장음표시 사용
141쪽
a L. nihilo plus I 42 M. T. CICERONI s
minum interemit, sussulitque quos ob flare arbitrabatur: nec in his eum quisquam facinoribus potuit, dere. sic repent/annuli beneficio rex exortus ess
dis. Hunc igitur inum annulum si habeat sapies,' nihil plus sibi licere putet peccare, quam se non shaberet.honesta enim bonis Miris, non occulta qua
runtur. Et que hoc loco philosophi quidam,minimὰ mali illi quidem, sed non satis acuti,fictam, ct commentitiam fabulam dicunt prolatam a Platone: quas vero iste aut factum id esse, aut feri potuisse iob v c anuli. defendat.Haec eri vis huius h annuli, ct huiud exepli:s nemo sciturin, nemo ne suspicaturuta quidemst, cum aliquid, diuitiarum,potentiae, dominationi libidinis causa, ieceris, se id dijs, hominibusque futurum sit semper ignotum, sisne facturuπ. negat i se L. non p6t id fieri posse: y quamquam V poteri id quidem .sed - quaero, quod negant posse, idyposset, quidnam facerantwrgent rustice san/.negant enim possciet iueo pernant:hoc verbum quid Naleat, non Nident. Cum enim quaerimu , si possint celare: quid facturi iosint:non quaerimus, possintne celare: sed tanquam tormenta quaedam adhibemin, Ni ,si responderint, se, impunitate proposita, acturos quod expedia facinorosos se esse fateantur: si negent,omnia turpia per seipsa fugienda esse concedant. Sed iam ad pro- , spositum reuertamur . Inciduntsaepe multae cause, d L non eon quaed conturbant animos utilitatis specie, noricum
hoc deliberetur, relinquManest honestra propter utilitatis magnitudinem: nam id quidem improbum eR9 sed illud,possitne id, quod Vtile Videatur, . o feri non turpiter. cum Collatino Tarquinio collegae)
142쪽
Brutus imperium abrogabat, poterat videri facere id iniuste. fuerat enim in regibus expellendis s eius Bruti , consiliorum etiam adiutor. cum autem consilium hoc principes cepissent,cognationem Su-ue perbi, nomisque Tarquiniorum Omemoriam resist isse tollendam:quod erat Tille patri ' coημω db: . . Tre,id erat ita honesium, Ni etiam ipsi Collatino pia let tacere deberet. Itaque νtilitas Naluit propter hon flat sine qua nec V Ntilit, quide esse potuisset. 2 ης uxili- et in eo rege, qui νrbem condidit, ς non ita. Spe- e L. non ite. cies enim utilitatis animum β impulit eira: cui cum lazάτisum esset νtiliva, solum se, quam cum altero re- c. gnare, statrem interemit. Omisit hic o pietatem, ' ul' humanitatem,νt id, quod utile Nidebatur, ne- . - Pe erat, assequi possit: tamen muri causam oppo Iuit , speciem boneflatis neque probabilem, neque satis idoneam. Peccauit igitur, pace Nel Quirini, . vel Romuli dixerim. Nec tamen nostrae nobis utilitates omittenda' stunt, aliisque tradendae, cum bis ipsi egeamM : sed' suae cuique utilitati, quod sine asterius iniuria fiat, seruiendum est. Scite Ch sippus, vi multa. Qui stadium , inquit, currit, eniti, ct contendere debet, quam maxime possit, Ni Vincat: supplantare eum,qui.cum certet, aut manu depellere nullo modo debet. sic in vita sibi quemque petere, f quod perti- f al. quod adneat ad Uum, non iniquum est: alteri S surripere, P
Maximὰ autem perturbantur ossicia. in amici- Pς ijs:quibus O non tribuere, quod recte possis, ct tri ' buere,quod non sit aequum,contra ossicium est. Sedi huius
143쪽
M. T. CICERONI shuius genertis totius, breue,'non difficile praece pium est. quae enim νidentur νtilis, honores, diuitia, oluptates,cetera generis eiusdem, haec amictitia numquam anteponenda sunt. At neque contra rempu. neque contra iusiurandum, ac fidem, amici scausa, Nir bonus faciet' nec si iudex quidem erit de ipso amico. ponit enim personam amici, cum induit iudicis . tantu dabit amicitiae, vi Neram amici cum esse malit: V νt perorandae liti tempus, quoad per leges liceat, accommodet. Cum vero iurato di- ioccndasententia sit: meminerit,deum se adhibere te sem,ides, t arbitror, mentem suam, qua nihil homini dedit ipse deus diuinius. Itaque praeclarum amatoribus accepimua morem rogandi iudicis, si
