장음표시 사용
391쪽
ehi ad intellectum, & bonum ad volu
tatem , eo ipso conuincuntur non
esse prima intellectus,& voluntatis obiecta sub illis rationib. sed sub abis prioribus absolutis;& ita magis eκ argumento sequitur oppositu propositi intenti quam ipsum intentum . Quocirca obiectum intellectus no eruens sub ratione veri, sed sub ratione absoluta entis;& bonum non erit obiectu voluntatis sub ratione bonissed sub ratione entis,in quo ille respectus& habitudo ad potentiam fundatur; passiones ergo entis , dc verum & b num, non dicunt supra ens rationes aliquas absolutas, sed Ioluin habitudines quasdam , nam ens, quatenus sibi conuenit manifestare se, dicitur verum, dicitur vero bonum, quatenus conuenit sibi communicare se. Roxero subiectientis, cui hae ut passiones insunt, est persectior, quia subiectum est perfectius sua passi
Ne, unde concedendum est,ens subratione persecta esse obiectum voluntatis Sc intellectus, s .sub ratione entis cuiuscumque obiecti potentiae summae in eo, in quo ratio entis persectissma reperitur, quod est Deus ben dictus: sed voluntas quiescit in eo immediatius immediatione persectionis, id est, actu persectiori, ad quem actus intellectus ordinatur, quique habet t5nem finis respectu eius, stilicet intellectionis, itaque quaeque PQ tentia immediate attingit finem &suPremum bonum,sed non actu immediato immediatione persectionis &vltimato, id est, non reseribili ad ulteriorem actum tanquam finem ; sed sola voluntas sic Deum attingit, quia eius actus est perfectior& vltinius,ad quem actus intellectus per se ordinatur, ut dicetur articulo tequenis ivnde eis uterque actus Deum sub eadem ratione Deitatis dcentis supremi attingat, tamen Voluntas eum attingit actu perfectiori & vltimo, intellectus vero acta imperfectiori de non ultimo , sed per se ordinabili ad actui voluntatis. Εκ his collige, quod ex perfect one obiecti no potest in hoc casu colligi . quae istarum potetiarumst perfectior, siquidem utraque ii bet obiectum idem sub eadem ratione,s sub ratione entis: dc quamuis asmitteremus,quod tamen non admittimus , ens sub ratione vera esse obi
chum intellectus, Sc sub ratione boni
obiectum voluntatis, non tamen
inde posset inserri , quod intellectus si potior potentia quam volun
Si obi jesas,verum esse nobilius en in te, quia est sibi pro pinquius quam bonum, quod vero est propinquius perseebori est pellichius . Respondeo,quod ex hoc potest i niam oppositum,quia ens est potentiale, respectu cuiuscumque rationis specialis , er
go quod est sbi propinquius erit poletialius; unde eκ propinquitate mal
ri ad ens absolute sumptum non sequitur maior persectio. Sed obinias iterum, ratio entis Praecise coiis derata & accepta , est 'nobilior quacumque ratione superaddita aeque communi, Sc praecise etiam accepta, sicut ratio subiecti est nobilior ratione passionis ; ergo
quod sibi tanquam persectilii moestpropinquius illud est perscctras. Respondeo, quod perfectissimo P
test esse aliquid propinquius in uno ordine, S aliud in alio ordine, sicut substantiae immediatior est quanti ias in ratione substandi, qualitas v IO m ratione actualiter essetidis illud Z autem
392쪽
autem absolute est persectius , quod
in ordine nobiliori, vel secundum conditionem nobiliorem est propin
quius persectissimo; ia bonum est
Propinquius enti in ordine communicandi perfectiones , sicut finaliter terminandi de complendi perfoctionem alterius; iuina quoὸ uno modo bonum dicitur communicat, num tui, ex Augustino de Doctrina Christiana, cap. primo: alio modo dicitur finis, secundo Physicor. Ibcet verum sit propinquius enti in o dine ad potentias operativas circa totum ens, quatenus est sui manis stativum. Si autem ratio boni, & ratio veri sunt rationes positivae absolutae, & distinctae ex natura rei , quod Scotus non credit, in quarto distinct. 49. quaestione nona, posset satis pro- habiliter concludi eκ ij, ordinibus, bonum esse perfectius vero , quia in ordine perfectiori ac nobiliori enti ap- Propinquatur; nec verum est abstractius & umplicius bono , quia virum que est aeque commune, dc conse quenter aeque abstractum ac simpleX. Dices sorsan eum Caietano ubi su-Pra,verum esse simplicius & abstra. ctius bono, prout bonum est obiectum voluntatis, quia bonum, in quod voluntas sertur, in nest bonum nisi existensi at intellectus in res etiam ut ab eNi stetia abstrahunt.
