Petri Petiti ... De sibylla libri tres

301쪽

mentionem fecisset Plutychus, nisi tali somnio

ruit , quo Vse obiturus esset Hanc autem Sibyssae esse nocem daemon indicauit: nimirum hanc, dum in lunae facie circumfertur , de iis quae sunt euentura canere. Cum autem plura audire et Aget, ominin pust, rapida lunae vertigo obsit is, cuiu violentia in partem aduersam est abreptus. Austfactum in paucula quaedam dumtaxat ei audire si euerit. Ex quibus de Vesuuio monte s Puteolis, tum de imminente clade ab igne inde erupturo. Praeterea breue quiddam de imperatore qui tum regnaret, quod cum bonus princeps esse non ferro ut alii,sed muerbo imperium reb Iurus esset. Nec

vero ea hoc somnio tantum apparet id quod dixi

302쪽

de vatum agnatione ad lunam ; sed & Plutarchus4pse, priscorum theologiam secutus,praesidentes vaticiniis daemones in eo fidere tanquam in apto & familiari domicilio collocat, qui inde euocati descendant huc ad loca oraculis nobilitata , eorum quae ibi geruntur curam susce

ὀι δαύριονες, ο λά χρη ξγων δευρο Tra Πν cIm- μελησομενοι. Aliquot deinde eorum geniorum ceu familias & sodalitia nominat , tum etiam loca in quibus maxime vim suam ostendere solerent: Idaeos Dactylos in Creta ; Corybantes in Phrygia; Trophoniadas in Lebadia Boeotiae. Cur autem anima Sibyllae non simpliciter in ii na, sed proprie mi et σοίπω σεληνης, in farie lunae esse dicatur, non immerito aliquis requirat. Age & istuc quicquid est arcani ex his literis effodere tentabo , quando in haec auia Musarum loca nullius ante trita solo diuertere placuit.

eo meteoro.

Quam in luna Graeci siri hoc enim

vox προσωπιν sonat) dixere , nihil esse aliud quam partium opacarum cum luminosis quandam mixturam & dispositionem satis constat. De causa quae hanc varietatem facit litigant

303쪽

gant philosophi, quorum opiniones videre est apud Plutarchum in secundo de placitis philosophorum , & in libro de facie in orbe lunae.

Quidam lunae naturam minus sinceram esse opis nati stim, ideoque maculosam Videri, quod ex partibus partim perspicuis& igneis, partini opacis&terreis concreuerit; quae fuisse videtur naxagorae sententia apud Plutarchum citato loco lunam talem apparere την αν ααλο α τύ γκργματος Mo το ψυχομιγες αμα Vεω-

propter concretionis disparilitatem in qua musium est frigidi π terret admixtum d igneis enim G luminosis partibus tenebrosi multum esse Anter- positum. Quam opinionem Stoici amplexi pariter in luna sne ειδες iῆς ουσόας seu b antis diuersitatem agnouerunt : uno verbo , mi ει vota τῆς ἀκέρθη Gν τὰ γκ Ad quo mihi respexisse Philo Ebraeus videtur, cum in lib. de insomniis sic de lunae natura philosophatur: λεν meis γῆν, οπι αλήν Πλημα iap τον αἰθέ*ς talεον, ὼς εκα ς τὼν MN ν ἀ ζων.

304쪽

quam admixtum aerem, quis apte. natura et que ad Paelum tenditu . Caeterum non mihi sicile asiquis persuadebit,naturam lunae ex diuersis esse coagmentatam, Velut corpora illa quae mixta proprie dicuntur :

quod si ita esset , non minus iis dissolutioni

noxiam esse oporteret, neque esset cur caelesti bus potius quam caducis aggregaretur. QVem admodum neque iis facile accesserim, qui ea dem lunae quae nostrae terrae naturam putant: in ca esse montes , & depressas convalles, lucos, maria , & caetera quae apud nos reperiuntur.

