장음표시 사용
31쪽
credulis vanissime artis admiratoribus caliginem obii-Bum ciant. Ad experientiam enim omnes provocare, ad eam Deus ceu ad sacram confugere ancoram. Sed opponunt illud Ciceronis ib quam multa ego Pompeio, quam multa Crasse, quam multa huic Caesari a Chaldaeis dicta memini: neminem eorum, nisi senectute, nisi domi, nisi cum claritate esse moriturum: id mihi
permirum videatur, quemquam extare, qui etiamnunc credat iis, cum praedicta quotidie videant re F eventu refelli. Nonne, inquiunt, nobis permirum videretur, in tanta litterarum bonarumque artium claritate, post tot astrologorum fraudes detectas, nihilo secius reperiri, qui vento pasci velint, carduisque delectentur Desinant ergo, ita pergunt, nobis illud o cinere: evenire tamen interdum, quae divinatores illi praedicunt: cum enim multo plura sint, quae non eveniant, cur incidisse eos casu in veritatem, non a bitremur Ita quidem astrologorum censor acerrimus
Picus Mirandulae Comes et colligit, additque: Quid quod nulla est ars tam anilis, tam vanae superstitionis, quae non eodem argumento vera comprob
tur: quia aliquando scilicet accidat, quod ex ea praedictum sit. Quare dicant mihi, qui ratione ista
moventur: putentne omnem artem divinatricem v
ram, an multas potius vanas eae falsas P si multa falsias, probabo ego istas veras eodem argumento. Si omnes veras, pugnantia eos credere demonstrabo, quia de iisdem rebus, diversae artes divinatrices, idem non respondent. Exempla porro Petrus
iJ Lib. V. de disin. n. XCV. p. m. do. ad Contra Astrologos M. LI. cap. II.
32쪽
CEssendus ci) collegit, quae astrologiae admiratores
Mus vanitatis convincant: ex quo & nonnulla repetit Io.
g. XV. Nec tantum vanitatem & incertitudinem in arte alii ologica culpant, sed bonarum mentium certis simam pellem eam esse, assimant. Superstitione quid foedius' At hanc indi, illso nexu secum coniunctam habere astrologiam eademque animos inficere, & verae solidaeque eruditionis ac sapientiae iundamentum , sin- Ceram puto pietatem, evertere atque labefactare. Suo itaque probant calculo iudicium Avollini, qui, cum demonstrandum ex instituto suscepisset, curiositati genethliacorum daemones sese immilcere, omnes igitur, inquit, artes huiustmodi, vel nugatoriae, vel noxiae
superflitionis , ex quadam pestifera a societate hominum θ' daemonum, quasi pacta insidelis F d Iosiae amicitiae constituta, penitus sunt repudiandae F fugiendae Christiano. Adeo, inquiunt, in propriam perniciem praecipites dat sui cultores astrolingia, tantum abest, ut ad felicitatem veram aliquid comserat. Nec menti bonae solum inimica est, ex illorum sententia, sed multos illi addi flos in magnas calamitates, rerumque omnium inopiam coniecit, quin vitaprii l. Utinam, molym Picus Mirandulanus 3), bula
quidem patrimonium non abstulisset; illi patriam G sitam; multos spe vana stolidos F insanos, multos timore miseros non essecisset I Atque ita tum in suos cultores, ut porro disserunt, saevit, tum in eos, qui astrologis temere credunt, suisque adeo pernici
33쪽
sa, in alios iniuria est. Iam pridem hunc in modum Bin ratiocinatus est Phavorinus philosophus, apud Gel- DEUS sum I) miseros esse asserens, qui astrologis fidem
adhibent, utcunque etiam res cadat. Aut adversa e-mm, ita arguit, eventura dicunt, aut prosipera. Si
dicunt prospera, F fallunt, miser sies frustra expectando. Si adversa dicunt, F mentiuntur, miser fles frustra timendo. Si vera respondent, eaque sint non prosipera, iam inde ex animo miser fles, antequam e fato fias. Si felicia promittunt, eaque eventura sunt, tum plane duo erunt incommoda;
expectatio te spei susspensium fatigabit F futurum
gaudii fructum, spes tibi iam detraverit. Nullo igitur pacto utendum eiusmodi hominibus, futura
praesagientibus. Legibας itaque tum sacris, tum civilibus artem istam prohibitam, petulantiamque eam Jostentium coercitam observant. Cornelius Hispallus praetor, teste Valerio Maximo, ca) intra decimum diem illos abire ex urbe atque Iudia edicto iussit, il-Ios neutiquam serendos asserens, qui levibus atque ineptis ingeniis, maci siderum interpretatione, quaestuosam mendaciis suis caliginem iniicerent. f. XVI. Et haec quidem aliaque specio2 admodum contra astrologiam disseruntur. Nec tamen, quod nemtiquam dissilendum est, desunt astrologis, quae hisco oppinant, quae prolixe referre, ain revocare sis ramen, nostri instituti non fert ratio. Mihi si liceat libere meam hac de re exmmere sententiam, ita omnino arbitror. Primo cenum puto, magnam siderum 4m esse posse, quae nobis tamen ignota sit & partim explorata. Nec staragari illis possum, qui siderum cs
si N. A. D. XLV. eap. I. ad Lib. I. cap. LV.
