장음표시 사용
181쪽
ctate utilia reperire,propterea illa prima, O siumma habemus: νtilitatis nomen non tam splendidum, quam necessarium ducimus. Quid est ιgitκει dixerit quis in iureiurandosnum iratu timemus Ioue uem' At hoc quidem commune en omnia philosophorum, non eorum modo, qui deum nihil habere ipsum negoti, dicunt, O nihil exhibere alteri: sed eorum etiam, qui deum semper agere aciquid, o
moliri volunt, numquam nec ii hci deum, nec - ἰώocere. Quid autem iratus Iupiter plus nocere potuisset, qua nocuit i ipse Regulus ' nulla igiturmis fuit religionis, quae tantam νtilitarem ' perarer P RITtefct. Au ne turpiter Iaceret' Primum, Mi Ni MA DE MALI s.7 lum igitur tantum mair turpitudo . . ista habebat, quantum ille cruciatus ' delude illud . .
etiam apud V Accium, Fregislme Idam neque de- b L. Actium.
di, neque do infideli cuiquam. Quamquam ab impio rege dicitur,luculentὰ tamen dicitur. Addunt ctiam, quemadmodu nos dicamus, rideri quoan, b πtilia, qμs non sent: sic se dioere, Nideri quaedam ' honem, quae non sint: νt hoc ipsum videtur hon Bum,conseruandi iurisiurandi causa ad cruciatum reuertisse ed fit non honestum:quia, quod per νim hostium csset actum, ratum se non debuit. Addunt etiam, quidquid valde νtilesit, id fieri bono 'in num, etiam se antea non νideretur.Haec fere cotra gulu. Sed prima videamus.7 In fuit Iupiter metuendus, ne iratus noceret: ' quia neque irasci βο- e q. ulci, neque nocere. Hsc quide ratio no magis contra R*qive Regulis, quam contra omne iusiurandum valeto din iureiurano, no qui metui,scit qua νis sit,debet
182쪽
intelligi est enim iusiura dum,as alio reliei
quod autem affirmate, quasi deo teste, promiseras: id tenedum es. iam enim non ad iram deorum,quae nulla essed ad iustitiam, ad foem perrenet.nam praeclaresnmus: O fides alma, apta pinnis, et iu- ssurandum Iouis.Qui igitur iusiurandum violat s Fidem violat, quam in Capitolio vicinam Iouis t. Max. t in Catonis orauione en maiores no-Bri esse Noluerunt. At enim ne iratus quidem Iupiter plua Regulo nocuisset, quam sebi nocuit *se RG ii, gulua. Certris nihil malum esse nisi dolere. Id au-
a L. sed ne tem non modo non summum malom sed nec ma-
um q- esst, maxima auctoritate philosophi affirmant : quorum quidem testem non mediocrem, , sed haud scio an grauissimum, Regula, nolite, quae' i aso, Nituperare. quem enim locupletiore quaeiriniuri, iud ' i quam h principi mre .qui retinedio ficis causa crueiatum subierit voluntarium ' Nam quod aiunt ,
MINIMA DE MAOs , id est, νt turpiter potius, . qliam calamito e et an eri Nilum maius malum tum inpitudine ' quae si in deformitate corporis habet aliquid ossensionis, quanta illa deprauatio, o foediatas turpificati animi debet videri e Itaque, nemosus qui ista disserunt, solum cudent malum dicere id, quod turpe sit: qhi autem remi us,hi tamen no 1 dubitant summum malum dicere.Nam illud quide, 'Neque dedi, neque do fidem infideli cuiquam: isi I hori ξό circo a poeta dicitur, quia, cum tractaretur P leti libris AtrcM, personae feruiendum fuit. Sed si hine mi I LJ ,ἡa a stimunt,nullam Use fidem, qu ae infideli data sit: via is , sibi sit' deant, ne latebra periurio. I autem etia
183쪽
' aius bellticum, sitis q. iurisiurandi sepe μ