Quin habere & hanc suos habitatores, animantia multo his nobis cognitis pulchriora , eius virtutis quae sit quintupla & decupla eius quam hnostratia animalia ostendunt, ex Pythagora ci- ato loco refert Plutarchus. Tametsi Aristoteles suos lunae esse incolas alicubi agnoscere vid tur r& platonem in phaedone , sub finem dialogi, ea quam socrates celebrat superiore terraru caelo contigua , earum ' quae in luna simi regionum varietatem per modum sabulae adur brasse censet Plutarchus; in quibus plagis omnia quae apud nos sunt, atque adeo animalia, multo opraestantiora haberi dicuntur. Sed profecto potior mihi videtur eorum sententia, qui ali gorice haec a Platone is hunc moduin composita arbitrantur; quos & Oxigenes sequitur in septimo eorum libroxum quos contra Casium

305쪽

De sideris autem huius natura & facie omnis no sentiendum est, ut Aristoteles nobis propositit, si sapere voluimus non vlla diuer rum est remotior , terris autem propinquior & caducis confinis. Itaque non solum in lucis participandae gradu inferior aliis stellis deprehenditur; quam non sibi insitam & vernaculam nacta est,uerum aliunde accipit; sed etiam in figura. Cum enim communis omnium siderum

ct elementorum figura haec sit, quam omnium esse nobilissimam constat, nempe orbicularis, non tamen ita exactam luna hanc figuram, a que alia supra eam sita astra, habere potuit:

quemadmodum neque terrae moles ad aequalis ςst rotunditatis, atque alia elementa. Proinde ut in terra sic in luna esse inaequalitates perquam naturae ordini consentaneum est. Qua de causa lunam quandam in caelesti natura te rae similitudinem atque rationem prie se ferre censuit Aristoteles, ut variis suorum commentariorum locis Averrois testatur. Eadem igitur naturae lege factum putandum est, ut nunquam luna lumen solis omni ex parte aequaliter reci

pere valeat; quod eius partes non eodem m0

do se habeant ad solem , sta quaedam lumen

306쪽

- melius conceptum repercutiant, nempe densio- . . t res, aliae, licet non ita rarae vi penitus transmit

rant, rariores tamen sint quam ut valeant ad inostrum obtutum repercutere; quo fit ut qua dam nigroris & obscuritatis speciem eminuspicien tibus praebeant. Ita ex hac laxiorum partium cum spissioribus dispositione & coi . t textu emersit nobis facies illa in globo lunae, quam prisci illi sapientes Sibyllinae proprietatis symbolum atque imaginem es le voluerunt. Quo similitudi is fundamento , nunc explicandum

Quemadmodum igitur luna , ut modo os ei sum est , non per totius globi compagem ilis lumen concipit , sic neque mens Sibyllae eadem

ratio est aliarum vatum) tota numinis assiantis luce exsplendet, sed ei cognitioni quam recipit rerum futurarum non paucae maculae & nubila interponuntur, ita appello ambages &aenigmata, quibus oraculorum veritas infuscatur ) ut etiam Maro his versibus testatur Talibus ex ad to iactis Cumaea Sibylla

Quod adeo proprium oraculorum, ut eo sublato

non amplius oraculum censeatur. Vnde Gra

cis λοξιας Apollo dictus ab verborum obliquitate & ambagibus: quo etiam epitheto usus Aristophanes in Pluto. Non quod Deus consula ro luci, quam animae infundit, nubes & caligi R nem

307쪽

nem misceat, & nescessat, ut Hiero azech. cap. - . multaraboli, s aenigmatibuι, ut qui habet aures a die S audiat: omnisque propheta in obscuritate continet veritatem, ut discipuli intri: ecus audia

ant ; vulgin ignobile σ foris positum nesciat quid ricatur. Quod perinde est ac si quis ;maginum perplexitatem, quae in nonnullis speculumini ipsi adscribat. Multo melior est dii tarchi interpretatio , qui naturae animi humani

id adscribit, qui nihil sine phanta a cognoscit.

