Dionysi Halicarnasensis Antiquitatum Romanarum quae supersunt

271쪽

γὰρ νόσον προηγησαμένην εἶχέ τις αἰτιάσασθαι) οιμεν ἐπὶ την θείαν πρόνοιαν ἀπάσας τὰς ἀνθρωπίνας ἀναφεροντες τύχας κατὰ χόλον δαιμόνιον ἔλεγοναυτὼν ἀποθανεῖν, ὁτι πόλεμον ἐξέκαυσε τῆ μητροπόλει προς την ἀπόκτισιν οὐτε δίκαιον οἴτε ἀναγ- si καῖον ' οἱ δε χρηματισμὸν ηγουμενοι τον πόλεμον και μεγάλων ἀπεστερῆσθαι νομίζοντες ωφελειῶν εἰς ἐπιβουλην καὶ φθόνον ανθρώπινον το εργον μετέφερον αἰτιώμενοι των αντιπολιτευομενων τινὰς αφανηκαὶ δυσεξέλεγκτα ἐξευρόντας φάρμακα διὰ τούτων τον 10 ἄνδρα ἀνρρηκέναι ' οἱ υπὸ λύπης τε και αμηχανίας κρατούμενον ἐκουσίω χρήσασθαι τελευτy αυτὸν ἔφα-I6 σαν , επειδη ἄπαντα χαλεπὰ και ἄπορα συνέβαινεναυτῶ και οὐδεν ἐχώρει κατὰ νουν των ἐν ἀρχαῖς, ὀτε εἰς τὰ πράγματα εἰσήει, προσδοκηθέντων ' τοῖς δ' Id ἐκτος οὐσι φιλίας τε και ἔχθρας της προς τον στρατηγὸν καὶ απὸ παντὸς τοὐ βελτίστου κρίνουσι το συμβεβηκὸς οὐτε η θεία νέμεσις οἴτε ὁ των ἀντιπολιτευομένων φθόνος οἴθ' η των πραγμάτων ἀπόγνω

σις ἀνῖρηκέναι τον ἄνδρα ἐδόκει, ἀλλ' η της φύσεως 20

ανάγκη και το χρεὼν ως ἐκπεπληρωκότα την ὀφειλομένην μοῖραν, ης ἄπασι τοῖς γινομένοις πέπ9ωται τυχεῖν. Κλοίλιος μεν δ' πριν η γενναῖον ἐπιδειξασθαί τι τοιαύτης τελευτῆς ετυχεν, εἰς δε τον εκείνου τόπον ἀποδείκνυται στρατηγὸς αὐτοκράτωρ υπὸ των 25 ἐπι στρατοπέδου Μέττιος Φουφέττιος, ἀνὴρ οἴτε

πολέμου ἡγεμὼν ικανὸς Οἴτε εἰρήνης βέβαιος φύλαξ.δς οὐδενὸς ἡττον 'Aλβανῶν πρόθυμος ὼν κατ ἀρχας

διαστῆσαι τὰς πόλεις καὶ διὰ τοsτο τῆς αρχῆς μετα Aly τον Κλοιλίου θάνατον αξιωθεὶς, επειδὴ τῆς ἡγεμο- 30νίας ἔτυχε καὶ ὁσα ἐν ἐν τοῖς πράγμασι δυσχερῆ καὶ ἄπορα συνεῖδεν, οὐκέτι διέμεινεν ἐπὶ τοῖς αυτοῖς

272쪽

ηξίου τα πράγματα ορῶν οὐτε τους 'Aλβανοὐς απαν- lτας ὁμοίαν ἔχοντας ἔτι προθυμίαν προς πόλεμον Ουτετα σφάγια οπότε θύοιτο περὶ μάχης καλὰ γινόμενα 5 τελευτῶν εἰς καταλλαγὰς ἔγνω προκαλεῖσθαι τους πολεμίους πρότερος ἐπικηρυκευσάμενος, μαθών τον ἐπικρεμάμενον ἔξωθεν 'Aλβανοῖς τε καὶ Γωμαίοις κίνδυνον, εἰ μη σπείσονται τον προς ἀλληλους πόλεμον, ἄφυκτον ὁντα, δς ἔμελλεν ἀμφοτέρας ἀναρπά-

