장음표시 사용
81쪽
est cum peregrinis. Ast erga parentes, similiares, Blim domesticos, longe aliter plerique se gerunt. Fucum nEus
enim non admittit, quotidianum commercium: nec
dissimulatio unquam diuturna est, quin Bbinde natura emicet, seque conspiciendam, & velut palpandam praebeat. Non ergo sussicit dispicere, quid semel aliquis agat atque loquatur, sed quid agere &loqui consueverit. Hoc sibi volebat Pythagoras. Res oppido dissicilis est, ingeniorum exploratio, & qui primo statim intuitu de ingenio pronunciat, saepius misere se deceptum ex eventu intelligit. Contingit his plerisque, quod physiognomicae artis perito, qui
Socratem contemplatus, eum mortalium nequissimum perditissimumque pronunciabat, nec tamen tam artis suae vanitatem, quam suam praecipitantiam &imperitiam prodebat. Ceterum, quod Antonius Posisevinus i) omina quoque, & nescio quae praesagia huc advocat, in eo quidem nescio, an multos sibi stansantes sit habiturus. Origenem quidem, dum adhuc esset puer, divinorum oraculorum sensum a patre, instrumentorum omnium usum ab opificibus exquisivisse, refert Eusebius et . summos etiam Philosophos, in tenera aetate iam naturae arcana scitari coepisse: alios, animalium dissemone, gloriae, quam in medica arte deinceps consecuti sunt, praelusisse; quosdam etiam concionibus sacrisque functionibus, sanetioris disciplinae aliquando antissates se fore, non urito plane augurio significasse, accepimus. Verum, ut magnos in omni litterarum genere viros extitisse novimus , sine praesagiis ullis , aut ominibus: ita
multos turpiter, eventu augurio non respondente,
si' l. c. saJ H. E. lib. VI. cap. ILL
82쪽
Bum deceptos fuisse, constat: m oque dolore, parentestitui filium in Thersitem degenerasse deprehenderunt, quem, vana superstitione duiu, Caesarem fore, sibi persu serant. Missis ergo vanis & ineptis, certa iustisque rationibus innixa, & usu ac experientia comprobata, sequamur. f. XIV. Priusquam hine discedam, illorum adhuc mihi attingendum institutum est, qui per omnia si diorum genera animum circumserunt, ut ιις gloriam apud eruditos reserant. Rectene enim, an secus, id saciant, perspici utcunque ex iis, quae praecepimus hactenus, potest. Certe, quibusdam eam ingenii praestandam contingere, ut nihil arduum illis & inaccessis sit, & ut, etsi omnia vasto an, . mi ambitu completa annitantur, in singulis tamen ita excellant, ut hoc unum per omnem vitam egisse censeantur, nemini, nisi rerum omnium ignaro, dubium esse potest. Sed paucis licet adire Corinthum. Pessime autem sibi consulunt mediocri, aut
tenui, & vix uni arti suffecturo ingenio praediti, dum nihil tamen non affectant, & studiis inter se diversis smis se applicant. Quibus profecto contingit, quod Martialis dicit, ut, dum ubique habitant, nusquam habitent . Benedictus Menginus , Florentinus I ,
recentiores scriptores cum veteribus comparam, hos
quidem pauciora, sed melius, illos vero plura, sed deterius nosse astanat. In quo eum ratio non adeo sallit. Raro enim operae pretium facit, qui pluribus quam uni arti deditus est. Platonem accepimus, legibus saluberrimis civitatem suam instruentem, hoc
quoque aiaxisse ca): Singuli singula recte conficere posse' De imidia litteratorum cap. VI. Lad Lib. IV. de repubi. p. 669.
83쪽
possunt, plura vero minime: quod si quis plura Biar tractare aggrediatur, in singulis ita deficit, ut in mus nullo evadat egregius. Recte quidem & egregie.