riam . Primo, quod voluntas est in omne bonum,&in omne ens uolutate saltem cuiuHam complacentiae, licet non efficaciae, sicut ait Scotus, Deum ab aeterno, dc ante actum umluntatis, quo res producendas determinauit, res omnes actu com
Placentiae uoluisse , de sibi in eis
complacuisse necessario, contἰngenter tamen illas ad actum existentiae deduxisse. Secundo respondeo, ex maiori vel minora abstractione, quo ad communitatem , non inferri maiorem perfectionem in re magis abstracta , distarcta contra magis determinata, quia tunc ens in communi esset formaliter persectius quolibet singulari ente, quod tamen est falsuiu ; quodlibet enim ens
determinatum Sparticulare est ente Persectius , licet ilon permissiue sit infinitum e neque eκ simplicitate quoad conceptus sequitar maior Persectio, quia tunc anima esset i
to laomine persectior , & genus tota specie , dc quaesibet pars suo toto . Praeterea si loqueris de a
stracto, secundum rem, aut secundum rationem e si primo modo, quamuis vera sit maior, quod ab .stractius a materia est nobilius, minor tamen est salsa , quia ratio veri non est absolutior ratione boni secundum rem, cum sint una res verum dc bonum: si vero loqueris de abstractione secundum rationem, quamuis minor sit vera, maior tamen propositio est euidens, qisti abstractio est negatio nulla in dicens persectionem, iiis ratione imperis ctionis negatae materiae uel potentiae: In Proposito vero constati quod verum non dicitur abstractius, quia magis recedit a materia, aut Potei tia quam bonum , cum bonum a quo abstrahi dicitur verum, neque materiam, neque potentiam aliquam includat ex sua ratione cum causa boni in summo actui purissimo cori
ueniat. EX hoc ergo, quod abstra cuus est verum . non habet quod est nobilius, quamuis optime habeatur,
393쪽
quod si prius natura . Respondet
Caietanus, quod propositio illa maior, quo aliquid est abstractius,&cae tera. iii telligitur de abstractione sor- mali iii communi , siue secundum rem , siue secundum rationem, caeteris tamen paribus; &quia abstra. ctio sormalis incipit ab eXclusone materiae de potentialitatis gradus, signum est, quod cum uentum suetit ad eas rationes formales , quae nullam materiae ac potentiae rationem includunt , quod quanto aliqua est abstractior , tanto est Perseistior , quia.remotior ac magis distatis ab iis, quae potentiam includunt. Respondeo , Caietanum non respice' re per hoc ad rationem a Scoto as signatam circa rationem D ut Thomae , nam si, ut di&imus, sermo sit de abstractione secundum rationem, maior illa non est accidens, nec
ut diximus, verum est abstractio, a potentia quam bonum, quod en ii nobilissimo competit : dc si sit Plicitas perfectionem dicat , salsum est , quod verum sit simplicius bonum , cum bonum etiamsi simpli cissimo conueniat formaliter . Ex ijs collige , quod ex ratione formali ipuus veri dc boni, non potest colligi , quod intellectus sit nobilior voluntate , imo si verum &tionum Ponantur obiecta prima , illud in tellectus , istud voluntatis, magis concluditur quod voluntas sit perfectior intellecis , quia ratio boni in ordine persectiori appropinquaturenti. Ex alijs etiam medijs, quae
a Thomistis adducuntur ad communitatem Probandam, magis con. cluditur persectio eMellentioresv
luntatis si pra intellectum , ut eX eorum solutione Patebit. His P sitis, sit Concluso.Voluntas e st absolute Se simpliciter persectior Potentia,quam
