장음표시 사용
91쪽
nemo facile abnuet Ast eo magis in suam im Bum cunabere emendationem deberent, pracsertim ad lit-DEusteras accessuri, quod & ipsa illorum indoles acrioribus stimulis ad prava illos sollicitet, & ad litterarum sacra admissis non una, mentis pravitatem e-Xerendi, aut novis vitiis contaminandi, offeratur Occasio.
92쪽
C A P. III. Bdm Transitur ad finem , quem qui ue in litterarumntus . studiis sibi propositum habere debeat, F primo
refelluntur, qui ambitioni suae S gloriaae euripiditati litant, S. L. Reprehenduntur q-que, qui animi delectandi gratia litteras tractant, Suana eruditorum euriositas profligatur, 3. ILQuid de illis censendum , qui, is litteris operemtur, reipublicae ad niserationi , se subducunt, edisseritur, S. III. Quid de mediis perveniendi ad eruditionem veram observandum sit, indica-rtur, F, quam necessarium sit, aurire alios, ostenditur, 3. IV De librorum lectione agitur, S. V. Libri obstoeni damnantur, θ' ex orba rudito prostribuntur, L n. Sed alii quoque libri, bonis moribus inimici, reiiciuntur, 3. VII. Num ethnicorum libri christianis legendi sint pdisputatur, VLLI. IX. Meditationis necessitas. Uus commendatur, 3. X. De ordine in si urarum studiis servando disseritur: praeterea octo regulae, de ratione feliciter in studiis liti
rarum proficiori, subiunguntur, 9 iis tota haec tractatio Amor, S. M
93쪽
S. LDE lytteris, quae dignae sunt ut discantur,
lisque, qui excolere iis mentem possunt com-DEus mode, atque tenentur, hactenus exposuimus. De fine, quem quisque sibi constituere debet, modoque rite in iis proficiendi, aliquid adhuc addendum est. Namque & qui hic aberrant, non sibi tantum nocent, sed eorum quoque, quae recta ratio ab illis exigit, parum fuisse memores videntur. Finem a tem parandae scientiae hunc maxime spectandum esse, ut non sistum doctiores, sed meliores etiam fiamus, rectiusque & tranquillius vivamus, deinde ut ad Mliorum utilitatem studia nostra reseramus, Per se
quidem constat, & ex dictis actum liquet. Quod
licet verbis nemo abnuat, pauci tamen, sua eo comparata esse studia, demonstrant. Alii enim iis navant operam, ut rem suam semiliarem conlatuant,&, quae vitae sunt necessaria, inde comparent. Quod pr
'positum, iudice clarissimo viro, Glando inresio si , humile est G illiberale, me satis lituorum nobisitate dignum. Ego vero laiktun & sordidum id
esse asseror nullainque, pestem litteris ipsis pemici sorem reperiri posse. Per eiusmodi homines si st ret, errori saepius & men*cio mus statuendum esset pretium, quam veritati , cum per illud haud raro promptior ad opes divitiasque via pateat. Alii sempitemam gloriam, & immortale decus, finem stindiorum sibi constituunt, idque, tanta mortales dementia cepiti adeo non dissimulant, ut profiteri tiam pulchrum ducant, nec commodiori argumento excuti aliorum. torporem posse, contendant. Quod ne
94쪽
B - temere dixisse videamur, exemplis virorum, quorum
DEus consilia de studiis recte instituendis apud multos in fretio sunt, id confirmabimus. Ioachimus Fortius ingelbergius I , ex instituto hoc sibi probandum sumpsit: adsectandas esse studiose laudes . Magnum, inquit, futurae victoriae signum est, excitari laude , si pulchre gesseris quicquam: atque si ab aliis
vel reprebendi, vel superari videris, dolere, in- eendique ad altiora. Siquidem, ut Ovidius ait, non parvas animo gloria dat vires, facunda fa- eis pectora laudis amor. Igitur gloriae studio Uy'mum esse adolescentem oportet, qui ad summa conabitur . Nihil enim video , quid possit eruditis Hne laudum cupiditate, laudum cupiditas sine eruditione . Nibi autem ca ad gloriae cupiditatem e citat adolescentes, hisce Virgilii a :- - Ventanda via est, qua me quoque pol Tollere humo , victorque; virum volitare per ora. Huic suffragatur Gabriel Naudaeus r omnino amum legitima cum ingeniis tractandi methodus hie requirit, ut studio laudis excitentur ad incium,
incendanturque amore gloriae F virtutis. Horum splendidam vesiuiam vel ethnici arguunt, quorum nonnulli nihil magis in vitio ponunt, quam vanis,mae gloriae mibes, & inania prensare. Praeclare An-
toninus s): qui famae post mortem cupiditate din
De rat me studii e p. V. p. a . Cap. I. p. II. LV. L. Georg. v. 8. seqq.
In Bntag. Aestudio liberali esp. X. p. 14s.