Quam autem iniuraret, litterarum cultoribus, eandem legem serrit nisi sorte quis credat, minorem industriam' ad unam inium liberalium rite tractandam sufficere, quam ad suum quisque opificium aD serre debet. Neque tamen hoc ita accipi velim, ut, si qui cernim litterarum genus eligit, ceterarum rudis omnino esse debeat. Ita qui sentiunt, suo exemplo comprobant, ineptos plane stultosque esse eos, qui,
dum vitare vitia volunt, in contraria currunt. Sunt
aries omnes liberales & ingenuae vinculo arctissimo inter se nexae, ut una adiuvet alteram, Operamque perdat, qui, ceteris plane neglectis, in una excellere cupit. Quare imbuant iuvenes iis animum, nec negligant, quicquid ad graviora contendentibus, aut praesidio, aut ornamento esse potest; tum vero, e plorata indole, omnibusque vitae suae rationibus prinbe circumspectis, imam eligant, ad quam ornandam&, ut ita dicam, penitus exhauriendam, omnem deinceps operam industriamque conserant. Disciplinariam
orbem peregrinationi similem esse, ait Nicola Damascenus I . Peregrinatoribus itaque usu venire, ut in quibusdam diversoriis prandendi caua commorentur, in aliis peraestent, & in nonnullis quidem l cis plusculos dies consistant, alia vero obiter tam tum ac praetergredientes adspiciant, tandem autem reversi, in suis penatibus degant: Ita etiam eos, qui litteris inibusque operam navant, in quibusdam brevius , in aliis immorari diutius oportere, & has quidem
IJ In excerptis Petrescianis p. 4I6. add. Roundus Marsus
ep. X. lib. II. p. 248. 1 ny Corale
84쪽
Mn-dem integras perdiscere, illas vero duntaxat delibare,ngus tandem ad unam, tanquam ad patriam ac lares re' versos, considere . Perpetui autem peregrinatores multa quidem habent hosipitia, nullas amicitias; ita illi, qui omnia litterarum studia promiscue sectantur, solidam & perscinam artis alicuius cognitionem sibi non conciliant, sed tanquam venatores, multas simul seras insedlantes, nullam capiunt. Merito itaque magni litterarum censores atque magistri, eiusmodi a delimatum, ceu artium bonarum perniciem, condemnarunt si , & ab iis, qui litteris se consecrant, procul abesse voluerimi. F. XV. Nondum satis litterarum cultori, ne Operam ludat, prospeximus. Quin ultimo loco nunc illud adiicimus, quod praecipuum est, primamque curam postulat. Voluntatis scilicet habeat rationem, sedemque istam omnium virtutum & vitiorum, omin-sque adeo honi & mali sontem, non negligat. Hac enim emendata, ex voto succedit ingenii cultura.
Hac neglecta, & vitiis ceu spinis & sentibus squalem te, frustia in poliendo ingenio quis elaborabit, aut, s quam eruditionis speciem consequatur, hoc demum obtinebit, ut se ipsum & alios rectius & citius perdere possit. Quemadmodum itaque, ex Stoicorum disciplina, solus sapiens cuncti recte administribat, quippe qui solus erat :
Uber, honoratus, pulcher, Rex deniqDe Regum, adeoque & solus litteris recte operari censebatur: ita
quo minus de emendatae , voluntatis homine, eum solum rJ C U. Edmonaeus Ri erim hi obstetrice animinim eap. V.
85쪽
. solum recte litterarum studia tractare posse, itidem Bi i astirmem, non video quid obstet. Quod ne teme- L sre affirmasse videar, ita evinco. Tanto quis, omnium iudicio, eruditione & sapientia proficit, quanto ad veritatem ubique accedit propius, & ab erroris periculo magis est remotus. Hinc & merito Gilentis i) in adolescente, rite in litterarum studiis proesccturo , cumprimis veritatis requirit amorem. E rorum autem ultima scaturigo in voluntate recte
quaeritur, & invenitur quoque. Licet enim & intellectus magna sit imbecillitas, qui tanta , ut nonnulli , verum se inventuros desperantes , . semper dubitare, quam certi qui assirmare malint: haec ipse tamen per voluntatis pravitatem infinitum in modum augetur. Ex ea quippe praeiudicatae opi-
. niones Omnes suunt, quae quotidie mortales in tram suorsum agunt, &, ut a recto tramito desse stant,efiiciunt. pone hominem ambitionis oestro percitum, serio is vix unquam sibi persuadebit, nefas esse, vlios lacessere conviciis, aut, si lacessitus fuerit, par pari non reddere. Praeiudicata quippe menti eius insidet opinio, quae ad famam &, existimationem tuendam suscipiuntur, ea neutiquam ponenda esse in vitio. Aeque difficile fuerit, hominem voluptatibus deditum inducere, ut credat, mala quandoque esse, quae sensibus abblandiuntur, eaque summo studio os, se fugienda. obstat propensio ad voluptatem, caliginemque offundit intelleinii, ut, quae clarissima sunt, obscura, saltem dubia illi videantur. Sed omitto ambages remque paucis conficio. Consenuunt, quos .ulla unquam cura serio in veritatem inquirendi stibiit,
dio liberali cap. IX. p. Is I. ' Proo by Corale
86쪽
tum maximum subinde hic oriri impedimentum ab an-ngus tabus. Colligo inde, ad veritatis inves auonem, solidamque adeo eruditionem consequendam, parum idoneum eum esse, qui legem ponere affectibus, suisque eos circumscribere limitibus, non didicit. Recte Fungerius si r Si hane communionem F -- petum a civibus abesse voluit philosephus Plato , quanto magis aberit a Chrissianis, s humanioribus studiis dedicaris hominibus f Nee enim illi
turbidis motibus a tari debent, verum ab omni femore longi me sequestratam rationem habere . Adeo certe, ut, nisi quis renunciaverit assectibus, quantumvis in oclopaedia versatus sit, vera tamen doctus haberi vel dici non debeat. Ast domare asse- ctus Histra annititur, quisquis voluntatem vitiis non purgavit, sontemque omnis mali detexit. Verae it que solidaeque eruditionis hi minime sunt capaces .
