Petri Petiti ... De sibylla libri tres

111쪽

Sic neque a nonnullis quae in locis remotissio

mi S geruntur, p aeuideri in semno aliquando, plane inficiatur, sed rationibus a natura depromptis caepi anari posse. Ita quod dictum est, si ta- Ilassemnia a Deo mittantur , sequi , ut potius sa pientibus, quam idiotis & insipientibus mitti

Oporicat, contra quam fieri obseruaturn est, ob

lectio est quidem & dissicultas, sed quae animos potius suspendat, quam fidem rei compertae de-xrahat : quam tamen ibi ut alienam a naturali contemplatione non soluit nisi huius sellitio- nem esse putamus, quod homines rudes masis pateant iis qui foris accidunt motibus, quam Cruditos & sapicntes, qui propriis cogitationibus Occlapantur,atque ita imp entur, ut externis diuinisque impuli bus locum non relinquant, quemadmodum supra visum cst. Nos autem supra aliam ctiam rationem e diuinis scripturis ac- , exsiuirinis, quod Deus quae supra naturae ordi nem & me ui captum hominibus conscrt, nolit naturalibus causis& ingenio cuiusque assignari.

Hinc enim est illud Christi in Euan lio: Co reor tibi Pater, quidet a condisti haec a prudentibuι ta reuela paratilis. Idem dicendum de assiatu diurno, quo indocti etiam & alioqui animo non valde perspicaces magis q-m docti & sapi

entes mouciatur.

Haec autem paulo latius digerere visum est, ut Corum errori occurram, qui locis quibusdam

Aristotelis decepti putant non aliam hunc diu

112쪽

nationis es byllae & aliarum vatum causam agi Oi uisse , praeter animi inflammationem a bilis atrae motu proueniuntem. Quod enim altiorem M liuiniorem in. his causam prospexerit, cum QN his quae modo exposui intelligi potest, tum maj dine ea loca eiusdem indicant quae in mea dilIcr tatione de furore poetico proposui eruditis per- aeno exrda,& ipse expendi dc explanavi; quibus ocis ostendi, Aristotelem de causis diuinationis thon dissentire a Platone , ut vulgo credidiar. Quae cum ita sint,nihil est quod nos cogat credere, 'aut Pythiam altioris ingenii praerogatiua meruisse cori inar Apollinis admoueri ascendem tripodem, aut Sibyllam naturar praestantia electam quae mundum oraculis impleret: tametsi exaestantiore hanc natura filisse negari plane non

potest, & magnitudinem ingenii este gradumqtio ad diuina ascenditur supra ostendimus. Sed . tamen ut quod senti0 eloquax, probabilius mihi videtur, superbum Daemonem, quod alias solet, hic quoquo Dei opera voluisie imitari , immo in illo , ut uin eiu& ambiti o & furor, contendere, Ut quantum facultatis haberet ad deprehcudenda futuroru mcontingentium arcana, in rudi& socordi potissimum muliercula ostendere Vel- Iet. Quem gelum semul ndae maiestatis diuinae cum olim in AEgypto, ut in Exodo Iegitur, me, morabili exemplo ostendisset , tunc cum malefi- cos & ariolos coram Pharaone rege Mosi oppo-