intellectus. Conclusionem hanc probat Scotus eκ ijs medijs, quibus Mn chus Thomas probat oppositu in , ut in solutione argumentorum Patebit. Probatur nunc sic ex persectione a chus vol intuis supra intellectum , Mehus voluntatis respectu superioruin ipsa voluntate est nobilior, actus intellectus respectu eorundem , Ut amor Dei est nobilior Dei cognitione ; ergo actus uoluntatis in suo ge nere est. nobilior actu ii uellectus in
suo genere , quia si optimum est nobilius optimo ; ergo Sc genus genere , dc species specie, quia sicut optimum ad DPtimuin , ita ge
Respondet Caietanus , quod illa probatio , cuius optimum est nobilius optimo, dc genus genere, in telligitur de perfectiori nobiliUri singulariter , non autem de Per sectiori secundum quid et at in Pro
posito optimus actus voluntatis cir
ca Deum est persectior optimo actu intellectus quod est cognitio'; non simpliciter, sed secundum quid, ut Diuus Thomas in litera dicit: sed
re vera decipitur Caietanus , dc ratio Scoti est optimλ, quia eX eo colligit , actum voluntatis eκ suo genere esse persectiorem actu intellectus , quia optimus actus voluntatis est nobilior optimo actu intellectus, haec enim persectio non est persectio actus secundum quid,
sed simpliciter,nam si persecta albedo est persectior persecta nigredine Pe sectior species albedinis erit persectior tota specie nigrediuis; et si optimus
394쪽
homo est nobilior optimo equo,s quilur quod homo simplicitet sit nomi lior equo; ergo si optimus actus v luntatis e si nobilior optimo actu intellectus;ei actus voluntatis re sui genere est periectior actu intellectus. Nec potest huic argumento satis setinis illa solutio friuola adhibeatur , qua dicit, optimum actum Voluntatis
tellectus, cui intellectus coniun t,est Persectius in ratione obiecti obiecto voluntatis,quia e st abstractius,& cor sequenter ut obiectum est nobilius alio modo potest intelligi de pers ctiori esse obiecti, ut res est, Sc si dato quod minor si vera, scilicet,quisd v luntas coniungit obiecto 1 ecundum esse persectius,maior tamen eli saluti in via, quod est circa Deu esse nobi- Secundo respondeo, quod maior P liorem actu intellectus in via circa ide test intelligi de obiecto absolute, duobiectum, ita patria vero optimum actum intellecius esse perlictioiem e iusdem Dei dilectione a creatura eli-Caeteriam haec solutio potius est
euasio & fiiga argumenti quam sinlutio, ut de te patet, quia sicut actus utriusque potentiae se habent inter se in via , ita se habent in patria, S hoc magis insta Probabitur.
Secundo probatur concluso, . ctus coniungens obiecto secundum nobilius esse q sius obiecti, est nobilior simplicitet:sed actus voluntatis cola iungit obiectum secundum nobilius esse;e sic est solum ad proposituna, vel in tali modo, puta superiorum,dc sic non infert maiore ira nobilitatem nisi secundum qu: d, ita qd n determinata materia voluntas coniungit persectius obiecto, non tarmen absolute. Et resoLuendo se dicit sc Caietanus, quod si sermo sit de obiecto absolute ut obi chum est, maior est vera sed minor est falsa. Cum vero obipitur, quod esse rei in se est persectius quam esse eius
in anima. Respondet, hoc non esse verum absolute, dc in omnibus,ut PMtet de inserioribus, quorum esse estgo est nobilior simpliciter.Conseqii nobilius in anima quam in se ipsis. Setia est bona; Maior est nota; dc minor cundo respondet quod falsum suppo Probatur,quia voluntas coniungit rei iii se, &vim se est, intellectus vero non nisi rei ut e st obic etiam in cognoscent e: at obiectum beatificum ii i- .hus esse habet in se quam ut est in co-groscente; ergo actus voluntatis n. iungit obiecto beatifico sub nob: liori. ratione. Ratro haec concludit e X con-
celsis a D.Thoma,concedit enim ipse, intellectum intendere in rem, ut est in cognoscente, voluntatem vero in rem, ut in se est . Respondet Caietanus, distinguendo maiorem argum