95쪽
cisur, non cogitat, quemlibet eorum , qui ipsius Bum mentionem sint facturi , mox idium etiam mor DLUSturum: deinde itidem eum, qui huic succedit, iique eo que, dum omnis memoria per attonitor inani fama, extinctosque homines propagata aboleatur. Quin etiam finge, eos immortales fore, qui tui recordentur, immortalemque tui futuram memoriam: quid ergo id ad te: ne dicam mor tuum, quid vel eivo tibi laus proderis p Occultius quidem hic nonnulli incedunt, humquam tamen tam cauti sunt, ut non indicio quodam se prodant. Aut me omnia fallunt, aut contigit illud philosophiae, ut haberi voluit, restauratori celeberrimo Renato Caditesio, dum iundamenta philosophiae . ideo ex primo sonte dubitationis se definire professus est, ut Scepticos, molestum hominum genus & invisum, tandem
ad silentium redigeret. Quam hoc ipsi sibi, aliisque nucuerit, iam Petro polreto I) observatum est: ego illud saltem addo, ambitionem suam haud obscure
ita manifestasse Canesium. Resellere temere alios, atque Consulare, per se quidem haud raro animum arrogam
tem arguit, cum, qui istud suscipiunt, longe acutius ceteris se videre, persuasum sibi habeant. Scepticos autem , philosophiae hostes, homines lubricos o hactenus, ut Cartessio videbatur, invictos, debellare penitus, eiusmodi profecto erat, ut victorem haud exigua manere gloria videretur. Haec pupugit Cartesii an, mum , haec ad philosophandum induxit, haec puppis atque prora studioriim ipsus suisse videtur. S. II. Non desunt quoque, qui non aliam ob causam ad scientiae cupiditatem trahi videntur, quam uIanimos suos varia remn cognitione pascant: quae cau-
s iJ In mora methodo inseriendi servin pari. I. g. m.
96쪽
Bumjis, inquit Rotandus Maresus lemma. MDEUs mihi secus videtur. Ab ignavia enim parum obest, quam ex litteris capimus, voluptas, nisi ad ussem quo que transferantur. Nec iuvat illos honesta, quam obtendunt, curiositas. Namque, an haec honesta sit ,-nimeque in vitio ponenda, dubitari posset. Ego, quod vitio non careat, sic evinco. Innatum omnibus mentiae desiderium, res ipse quidem loquitur, sed testatur ami- per admiratio, qua homines percelluntur, 'quoties insolitum quid & singulare illis offertur, cuius causam ramnemque ignorant. Magna enim hinc statis eos
sybit cupiditas, ignota pervestigandi, causasque rerum explorandi. Quo sensu iam Aristotelem et dixisse novimus: propter admirationem homines olim F nune pbilosophari coeperunt. Haec itaque sciendi cupiditas
si intra iustos coerceatur limites, neutiquam vituperam da est, quemadmodum contra, si ultra evagetur quam par est, non intellemis quidem, quod nonnullis placuit, voluntatis tamen vitiis iure meritoque annumeratur . Ergo si quis de aliorum actionibus, quae, remene an pravae sint, ipsius panim refert, et sollicitus, in iisque inquirendis omnem industriam collocet, omnium iudicio vapulat. mn πραγμοσυνην Graeci hoc vitium vocant, Latini curiositatem, cuius laeditatem ex instituis demonstrat peculiari libelIo Plutarchus a . Nec illi excusetius peccant, qui, inconsulta sciendi cupiditate abrepti, minus necetria, aut ea, quae humanaeeognitionis modum excedunt, consectantur. In conses,so haec apud omnes sunt: Sed addi & isti debebant, qui ex rerum variarum cognitione nihil aliud, quam
97쪽
voluptatem quaerunt: quibusque adeo litterae non iu-BUmstae uxoris, sed impurae , meretricis loco sunt, ad ex- DEUS Euandam libidinem unice comparatae. Nimirum ut sensus, ita & animus variarum rerum repraqsmintione
oblectatur. M si quis nihil aliud ageret, quam ut psectaris pasceret oculos, aut invi concentu aures oblectaret , huncce redae tempus collocare, auderetne quis
asserere Pari modo, si quis per varii generis libros
animum circumserat, speelator altem ignavus illorum, quae in orbe erudito geruntur, hunc tempore ingenioque resis uti quis contenderet 2 Utrobique enim criminis eadem cause est. Sensus enim, a summo rerum Omnium conditore, non ideo saltem nobis concessi sunt, ut ex iis voluptatem capiamus, sic & mens ipse ingeniumque tanto minus hunc in finem nobis datum est. aut naturale sciendi desderium inditum, quanto sensibus externis mens praestantior, nobiliorque eius operatio. Paucis dicam, quod res est. Ignavia est, quam illi curiositatem vocant, aut mentis quaedam, sed illicita, voluptas, non minori studio, quam corporis foeda voluptas. fugienda. f. III. Cum itaque non generosum talem & magnificum , litterarumque gloriae conveniens sit, ut nonnemo putat, sed plane necessarium, ut homines dota ara ornari, quae ex ea acceperint, in publicum conserant, ingredi haud dissiculter nonnulli in eam sententiam possent, peccare eos perperamque agere, qui re, publiine administrationi, publicisque muneribus se subducentes, in litterario, quod vocant, otio consenescere praeoptant. Quibus non magnopere me refragari linhens profiteor: sed tum demum, si non alia cause, quam otii consectatio eos inducat, ut hanc viam imgrediantur, sique otio ita se dedant , ut nullum inde ad F 4 sillos