fuit, qui eadem quae ille prodigia. ederent; tuim

etiam

113쪽

ctiam in cultorum suorum sacrificiis aliquando non minus aperte declarauit. Cum enim Deos apud Hi braeos interdum caelitus demisto ignearis impositas victimas consumeret, Vt variis scripturae locis legimus: idem a stiperbo daemone factum Plutarchus in Pauli Amilii vita testa tur: εὼ θε aes την DcΠαν συμπlωριαριο νιον ην Aia*ιπολ λονὶ in τύ Aiuiλιου, is τύν ἰκων Gνηργμρνων κερουνος Cν ηψας εἰς gβι φιον, εφφλεξε συγκατηγRAE M v ιερ γνα . id est: 'aeterea minandum prorsu oe numini a Lscribendum circa immolationem prodigium accidia in urbe Λmphipoli, in illo rem diuinam faciente emam fulmen in ianum incidera sacrisscium incredias consecrauit. Haec de Daemonis nequitia, qna Dei affectat similitudinem & opera eius imitatur, quo pertineant, quoue consilio a me afferantur, magis patebit cum de Sibyllae raptu & translatione in Varia terrarum loca diccinus. Sint igitur haruita posita, ut fundamentum eorum quae tunc d centUr. Nunc rcliqua, quibus magis apti homi- nes ad diuinandum creduntur, e qua

Num m caelum nascentibus aliquid inspiret, quo flant apti ad

diuinandum. HActenus de ingenii magnitudine & temper

114쪽

LIB. I. C A P. XIII.

menti Conditione, tum vulgata bilis atrae ad mentem incitandam opportunitate pro instituto dictum cst : decet autem omnia in natura Cir- cumspicientes quae ad diuinationem facere creduntur, in caelum etiam oculos tollere, ac siide-

rum positus contemplari, num & ex his aliqua desceridant ad hanc de qua agimus functionem opportuna. Quod si verum est, non alienum fuerit & hanc quoque naturae opportunitatem ad , alias supra memoratas in ortu Sibyllae adiunctam si putare. Tametsi igitur nullam censemus ingenii humani facultatem, ad eam quae facit vates,

virtutem pertingere posse : cum tamen probavum sit, Deum ut naturae auctorem, & suauiter omnia disponentem in uniuerso, vim sitam libenter accommodare hominum naturis atque aliarum rerum quibus uritur ; absurdum videri

non debet, eundem & siderum viribus & dispos tione, cuius & ipse auector est, uti aliquando, im- mo saepius,ad conciliandas sibi hominum me tes . & vaticinio illustrandas; si quidem huiusmodi vim caelo inesse aliqua probabili ratione

ostendatUr.

Ac de caeli potestate in hunc mundum inferiorem omnibuS notum estς arbitror, ut sit ineptus qui verbis probare studear quod rerum perspicuiS documentis experientia vel tardissimis k . ingerit. An autem ex his quae caelo in haec cadu- ca delabuntur aliquid in hominum animos re

dundat i quidni t cum ci mores huic configu-

115쪽

exercitatione 27 hunc in modum: Odium , maea , auaritia, contemptus, fasidium , maled ce tia, fraudulentia, funucitas, proditio in ominire enatum cum inueniatur, non potes accipere o causa tempenatunum. Nam cuius caloris aut furandi ratis mancipium eris paritu aut incestus Θ Et mox: Haec atquie talia potentiae sidorum auri imus, quae non cogit qui m voluntates nosnus, isὶ temperarunus pingit diu, modi proprietatibus , quarum causae nudis indagationibis ab humano ini nis p sunt erui. Sic autem ibi idem de animo'rum propensionibus : Vesta quibus vales viribus, vales autem plurimum non alia muttone horum nenias affectuum causas, quam quo temper umento

sit chymista, praestigiator, nubula, faber. Sunt

enim non solum ad vitia virtutesque, sed etiam ad artres ipsas habitus aut que propensiones. E mediis Alpibus descendi i in oceanum fu/urus naum. Venetus meditabitur equirationem. Si haec ab ostris,cur non &dhiinatioὶ Non quident ut hanc: principalem huius causam statuamus eum Carda- ito, sed Vt praeparationem curti Pomponatio. Hic in libro quem de incantationibus conscripsit,cap. '

H. duas in Sibylla fuisse agnoscit praeparationes vnam ab astris in ortu illi impressam: alterani

temporariam quae priori illi deriis temporum a ticulis accedat, motitui scilicet atrae bilis , de quo