10 σασθαι τὰς δυνάμεις. ην δε τοιόςδε' VI. Ουιεντανοὶ και Φιδηναῖοι μεγάλας καὶ πολυανθρωπους ἔχοντες πόλεις επὶ μεν της ' μυλου βασιλείας εἰς πολεμον υπὲρ αρχης και δυναστείας ' - μαίοις κατέστησαν, εν ω πολλὰς ἀπολέσαντες δυνά-

15 μεις ἀμφότεροι καὶ χωρας ἀποδασμω ζημιωθέντες

υπηκοοι τοῖς κεκρατηκόσιν ηναγκάσθησαν γενέσθαι.

περὶ ων ἐν τu προ ταυτης δεδηλωκα γραφy το ἀκρι- εὶ βες ' ἐπὶ δε της Νόμα Πομπιλίου δυναστείας εἰρηνης απολαυσαντες βεβαίου πολλην ἔσχον ἐπίδοσιν εἰς 20 ευανδρίαν τε καὶ πλοsτον καὶ την ἄλλην ευδαιμονίαν. τούτοις δη τοῖς ἀγαθοῖς ἐπαρθέντες ἐλευθερίας

τε αὐθις ώρθοντο καὶ φρόνημα ἐλάμβανον ὐψηλότερον παρασκευάζοντο τε ως οὐκέτι Ῥωμαίων ἀκροώμενοι. τέως μὲν ουν ἄδηλος αυτῶν η διάνοια της 25 ἀποστάσεως ην, ἐν δε τῶ πρὸς 'Aλβανοὐς ἐφανερώθη πολεμω. ως γὰρ ἐπύθοντο πανστρατιὰ ' μαίους ἐξεληλυθότας ἐπὶ τον προς 'Aλβανοὐς αγῶνα, κράτιστον ὁπολαβόντες εἰληφέναι καιρὸν ἐπιθέσεως απορρητους ἐποιησαντο διὰ τῶν δυνατωτάτων ἀν- 30 δρῶν συνωμοσίας πάντας τοὐς οπλοφορεῖν δυναμένους εἰς Φιδήνην συνελθεῖν κρυφα καὶ κατ ολίγους ἰόντας, ώς ἀν ηκιστα γένοιντο τοῖς ἐπιβουλευομένοις

273쪽

καταφανεῖς' ἐκεῖ δ' ὁπομένοντας ἐκδέχεσθαι τον καιρὰν, ἔτε αι Ῥωμαίων τε καὶ 'Aλβανῶν δυνάμεις ἐκλιπosσαι τοὐς χάρακας ἐπὶ τον αγῶνα προελευ- σονται , τοὐτον δε φανερὸν ποιεῖν αὐτοῖς ἔμελλον

διὰ συμβόλων σκοποί τινες ἐν τοῖς ὁρεσι λοχῶντες) dοταν δὲ ἀρθῆ τα σημεῖα λαβόντας ὁπλα χωρεῖν ἐπαυτοὐς ἔδει πάντας κατὰ τάχος, ην δε ου πολληη επὶ τοὐς χαράκας απὸ Φιδήνης φερουσα οδὸς, ἀλλ' ὁσον η δυσὶν ἄραις η τρισὶν ἀνυσθῆναι το μακρότατον ἐπιφανέντας δὲ τῶ ἀγῶνι τελος ηδη ἔχοντι 10 ῶσπερ εἰκὸς μηδεν ηγεῖσθαι φίλιον,' ἀλλ' ἐάν τε

'Ἀλβανοι νικῶσιν ἐάν τε Pωμαιοι κτείνειν τους κε κρατηκότας αυτῶν. ταῶτα ην ἁ διέγνωστο πράττειν τοις προεστηκόσι τῶν πόλεων. εἰ μὲν οὐν