' da. Quod. n. ita iuratu est, vi mens V deferentis co-ciperet feri oportere, id seruadu est: quod aliter, id se non feceris, nullu periuria eIi. vidi prsdonib.pa-31 αι pro capite pretium no attuleris, nullastaus est, ' ne si iuratus quide ad non feceris . nam pirata nonen ex perduellὶu numero definitus: sed communis hostis omniu. cum hoc nec fides essee debet : nec iusia randum commune. Non enim falsum iurare, ς pete- ro rare en od, quod ex animi tui sententia iuraueris, sicut verbis concipitur more nostro, id hon facere, periurium eit. Scitὰ enim Suripides: d Iuravi lingua, mentem iniuratam gero, Regulus Nero no debuit c5diciones pactionesq. belis 1 licas, et hostileis perturbare periurio. cuiusto. n. et, legitimo hoste res gerebatur, aduerI, qaem mtu irus fetiale, et multa sunt iura comunia. quod ni ita esset, ni qua claros νiros senatus vinctos hostibus dedisset At Nero T. Veturius, ct Sp.Ponhu- ao mius, cum iteru cosules essent, quia, tam malὸ pugnatu apud Caudiu esset legionibus nostris sub iugu missis,pace cu Sanilib. fecerant, de Iiti seunt his: iniussu. n.populi senatiis q.fecerat. eodemq. tepore T. Numicira,' Qu. AEmilia , qui tu tribuni plebis a s erat,st eoru auctoritate pax erat facta, dediti sui, ut pax Sanitiu repudiaretur. Atq. huius deditionis i e Postumius, qui debebatur,suasor, et arector fuit. L quod ite multis annis post C. Mancinu , qui, ut Numantinis, quibusu sine senato auctoritate o foedua fecerat,dederetur, rogatione fuasit ea, qua L. Furius, et Sex. tilira ex Senatu terebat: qua
184쪽
, accepta, est hostibus,Honestus hic, quam sicivom perra, quo, cum in eadem causa esset, deprecante, accepta lex non est.hic ea, qus videbatur Hilitas, plus valuit, quam honesta rapud superiores Hiln tatis species falsa, ab hone natis auctoritate supe- ς, rata est. t non debuit ratum esse, quod erat actum
per Nim. auasi vero forti viro vis possit adhiberi. Cur igitur ad Senatum proficiscebatur,cum praesertim de captiuis diissuasurus esset' suod maximum in eo est, id reprehenditis. non enim sto iudicio st ii sed Juscepit causam, τι est iudicium sienatis: cui nisi ipse auctor fuisset, captiui profecto Poenis . redditi essent.ita incolumis in patria Regulua restitisset. quod quia patriae nou νtile putauit, idcirco honesthm ibi O stntire illa, pati credidit. Nam i quod aiunt, quod valde viil est, id sieri bonesum
immo xero esse, non feri. eH enim nihil mille,quod idem no honesium:nec quia Nille, honestum estises quia honestum, νtile.uuare ex multis mirabilibus exemplis,haud facile quis dixerit hoc exemplo aut i laudabilira, aut praestantiuS. Sed ex tota hac laude Reguli, unum illud eri admiratione dignum p ca-a t. nobi, privos retinendos censuerit. nam quod rediit , g no- ' bis non mirabile videtur: illis quidem temporibus 'aliter facere non potuit. Itaq.iria laus,non en bo- a sminis,std temporum nullum enim vinculum ad ad-h V.e a uis, H VI Om fidem itureiurando maiores b arctium esse voluerunt. id indicant teres in Duodecim tabue Liridiearii b , lydicant sacra, indicant foedera, quibus etiam cerais, i d. cum hone deuincitur fides: indicant notationes, . o
185쪽
Bh 6 1 31 ei 11 n. I I 1. sensius, quam de iureiurando, iudicabant. L. Ma