98쪽
BUn- alios redundet emolimrentvin. Namque qui Atticum DEUs istum imitantur, ut non inertia, sed iudicio reipublieae procurationem fugiant IJ, illi adeo non reprehendendi sunt, ut laudem quoque promereantur, quod, ut de eodem Attico Cicero ab loquitur, minime reprehendenda ratio, ad honesti otium eos duxerito Nimirum ea rerum quandoque cit conditio, ut honestis consiliis non amplius concedatur locus, nec medicinam admittat morbus reipublicae, aut ut publicis muneribus admini non tam prodesse aliis possint viri cordati, quam sibi relicti. 4'um enim satius est, privatum vitae genus sectari, quam operam, quod aiunt, oleumque perdere 3 . Sed cavendum, ne Otium degeneret in ignaviam. Multum interest, inquit Seneca 4 , utrum vitia tua otiosa sit, an ignava. Hinc de Vatia, aulam sugiente, idem Seneca populum exclamare ilitum ait: O Vatias solus scis oluere. At ille addit, latere sciebat non vivere. Vim quippe sapie
tis Otium ita comparatum est, ut tum maxime prolat
ra & sibi, & aliis, agat & meditetur. Idem Seneca alibi s : numquam plus agere sapientem, quam
cum in conspectum eius divina atque humana ven runt. Tale itaque vitae inititutum ipse Plato, multi-
qiae philosophi, & nostra quoque aetate viri quidam
sapientissimi secuti sunt qui non minus viva voce praeri sentes, quam scriptis orbem universum, ipsamqtie praeclare erudivere posteritatem. In quos omnino illud
99쪽
quadrat, quod de se ipso Petrus Pithoeus in testam&i- Busto suo professus est: opus potius, quam honores aus bEust magistratus, amavi, ac prodesse quam praeesse ma-
f. IV. De sne postquam litterarum cultori constitutum est, necesse est, ut de mediis si sollicitus, ne in eorum usu quicquam temere admittat quod contra ossicium sit. Media autem praecipua sunt, doctos & . in qualibet arte scientiaque praestantes viros audire libros utiles legere, quodve percepimus, acri & inde-sessa meditatione prosequi, ut propria velut nobis fiant,& in usum nostrum convertantur. Certe, quod ad primum attinet, si aliorum quis institutionem conte- nat, aut negligat, perinde facit, ac si quis vastum& immensum pelagus sine duce & gubernaculo ingrediatur. Varius autem & multiplex institutionis fruinis est, praesertim si ad nostram indolem attemperari pos sit. Namque cum ipsi plerumque in nostra indole e ploranda coecutiamus, longe rectius prudens doctoream perspiciet, &, in quodnam nos dare litterarum genus debeamus, suadebit. Deinde, cum imperiti im. Uenes, quantumvis excellenti ingenio praediti, nesciant tamen, quid primo, quid secundo loco aggredi d heant, huic malo rursus manuductio viri prudentis tempestive adseret medelam. QuidΤ quod & vitia quaedam, qui sine mi lao sapere cupiunt, sere imbibant, quae dediscere dissicile admodum illis est, etiam cum ea detestantur. Namque solitudini & umbrae adsueti eiusmodi homines in lucem sere non sine puerili quadam trepidatione prodeunt, pertinaces quoque & a rogantes utplurimum evadunt, dum omnia sibi solis tribuunt, quod aliis acceptum serant, se non habere
siJ Vid. Laceratus in notis ad Comes. Nepoti lac. cit.
100쪽
sibi perfindent. Si qui autem, aliorum ope destituti , Us sua tantum industina profecerunt, & ad cruditionis lamdem pervenerunt, set profecto in exemplum statui non debent. Quod enim uni feliciter & ex animi semeentia cessit, id si & sibi ita eventurum omnes sibi persuaderent, suam quidem imprudentiam proderentatarim. Praeciam PGudaeus si): licis, multos sim αυνοδδα-M reperios fuisse, non ignorem, qui fluatridustria, nullius adiuti ministerio, iuud etiam di-eera pinni, de quo se iactabat citharaedus quidam apud Homerum: ex me ipse edoctus sum, neque aliis inibi, nisi Deus , menti animoque tot numerosas in- dira camilemas r quemadmodum Heraclitus Ephesis
quem, narrat Plutarchus, ntillo commonitore Geommonstratore philosophiam omnem percepisse; FManlius eques factus, s si Plinis eredendum J nulla praeeuma, docti mus, F Apuleius , qui hoc de femoris primo fabularum, Epicurvique, adnuente Tullis, s Virgilius, referente Petrarcha, F d mam divus Augustinus, qui lib. consessionum gloria tur, semet ipsum. legisse si rasium.artium Abros.