θρασυτερον ἐπὶ τον αγῶνα ἄρμησαν 'Aλβανοὶ - 15μαίων καταφρονήσαντες καὶ μια κρῖναι μάχη τὰ ὁλα διέγνωσαν, οὐδὲν ἀν τὸ κωλίον ην τόν τε κατασκευα - σθέντα δόλον ἐπ αὐτοῖς λεληθέναι καὶ διεφθάρθαι τὰ στρατεύματα αυτῶν ἀμφότερα ' νυν δὲ η διατριβη τοὐ πολέμου παράδοξος ἄπασι γενομένη καὶ πό χρόνος ἐν ω παρεσκευάζοντο πολῖς ἀφελκυσθεὶς διέχεεν αὐτῶν τὰ βουλεύματα. τῶν γὰρ ἐκ της συνωμοσίας τινες, εἴτε οικεια κέρδη περιβαλέσθαι ζητοῶντες εἴτε τοῖς κορυφαιοτάτοις τῶν σφετέρων καὶ το ἔργον εἰσηγησαμένοις φθονουντες εἴτε μηνυσιν ἐτέ- 25ρων δεδιότες, ο τι πολλοῖς συνέβη παθεῖν ἐν ταῖς ι πολυανθρώποις καὶ χρονιζομέναις συνωμοσίαις, εἴτευποθέσει αναγκαζόμενοι γνώμης Ουκ ἀξιούσης ἔργον ἀνόσιον εἰς εὐτυχες κατασκῆψαι τέλος μηνυταὶ γίνονται τοῖς πολεμίοις τοs δόλου. MVII. Tαὐτα δη μαθὼν ὁ Φουφέττιος ἔτι μῶλλον ἐσπευσε ποιήσασθαι τὰς διαλύσεις, ώς οὐδὲ αιρέσεως

274쪽

ετι ros μη ταὐτα. πράττειν σφίσι καταλειπομένης.

ἐγεγόνει δε καὶ τῶ βασιλεῖ των Ρωμαίων υπὲρ της συνωμοσίας ταύτης η μήνυσις παρὰ των εκ Φιδήνης φίλων, ωστ' οὐδ' αυτος ἔτι διαμελλήσας δέχεται τὰς si τοὐ Φουφεττίου προκλήσεις. ἐπεὶ δε συνῆλθον εἰς τὸ μεταξὐ των στρατοπεδων χωρίον ἐπαγόμενοι συμβούλους εκάτεροι τους φρονῆσαι τὰ δέοντα ικανοὐς, ἀσπασάμενοι πρῶτον ἀλλήλους ως πρότερον εἰώθεσαν καὶ φιλοφρονηθέντες τὰς ἐταιρικάς τε καὶ συγ- 10 γενικὰς φιλοφροσύνας διεaέγοντο περὶ των διαλύσεων. ῆρχετο δ' ὁ Αλβανος πρότερος τοιάδε λέγων 'Aναγκαῖον εἶναι μοι δοκεῖ τὰς αἰτίας πρῶτον ἐπι- 42

δεῖξαι, δι' ἀς εγὼ πρῶτος ἡξίωσα περὶ καταλύσεως

τοί πολέμου διαλέγεσθαι, οἴτε μάχd κρατηθεις υφ'Ib υμῶν οἴτε ἐπισιτισμοὐς εἰσάγεσθαι κωλυόμενος οἴτε, εἰς ἄλλην κατακεκλεισμένος ανάγκην οὐδεμίαν, Aaμη με ὐπολάβητε τῆς μὲν οικείας δυνάμεως ασθένειαν κατεγνωκότα , την δὲ ἡμετέραν ἰσχὐν δυσκαταγώνιστον εἶναι νομίζοντα ευπρεπῆ ζητεῖν απαλλαγὴν 20 τοὐ πολέμου. αφόρητοι γὰρ αν γένοισθε υπὸ βαρύτητος, εἴ τι πεισθείητε περὶ ημῶν τοιουτον και οὐδενῶν τῶν μετριων ὁπομείναιτε ποιεῖν, ώς κρατουντες

ἐδη τῶ πολέμω. ῖνα δη μη οὐν τὰς ψευδεῖς αιτίας εικάζητε περὶ τῆς ἐμῆς προαιρέσεως, δι' ἀς ἀξιῶ κατα-