liri tatali filio,cum didiator fuisset, M.Pomponius, tribunus plebis,diem dixit, quod is paucos sibi dies 3 ad dictaturam gerendam addidisset: criminaba- . tur etiam, quod Titum filium, qui possederi Tomquatus appellatus,ab hominibus relegasset, ruri habitare iussit t. quod cem audiuiset adolescens
filius, negotium exbiberi patri: accurrisse Romam, ' et' pri a luce Pomponi, domum venisse dicitur. cui cum es et nuntiatum, quod illum iratum allata'. rum adse aliquid contra patrem arbitraretur umrexit e lectulo,remotisque arbitris, ad se adolescentem iust venire. At ille, ut ingresus en, cons
sim gladium V d rinxit, iurauitque, se illum sta tim interfecturum , nisi iusiurandum sibi dedi e. ' set, se patrem misium sesacturum. Iurauit , booterrore coactus Pomponius. rem ad populum detuIit: docuit, ς cur sibi a causa de iniere necesse esset e in L. eur. sibi Manlium missum fecit. tantum temporibus illis RR0 iusiuran dam Naiebat. Atque hic T. Manlius is est, qui AE ad Anienem, ς Galla, quem ab eo prouoca-vd arad Anietus occiderat,torque detracto, cognomenio e ut, .LCMli
cuius tertio consolatu Latinis ad Viserim fusi, Vese iugati. magnas νir in primis, qui perindulgens in patrem, 'ς idem acerbus, ct 1 erus in filiam. f. 'u' 'I Sed, ut laudandus R. gulus in cosmando iuro rus infit. imrando, sic decem illi, quos post Cannensim pu-isnam iuratos ad Senatum misit Hannibal, se in ca- , IIra resturos, ea, quarum potiti erant Poeni,nisi is de redimendis captiuis impetrauisientsi non redite, im runt,vituperandi. De quibui no omnes Uno modo.
186쪽
na Polybius,bonus auctor in primis,scribit, ex de cem nobili simis, qui tum erant missi, nouem reuemo se a senatu re non impetrata: Nnum ex decem et qui paullo post, quam egressus erat e castris,rediseset, quasi aliquid esset oblitus, Roma remali se . . Reditu enim in cantra, liberatum se esse iureiuramav e.destitn do interpretabatur: non rectξ. x Dus enim dias , stringit, non dissoluit periurium. Fuit igitur stulta Ali callidito, pervcrse imitata prudeliam. Itaque de- ci euit senarra, ut ille veterator, ct callidus, Niv-ctus ad Hannibale duceretur. Sed illud maximum: , octo hominum millia tenebat Hannibal, no quos iuacie cepisset, aut qui periculo mortu dissugissent, it . stdi relicti in castris fuissent a Paullo, et Varro-
ne,consulibus. eossenatus non censuri redimendos,
eum id parua pecunia feri potuisset: νt esset in
tum militibu nonris aut vincere, aut emori. Qua quidem re audita, stactum animum Hannibalis scripsit idem, quod senatu populusq. R.rebus aspictis tam excelso animo fuisset . sic honeIlatis comparas ' tione, ea, quae Nidentur πtilia,Nincuntur. V ciliis, ii hi si, mitem, qui Graecὰ scripsit historia, pluteis ait Dis
Q. Aquilli' se, quι in caIlra reuertissent,eadem Dude; νt tur , iurando liberaretur, eosq.d cessoribus, omnibus'
ignιminiis notatos Sit iam huius loci finis . per picuum eR. n. qua timido animo,humii demisso, sta . ctoque fiant quale fuisset Reguli factum, se aut de captiuis, quod ipsi opus esse νideretur, non quod reip. censuisset, aut domi remanere voluisset: non esse utilia, quia sint flagitiosa, foeda, O turpia.. Resai quarta par , qua dccor mo eration mot desia.
