Petri Petiti ... De sibylla libri tres

91쪽

Atq; id lumen licet totum a Deo pen deat, mae; giv tamen & congxuentius tribui illustribus in ' geniis consentaneum est. Si enim , ut Theologus Aquinas dicto loco notat, maxima in pr pheta requiritur mentis es euatini ad diuinorum contemplationem , constat autem quosdam ita esse mente a natura cosa paratos, ut multo melius

aliis diuina contemplari valeant: quod peculia' rem ad id studium indolem nacti sint; qualem sius. indolem. Platonis ,. Pythagorae Hermittes, . Parmenidis , Anaxagorae, Aristotelis & si rum sapientum, nemo non fateatur ; quis tale Viros magis ad prophetiam natura aptos fuisset neget y Ita etiam visium iuisse Aristoteli ex his quae in libro de diuinatione per insomnia dicit ' intelligi potest. Inter alia enim quibus fit i credibilis eiusmodi ex insemniis diuinatio , hoe affert, quod si inui mitteret insomnia , non qui- slibet &indignis hominibus mitteret,sed opti

- --, δε οι τοῖς magna ue ιν ατο ν. Si tardis es indoctis homini bus somitia praesaga diuinitus offerri absurdum: censet, sequitur eo iudice rationi congruens esse, peruenire haec dona ad sapient potius, quam a iindoctos : quae autem huius causa, nisi quia imentis ad diuina erectar praestantiam ac dubiimitatem quae quibusdam contingit hominibus,

92쪽

apparatum optimum ad consequendum propii tiae donum putauit tmod autem aliter se habet doni huius praeclari dispensatio in hominibus, & aepius ipsurn in idiota quam in scientiis excultos cadere e perientia docet. : huius quoque rationem diaspensationis in numinis prouidentia esse fixam existimandum est. Neque absurdum putare,ipsoriam praeclarorum virorum,. qui ingenio & sapientia excellunt, causa id ita componi, ne tali mur- nere superbiant, vel etiam ingenii & scientiae prae- rogatiuam & censum putent, quod solius est di uinae liberalitatis. Nam & animarum has esse differentiai credi possiet, ut q9arumdam ea. no bilitas .esset, quae hanc diuinationis facultatem sibi altiori naturae gradu & quasi suggestu vindi caret , si propri huius administratio di provincia effetmagnorum Virorum : nunc cum saepius il terati & idiotae eo munere fungi. obseruantur; nulla errori & superbiae occasio relinquitur, mihil glorie Dei detrahi potest. Sic neque discibplinis celebres viros & eloquentes elegit Deus Si praedicandumEuangelium, sed rudos & iud , ctos piscatores: cum tamen alioqui negari non Possis., quin ingenii vis .& eloquentia suapte na tum optima es minstrumenta ad insinuanda populis humanae salutis mysteria. Sed noluit talibus uti praesidiis Deus, ne , ut Apostolus dicit,' euacuaretur crux Christi. Non valet ergo argumentum : Multi rudes & idiotae vaticinantur, S

93쪽

uila est

urgo nulla eri in natura hominis opportunitas, neque commendatio, qua nonnulli conuenien tius quam alii donum illud recipiant: vel , vi Aristoteles eo in libro de diuinatione per ir, somnia arguere Videtur: ergo nulla omnino da tur diuinatio. Verum sequitur, Deum haudquaquam in omnibus sequi quod naturae ordini&.rationi inde ductae magis consentaneum est; quam cur in prophetiae dispensatione seruare iri quando nolit, dictum est. Ex his supra adducta Auisennae, Algaretis.& Alberti dicta explicamus i Non enim, eam vim penetrandi acie mentii occult futurorum contingentium animae Virorum magnoi vernaculam esse voluerunt, quantum ad effectumus limque attinet, sed quantum ad propiorem p tentiam & natur lam assectionem & apparatum. In quo nihil video quod sit scripturae aut verae rartio ii aduersum, immo id rerum ordo poscit. So-aum id audacius mihi videtur & malui quam natura hominis capiat, quod de ratione qua pro phetae miramia patrant, philosophantur; alici vis hominis animam adeo esse poteptem, ut non modo corpus proprium,sed etiam quae sunt fori corpor pro arbitrio immutare valeat: nempe excitare ventins & procellas, pluviam mi ignem ςzelo elicere, formas rerum mux re. Id prose

94쪽

Lm. I, CAP. X.