2b λύσασθαι τον πόλεμον , ακούσατε τὰς αληθεῖς εγὼ στρατηγὸς ἀποδειχθεὶς υπὸ τῆς πατρίδος αὐτοκράτωρ ἄμα τῶ παραλαβεῖν την αρχὴν ἐσκόπουν τίνες ῆσαν αἱ συνταράξασαι τὰς πόλεις ημῶν προφάσεις. ορῶνδε μικρὰς και φαύλας και οὐχ ικανὰς διελεῖν τοσαύ- 4s30 την φιλίαν καὶ συγγένειαν ου τὰ κράτιστα ἡγούμη οἴτε Αλβανοὐς οὐτε υμῆς βουλεύσασθαι. ἔτι δε μῶλ- λον ἔγνων τοὐτο και πολλὴν κατέγνων ἀμφοτέρων

275쪽

ημῶν μανίαν, ἐπειδὴ παρῆλθον ἐπι τα πραγματα καὶ πεῖραν ἐλάμβανον τῆς ἐκάστου προαιρεσεως. Oυτε γὰρ εν τοις ἰδίοις ουτ' εν τοῖς κοινοῖς συλλογοις ὁμονοουντας υπερ του πολεμου παντας Αλβανους εώρων, μακρῶ δ' ετι τῶν εξ ανθρωπίνου λογισμου li καταλαμβανομενων χαλεπῶν τα δαιμονια σημεῖα,οπότε χρησαίμην. σφαγίοις περὶ μάχης, χαλεπωτερα γινόμενα πολλὴν δυσθυμίαν παρεῖχε μοι καὶ αμηχανίαν. ενθυμουμενος δ' ταυτα της μ ν ἐπὶ τους αγῶνας ορμης ἐπέσχον, ἀναβολὰς δε και διατριβας 10εποιθυμην του πολεμου προτερους υμῆς οἰομενος ἄρξειν τῶν περὶ φιλίας λόγων ' και εδει γε, ῶ Τυλλε, τοὐτο ποιεῖν υμῆς ἀποίκους ἔντας ημῶν καὶ μη περιμένειν εως η μητρόπολις ἄρξει. οσης γαρ αξιουσι τιμῆς τυγχάνειν οι πατερες παρὰ τῶν ἐγγονων, το- Ibσαυτης οι κτίσαντες τὰς πόλεις παρα τῶν αποίκων. εν ω δὲ ημεῖς εμελλομεν και παρετηρουμεν αλληλους, πότεροι τῶν ευγνωμόνων αρξουσι λ0γων, ετερα τις ημῆς ανάγκη κρείττων παντος ανσρωπι νου λογισμου περιλαβουσα συνάγει ' ην εγω πυ- 20θόμενος ετι λανθάνουσαν υμῆς ουκετ ωομην δειν τῆς ευπρεπείας τῶν διαλλαγῶν στοχαζεσθαι. δειναι

γὰρ, ῶ Tυλλε, μηχαναὶ πλεκονται καθ ημῶν καιδόλος ἄφυκτος ερραπται κατ' ἀμφοτερων, Oς εμελ λεν ἀκονιτὶ και δίχα πόνου πάντα συντρίψειν και 2b διαφθερεῖν ημῶν τὰ πράγματα πυρος si π0ταμ0s δίκην ἐμπεσών. δημιουργοὶ δὲ τῶν ανοσιων βουλευμάτων εἰσιν οι δυνατώτατοι Φιδηναίων τε καιη Ουιεντανῶν συνελθόντες. ὁστις δὲ Ο τῆς ἐπιβουλῆς αυτῶν τρόπος ἐν καὶ πόθεν εἰς εμε η τῶν 30 απορρήτων βουλευμάτων γνῶσις ἐληλυθεν ακου-

σατε.