187쪽
UE O FT Ic. LIB. I I. demia,continentia, temperantia, continetur. Po-
res igitur quit quam esse mille, quod sit huicialiu
virtutum choro cootrarium 8 Atqui ab Aristippo 'Drenauci,at q. Annicer' pbilosophi nominat6oma ne bonis in Noluptate posuerunt:virtutemq. cetisserunt ob eum re esse laudanda, quod oecies esset ν luptatis.quibin obsoletis floret Epicurus, eiusdeferὰ adiutor, auctbrq.sententiae. 3 cum his-πelis, is,et quisque, Ni dicitur, si hone natem tueri,ac retin . o re sententia est, decertandum est. nam se non mora utilito, sed vita omnis beata, corporis firma con- , Ilitatione,eiusque constitutionis*e eaplorata, Vt
a Metrodoro scriptam e i,c5tinetur: erre haec νtia . .
lito, quidem summa tacenim censentu cub ia s neu ate pugnabit. νbi primum prudentiae locus dabitur e an,πt conquirat Nndi uauitates' quam miser Nirtutis mulatu seruietis voluptati: quod autem munus prudenti an legere intellige em Noluptates 'fac nihil isto esse iucundius: quid cogit Eo ri potest turpius ' Iam, qui dolorem summum m Iudica apud eum V que habet loci fortitudo, qua b q... e. ouεes dolorum, labori q. contemtio e quamuis enim h/ x ioquin multis in locis dico Epicurus ς sicut hic dicit,9 ser. I sicut fatis fortiter de doloremtamen non id θectandu es, φε, λα . quid dicat, sed quid consentaneum sit ei dicere, qui' bona Noluptate terminauerit: mala, dolore: π si illam audiam de continentia, temperantia: dicitisse quidem multa multis locis, sed aqua haeret, ut aiunt. nam qui potest temperatiam laudare is, qui D ponat summum bonum iu Voluptates eIl. n.temperantia libidinum inimica: labi ines aute,consecta- trices
188쪽
trices voluptatis.Atque in his tamen tribus gene- . ,ribu , quoquo modo possunt, non incallide tergiue fauthr. Trudentiam introducunt, scientiam suppeditantem voluptates, depellentem dolores. Iorix rudinem quoque aliquo modo expediunt, cum tra- 3 dunt,rationem negligendae mortis perpetiendique 'doloris. temperatiam inducunt, non facilli-ρ Mὰ illi quidem, sed tamen quo quo modo possisn . d,
' cunt enim , Noluptatis magnitudinem doloris de- trinione feri: tu litia vacillat, vel iacet potius, io
ovincique eae Nirtutes, quae in communitate cernuu 'itur, en in societate generis humani. neque enim φ .a q v. e. be- bonito, nec liberalitata, nec comitas esse potest, nignita. . amicitia, si haec non per D e et v tur,sed ad voluptatem, νtilitatem Ne referantur. i , conferantur igitur in pauca . nam ut viilitatem nullam esse docuimus, hone nati esset contra- ' . .ria: sic omnem Noluptatem dicimus honestati esse . contrariam . quo magis reprehendendos Callipho- est Dinomachum iudico, qui se diremturos con in trouersam putauerunt , si cum bonestate volupt, '. ' rem, tanquam cum homine pecudem copulavissent.
Pon recipit illam coniunctionesn honesto, osper natur, repellit. nee τ ero finis bonorum malo - rum, quisimplex esse debet, V ex dissimilibuta rebra i sibi: ' Histeri, O temperari poten. 'Sed de hoc hacte- ωό. ἡ magna enim res alio loco pluribuU νerbis di- Eh - tI . Nunc propositum. Quemadmodum ti Mis. 4 igitur,si quando ea, quae Nideretur νtuito, hon
189쪽
πeItate coniunctio. nam, ut tribuamus aliquid ν
luptati,condimenti fortasse nonnihil, Hilitatis ceri es nihil habebit.' ν Habes a patre munus, Marce fili, mea quidem
sententia, magnum: 'sed perinde erit, Vt ac ceperis. quamquam tibi hi tres libri, inter Cratippi comentarios, tanquam hospites, erunt recipiedi. Sed, ' Υ si se vendem Athenas:quod quidem essetfι, o citum, nisi me de medio cursu clara Voce patria r uocasset: aliquando me quoque audires :sic, quonia his voluminibus ad te profecta νox mea eIt, rei hues his, temporis quantum poteris: poteris autem, quantum Noles.cum vero intellexero, te hocis scientiae genere gaudere, tum et presens tecum propediem xt spei dum aberis, ab ens o quar. o Vale igitur, mi Cicero, tibique persuade, te mihi quidem se carissimumsed multo fore cariore Α-s talibus h monimentis,praeceptisque latabere .