eum teneremra, cLV AE SALVA FIDE F A- i sCERE POSSI T.Haec Ggatio ad ea pertinet, qus
paullo ante dixi honeD amico a iudice posse concedi .nam, si omnia facienda sint, quae amici velint:no amicitiae tales, sed coniurationes putanda sunt. Loquor autem de comunibuN amicitjs. nam tu sapien-ribra viris , atque persectis nihil poteri esse tale. Damonem, O Pythiam, Pythagoreos, ferunt hoc animo inter sie fuisse,ut, cum eoru alteri Dio sius rannus diem necis derii nauisset: is, qui morti addictus uset, paucos sibi dies commendandorum 1 1 suorum causa postulauisset: vas fa di s es alter eivis flendi: si, vis ille non reuertisset ς ad diem, moriendum β esset bi ipsi. qui cum ad diem se recepis, ' 'P ser, admiratus eorum fidem tyrannuta, etiuit, i se in amicitiam tcrtium' adscriberentium igitur id, quo νtile Nidetur in amicitia, cum eo, quod hon
144쪽
fum est, comparaturi iaceat νtilitatis Dcies, va- leat honestas. cum autem in amicitia, quae boneIIa non sunt,postulabuntur, religio, fides anteponatur amicitiae: sc habebitur ii, Dem ex Mi imμει ά . EI 'delectus ossicij. . - ΟΕ Sed υtilitatisiperie in repu. saepissim8 peccatur, ut in Corinthi disturbatione nostri. durius etiam
Athenienses, qui sciuerunt, ποῦ AEginetis, ' P. . ita classe Naiebant, pollices praeciderentur. hoc lumio eIι utile. nimis enim imminebat, pr pter propinquitatem. A ina ς Piraeosd nihil, quod crudele, e .I. Piraeeo. ωtile. est enim hominum naturae, qμam seDi a ci M. mus,maximὸ inimica crudelitas. Malὰ etiam 4 qui i.grinos vr- peregrinos Vrbibus νti prohibent, eosque extermi- P - ε 3 nant , Vt Pennus apud patres nostros , Papius nuper. Nam esse pro cive, qui ciuis non sit, rectum est. non licere: quam tulerunt legem sapientisysi consules,Crassus Scaevola: uZerὸ νrbis prohibere peregrinos, san8 inhumanum eIi . Illa praeclara,inae quibus publicae νtilitatis θecies praehonestate contemnitur. Plena exemplorum eIi nostra res3. cum ci . saepe alias,tum maximἐ besso Punico secodo: quae, Cannensi calamitate accepta, maiores animos babuit, quam νmquam rebus fecundis. nulla timoris
a s significatio, nulla mentio pacis. tanta Nis en bone . . . . t .
sti,ut speciem νtilitatis o uret.Athenienses cum GTersarum impetum nullo modo possent sustinere, fatuerentque vi urbe relicta, coniugibus, ct liberis Troeetene depositis, naueis conscenderent iber so talemque Graecia cla D defenderet: Cyrsilum quenum,suadentem, Vt in Urbe maneren XerxemqηπM. T. cic.de .c. x recipe-
145쪽
utilitatem videbatur ed ea nulla erat repugnante honestate.Themistocles post victoriam eiis bel- . . ii, quod cum Persis fuit, dixit tu contioncsse hab re consilium reip alutare,sed id sciri opus non es sse. postulauit, aliquem po ulus daret , quicum. communicaret.datus en Aristides. Huic ille, classem Lacedaemoniorum, quae subducta esset ad G rheum, clam incendi po ser quo facto frangi Lac daemoniorum opes necesse esset. Quod Aristides ici. ε - audisset, in cons ionem magna exspectatione, enit: dixitque,perutile esse consilium, quod The mistocles aferret, sed minim/ honestu. Itaq. Ath nienses, quod Mnesium no esset,id ne utile quidem
putauerunt: totamque eam rem, ne audiue- 1 srant quidem, auctore Arsside repudiauerunt. M lius hi, nos, qui piratas, immuneis: socios, vectigaleis hahemus. Maneat ergo, quod turpea Ouod Φ- fit,id numquam esse utileme tum quidem, cum id, tile effa pu- utile putes, adipiscare. Hoc enim in m 1 , πtile putare, quod turpe si calamitosium eII.