276쪽

VIII. Nsτ' εἰπὼν δίδωσι των παρόντων τινὶ ἀναγνῶναι τὰς ἐπιστολὰς, ας αυτῶ κεκομικώς τις ἐτυγχανε παρὰ των ἐν Φιδήνη ξένων καὶ τον κομίσαντα αυτὰς παρηγαγεν. ἀναγνωσθεισῶν δὲ των 5 ἐπιστολῶν καὶ του ἀνδρὸς ἐξηγησαμένου πάντα οσα παρὰ των ἐπιθεμένων αυτὰς απὸ στόματος ηκουσεν ἐκπληξεώς τε μεγάλης κατασχούσης τοὐς ακούοντας, οἷα εἰκὸς ἐπὶ τηλικουτω κακῶ παρ' ἐλπίδας ἀκουσθέντι, μικρὸν ἐπισχὼν ὁ Φουφέττιος πάλιν ἔλεξεν' 10Mκηκόατε τὰς αἰτίας, ἄνδρες Ῥωμαῖοι, δι' ἀς ἐγὼ τέως μεν ἀνεβαλόμην τους προς υμῆς αγῶνας, νυν δεκαι των περὶ φιλίας ηξίωσα πρότερος ἄρχειν λόγων. υμεῖς δε το μετὰ τοsτοηδη σκοπεῖσθε, πότερον οἴεσθε δεῖν περὶ βοιδίων καὶ προβάτων αρπαγης ἄσπειστον

Ib πόλεμον φυλάττειν προς τους κτίσαντας καὶ πατέρας, ἐν ω και κρατηθέντες ἀπολεῖσθε και κρατησαντες,

η διαλυσάμενοι την προς τους συγγενεῖς ἔχθραν μεθ' ημῶν επὶ τους κοινοῖς ἐχθροῖς χωρεῖν, οῖ γε ου μόνον ἀπόστασιν ἐβουλευσαν ἀφ' υμῶν αλλὰ και 4220 ἐπανάστασιν, ουτε πεπονθότες δεινον Ουδεν ουτε. μὴ πάθωσι δεδιότες, καὶ Ουδ' εκ του φανεροs ἐπέθεντο ημῖν, ώς ὁ κοινὸς ἀξιοῖ τοs πολέμου νόμος, ἀλλ' υπὸ σκότους, ώς ἀν ηκιστα υπίδοιτό τις αυτῶν την ἐπιβουλην και φυλάξαιτο. αλλὰ γὰρ ὁτι μεν επὶ

2b τοὐς ἀνοσίους ἀνθρώπους ἰτέον ημῖν ἀπάσy σπουδρκαταλυσαμένοις τὰ ἔχθη μανίας γὰρ θάτερα ἀξιοsHἐγνωκόσιν υμῖν καὶ ποιησουσιν, ουδεν δέομαι πλείω λέγειν καὶ παρακελεύεσθαι. ον δὲ τρόπον αι

διαλύσεις καλαὶ και συμφέρουσαι γένοιντ' ἀν ἀμφο-30 τέραις ταῖς πόλεσι τοὐτο γὰρ ἴσως ποθεῖτε ακοῶσαι πάλαι) νῶν ηδη πειράσομαι λέγειν. ἐγὼ νομίζω κρατίστας μὲν εἶναι διαλλαγὰς καὶ πρεπωδεστάτας συγ-

277쪽

Γ221 γενέσι καὶ φίλοις προς ἀλληλους, ἐν αἷς οὐδέν ἐστιν

ἔγκοτον οὐτε μνησίκακον ἀφέσεως ἄπασι προς ἄπαν-; τας ὐπὲρ ἄν ἔδρασαν η ἔπαθον ἀδολου γινομενης, ηττον δὲ τουτων ευπρεπεῖς, ἐν αἷς το μεν πλῆθος απολύεται των ἐγκλημάτων, οι δὲ ἀδικησαντες ἀλ- ολήλω ς αναγκάζονται ὁπέχειν λόγω κρινόμενοι και νόμω. τούτων δη των διαλλαγῶν ἐμοι μὲν δοκεῖ χρηναι τὰς εὐπρεπεστερας και μεγαλοψυχοτέρας ημῆς ελεσθαι καὶ γνωμην θέσθαι περι μηδενὸς ημῆς ἀλληλοις μνησικακεῖν, συ δ' εἰ μη βούλει διαλλάτ- 10 τεσθαι τομον τον τρόπον, es Τύλλε, αλλὰ και διδόναι δίκας καὶ λαμβάνειν ἀξιοις τους ἐν ταῖς αἰτίαις