VR3S relicta, rura peragrantes. sie omnes quidem libri nostri habent rura peragrantes, ut& vulgati. placet tamen mihi Lanrij coniectura, ut cum in uno ex suis codicibus antiquis animaduertisset, abesse vocem, rura,coiecit legendii esse, peregrinantes. x cum tanquam ad mercaturam malim legi ad mercatum . iam- etii & nostri libri sie habeant.& Nonius ita legat. 3 breuiter esse tactum.ὶ sic habent libri veteres: vulgati autε tractatum : quos sequi malueram,quia videtur mihi Cicero, si vo-εem, tactum, posuistet,adverbium, leuiter. a iuncturus fui stet povius, quam, breui ter, contra, tractatum breuiter, conuenientius di
190쪽
Ci puto,quam, tractatum leui ter. verum in sequamur libros veti quin a Panaetio susceptum sit, sed derelictum libri veteres habent, sed rei ictum. sed librariorum erratum esse puto: quamqua, relictum, non rei jcio. 1 Accedit eodem testis locuples, Posidonius quamuis apud Nonium legatur, locupletis: veteres codices tamen sequi malui : cupraesertim dici pollit, erratum esse librario tum In Nonio, quia ἀiserte non dicat, locupletis, positum esse a veteribus in casu recto pro, locuples.s de eo sertasse dubitari potest)libri nostri habent: disputari potest. ego tamen nihil muto. 7 Quod item in pocmatis, in pict. usu venit, dcc. in Medendii cu-Taui, rationem.& duorum V. c. auctoritatem secutus. Nam alij sio habent Quod autem in poem. plane mendose. 8 .diss0luetur ompis humana consortio sic habent omnes libri veteres, S quos vidi,& quos non vidi, ut alij testantur: quos qua non sequerer, nulla causa visa est. 9 vel etiam ipsius animi, quae vacent iust.) locus perobscurus. quae sunt enim illa animi commoda,qtiae vacent iustitia Z aut quae horum Verborum , vis, ac sententia est Plane res est in explicabilis . Ego, ne lectorem morer', membrum vatum hic deesse puto, a scriptore librario errante, atque oscitante, pro ter vocum similitudinem , praeteritum . sic igitur legen um auguror , magis arbitrari esse contra naturam, hominem homini detrahere sui commodi causa, quam omnia incommoda subire vel externa, vel corporis, vel animi:& rursus, magis esse secundum naturam, hominem, si modo sine incommodo suo facere possit, hontini consulere, ac prodesse, quam omnia coimnoda vel terna, vel corporis, vel etia ipsius animi,percipere, quae vacent iustitia, Haec enim, dcc.
io Sed potius summa distractio est, in secutus sum libros vulgatos . nam manuscr. habent, & potius, quod erratum. librariorum est. nam omissum est L propter vocem, quae proxime anxecedit , tyrannis set, autem scribebant interdum per t. ita in omneis libros irrepsit 5c,pro, sed. ii tunc non utilitas relinquenda est, in codices Memmiani duo.& nonnulli alij, quibus uti sumus, sic habent. relinquenda est et quam scripturam probo : vulgatam autem reijcio, requireda est. nam pr ter auctoritatem veterum codicum ratio postulat, ut ita legatur. hoc enim significat Cicero, si cum species utilitatis obiecta est, re attente considerata, videas turpitudinem adiunctam ei rei,quae speciem utilitatis obiecerit: non est ita statuendum, utilitatem propter illam turpitudinis adiunctionem, relinquere, id est, repudiat itque aspernari oportere, sed intelligedum, ac sciendum est . ubicumque lusit aliqua turpitudo, ibi utilitatem esse non posse .
ix cum aliquid, quod utile visum est, arripuit: ὶ Langius admonet in duobus libris veteribus scriptum esse,arripiunt , & secer-