116쪽

sispra; causam autem praecipuam Deum & intelligentias caelestium orbium motrices in corpO-i re feminae illius sic probe apparato agentes, dae- monibus reiectis, quos a dogmate Aristotelisi alienos Censiuit. Ita aliorum argumentis respon-

i dens disputat: Ad tertiam autem di culcarem, iui quaquaeritur de ilia disp. itione per quam Pates,&- si σ daemoniaci tam admirabiles faciunt ope- rationes, dicitur primo, tales bomines ut in pluriail bus ex suagenituna esse saliter dispositos : quare eam

conrnnxere ex principiis generationis, verum Iatis ' remoteta inpotentia et quare cum actu vaticinan- tur, praeter idam remotam habent aliam propin-

quam aspositionem, ut manifestum es ex Sibysia a Virgilio memonum in sexto ZEnet dos ,r nisi enimi Deo impleretur σ fureret, res Ua non dabat. Hoc autem erat ex Assa dispositione propinqua , per quam habilitantur ad kscipiendos disinos a tus, cum aritus aritiuorum sint inpatiente dispositio. Et inaee prouenit , ut non siemper tales Pates vaticinentur, crem non semper sint dispositi ; aliquando magis, aliquando minus, cundum meliorem pindisio sitionem, vel corporum caelestium. Diuersitas namque situum, utpote coniunciliomim Pelanostionum, in rimmodi esset tibis multum diuersificate in . Haec magnus ille Ρeripateticus de causis diuinationis, satis ut apparet congruentia principiis: Aristotelis ; sed quae tamen ad legitimae demonstrationis dignitatem non adspirant, quia minime

117쪽

me ad omne vaticinii genus quod numinis assitu constat, accommodari po siunt. Pater enim laccuratius contemplanti non habere hec locum

nisi in iis qui natura sitiat propensi ad vaticinan- ldum ; quo in numero Sibyllam fuisse scimus i at non ad pythiam haec quisquam pertinere con- lcedat, qui secerdotis illius a Sibylla discrimen

nouerit: neque porro ad alium quemcumque lsemel in vita aut admodum raro vaticinatum cons et : ut de multis proditum est. Nam & quosdam per grauium aegritudinum accessiones in furorem conuersos, quae nemo nisi vates scire postet, adstantibus renuntiaste proditum est: ut de quodam phrenetico Augustinus testatur lib. 11. de Genesi ad literam cap. 17. qui presbyterum M ad se vocatum e duodecim millium interuallo praesentiebat, loca quae transiret singula referebat, quantum appropinquaret, & quum villam ingre- deretur, ilium domum, quum cubiculum, do nec in conspectit eius adstaret. Idemque alteri codem morbo laboranti accidisse refert, ut quod futurum csset certo praediceret. Nouimin etiam aliquit, sine dabisatione, phreneticum futunum mor- tem cuiusdam feminaepraedixisse; non sane perie di uinandi oed tanquam factum ac praeteritum recolentem. Nam cum eius apud eum commemonutio

ferat s mortua est, inquit, ego eam vidi esse ri

hac cum eius corpore imnsierunt, cum illa incolumis vixeret. Post paucos autem dies repente defunctas per eum locum elata es , qua ille praedixerat.

118쪽

LIB. I. CAP. IIII.

. Dis tertium addit exemplum pueri aegrotantis non minus mirabile, cui per ecstasim hominum species oblatae reincilia aduersiis morbi intolcra- i biles cruciatus indicarunt, quibus usus perfectei conualuit. Atque his diuinationem ei modi, tanquam morbi symptoma fuisset, cum morbo ct ncirile ex eodem Augustino discimus. Ex quo saneintelligitur, hos natura vates non suis : ii quidem casia & temporario alienatae morbo mentis impetu. Quod autem nec Pythia in eorum vatum nomero esset quos nascendi conditio facit, facile ostendi potest': cum enimnon aliter nisi tripodi insistens, & erumpentis e specu spuitus vi exter nata vaticinaretur; rudes autena & Jgnotae vi K gines ex ag Is ut dictum est, euocarentur & t guriis agricolarim quaelo munere fungerentur: non tamen apparet quo potissimum indicio colusque indolem distinguerepossent, ut ques Pro- pensa esset ad diuinationem, quae minime, conmi staret. Quae igitur simplex maxime &tranquil