παρ' ἀλληλων, ετοιμοι καὶ ταυτα ποιειν εἰσιν 'Aλβανοι τα κοινὰ ἔχθη προκαταλυσάμενοι. εἰ δε τινας ἔχεις παρὰ ταύτας λεγειν ἐτερας εἰτε καλλίους διαλ- 15λαγὰς εἴτε δικαιοτερας, ουκ αν φθάνοις φερων εἰς μεσον καὶ πολλην σοι χάριν εἴσομαι. t VIIII. Wsτ' εἰπόντος του Φουφεττίου παραλαβὼν τον λόγον ὁ των Ῥωμαίων βασιλεἐς ἔλεξε ' Καὶ ημεῖς, d Φουφεττιε, βαρεῖαν ὐπελαμβάνομεν ημῆς 20

καταλήψεσθαι συμφορὰν, εἰ δι αῖματος καὶ φόνων ἀναγκασθείημεν κρῖναι τον συγγενη πόλεμον, και υπὸ των ιερῶν οπότε τὰ προπολεμια θύοιμεν ἐκωλυόμεθα ἄρχειν μάχης ' τάς τε απορρητους Φιδηναίων και Οὐεντανῶν συνωμοσίας, ας ἐπ' ἀμφοτέροις ημῖν 2b συνώμοσαν, ὀλίγω πρότερόν σου πεπύσμεθα παρὰτων ἐκεῖθεν ξενων.καὶ οὐκ αφύλακτοι προς αυτάς ἐσμεν, ἀλλ' ως παθεῖν τε μηδὲν αὐτοὶ κακὸν κἀκείνους τιμωρησασθαι της ἐπιβουλης ἀξίως παρεσκευάσμεθα οὐχ ηττόν τε σos καταλύσασθαι τον 30

πόλεμον αμαχητὶ μἀλλον η διὰ των ὁπλων ἐβουλόμεθα. πρότεροι δὲ πρεσβεύεσθαι περὶ διαλλαγῶν

278쪽

222 - Γ -

ουκ ὴξιουμεν, ἐπείπερ οὐδ' ηρξαμεν αυτοὶ πρότεροι του πολέμου, ἄρξαντας δὲ ὴμυνάμεθα. ἀποτιθεμέ-νων-υμῶν τα οπλα δεχόμεθα τὰς προκλησεις ασμενοι και περὶ διαλλαγῶν ουδὲν ακριβολογουμεθα, u5 αλλὰ τὰς κρατίστας τε καὶ μεγαλοψυχοτάτας δεχόμεθα παν αδίκημα και παν αμάρτημα της Ἀλβανῶν πόλεως ἀφιέντες, εἰ δη καὶ κοινὰ χρη καλεῖν πόλεως αμαρτηματα, ών ο στρατηγὸς υμῶν Κλοίλιος αἴτιος ην, υπὲρ ἀμφοτέρων ημῶν ου μεμπτὰς τέτικε δ 10 κας τοῖς θεοῖς. ἀφείσθω δη πῶσα ἐγκληματος ἰδι τε καὶ κοινου πρόφασις καὶ μηδενὸς ἔτι μνημη των παρεληλυθότων εστω κακῶν , ῶς καὶ σοὶ, ῶ Φουφεττιε, δοκεῖ' ἀλλ' ουκ ἀπόχρη τουτο μόνον ημῆς σκοπεῖν, ὀπως αν την παροῶσαν ἔχθραν διαλυσαίμεθα