34쪽
ficaciam ex eo statim capite in dubium vocant, quod Mus ratione sua, quo pacto in sublunaria agant, percipere non valeant. Perinde ac si non quotidie multi rerum naturalium nobis Offerrentur effectus, qui vim omnem captumque mentis nostrae superant. Est hoc mortalium vitium, quod in naturalium quoque rerum scientia errores plurimos progignit, quod rationi suae mentisque perspicaciae nimium tribuant, eaque statim aut negent, aut in dubium vocent, quae non dicam cum ratione, sed opinionibus, quas semel amplexi sunt, defendendasque susceperunt, non conveniunt. Astrudi sus tamen & astrologos peccare puto, dum fidenter vim illam operationemque siderum cognitam sibi plane & perspectim putant, aut omnino maiorem vim, quam qua gaudent, illis tribuunt, dum artem suam Pro certa venditant, quae maximam partem dubiis atque incertis innititur fundamentis. Et hactenus quidem mea opinione non errant, qui vanitatem ac imcenitudinem astrologiae obiiciunt, modo hominum inscitiam arguant, non vero naturae ipsi ex suo ingenio limites terminosque certos statuant. Atque huc cum fraudes ac insidiae illorum accedant, qui arte hac ad turpem quaestum abutariatur, non immerito Caute , ac circumspecte hic incedit, qui ingenium anibus hosis litterisque imbuere cupit, ne temporis, quod
revocari nequit, si semel praeterlapsum fuerit, &quod praestantioribus artibus addiscendis impendi poterat,
male collocati poenitentia sero nimis cum subcat. S. XVII. De iis artibus, quae astrologiae aut originem suam debent, aut vanitate & incertitudine cam, si non superant, saltem filii non cedunt, nec minaem perniciem animis mortalium asserimi, plura nunc dicerem, si cum Hercule ad Augiae aliquod stabuum
35쪽
infelici ac tristi labore repta andum, damnatus essem. B Nunc autem omnes vel hoc exemplo edoctos lacile ogus sibi prcipicere posse arbitror, ne in eiusmodi temere se dent scientiam, quae suos cultores ad praecipitia ducat. Pergo itaque potius ad eas, a quibus tantum quidem periculum nobis non imminet, interim cum praeter dissiciles nugas nullum fruetium serant , non
minori quoque diligentia sunt fugiendae. Tullius ci
quidem in veri cognitione duo cumprimis vitia vitanda esse docet, quoeum unum est, ne incognita pro cognitis habeamus, Bisique temere assentiamus: aDurum , quod quidam nimis magnum studium, mu ramque operam in res obscuras atque di tales conferant easdemque non necessarias. Si saluberrimi h ius moniti memores essent, qui litteris se dedunt, tot
millia hominum tanto conatu inania non consectarem 'tur. Veterum quidem sophistarum λογοι ερμοῦ κοι, σκεπτιμι -& similes nugae exemplum praebere poterant: sed quid opus, vitiorum documenta ab antiquis repetere, cum nostra aetas etiam sit eorum seracissima Scholasticorum scripta, tum philo sophica, tinn theologica, eorumque qui ex hisce somtibus sua irrigarunt arva, monumenta adeat, qui hac de re certior fieri cupit. Philosophia nihil praestantius humano generi obtingere potuit, magnaque merrito apud omnes eius est dignitas auctoritasque: sed qui de scholasticorum Hillos hia ita sentiunt, perin de prosccto faciunt, ac qui in simiam quadrare p . tant, quae de homine optimo iure praedicantur. Per intempestivam sine horum hominum diligentiam tota iphilosophia in sophismata paulatim delepsa est, artemque sapiendi in artem rixandi & altercandi, idque de
rebus fiJ De o . lib. I. cap. V. p. m. 56. SI
36쪽
rebus levissimis, converterunt. Diceres, cum Alchyntu, missis certamen illos iniisse, hoc saltem discrimine, quod illi quidem viliora metalla in aurum, hi septemtiam in λογομπαν, mutarint. Tanta autem severbiate in hisce naeniis vanissimisque commentis versam tur, ut iurares, homines tum maxime insanire, cum se ratione quam pulcherrime uti sibi videntur. Hinc scholasticoruin opera cum aranearum telis non male