ppinionem ceu philosophis prob t in & celebratam proponit. Quod esse falsum Auenmisibi ostendit, cum nullus, alicuius nominii philosophus proferri possit, qui tale monstrum inuexerit , uno excepto Auisenna, qui dictis locis sententiam eam tuetur & Algageli suffragatur: pri miis: namve malae, piuS frugiS sator occatorque suit Algaret iste in Metaphysica . Cuiui nomine dc ob alia non recte posita cum male apud suos audiret,Wimpietatis sus ectus esset, banc inuidiam declinare volens, librum contra philoso ' phos composuit, in quo eorum fundamenta praecipua& dogm ta subuertere tentauit, ut Auen- rois testatur in praefatione earum disputationum quas aduersus eum instituit. - Peuui autem Aponensis eius operi , quod Conciliatoris nomine inscripsit, differentia r se . de causis quae hunc hominem, atque qtiam Au,sennam , in eum exroxem impulerunt, hunc in

nio sum disserit: tauod autem imum Uouit fommisis ira supersitiose in philosophia narrare ; cuius est causam omnium propriam assii re ὶ est, quia

acquievit incantationib- ου fascinationibus , qua ponuntur ab eorum defenseribis prouenire ex virtutibuι animae praetacitae , quas si scipit a caelestibus, Erout eorum mom- re lucis facta est imago &c vel etiam sermonibur gestorum prophetalibus HG morum talia bentium Quasii vero magi & praestigiatores ea ludibria, quibus se vulgo ad-

mirisaei praebent . innata sibi animx pQtest

95쪽

'perficiant, aut quicquam in libris Hebraeorum extet, quo opinio tam superstitiosa confirmarὰ

Non minus superstitiosa videri debet Procli expositio: quasdam animas esse Apollinares, actvaticinandum ipso ordine , quo simi Apollini sabiectae & aptae, propensas, eumque ordinem studiis atque omni vitae ratione. seruantes Vt videre est in quinto Commentariorum in Tifmaeum Platonis, ubi qui Deorum filii a Platone dicantu . explicat : άι si inquit ,πολλιουνια πιψυχοιs ριανδικον ἡ πλεοκον ελόμεν βίον et Φλς-εμονοι καλουνJcq F Etenim animae Apollinares , quae pro elicum es sacris addictum vivendi genus elegerunt, Apollinis sibi es eius e prosapia profectae dicuntur Vbi duobus eas insignivit nothinibus: naim & παίας, hoc est, filios vocat ; tum etiam ε ονους, nepotes &posteros. Quae sic distinguit: filios dici, qua' tenus Deo illi agnatae , & catenae siue ordinis ab . eo ducti proprietatem conseruant: ncpotes quatenus in hac vita mortali Dei illius simillandi nem moribus & studiis praeferunt Cuius agia tionis cum Apolline & proprietatis in exemplum mox asteri Sibyllam: ταρ ἀυτὴν Σίπικυηmν - χρησμ94vσασα, admodum SibylDHirae in i o ortu σ natiuitate umiicinata est. Vbi simul obserua interim, quemadmodum Sibyllam non modo ut unam quan damseminam v tem proponit , sed etiam ut sit

96쪽

gulare specimen & exemplum diuinationis. Exuuo etiam intelligi potest, nullum illi eorum adiumentor a defuisse quibus instructi homines fiunt apti ad vaticinandum ; quomm praecipuum este censemuS mentis ad diuina erectae gen rositatem & magnitudinem: quam Maro etiam in Sibylla notat

magnam cui menum animumque Debin inspinat Pales,aperit ejottar ubi magnam mentem intellige non tantum de

statu, sed etiam de facultate, quam ex animae proprietate,& Apollinea cognatione in hunc mundum attulit. Sed de hac prima & principali vatum proprietate satis dictum arbitrox :- 4

alias transire conuenit.

CAPUT XI.

rum vatum.

Um de ingeniis & mentis praestantia alicuius loquimur, necessse est, si phiIosophari vo-

himus , in eandem adauci contemplationeml ii dolem & temperamentum corporis, cujus fultu ris, ut ait Plinius in epistolis, animus si istinetur sta enim unum horum cum at tero aptum est, Vt mira horum sympathia existat, qua fit ut nequ-kiuma nisi in corpore probe constituto plenuin

yλrum facuIxatum usum habere possit, nequς

97쪽

. corpus nisi recto animae moderamine bene vale- re ut conseruari ullo modo queas. In iis qu-tem quae in corpore post a plurimum ad mentis praestantiam , velut ad aliarum facultatum tarium vigorem , momenti afferre possunt, praecipuam sibi partem temperamentum vindic*t: -- ius cum variae sint differentiae partim notae med

cis , qui has maiore diligentia persequuntur, partim oscultae de ineffabiles, ut quae singulis homi nibuS ex peculiari eorum quibuς corpus constat conditione Sc materi e proprietate innotescant caeteris praetermissis', de hic tantum agam , qu mentis functionibus, & propheticae excellaAxi e

maXime accommodata censetur.' Quem autem temperamenti modum vatibus

assignet Aristotele; , notum est ex 3o sessio

' Quaestionum naturalium t nempe eiusmodi, quo qui praediti sunt, melancholic0s , ex humorivatri in corpore prouentu supra alios Eumores abundantis, ppellare lemus. Non enim, Vt Vam . Iesius lib. r. Controuers. cap. 7. norat, temperarmentum proprie mesancholicum , aut sangui neum, aut pituitosum , aut biliosum dixeris: cum nomina haec sint succorum in corpore ex tempe ramentorum diffe*ntiis prouenientium ; sed homo recte aut melancholicus, aut pituitosiri, aut qua alia humoris dominantis differentia di- .citur, cui tale temperamentum natura coni