15 προς ἀλλήλους, ἀλλ' ως μηδ' αυθίς ποτε πολεμη

σωμεν ετι δεῖ παρασκευάσασθαι ' οὐ γὰρ ἀναβολὰς ποιησόμενοι τῶν κακῶν συνεληλυθαμεν, ἀλλ' ἀπαλλαγάς. τίς ουν η βεβαία του πολέμου κατάλυσις ἔσται καὶ τί παρασχόντες εἰς τὰ πράγματα εκάτεροι νυν 20 τε καὶ εἰς τὸν αεὶ χρόνον ἐσόμεθα φίλοι, ου μὲν παρέλιπες, ῶ Φουφέττιε, ἐγὼ δ ' ἔτι καὶ τοὐτο προσθεῖναι πειράσομαι. εἰ παύσαιντο μεν υλβανοὶ φθο- νοῶντες Pωμαίοις ἐφ' οἱς ἔχουσιν ἀγαθοῖς, ουκ ἄνευ εμεγάλων κινδύνων καὶ πόνων πολλῶν αυτὰ κτησά- 25 μενοι, ουδὲν γοῶν πεπονθότες υφ' ημῶν ουτε μεῖζον ουτε ἔλαττον κακὸν διὰ τοὐτο μισεῖτε ημῆς, ὁτιδοκοῶμεν ἄμεινον υμῶν πράττειν παυσαιντο δε ῖ -

μαῖοι δι υποψίας ἔχοντες 'Aλβανοὐς ώς ἐπιβουλεύοντας αεί σφισι καὶ φυλαττόμενοι καθάπερ ἐχθρούς ' 30 ου γὰρ αν γένοιτο βεβαίως φίλος τῶ μισοῶντι ουδείς.

πῶς ουν γενησεται τούτων ἐκάτερον; ουκ ἐὰν γράψωμεν αυτὰ ἐν ταῖς ὁμολογίαις ουδ' ἐὰν ὀμόσωμεν

279쪽

ἀμφότεροι καθ' ἱερῶν, μικραὶ γὰρ αυταί γε αἱ φυλακαὶ και ασθενεῖς) ἀλλ' ἐὰν κοινὰς ηγησώμεθα τὰς ἀλληλων τύχας. Τν γάρ ἐστι μόνον, ὼ Φουφέττιε, λύπης ανθρωπίνης ἐπ ἀλλοτρίοις ἀγαθοῖς γινομενης

ακος , το μηκέτι τοὐς φθονοῶντας ἀλλότρια τα των 5 φθονουμένων αγαθὰ ηγεῖσθαι. ῖνα δη τοὐτο γένηται, Ρωμαίους οἶμαι δεῖν εἰς το κοινὸν 'Ἀλβανοῖς θειται πάντα ὁσα τε νυν ἔχουσι καὶ αυθις ἔξουσιν

αγαθὰ, υλβανοὐς δε αγαπητῶς τὰ διδόμενα δέ-ι0 χεσθαι καὶ γενέσθαι μάλιστα ἄπαντας υμῆς, εἰ δὲ 10μη γε τοῖς πλείστους τε και ἀρίστους υμῶν της Ῥωμαίων πόλεως οἰκητορας. ου γὰρ δη Σαβίνοις μεν καὶ Tυρρηνοῖς καλῶς εἶχεν ἐκλιποῶσι τὰς εαυτῶν πόλεις μεταθέσθαι τοὐς βίους ώς ημῆς, υμῖν ἄρα

τοῖς συγγενεστάτοις το αυτὸ τοὐτο γενόμενοw οὐχ 15εξει καλῶς. εἰ δ' οὐκ αξιώσετε μίαν οἰκεῖν πόλιν τηνημετέραν μεγάλην τε οὐσαν ηδη καὶ ἔτι μὰλλον ἐσομένην, αλλὰ φιλοχωρησετε τοῖς πατρωοις ἐφεστίοις, ἐκεῖνό γέ τοι ποιησατε ' βουλευτηριον ξν αποδείξατε, ο τὰ συμφέροντα ὁπὲρ ἐκατέρας βουλεύσει πόλεως, καὶ 20 την ηγεμονίαν ἀπόδοτε μια τy κρείττονι πόλει καὶ πλείονα δυναμένη ποιεῖν αγαθὰ την ηττονα. εγὼ