Sed incidunt, t supra dixi,9 saepe causae, cum
repugnare utilitas honestari videatur, ut animaduertendum sit, repugnisne planc an possit cum bob L.si ekemia nesate coniungi.sius generis haesunt quaestiones: ' Iti. exemplo gratia, Si Vir bonus Alexandria Rhodum
magnum rumenti numerum aduexerit in Rhodiorum inopia, fame,siummaque annonae caritate io uab Alex. idem sciat, complureis mercatores V Alexandria Idluisse, nauesque in cursu, frumento onustas, eten 'reis Modum, viderit , dicturusne sit id Rhotijs,
146쪽
an silentio fluum quam plurimo venditurus P S M apientem, bonum virum fingimus : de eius delia ' 'beratione, consultatione quaerimu : qui cela- i
torus Rhodios non sit , si id turpe iudicet: sed du- 's bitet, an turpe non sit. In huiusmodi causis aliud Diogeni Babrionio Nireri solet, magno ct graui. Stoico : aliud Antipatro, discipulo eius, homini a cutismo. Antipatro, Omma patefacienda, Ni n quid omnino, quod venditor norit , emtor io ignoret: Diogeni , Nenditorem, quatent iure ci uili constitutum sit, dicere vitia oportere: cete- ra sine insidjs agere: O, quoniam Nendat, Nel- , te quamoptim8 vendere. Advexi, exposui: Ne do meum non pluris, ceteri: fortasse etiami s minoris, cum maior est copia, cui sit iniuria ' Ex ritur Antipatri ratio ex altera parte: Quid tute cum hominibus conpuere debeas , ct seruire humana societati, estque lege natus s. edi eah beas principia naturae, quibra parere, qua semaeo persequi debeas, Ni utilitas tua, communis utiliato sit: ' vicissim, et aeque communis νtilitas, tua a v. c. vieἐ-st: celabis homines, Did ijs adsit commoditatis se' et copiae e Respondebit Diogenes fortasse sic. aliud est celare, aliud tacere: neq.ego nunc te celos tibi hia non dico, quae natura deorum sit, quis sit finis bono rum: quae tibi plus prodessent cognita, quam tritiaci νtilitau: sed non quidquid tibi audire utile eri,sd mihi dicere necesse est. Immo vero, inquit illa, necesse est, si quidem meminini esse inter hominesu -o natura coniunctamsocietatem. Memini,inquit ille,
147쪽
ἀ al. cubili-hus 1 v. e. malae materiatae se L. iniuste, aut improbes v. e. sanctu
set' quodsi ita est, ' nec vendendum quidem quid
quam est,sed dona m. in hac tota disceptatione non illud dici, quamuis hoc turpe sit tamen, quoniam expedit aciamsed sta expedire,ut turpe nonsit ex altera autem parte, ea re, quia turpe sit, 3 non esse faciendum. Ven e atiis vir bonus propter aliqua Nitia, quae ipse norit, ceteri ignorent . pestilentessint, ct habeantur salubres: ignoretur, in omnibus ς cubiculis apparere serpenteis: ' mala materiae, ruinosesed hoc, prater dominum, nemo io sciat. quaero,si hoc emtoribus νenditor non dixerit, aetiisque Mndiderit pluris multo, quam se Nendiaturum putarit, num idetine, an improbἐfecerit. Ille Nero, onquit Antipatero improbe facit. Quid enim est aliud, erranti νiam non monItrare, 'uod i o Athenis exsecrationibus publicis f sancitum ems hoc non est, emtorem pati ruere, per errorem in maximam Dudem incurrere e plus etiam est,
quam Niam non monstrare.nam est scientem in error , alterum inducere. Diogenes contra. Num te 1 oemere coeli, qui ne hortatus quidem est iste, quod non plaφebat,proscripsit:tu, quod placebat, mi quod si, qui proscribunt, VILLAM BONAM, beneque aedificatam , non existimantur fefellisse. etiam se illa nec bona est, nec aedificata ratione,mul 1 tto milius, qui domum non laudarunt. Hi enim iu- δdicium emtoris eILibi Mus venditoris qua potessem' sin autem dictum non omne practandum est,
HroeIi stultiua, quam venditorem elua rei, quam Nndat, Titia narrare quid autem tam absurdum, quam
148쪽
quam si domini iussu ita praeco praedi et e DOMUM
PESTILENTEM VENDO. Sic ergo in qu
busdam causis dubi s ex altera parte defenditur honestas, ex altera ita de viilitate dicitur, Ni id, o quod Nille ideatur, non modo facere bonestum sitsed etiam, non facere, turpe. Haec est illa,que Videtur utilium feri cum bone lissaepe d/ssensio. Qua dijudicanda sunt. Non enim, Ni quaerer mus, exposuimur,sed νt explicaremus. Non igitur et o Midetur nec frumentarius ille Rhodius, nec hic mdium Nenditor, celare emtores debuisse.Neq. enim id en celare,' quidquid reticeas ed cum, quod tu scias, id ignorare emolumenti tui causa Nelis eos, quorum intersit id scire. Hoc autem celandi genus a ue quale sit, O cuiua hominis, quis non νidet e certe non aperti, non simplrcis, uo ingenui, non iusti, non Niri boni: versuti potius, obscurι, luti,fallacis, malitiose, callidi, Netera ordis, vafri. haec tot , alia plura, nonne inutile est riniorum subire nomina eao Quod se νιtuperandi sunt, qui reticuerunt: quid de ijs existimandum est, qui orationis vanitatem adhibuerunt'Caims Canius, eques Romanus, ' homo nec