it potest enim, inquit ipse, bifariam intelligi: psimo de persectiora esse obiecti , t obiectum est , dc sc est vera,
nitur, scilicet, quod obiectum intellectus,ut sic,constituatur per esse in ania ina,quamuis cae in anima sit una condario eius, actus enim intellectus comi angit obiecto absolute, ut est in se secundum quid ditatem eius,& per hoc differt ab actu voluntatis coniungenti obiecta,ut exercet esse, scilicet ut eiu- stetiti. At licet actus coniungens obiecto secundum esse extra, coia iungat obiecto secudum esse persectius , qua actus coniungens obiecto absolute,de ex hac parte actus voluntatis si persectior actu intellectus, e N parte obiecti sc coiis derati,quia res habens esse extra, habet perfectius e si e qua coim
sed minor est salsa,quia obiectum iam siderata secundum quidditatem princise;
395쪽
6se: famen ex alia parte coniungit maior perfecto,sed minoriquia seium inteilectus obiecto secundum perfe- rer minus abstractum hac abstractio citus esse, ut obiectum est Potentia a ne est persectius, & actualius, &m ctus voluntatis,quia secundum abstra gis abstractius est potentialius Trati ctiorem modum, & quia nobilitas po rea ly ut, cum dicit , ut obiectum, vel tentiarum desumitur eX nobilitate sumitur reduplicatiue, vel specificat obiectorum, non ut i es, sed ut obiectu ue: si Primo modo, velreduplicat rosunt, ideo intellectus simpliciter est tionem sormalem obiecti,sub qua monobilior voluntate.Si vero inquit a uet Potentiam,quae vere est realis,vel tetanuc sermo est de obiecto tali, pu- reduplicat rationem rationis;s pr in i, tabeatifico,ut Scotus insinuat, tum di maior est vera,& similiter minor; sistingue ut supra, vel in via, vel in pa' secutidum,nihil eNea potest pro oputria , co ludit quidem ratio coli, in ratione Caietani colligi . Plaeterea si
via esse nobiliorem actum voluinatis, Per te,Caietane, actus intellectus e mquam actum intellectus, sed non in iungit absolute obiecto secundum qd patria. In solutione huius argumenti respicit quidditatem, abstrahit ab eximulta dicit Caietanus , sed minime im stendar actus vero voluntatis c iun-lud latuit. git rei inesse existentiae; ergo iste est in primis inquiro, quid intelligat persectior illo absolute, quia coniun-
.rereste obiecti,ut obiectum est 3 nam git obiecto secundum esse Persectius. vel intelligit aliquod esse reale,vel r, Nec valet solutioCaietimi , quod ii tionis: si esse rationis, nulla persectio tellectus eκ alia parte coniungit obirpotest inde accrescere potentiae reci- cto secundum esse persectius,quia sepienti illud, cum omni persectione cundum abstractiorem modum,quia careat. Plaeterea,quia nulla potentia erim, ut diximus, non est obiectuin cognoscitiua vel appetitiua respicit perfectius.Cum vero dicit Caietanus, suum obiectu sub ratione aliqua voluntati. actus non coniungere o mali , quae praecile si ens rationis. Si iectum secundum persectius esse a
vero intelligat esse reale obiecti nati solute, sed secundum quid , quia hoc obijci potentiae, maior argumenti est solum habet verum in superioribus
vera, dc similiter minor, quia sem per rebus ipsa voluntate, cum tamen involuntas coniungit perfectiori esse serioribus, quorum esse in anima est obiecti, cu inesse reali seratur per se, nobilius, inquiro,quod intelligat periritellectus vero in rem in anima. Si esse rerumn animaiaut intelligit et severo per esse persectius obiecti intelli earum cognitum secutam pristiam gat esse reale eius sub aliquo abstra- rationem coli sideratum, vel esse paractiori , ex quo colligatur esse Perse- ticipatum , quod habent a cogni-ctius; iam ad hoc responde ut supra, tioiae, quia esse , quod formaliter est velum non esse abstractius bonos ipsius cognitionis,est participaliua reicundum rem,neque secundum ratim cognitti si primum, liquet esse rerumnem mem, quia conuertuntur in- in se ipsis esse absolute perfectius, quia 'ter se,omne enim verum est bonum , esten reale, esse vero earum in ani&omne bonum est verum. Nec eκ ma,est eos rationis: at ens reale securi