Addo & imid. Qui proficere in litteris, bonaeque
menti, ita ut par est, litare cupiunt, huc omnes cogitationes, omnia consita conferre debent, ut in ipsa arcana litterarum penetrent. Qui periimetorie per litterarum studia transcurrit, eaque, ceu canis e N, Io, fugiendo delibat, hoc demum impetrat, ut mago conatu nihil se egisse, sero licet, animadvertat. Vix tamen, ut, qui vitia nondum exuerunt, aliter hic se gerant, ab iis expectes. Alios ignavia occupat, & foeda voluptas opprimit, ut Otio marcesic , re, quam eam partem, qua brutis praestant, excitare, & excolere dulcius putent et . Qui vero aut
fiJ De puerorum disciplina fit recta instutione eae χρT p
87쪽
honorum, aut divitiarum cupiditate tenentur, ut in Bum rium quidem fugiunt, ita, obversantibus illis rerum Dius quas cupiunt imaginibus, vix unquam attentionem, quam debebant, ad litteras tractiadas, secum esserunt, indeque aut erroribus facile se induunt, aut
scopo, quem sibi proposuerunt, plane excidunt. Illi insuper, quos ambitio vexat, ut facile ad praeclare& magnifice de se ipsis sentiendum inducuntur, ita haud raro sibi persuadent, se iam ad metam pervenisse, a quo longissime absunt. Quo ipso sibi, ne in litterarum studiis, ita ut decet, proficiant, obstaculum i maximum ponunt. Multi, inquit Seneca, ct cd. eruditionem venissent, nisi, se eo iam pervenisse, purassent. Et Bias apud Laertium fet προώπῆς opinionem, profectus impedimentum vocat. Quod Plutarchus sa) quoque probe intellexit, dum sedulo praecepit, ut animi adolescentum sastu & opinione diligenter purgentur : δει των νεων
μαλλον εκπνευματουν τὸ nata τον ἡτων ἀσκων τον αερα τι βουλομενους
σι ιον. Τι μὴ , γέμοος oγκου καὶ φυσυριατος, ου μδεχονται : oportet ex adolescentibus opinionem salti que exprimere masis quam ex utribus aerem, quibus utile aliquid infunditur, aut infundere animus est, alioqui, fastu flatuque reserti, non admittunt. Opes autem 1vitiasque illis quoque contemnendas esse, qui bonae menti rite operari cupiunt, suo exemplo comprobat Ioachimus Fonius