git, ex quo horum humorum major in corpore Prouehius. s

98쪽

Ita igitur Aristotelem de Sibyllae & aliorum . Vatum temperamento iudicare , vi sit maxime aptum generandae bili atrae, dc tali copIa, ut me lincholici inde dicantur,loco dicto apparet.Post quam enim de humoris illius natura disseruit: cisseim vino comparat in hoc, quod ut vinum potantibus , sic niger ille humor, quibus eX n

litii temperamenti conditione copiosior proue-nst, varios ingenerat mores, prout incalescit aut restigeratur: eiusdem etiam inflammatione Eo-nimes fieri ingeniosos & acutos silpra modum &pexspicaces, deinceps ostendit, οιἀ το ε υς ὼν ἔ3οκου τοπου estv λεμοτη ι , quibus scialicet calor ille bilis atrae, prope sedem mentis consistit. Tales, inquit, νοσήμαmν ὰλ ιον qμανικῶς, η Θου not κοῖς' ο ν Σ lῖc 'M Bι κίες,οι εν οι γιγνον citis in zς, οτων sχῆ νοσηματι γόνα ulcis, ἁλὰ *υ ut κράα . ni morbis eapiuntur furorem creantibus aut a tum diuinum: unde Sibilae s Bacides aliique numine a flatiomnes e ciuntur,cum id non morbosed naturali intemperis accidit. Nec vero ex hoc tantum Aristotelis loco ii telligitur, magis affines esse & aptos spiritui illi, qui prophetas secit, concipiendo eos qui natiui temperamenti lege plurimum in corpore atrae bilis congerunt ; sed etiam aliunde, & quod maxis mi esse debet montentiae fidem faciendam, ex sacris libris: in quibus duos Hebraeae genti m zim os omnium prophetas extitisse legimus, Mo-

99쪽

DE SI ATLLA l. sem & Eliam : qui ambo sic in iisdem literis de

pinguntur, ut temperamento & habitu corporis melancholicos fuisse appareat. De Mose con ligo ex solitudinis amore, quo verisimile est in 1 pulsum fuisse, ut soceri sui Iethro oves pasc e in . campis vix tantus non dedignaxelux: cui' qui Ibus cum se aliquando in deserti interiora pense tuasset, ostentum illud vidit rubi ardentis, neque . quicquam detrimenti in sua substantia accipien- sis. Inter mores autem melancholicorum est' -

vitae selitariae amor & α ινδεω Πα, teste Hippocrate in epistolis,& Aristotele di sto proble- ,

mare: amant autem loca sola, quia cogitabuni di sint. Ex quo etiam efficitur, ut minus apti sint ad eloquentiam; quo nomine se Moses pincusat apud Deum, cum ipsum mittere vellet ad ἈPharaonem AEgyptiorum tyrannum : Obsecro Domine inclint,nonsum eloquens ab heri re nudius tertius. Et ex quo locutus es adseruum tuum,

δυονὶ M SMὶ credens pero nihilominuου δε- precabatur hanc funectionem, causatus linguae hae-- t

si Gntiam re tarditatem, negansque sibi adesse fa

cundiam , praesertim postquam, Deum loquentem 1 audierat. Cuius additionis hanc mox affert ra- attollem; qu0d humariani cloquentiam cum v -

100쪽

Lip. I. CAp. XI.

idyy ritate collatam, meram infantiam & vocis pri-J uationem duceret.

Erat igitur Moses, ut dixi, minuς expedito, sermone ob linguae haesitationem: quod vixium ti melancholicis familiare esse notat Philosophus. ' Dicitur autem ικνοφωνία cum loquens alteram in alteri syllabam cito iungere non potest, auctore eodem in problemate 3o. sectionis 11. Causam, cur obnoxii huic vitio sint melancholici, ape-ξ rit his verbis: δῖ το τῆ ψιμμοι-τα- Σεως υ μ ελαγχολικον μναs Miν. δε cpωνοι τοῖ85ι' . ωροπρῶ γδ η ορμη τύ λεγειν τῆς - δυνάμεως τοῖς, ως θοιέον ,κοώθου ς ψυχῆς τύ cpoutila id est, tauia propere sequii, i aginationeis idem est quod esse melancholicum. ii Sum autem tales procul dubio qui lingua haeserant: i quippe impetus dicendi praeuertit facultatem , dum ι ' visis anima obsequitur. Id autem accidit mela ij cholicis magis quam aliis . quia ex propyietatea atri humoris minus eorum anima est propensei & dissipata in sensus exteriores , & praeterea ima- . - ginatione valent. Quo fit ut vigilantes cogitabundi sint, in somnis vero egregii somniatores,& multa per in milia rerum futurarum praesem tiant, Aristotele teste in lib. de diuinatione per

somnum.

Nec immerito aliquis habitus melancholici io ;: eodem Propheta argumentum putet, quod quam draginta dies absque cibo permansit incolumis in monic Sinai. Tametsi enim diuina virtutet