huiusmodi abstractione potest colligi dum totum suu genus est persectius
396쪽
ente rationis; si vero intelligat secundum, tunc in omnibus entibus per se, quae ad praedicamentum subsia illae Pertinent, esse rerum in se ipsis est persectius esse quam habent in anima, quia substantia ab lute est nobi lior accidente,in solis accidentibus in
uenimus,& non in omnibus, esse e
rum in anima esse persectius quam esse eorum in se ipsis: ut domus ad imera liabet nobilius esse quam habet domus ad extra. Ex quo insero, quod
amor rerum temporalium eκ rationestae entitatis est persectior cognitione earundem, quia Persectius coniungit obiecto secundum esse persectius
qua cognitio, licet in genere moris ille amor possit esse non rectus& in nime studiolus , sed eκ hoc non collugitur impersectio eius secundu suum genus: Itemque voluntas absolute coniungit per suum actum obiecto non seperfectius in omnibus superioribus .ct inserioribus se, si esse huiusmodico. Paretur ad esse proprium A sol male,
quod habent in anima: esse enim Ο, lecti ut obiectum est,& siab hac rati
Praeterea si actus voluntatis, ut ipsemet Caietanus concedit, coniungit
obiecto secundum persectius esse, &ex hac parte est nobilior intellectus actu; ergo actus beatificus voluntatis erit persectior actu beatifico intellectus,quia esse persectius ibi unit obiecto,& secundum esse reale eius, quod est persectius esse eius mamma, vel quam esse eius secundum quidditate Praecisam ab existentia, si tamen praescindi potest. At Caietanus id negare' tenetur, cum beatitudinem in actu intellectiis principalius consistere as- fi met ergo sibi ipsi contradicit. Item si voluntas unit obiecto Per actum
suum s cundum esse rei persectis
mumitiitellectus vero secundum esse rei absolute praescindendo ab evistentia; ergo absolute i)erscctior est: ctus intellectus actu volut alis, dc quia unit
perfect ora modo obiecto, dc quia r spicit obiectum persectius. Tertio, ille actus est nobilior, ad quem disponit nobilior habitus: sed charitas,quae est nobiliuimus habitus, disponit adactum voluntatis, qui est dilectio Dei; ergo actus voluntatis esteκ se & absolute nobilissimus ectus
aliarum potentiarum excedens Coris sequentia vero tenet; maior etiam a contrari Is admittitur, do patet eκ virtutis ratione, quae est dispositio sutas cti ad optimum ; ergo ille estpers,ctior,ad quem vitius perfectior disponit; de ita eκ Aristotele colligitur 6. Ethicor.Mmor probatur eκ Apostolo
prima ad Corinth. a Fides spes,cli ratas,tria haec,maior autem horum est charitas. EX Augustino I 3. de Trinit. cap. I9.in donis Dei nullum excellentius, nec maius est charitate,nec squale . Respondent contrarii ad Apost tum de Augustitium, quod sunt intelligendi pro statu viae,non pro statu patriae; lumen gloriae est perfectius, cui Propter perrect onem sua repugnat
conuenire ι inperfecto, ut puta viat ri , non tamen repugnat charitati. Et
confirmatur,quia persectvis est quod di stinguit pei sectum ab imperfecto, illo, quod est commune utriusque:sed
lumen gloriae distinguit comprehen
sorem a viatore , charitas vero est