Ringelbergius : Equidem, inquit, eo ingemo sum,
14 De tram'HL animi cap. I. 'di' In Biante p. 5 a De auditione T. II. opp. p. 30.
88쪽
Bumsemper fui, F semper ero, ut summam inopiam,
DLus quam summas opes malim. Metuerem enim, napernissa esca mentem occuparet meam, ne ' tam
ollis metalli cura studia dulcissima impediret. M
diocrem tamen modum, ad vitam tuendam, necessarium esse non pernego. Nec aurum contemno, sed magnas opes, quae mentem a litteris abducere queant, M. f. XVI. M ponamus, quod nemo utique, nisi experientiae refragari velit, abnuere poterit, improbos etiam homines rerum cognitionem sibi comparare posse, eruditionis tamen verae censu haec minia me veniet, si locus concedatur iis, quae supra demonstravimus. Saltem sibi ipsis sua industria plurimum nocent, magno labore addiscentes, quae ubtiis, quibus obsitus illorum animus est, alimentum praebent, vel nova etiam procreant. Ita enim usu venire solet, ut homines per se pravi litterarum studio longe deteriores fiant I . Mira res, cum . eradicare vitia eruditio debeat, nunc multorum vitiorum non audita missent nomina, nisi suissent erudiri. Plagium quod litterarium vocant, cuius haud pauci profecto a doetissimis viris, Iacobo Droma
aliisque arguuntur, infrunita contrassicendi & confintandi libido, praepostera scriptis incles est*ndi cupidi ias, haereseos aut gravioris criminis notam aliis inimrendi prompta alacritas, & id genus alia dedecora, gravissimis vitiis non minora, nec iustequentiora, dictis 14 Cnis Lactantius de falsa sapientia eap. XLV. s XXV.
ad De plagis litterario. SI Duobo plagiariorum, eius amoenitatibus theologicos 'seologicis subi filo.
89쪽
ctis fidem faciunt. Modestiam in doctis adeo multi Bum desiderant f I , ut raram hanc avem dicant, pler, DEUSsque ambitione &. fastu turgidis, ut se solos sapere, ceteros desipere & insanire, serio sibi persita-deant. Adeo verum est , quod dici solet, doctos
multa scientes seipsos nescire, cumque in aliarum 'rerum scientia consequenda laborem multum tempusque collocent, quod suae indoli explorandae impe
dant, vix illis superesse. Seneca set ut multa alia probe & sapienter, ita hoc quoque praeclare; l,
beralium , inquit, artium confectatio molestos , vem ibosios, intempestivos sibique placentes facit, F ideo non discentes necessaria, quia supervacua didicerunt. Ita profecto est: saltem non ipsis litteris, quae Viuo carent, sed hominum pravitati hoc tribui malim, per quam unice stat, quod litteris ipsis tantum inuratur dedecus . Nec putes, intra hosce limites eruditorum vitia sibinere. Nullum tam laedum, tam ingenuo homine indignum est, quod non eruditis quodammodo proprium existimetur . Invidia quid tu pius y Hanc vero erudiu tam strenue exercent, ut non tam figulus figulo invideat, quam eruditus erudito. Idque, ne cuiquam dubium esset, eruditissima commentatione sua effecit Benedieliis Menginus 3 . Impuris autem cupiditatibus utinam inter Musas locus, non esseti Iam autem vereor, ne plurimi Curtio illi,
Marignotio haud absimiles sint, de quo Ianus Nicius,
90쪽
Bum Erythraeus I mihi auctor est; eum, cum egregiam
Mus a natura ad poesin indolem hausisset, nulliun unquam argumentum, nisi obscoenum atque turpe tractavisese, obiurgatumque & admiritum, ut illam vim ingenii, a rebas obscoenis & turpibus, ad serias honestasque transferret, palam respondisse, non posse se aliter, etiamsi maxime cuperet, scribere. Qui autem iis moribus sunt, quam de Numine animo com
ceperint opinionem, coniectura quilibet haud dissiculter assequi potest. Quae quod intra praecordia de-htescat, 'nec foras erumpat, poenae metus, aut honorum, vel existimationis iactura obstat: hoc repagulo fracto aut remoto, religionem istam erudit Tum, hoc est, splendido titulo superbientem athe, Mum, ceu anguem serocem ex suis se proferre I tebris, videas . Recte ergo, florum linar esse litteras, nonnulli iudicarunt, quae bonis mentibus sal hre alimentum, pravis venenum praebeant, quo seipsas & alios perdant. Hinc ab aliis in avaritiae, absiliis in obscoenae libidinis, ab aliis denique in am-hitionis instrumentum eas verti videas, quibus suam filiorumque promovere salutem debebant. Causa non aliunde arcessenda, quam quod, priusquam Volunt tem emendarim, ad haec sacra accedant. Platonis quidem celebratur sententia, qua admodum dissicit Esse pronuntiavit, reperire hominem ingeniosum simul& prae ceteris mansuetum: nam acutos, sagacesque, memoriosos, & dociles, inplurimum in iracundiam, impetusque praecipites esse: proruere eos atque ra- Pari, ut sine retinaculis, navem. Innuit, ni fallor, eos, qui ingenio valent, ad vitia ceteris esse propensiores: quod ita se habere & res ipsa docet, de