componit vir sal lentissimus Franciscus Baco a Verinlamio si , quae ut ob subtilitatem admiratione profecto digna tat, usum si spectes, quisquiliamin cumulum augent. Operae pretium fuerit, ipsum hac de re audire: Scholastici summo otio abundantes, atque ingenio acres, lectione autem impares, historiarum vero, F naturae G temporis maxima ex parte ignorantes, ex non magno materiae stamine, sed
maximo spiritus quasi radii agitatione, operosissLmas telas , quae in si is eorum extant confecerunt. Etenim mens humana, si agat in materiam, -- ruram rerum θ' opera Dei contemplando, pro m do materiae operatur, atque ab eadem determinatur: sin ipsa in se vertatur tanquam aranea texens telam J tum demum interminata est, θ' --rit certe telas quasdam doctrinae , tenuitate silioperisique admirabiles, sed quoad Uum fri las Finanes. Verulamio suffragatur Gabriel Naudaeus ca),
qui iisdem verbis, dissimulato tamen Verulamsi nomine, ineptias atque commenta horum hominum perstringit. Facessant itaque procul operosa ista scholasticae turbae volumina, quae vel solo adspectu, tanta illin
37쪽
illorum moles est, horrorem incutere discentibus pos Bum sint. Tum haec despiciet ingenium suum rite excul- usturiis, nisi sorte pulchrum ducat ea discere, quae didicisse nemini hactenus profuit, multos autem poen tuit. De theologia scholastica idem est censendum.
Rotandi Maresit si viri eleganter docti, solidum haede re extat iudicium. Nunc in theologia, inquit, de scholastica verba faciens, res huc recidit, ut remissis aliis nece riis in eam invectae sint quam plurimae subtiles θ' curisae quaestiones, quas gentium ctor apposite vocat, F παρωδιατριβής, ω in quitas F καινοφωνιας vitare imbet. Verum non in sola eiusmodi theologia meliores iuventae annos, F studiis magis idoneos collocare oportet. In ea enim multa, quae talenes didicimus senes perdenda fateri cogimur. XVΙΙΙ. Contingit tamen saepires, ut, quae per se neutiquam spemenda sunt studia, ob intempestivam illorum, a quibus tractantur diligentiam, in conteukptum abeant. Sunt nimirum quaedam litterarum g nera ita comparata, ut illud Neoptolemi apud Emnium, set philosophandum, sed paucis, de illis omnino ustirpari queat, usimaque ingentem praebeant, si modice & moderate iis utamur, inutilia autem, &vanae ambitionis instrumenta evadant, si intemperam lius in illis versemur. Arte critica, sobriaque rituum vetenim investigatione nihil praeclarius csse , nemo abnuerit, qui iustum rebus omnibus statuere pretium
vinarum humanarumque rerum scientia. ἴαJ ITA C ero Tusci quus. lib. II. n. p. m. I9I. in ipso by Corale
38쪽
didicit. Criticae utique arti I omnis, quae ex hi-titus storiae cognitione hauritur utilitas, imputari debet; ea
corrupta emendando, mutilata restituendo, traiecta suo loco reponendo, ambigua & obscura interpretando,
viam ad sapientiae sontes, omnisque generis, atque aetatis scriptores, nobis pandit. Quin, quod maximum praestantissimumque Critices munus est, scripta supposititia a veris discemendo, essicit, ne pro jun
ne ampleelamur nubem. Sine rituum autem cognitione veterum monumenta obscura sunt, & merae ternebrae ut fiatius sit, ea non attingere, quam hoc Praesdio destitutum ad ea accedere. Vel divinarum litterarum exemplo hoc constat, in quarum sensum haud
raro quantumvis linguam graecam ebraeamque accur te tenens, iisque omnibus munitus artibus, quibus instructum esse interpretem decet, frustra penetrare annititur, quem mores & instituta veterum Ebrae
rum fugiunt et . Poterat itaque haud immerito alicui magna seculi nostri videri felicitas, quo ad minutias