triusque communis; igitur lumen gloriae est perfectilis habitu charitatis. Sed contra solutionem dc responsonem obiicio eκ Hugone de angolica Hictarc.cap. s. iuper illud Dionysi iuer acutum, superscruidum; ubi
397쪽
ait, quM dilectio supereminet scien
tiae, unde&supremus ordo denominatur ab ardore,proramus sibi a scietitia. Vbi expresse vult,in beatis sprit,bus dilectionem in Deo esse pei&ctiorem visone eorum beatifica. Praeterea sicut se habet dilectio invia ad cognitionem in via, ita dilectio in patria ad cognitionem in patria; ergo λcut dilectio in via est nobilior cognitione, ita dilectio in patria erit persectior visione. Ad probationem dico, quod lumen gloriae non repugnat absolute viatori propter persecti
nem suam, nec charitas competit eieX eo, quod sit imperfecta, quia virumque absolute loquendo potest esse in anima viatoris, sed hoc prouenit eX repugnantia luminis gloriae cum fide, quam non habet charitas
cum ea; itaque neq; eX maXima Perfectione sua repugnat viatori lumen
gloriae, sed quia in eo est fides, quae
cum lumine gloriae pugnat: Nec eX imperfectione sua conuenit charitati
hensori , sed eκ eo, quia nihil inuenitur in viatore S comprehcsore, quod cum ea habeat impossibilitatem adessendum simul in eodern. Ad confirmationem dico, quod distinctio prima & essentialis comprehensoris aviatore non est per habitus, sed peractus; essentialius autem distinguitur comprehensor a viatore per i uitionem actuum voluntatis quam per vusonem, quia beatitudo uniuersaliter consistit in actu voluntatis tanquam perfectiori, Sc immediatius attingenia te obiectum beatificum, ut inferius
dicemus: Per lumen autem gloriae di-stmguitur praecise intrinsece ab habente habitum fidei. Praeterea dico,
quod propositio est salsa, quia gradus infinitus entis distἰnguli Deum ab ho
mine , non tamen ille gradus est perfectior ente, quod Deo dc homini est commune. Item sensitiuum est dis.setentia praecis e separans animal a
Planta, non tamen est Persectius cor. Pore animato utrique communi, si utrumque praecise sumatur. Item l 'mo niger & homo albus sic se ha- iit, quod albedo distinguit hominem album a nigro, qui ut sic est ij persectior, non tamen albedo est perfectior homine utrique communi. Sed iam per rationem probo haebitum charitatis esse persectiorern etiam in patria, quia habitus pers ctissimus voluntatis in via perfecit eam secundum capacitatem, quam habet pro tunc i, ergo si ille est nobilior quocumque habitu intellectus, capacitas voluntatis pro statu viae est nobilior & maior quam capacitas imtellectus; ergo Sc pro patria erit nobilior, quia eadem est capacitas hic Seibi, loquendo de capacitate remota aquae est secundum gradum naturae. quae non potest totaliter satiari, nisi per aliquid nobilius, si illa est nobilior, quam capacitas intellectus, ut argumentum concludit.
Auctoritatibus etiam probari potest eadem correlusio, quia Anselmo de conceptu virginali, Richardus in libello, qui incipit: omne caput lamguidum , & Bernardus de libero arbitrio, quas per totum , id corradunt, ubi Bernardus expresse dicit, rati nem esse pedissequam voluntatis, Scfidei subiectam, oc ex consequenti ignobiliorem simpliciter voluntate.
Dico ergo, voluntas tanquam per
se, di primo libera, & a qua Proce dit tota hominis libertas in actibus
suis, secundunt Augustinum in plurγ
398쪽
rσσ Controuema Duodecimabus 4; est polemia simpliciter
nobilior iit tellc, i uicimus est Prima regula dc mentura, ct ad cuius actum tanqualmipd sileni sub fitie refertur actus intellectasAt infra dicemus: d meu solutionibus ad argumenta magis Patcbit.
Ad argumenta in principio Amriculi p ita.
AD pximum satis ex dictis notab.