la videretur moribusque inc rupta, hanc citra

aliam disquisitionem eligebani ; quod iis persua-

sIm esset, unam praeparationem susscere ex li litus proprietate,quaeex antro De hico erumpe bat. Non igiturin omnibus duplex., ut voluit Pomponatius, praeparatio fuit necessaria: una ab astris, altera quae temet orario quopiam motu

constaret.

119쪽

at in eius qui futurus sit vates genesi, ex Ptole maeo , Firmico, & aliorum astrologorum libris petendum est: sed & a Cardano, qui eiusdem dis ciplinae peritissimus fuit. Quae igitur de caelesti ratione diuinationis Sibyllae & Pythiae Delphicae

sacerdotis affert lib. I . cap. de varietate re ixum, adscribere haud gravabor. ApoAinem, cum mondum an Daemones sint constitutum fit, causam

dicere haud conuenit. In caeli vim igitur si res iis, omnibus satisfaciet. Nam re antro re virgini, quia

mates futum enat, Veneris cum Sole vis atque S rurno dominabatur. Vnde re veridicae vates caue

mine oracula solebant edere : re nomen vatis a di vinis ad poems translatum est : ita fit vi cum vis t caelesis, o muc a virgine perims major prim mor in maculis reperiretur e s mutatis etiam te roribus ut nanim vis siti consenueris Q earim q--- 4, e virgo ex disersa astrorum constitutione variam in muculis edendis claritatem, veritatem,re eleganriam carminis ostenderet. Venerei igitur ori apte. Locati vis haec fuit. Et ni melius cosiocabatur in virginisgenesi re in antri initio, ita omnia rect . succedebant. Componebatur igitur oraculam ex stibus o ni terrae qua agitabat mentem e re vi ci

tistiis purita: π ni caelesti in antro. Cum enim in penitiora antri ingrediebatur, vapor illi in ec sim

F casu contingat, auersa in astro ostendit: quae in a tria ab astro in nrimum σ ea quae vent π

120쪽

t Clara haec Cardam verba, neque explicatione egente nimirum ex tribus planetis, Venere, Io-

ne, Saturno deducit indolem ut Sibyllae sic & Pythiae, aliorumque vatum qui natura sistat apti' ad vatici antum. Quod non poste in Pythias comaeni supra ostendinavis, quae nihil Poterant trist e tripode, . alias mautae: quibus p inde eti- am stoliqua vis ab astiis i ii orti i contracta subesset, Aulla tamen ratione cos hosci poster. Nisi for- osse ex uni Vcuiusqile horoscopo in figura nata- li signato idinnotui sim dicamus: quod nuSquam legitur, ε actum putare ridiculuna est. Alia r lio sibyllae, quam in ipso in Vaticinatam testa- tur Proclus loco stipra allato: alia dc eorum omniarum, qui naturalem ad 'divinandum propensi nem suam De ventibus vaticiniis minime loco

Seu quicquia it cle auris, quorum Vrrio lS qui varias materiis elementorum ex quibus animalia, irpes lapides, sic alia eiusmodi mixta gignuntur , Prurietatesii 1ri mi negant,Secudibus po- trus quam hominibus annumerandoS censeo magnae mihi esse importunitatis videtur, ne docam amentiae, causam eius diuinationis, quasi Ila & Pychiae olim uniuers ina terrarum o bem in se conuerterunt, ad aemonibus transferre ad intelligentias thdopraetextu,quia nondum satis in ilosophia constitutum sit, an sint Daemo Mes. Quasi vero ad eorum egistentiae fidem fa- endam non sussciat omnium consens s geris i . tium b