usque singula excutiuntur, praesertim si cum illo tempore contendatur, quo arida tantum totaque subtilis smis nugis consuta, philosophia regnavit, ceterae vero artes, cumprimis elegantiores musae, penitus con licuerant. Cui foedissimae imperitiae, e repubblica litteraria 'tollendae, cum renascentibus honis litteris praeclare quaedam mentes incumborent, fictum prinpemodum est, ut ipsa medicina orbem obruerit. , deo verum est, quod dici solet, ingentium malorum remedia numquam suis carere periculis. Paucis: exorta est
39쪽
est nova, & prorsus contraria hominum secti, qui Bum. nimiam verborum & antiquitatis curam habent. Hinc ngi, tanta Criticorum seges cssioruit I , qui ad summam eruditionem nihil sibi deesse putant, modo hisce vocabulis oculos legentium defatigent: deleo, interpungo, corrigo, manuferipta sic habent, hoc ab antiquo ritu, & quae alia sunt ineptissimae ambitionis verba. In ritibus autem & institutis veterum edisserendis sic versantur, ut utilia ab inutilibus, quaeque momentum trahant, ab iis, quae scire nostra non im terest, non secemant. Neque aliud iam in scholis detonant, ut lepide eos nonnemo set describit, quam num in urbe iustitia, vel extra pomoeria humanitas, olim camificibus habitationes decemeret Quis meretriciis titulis color 2 quae somicibus angustiae essent8 quot fibulis staret vestis &e. Vidit quoque hanc litterarum pestem acerrimi iudicii vir Gabriel Naudaeus, 3 eamque detestatus est. Quotus quisique, inquit, est Grammaticae rudimentis, s humaniorum litterarum tinctura vel mediocriter imbutus, qui non otio ac ingenio suo abutatur in vocularum quarum dam proprietatibus morose tractandis, ear demque
e mologia superstitiose servestiganda, aut si paulin
lum altius Iapiunt, in quaestionibus illis eventilandis, quae Grammaticorum cruces, aut potius bonae mentis scopuli, vada, Hrtes, merito vocantur, quales sunt illae, quibus Tiberius genus istud hominum torquebat, quaerendo ab illis, quaenam fuerit mater Hecubae' quid Sirenes cantu dicant pAchilli quod nomen quando inter virgines latebat p
ad D Bntam. de studio liberali cap. XLX. p. 62a. 623.
40쪽
Bi n- Nec tamen profecto nostrae saltem aetatis ea estores imiseria, ut nonnulli in hiis nugis optimos consumant dies. Ut omnis sere tellus, ita & omne seculum serthomines, qui magno conatu nihil agere, pulchrum atque decorum ducunt. Seneca I etiam graviter hac de re conquellus est. Quatuor, inquit, millia librorum Ddimus Grammaticus scripsit, miser si tam multa Iupervacua legisset. In his libris de patria
Homeri quaeritur, in his de Aeneae matre veru,
in his libidinosior Anacreon, an ebrosior vixerit: in his an Sappho publica fuerit, F alia, quae eront dediscenda, si scires. Est quidem Romanae Graiaeque gentis magna dignitas, colubricisque, ut, quales in omni vita sue publica, sive privata suerint, quibusve
moribus usi sint, omnes paulo humaniores non immerito scire cupiant. Verum ut iterum recte ROlm-dus Maresus a) iudicat, in his ad minima quaeque
deveniendum non est: susticit, ut ad auctores intelligendos ea qualitercunque noscantur. Delefitiis Omnino habendus est, quae utilitatem quandam parere pos snt, & ad mores nostros referri, ut cum illorum imstitutis nostra conferri, &, utra commodiora sint, iudicari queant. Verum, ita pergit Maresitas, de cir- eo, de comitiis, quid iuvat tam storiose inquirerer.
3 Non itaque hoc ita accipi velim, ac si antiqv
tatis studium, criticamque artem, ex Orbe erudito proscriptam cupiam: absiti hoc contendo, ad minutias hic non descendendum, nec minima cum anxietate ea constelanda esse, quae ad bonam mentem nihil prosunt. Nec excusetius hic peccant, qui eamdem iud, 's. LX VIV. p. m. 73 .
Lib. I. D. XLVI. p. llo . Add. Edmundus Ruberius in obstetrice avisorum p. 23. Duiligod by Goost