μὲν δη ταῶτ' ἀξιῶ καὶ τούτων γενομένων τόθ' ηγοῶμαι βεβαίως ημῆς ἔσεσθαι φίλους, δύο δὲ πόλεις οἰκοῶντας ἰσοκορύφους ἄσπερ νῶν ουδέποτε 25

ὁμονοησειν.ι1 X. Wsτ' ἀκούσας ὁ Φουφέττιος χρόνον εἰς βουλην Πτησατο, καὶ μεταστὰς ἐκ τοs συλλόγου μετὰ των παρόντων 'Aλβανῶν εἰ χρη δέχεσθαι τὰς αιρέσεις ἐσκόπει. ώς δὲ τὰς απάντων γνώμας ἔλαβεν, 30 ἐπιστρέψας αsθις εἰς τον σύλλογον ἔλεξεν ' φωμεν, ώ Τύλλε, την μεν πατρίδα καταλιπεῖν ου δοκεῖ

280쪽

και τόπον, ον ἐγγῶς ἐτῶν πεντακοσίων οι πατέρες ημῶν κατέσχον, καὶ ταῶτα μη πολέμου κατειληφότος ημῆς μηδ' ἄλλης θεοπέμπτου συμφορῆς μηδεμιῆς ' 5 ῖν δὲ καταστησασθαι βουλευτηριον καὶ μίαν εἰναι την ἄρξουσαν της ἐτέρας πόλιν Ουκ απαρέσκει. γραφέσθω δη καὶ τοsτο το μέρος ἐν ταῖς συνθηκαις, εἰ δοκεῖ, καὶ πῆσα ἀναιρέσθω πολέμου πρόφασις. ώς δὲ συνέβησαν ἐπὶ τούτοις, περὶ της μελλούσης την 10 ηγεμονίαν παραλήψεσθαι πόλεως διεφέροντο, καὶ πολλοὶ ἐλέχθησαν εἰς τοὐτo λόγοι παρ' ἀμφοτέρων δικαιοsντος ἐκατέρου την αυτοs πόλιν ἄρχειν της ἐτέρας. ὁ μὲν ουν 'Aλβανὸς τοιαύτα παρέσχετο δίκαια ' Ῥμεῖς, es Τύλλε, καὶ της μὲν ἄλλης ἄρχειν quid ἄξιοί ἐσμεν 'Ιταλίας, ἔτι ἔθνος 'Ελληνικὸν καὶ μέγιστον τῶν κατοικούντων τηνδε την γην ἐθνῶν παρεχόμεθα, τοs δὲ Λατίνων ἔθνους, εἰ καὶ μηδενὸς τῶν ἄλλων ἐθνῶν, ηγεῖσθαι δικαιο-εν ουκ ἄτεραιτίας, αλλὰ κατὰ τον κοινὸν ανθρώπων νόμον, ον20 η φυσις ἔδωκεν ἄπασι, τῶν ἐκγόνων ἄρχειν τοὐς προγόνους. υπὲρ πάσας δὲ τὰς ἄλλας αποικίας, αἱς μέχρι τοs παρόντος οὐδὲν ἐγκαλοῶμεν, της ἡμετέρας οἰόμεθα δεῖν πόλεως ἄρχειν ου προ πολλοs τηναποικίαν εἰς αυτην ἀπεσταλκότες, ῶστε εξίτηλον εἱ-25 ναι ηδη το ἀφ' ημῶν γένος υπὸ χρόνου παλαιωθων, αλλὰ τρ τρίτη προ ταύτης γενεῆ. ἐὰν-ἀναστρέψασα τὰς ἀνθρωπίνας δικαιώσεις η φυσις τα νέα τάξρ τῶν πρεσβυτέρων ἄρχειν καὶ τὰ ἔκγονα τῶν προγόνων, τότε καὶ ημεῖς δεξόμεθα την μητρόπολιν 30 υπὸ της αποικιας ἀρχομένην, πρότερον δὲ Ου. ἔν μὲν δη τοὐτο το δικαίωμα παρεχόμενοι της αὐχης Ουκ αν ἀποσταίημεν Μῖν έκόντες ἔτερον δὲ τοιόνδε ' 43r