md secundum concessa maiori, minorem nego,tupra enim ostendimus, habitum charitatis esse nobiliorem
quocunque habitu intellectus , non solum in via,sed etiam ira tria. Ad auctoritates Aristotelis dico quod ipse locutus est de habitibus acquisitis, inter quos sapientia est nobilior; sed inde iton sequitur, quod ipsa dii ponat ad nobiliorem actum supernatura-Jem, loquendo de actu supernaturali,.qui est beatitudo. Sed contra hanc si lutione in arguit Motus, quia non sibi Placet, nain voluntas est Potentia habitualis Per actum acquisitum sicut intellectus; ergo liabitus voluntatis suPremus acquisitus potest ς Medere iaPientia sicut supreu tuses ut vinluntate e Xcedit supremuin insusum in intellectu: Ideo aliter respondς , quod philolopiam conani auiter non d a inguit intellectum a voluntate iuratione Principuoperativi, vel in operatione ad eXtras quocirca Princi P: udistinctu in contra n*turam nunc vincat artem, nunc propos uiu: si in iter
in cPeratione ad ultra finis non ditiinguit intellectum contra voluntatem, nec cranitionem contra dilectionem,
Unde s seculationem Persecta lapicntis, ad quam sapientiae habitu; dispo
nil non distinguat cotta dilectionem, immo illa speculatio includit dile
i. Ad tertium nego antecedens; adprobationem dico, quod non se in Perdependetis est imperfectius eo, a quo dependet, uarii posteriora genere de- Pendent a prioribus, & tamen sunt persectiora,eκ Aristotele 9. Met aph. si niliter finis in esse Pendet ab eo, qd est ad finem, dc Doli e conuerto; so
in aetiam dependeta materia, non e conuerso ; qualitas etia in corporalis
Pendet a quantitate, totum Pendet a partibus; bc tamen in omnibus ly oin polita maior est vera, Sc uniuerialiterini, generibus, ubi est dependentia ad aliud , posterius genere est dependens a priora , dc tamen est eo Perseoctius veru est tamen,quod simpliciter persectum est omne independens , quia sicut est primum persectione, ita est Primum genere , quia in eo ordo generis Sc persectioivssuiu simul; vm de eX eo Q voluntas dependet quoad Laum actum ab intellectu . nota sequitur , quod sit eo impersectior, immo Persectior, quia est posterior ordine generis, praeterea dici potest quod intellectus depcdet a viailrone,ut a camsa partiali, Ied tu Periori, emtiuerso autem voluntas, Pendet ab intellecti ixe,Vt a cauta partiali subseruiente: eκ quo iiisertur, quod volitio sit nobilior coguitione, dc volutas intellectu,quia volvotas est causa imperaus intelleis ictu do iii ellectus est cauta subseruies volui arati; imperans autem est iubser
Ad quartum,Scotus eκ eodem medio priusquam illi id soluit: uiguit pro nostra conclusione sis, ex primo T Pic. illud est Prius S melius, cinin cor
399쪽
ptio volitionis est talis , quia malum velle per te est malum, non sic intelligere inatum ergo volitio est purior actu intelicetiis ergo ratio illa potiusmo me qua iii'pra aduersarip conclis.
tet bene velle malit in ast intciligere absolute,sed ad intelligere fallum,&tunc sicut velle corruptum est malum voluntatis , ita intelligere talium est malum 'intellachus: mu circa ex hac grie voluntatis nouest impurior u intellectus. Praeterea qiua circa quodcumque obiectum potentiae voluntas habere bonum actum bene intelligere, malum esse odiendum it amas voluntatis est ita pin ora ut actus intellei his: Cum vero dicis, qd ille amas est impurior lui ex impuri tate obiecti redditur impurius sicut se habet actus voluntatis, quia ex impuritate' obiecti impuritatem contrahit,non sicaetus intellestiis. Respondeo, quod actus intellectus est talis, quod necessario est falsus eκ eo, quod salsi obiecti, actus vero voluntatis iis est impurior,id est,mal ,quia est obiecti mali praecise,nisi concόmitan
Quod si dicas,actum voluntatis esse imputu eκ obiecti impuritatem μlitiae,uon se actum intellectus; eκ hoc nihil habes pro te, quia edi: hoc posses etiam concludere amitti sensus esse nobiliorem actu voluntatis, quia sic est minus impurus,immo actum sensus,aeque concludes, esse minus impurum, qui nullo modo malitia morali affici potest. Cum vero ditis, volitio nem esse motum in rem , ii sthllecti ianem veto non ita . sed motum rei in animam,&hoc Aristotele.Respo-
dct Scotus,eκ hac Parie concludi posse, actum voluntassesse nobilibreni
actu intellectus, quia coniungit in tum rei in se actus vero intellectus noni si ret,ut est ua cognoscente.