rnfacetus, ct fatis litteratus, cum se Dracusas μotiandi causa, non negotiandi, ut ipse dicere sol α. bat,contulist et,dictitabat se hortulos aliquos velle emere, quo invitare amicos, ct ubi se oblectare sine interpellatoribuu posset. quod cum H pereri buisset, Pythius ei quidam, qui argentaliam faceret Syracusis dixit Nenalcis quidem se hortos non ha-6 bere,fed licere νti Caniodi Nellet, ut suis .ct simul ' ad cenam hominem in hortos inuitauit in posterum
q V. e. eum quid. retic. . b vox homoeabes ab o. v. cod. e L. otiandi, ut ipse dic te solebat, non negoti di causa, n
149쪽
diem. cum ille promisisset, tum orbi ,πt atrae tarius, qui esset apud omnela ordines gratiosiua, pia .c. Onuo- statores adse-πocauit, O ab his perluit, vi anter. e. hostes suos hortulos . postera die piscaretur: dixit q. quid
die pisς- eos facere Nellet. υ cenam tepore Nenit CaniM: eri. ' opipare paratum erat conuiuium: cymbarum a
19, sibi 'te m ltitudo. pro se quisque, quod ceperat, paratum eo. asserebat: ante pedes orbis pistes ab ciebantur. .a TVm-Quaeso nquit, ' quid est, Uthi,tan-
hoc, Pythi, tumne piscium, tantumne cymbarumZEt ide, Quid ior, . 4hq ' mitrume inquit, hoc loco est , racusis quidquiden piscium: hic aquario: hae v illa ini carere non
possunt. Incensua Canira cupiditate, contendit a Pythio, Ni venderet. Grauald ille primo. quid multa e impetrat. emit homo cupidus, locuples, tan i sti, quanti zothius voluit, et emit inriructos: nomis v.e. postri. nafacitonegotium conficit. imitat Caniusi postera die familiareis suos. venit i e matur/. scalmum nullam Nidet. quaerit ex proximo νicino, num s ria quaedam plicatorum essent, quod eos nullos Vi- 1 o
rei. Nullae, quod sciamo inquit ille: sed hic ρiscari nulli solent.itaque heri mirabar, quid accidisset. Stomachari Canius. y7 Sed quid faceret' nodum g L.ptotule. enim Aquillius,collega, familiaris meus, Spem tulerat de dolo malo formulaa:in quibus ipsis cum i ex eo quaereretur, quid esset dolus malus crespondebat, cum esset aliud simulatum, aliud actum. Hoch q. v. e.lu- quidem fan8 h luculenter, t ab homine perito do i*μ ι finiendi . Ergo olbius, ct omnes aliud Memtes, aliud simulantes, perfidi, improbi, malitiosi sunt. Nullam igitur satium eorum potest xtile ef .
150쪽
st, chm sit tot viiijs inquinatum. Quod si Aquitiliana definitio Nera eri: ex omni Nita simulatio , dissimulatioq. tollenda est.ita nec, ut emat melius, nec Ni Nendat, quidqua semulabi aut di Umulabit I Nir bonus. Atque iste dolus malus etiam legibus erat vindicatus, Ni t xij. tabulis, ct circumscriptio adolescentium lege ' Latoria: sine lege, I et
iudiciis,h in quibus EX FIDE BONA AGITVR. b I .in quib- Reliquorum autem iudiciorum haec verba maximi3 2IO excellant , in arbitrio reι Xortae, MELIVS , AEQVivs : in fiducia, UT INTER BONOS BE- N E AGI E R. uuid ergo' aut in eo, quod M ELIVs, AE Q. V I V S et potest Ῥlla pars inessestau- dise aut, cum dicitur, VT INΤΕR BONOS
a 3 BENE AGIER. quidquam agi dolos/, aut malitiosὰ pote ne Dolus autem malus simulatione O dilymulatione, πt ait Aquillius, continetur.
sollendum est igitur ex rebus contrahendIs omne mendacium. non licitatorem Nenditor, nec qui contra se liceatur, emtor opponet: ν terque, si ad elo- e v. e. app.- quendum Venerit, non plus, seme el6qa
tur. Qu. quidem Scaeuola,P. filius, cum postulas .set, Ni sebi fundus, cuius emtor erat , semel india caretur, idi venditor ita fecisset: dixit , se ploris a re limare: addidit centum millia.nemo est, qui hoc boni viri Iuille neeci : sapientis , negant: Vt si minoris, quam potuisset, vendidi set. Haec igitures ilia pcrnicies, quod alios bonos, alios sapienteis existimant. ex quo Cnnius , Ne quicquam sapere
, sapientem, qui sbi ipse prodesse nequiret.Uerἐid ' quidem, s. quid e set, PRODEss Ε, mihi cum