Huic vim suam accommodat Deus, velut alia agentia materiae, quam informant, conditioni. Ita neque is proxime menti absque me dio rerum futurarum notiones imprimit sed interuentu imaginum phantasiae, prout fert ii tura & captus animi humani. Caeterum eae imagines aut iis quae cognoscuntur ad amussim congruunt, aut cum aliqua permutatione, qua

una res per alterius speciem insinuetur, Vt fit in allegoriis & aenigmatis. Horum proinde modorum alterutro Deus sutura vatibus significet necesse est. Atqui non priore modo: qui

eorum tantum cognitioni conuenit, quae conmsueta & naturali via sensitum & rationis occii in ex notia venantis somparatur. Superest lis apparet, non ipsis sed formae eius, qui se in

illis intuetur, imputet ; aut colores nubium , atque adeo arcus caelestis,aut umbras corporum,

308쪽

igitur ut altero modo, per species quidem imaginationis, sed paulum permutatas,& a propriis rebus ad peregrinas quadam proportione atque similitudine detortas. Qui modus posterior

conuenit animae praeter omnem rationis coniecturam emergenti in lumine diuino ad cognitionem rerum isturarum. Non quod Deus non possit , si velit, citra ambages & figuras indere alicui notiones claras , quibus isti a praesentiat ; ut cum Mosi ore ad os loquebatur, hoc est, menti illius sese nullius rei interuentu ingerebat; sed quia minus , ut diXi, is modus veritatis adipiscendae congruens animae humanae. Hoc probe intelligens Plutarchus in libro de Pythiae oraculis , in quo disputat cur pythia amplius responsa versibus non daret, eam vatem eadem ratio est Sibyllae, cadem caeterorum vaticinantium ) sic se habere ad Deum dicit, ut instrumentum quod magis accommodatum sit opifici, magisque ei obediens, quam luna est seli ad luminis vices & transmissionem in.

terras tempore noctis, ne noctes omnino munere tanto , quale est lumen , careant. Et tamen ' inquid idem lumini in lunae globum incidenti euenit, quod imaginibus iis quas speci Ia varie ad oculos remittunt, prout inter se conformatione disserunt: aliter namq; eandem imaginem reddit bene plana & aequalis speculi superficies,aliter conuexa,aliter concaua. Eodem modo de luna existimandum censet; eam nem-

309쪽

remittat, non tamen qualem a sole luc

pe, tametsi ad id factam ut solis in

nem recipiat & terris ad tenebraruntransmittere, sed multa propriae substantiae inaequalitate mutatam. Verba magni striptoris, quibus hanc comparationem proponit , tametsi in terram reflectit. Hoc enim falsum esse experientia docet, & ex ipsa Aristoteles lib. q. de partibus, nempe πανσεληνοις άλεεινοτεροις ει- voci s ς νυκFς το φως της , noctes esse tepidiores in pleniluniis propter lumen lunae. Qua ratione idem in lib. q. de generat. animal. lanam ceu alterum esse solem minorem censeta Sed haec in transcursu, nunc ad rem. Consequens est, ut ad hanc Sibyllae cum luna comparationem & similitudinem utriusque am- plius declarandam ςxemplis ostendamus, quem-

310쪽

LIB. II. CAP. XIII.

admodum & lumen illud caeleste, quo Deus va-

tum animam collustrat, in unoquoque eorum degeneret, ac varias asstimat notiones atque el0-

quendi formas, prout in hominibvi ingenia &i . mores variant. Vnde autem potius sermonis pius argumentum & demonstrationem petam,

quam ab Hieronymo,latinorum Patrum doetissimo Quae igitur hic initio exp0sitionis , quam. in librum Amos prophetae edidit , notat ad haec verba : Dominin de Sion rugiet : subiungere haud grauabori Naturale est ut omnes artifices fui e artis loquantur exemplis, re musquisque in . quo studio triuit aetatem istim similitudinem pro- i ferat. Verbi gratia, qui nauta est re gubernator, trinitiam suam comparat tempestati, damnum naufragium vocat, inimicos suos vento contra- rios Vpeliat ; rursum prosperitatem re laetitiam auram placidissimam re secundos nominat ven . i tos, tranquilla maria re aequora campi similia. E regione miles quicquid dixerit, scutum, gla dium , loricam, galeam, lanceam, arcum, figit' tam, mortem, vulnin ae victoriam sonat. In

ore phil sophorum semper Socrates re Plato, xenophon σ Theophrastin, Zeno σ Minoteles, Stoici versantur re Peripatetici. Oratores Lasiam er peridem, Periclemae Demosthenem, Gracchos Catones, Tullios re Hortensios in caelum laudibus ferunt. Poetae, si epici sunt, Homerum atque νγ gilium, si orici, Pindarum re Flaccum cre seo fermone celebrant. Cur hae dicta sm' mi