. iubeatitudo e sistat ex plu ritus, operus Ombui simul. Ars affirmativa probatur, beatitua do consistit in perfecta unione rei beatificabiliscit Deo: ed haec unio in
cludit unioire secundum omne pote tiam, secudum quam ratio illa est inis mediate uni bilis Deos est autem natura beatificabilis uni bilis Deo per in tellectunt Ec volutatem, dc per ut Lque actum immediate Deum attimgit; ergo beatitudo simul consistit in
operatione intellectus Sc voluntatis. Secundo, perquam vii tutem aliquid mouetur ad terminum, Per eandem quiescit in ter no: sed tam per intellectum, quam per voluntatem natura intellectualis mouetur inDeu: ergo per utramque potentiam qui scit iii ipso sed beatitudo est perfecta quies naturae intellectualis in Deo: gitur consilit in operatione utriusque potentiae, & ita in Pluribus operati
nibus simul. Tertio, quoimodo ad persectionualicuius in'actu prineto requiratur plura ad persectionem eiusdem in actu secundo,requiruntur etiam plura illis pluribus proportionabilia; sed ad poiectionem naturae intelle, talis. in Metu mimb requiruntur intellectvoluntas, qtna sitie alterutra cssoti inperfecta in actu primo;ergo ad persectioitem eius in actu lectitido requirututactus secundi illis correspotadentes ergo curia beatitudo sit completa
400쪽
persectio naturi intellectualis in actu
lecundinincludit illos actus secundos. Omnia istius rationis Patent, Praeter maiorem, quam sic Probo , nam non
Potest esse persecte quietata , nisi quodlibet per se pertinti ad eius perfectionem naturalem quietatur,nam
da oppostum,&sequitur,quod natura non secundum quodlibet sibi in trinsecum quietatur,& consequenter non perfecte;ergo persectio quietatiua totius naturae includit Persequi lationem cuiuscumque actus primi Pertinentis per se ad ipsam naturam. inarto beatitudo consistit in quocumque,per cauod distinguitur per se beatus a non beato per actum intellectus, quia beatus videns non beatos non vidit obiectum beatificum: distinguitur etiam per actum voluntatis, quo fruitur volutitas diuina essentia ut praesente; igitur in utroq; actu consistit beatitudo; S sic in pluribus operationibus.
In hac qu stione est duplex oppinsta sententia. Prima, quam tenet Richardus in A. d. 49. q. 6. S Bassolis eadem dist.q. 2. asserit, beatitudinem in pluribus operationibus smul consistere,& consequenter vel esse unam simplicem formam unitate indivisibilit tis,sed una vel aggregatione, vel unitate ordinis . . 'Secunda sententia est Beati Tli
mae in A.d.69. an. a . q. I .S Scoti iii eodem d. 43. asserentium, beatitudinem essentiale in una sola operatione con-s stere, licet differant in assignando, quia D Thomas illam esse dicit operationem intellectus, Scotus vero OP rationem voluntatis esse asserit.
Pro intelligentia huius quaestionis obserua, beatitudinem bifariam acci-
liorum aggregatione perstatinsecum dum quem natura beatificabilis optime se habet secundum omnem suam potentia.Secundo potest accipi, prout dicit illud, quo materia intefectualis Vltimate attingit obiectum beat ficu. Et accipiendo beatitudinem in hac secunda acceptione,potest distingui Obeatitudine naturae intellectualis se cundum t e,vel de beatitudine poten tiae:aliud est enim loqui de beatitude ne totius naturae beatificabilis , aliud vero de beatitudine potentiae. em. pli gratia, aliud est loqui debeatitud ne Angeli, aliud de beatitudine intellectus angelici; liquet enim beatitudianem intellectus consistere in visone obiecti beatifici, qua est bene complete ipsi intellectuti Cum hoc tamen est quaestio satis controuersa inter Doctores,an beatitudo naturae intellectualis consistat in visione,vel fruitione ergo aliud est loqui de beatitudine potentiae, aliud vero de beatitudine naturae intellectualis. aerimus ergo in prae senti quq stione, iton an beatitudo ali cuius Potentiae consstat in unica ope ratione ed an beatitudo naturae, quae secundum plures potentias est beatia ficabilis,consistat in una lola operatione, qua sibi soli bene sit complete, noquod his includat omnia pertinentia ad bene esse huius naturae, sed quod
dicat complementum omnium in bene essendo, sitque id, quo ultimate,dcim mediate immediatione etiam Pe sect onis attingit obiectum beati D
Secundo obserua, omne potentia esse beati scabilem,quae potest immediate attingere obiectum beat fi umet immediate, inquam, non eκcludedo Proprias operationes , sed eas inclisedendo,ita quod immediate nullo ορο