαι, τῆς δ' ἀμείνονος τύχης παρ' ἀμφοτέρων μεταλαβεῖν. ἐγὼ μεν δὴ ταυτα εγνωκά τε καὶ δράσω συν θεοῖς κράτιστα ἔντα ου μόνον 'Aλβανοῖς, ἀλλα καὶτοῖς ἄλλοις Λατίνοις, υμῆς-χρὴ σιγὴν μεν π9ῶτον φυλάττοντας, ἔπειτα κόσμον τε σώζοντας και τοῖς 10 παραγγελλομένοις ὀξέως υπηρετουντας προθύμους ἀγωνιστὰς γίνεσθαι καὶ τους ὐφ' αυτοῖς προθυμους

παρέχειν, ἐνθυμουμένους ὁτι Ουχ ὁμοιος ἐστιν ἡμῖν 480 τε καὶ τοῖς ἄλλοις ἀνθρώποις ὁ περὶ τῆς ἐλευθερίας

ἀγων, ο τισιν ἐν ἔθει καθέστηκεν ἄρχεσθαι υφ' ετέ- 15ρων καὶ ἴσοις τοιαυτην πολιτείαν οἱ πατέρες παρέδοσαν. ἐλεύθεροι γὰρ ἐξ ἐλευθέρων ἔφυμεν και ἄρχειν τῶν προσοίκων παρέδοσαν ἡμῖν οἱ πατέρες ὁμου τι πεντακόσια ἔτη τοὐτο τὸ σχημα του βίου διαφυλάξαν - τες, ου μὴ ἀποστερήσωμεν ημεῖς τους ἐκγόνους. παρα- 20 στῆ δε μηδενὶ υμῶν δέος αν ταυτα ἐθέλν πράττειν μὴ συνθήκας τε λύσρ καὶ ὁρκους τους ἐπ' αυταῖς γε - νομένους παραβῆ, ἀλλ' ἐννοείσθω διότι τὰς υπὸ Pωμαίων λελυμένας εἰς τὸ ἐξ αρχῆς ἀποκαταστήσει και οὐ τάς γε ἐλαχίστου αξίας, ἀλλ' ἀς ῆ τε φυσις η αν- 2bθρωπεία κατεστήσατο καὶ ὁ πάντων κοινὸς Ελληνων τε καὶ βαρβάρων βεβαιοῖ νόμος, ἄρχειν καὶ τὰ δίκαια τάττειν τους πατέρας τοῖς ἐκγόνοις καὶ τὰς μητροπόλεις ταῖς ἀποικίαις. ταυτας δὴ τὰς συνθήκας ουδέποτε ἀναιρεθησομένας ἐκ τῆς ἀνθρωπείας φύσεως γουχ ημεῖς οἱ κυρίας ἀξιοὐντες αἰεὶ διαμένειν παρασπονδουμεν, οὐδ' ἄν τις ἡμῖν θεῶν ὴ δαιμόνων νε-