Petri Petiti ... De sibylla libri tres

431쪽

Haec igitur sunt operta Apollinis , partini vera , partim ficta & si is posititia , sed ita ut

ab con it poesim suam, ut po stea haec rei mysilicae in modum proferretur in lucem. Ex quo patet, philosophos sita scripta in templis condidi illa: quod dum Heraclito exprobrat Tatianus, ceciambitione ad id faciendum impulsis, inscitia aut malignitatem suam prodit. Ignorat enim,

hunc Veterum morem fuisse, ut sua scripta intemplis deponerent : non eo consilio, Vt posteris venerationi essent, tano iam consecrata, sed quod ca tutius in loco religioso reponi arbitrarentur. Sic Galenus initio libri primi de . compositione medicamentorum per g nera, volumina eius argumenti Romae ab se in pacis delubro cum aliis multis recondita fuiste dicit: quibus eius pedis incendio cons amplis, coactus fuerit alia nouis vigiliis, amicis id postulantibus , stibstituere, cum nulla priorum apud amicos exemplaria extarent. Nec secius poetas solitos, Augusti aevo, sua poemata ad perennitatem deponere in Palatini Apollinis templo, ex Horatio discimus in epistola aiululium Florum: Qui

432쪽

Quid mihi Celsus agit Z monitin, multumque

monendin,

Privatas Ut quaerat opes, tangsre Pitet Scripta, Palatinus qHaecumqγe recepit Apollo. Eundem morem & seculo Homeri obtinuisse colligo ex Platone , qui Homeri επη , hoc est , operta & recondita carmina citat in Phaedro.

CAPUT XV.

De vulgatis Sibylia. oraculis e m de quodam aenigmate, quod in ilia,

libris inuenitur.

QVpersunt alia oracula, quae Sibyllae nomine Opassim circumferuntur, octo libris comprehensa. De his vetus inter eruditos est contentio , verane sint Sibyllae vaticinia, an falso illi adscripta. Multi vera este censent Sc amplectuntur. Quo in albo est in primis Seba stianus Castalio , qui eos libros χρησα- versione & notis illustrata edidit , xystus Betuleiis , M. Antonius Antimachus cuius praefatio ad eos libros graece scripta egiat; quibus recentiores alii complures subscripserunt. Alii omnino haec a Sibylla profecta inficiantur. Ego ut omnia , quae iis libriq

continentur, notha este non ausim contendere

sic neque omnia sine discrimine pro veris am- plecti

433쪽

plecti. Signanda haec sunt linea alba, neque committendum, Vt Vana attoniti religioae, quia quaedam in illis libris laudata a Patribus, & nomine Sibyllae reperiuntur, propterea & haec &' alia genuina eius effata credamus. Quis enim, quaeso, ut inde censuram hanc ordiar in vete rem Sibyllam, de qua tam multa hactenus ex

veterum monumentis eXpressimus , eorum au-etorem dicere audeat, quae in primo sermone de unius Dei principatu, de mundi creatione, hominis primi ortu & constitutione, paradiso, priorum hominum vita longa, artium inuen tione,& aliis ,Mossis historiae propheticae consentanea leguntur; & non potius ab aliquo Iudaeo conficta, vel potius a Christiano: hoc consilio, ut quae postea de Christi aduentu, & mysterio redemptionis humanae, eiusdem Sibyllae nomine dicturus esset, fidem facilius inueni rent Z In quibus & illud de Dei nomine aeni gina occurrit, quod eruditorum ingenia multiformi coniecturarum ambage hactenus tor

sit, & tale est :

434쪽

OUκ άαυηζὶς εση Θρέης et η ζ εμοί σοφίης. sic autem hos versus latine vertit Castalio: Sunt elementa nouem missi, jum tetra stabis

autem:

. Ex binis omnes et mentis r caetera r stant

In reliquis et quorum sunt non vocalia quisque. Totius numeri bis sunt hecatoniades octo, Et ter tres ricaris , cum septem. Si scieris

Alan te, qua potior, sapientia dia latebit. Quis credat antiquae Sibyllae esse haec Z Primum. Deus est, qui loquitur,Noah autem patriarchamm arcam ingressurum alloquitur: tum haec loquens inducitur, quae apud Esaiam prophetam' legimus parua immutatione. Ita enim ibi cap. 66. Deus loquitur : Caeli sedes mea, terra autem scabellam fe Vm meorum. Quae Pseudo Sibylla his verbis exprimit: ουρανον ενδεδυριου, Αε G hi ιορ θ θαλα αν Γ οι δε μοι Προγμα πιδων.xd est, . 'Crium pro ve situ tero, & mari ut involita cro re paclio Plor,

Terra autem fulcrum es pedum meorum. Sequitur aenigma, de quo agitur nunc, Eννεα γαμ μ ατ εχου &c. Hoc

435쪽

Hoc igitur de Iehoua, quod nomen est ineffabile Dei apud Hebraeos , quidam interpretantur ; Joannes autem Picus ae Messae nomine dictum existimauit. - Ita quidem Leo Suauius habet in praefatione ad scholia sua ;n libros paracelsi de v ta longa. Quem virum laudare minus piget , ut cruditum alioqui nimis seperstitiosum dc nugis Paracelsicis atque magi cis addictum. Ibi ita refert : Joannes Panthius Veneti in libro marcho miae aenigmatico,phoua interpretatur , quod Joannes Picin nomen futuri Messiue existimat : ide ad chymiam suam detorquet. Vim inferat, nec ne, iudicio prudentum relinquo. Mihi eum auctorem ignotum esse fateor, solum ex titulo & verbi monstro, quo librum suum insc0psit, velut eXώngue , quod dicitur, leonem, hominem inepte ambitiosum & in literis circulatorem olfacio. Caeterum longe diuersam eiusdem aenigmatis interpretationem affert Cardanus lib. Io. de rerum varietate cap. 12. quam se habere ab Emaro Ranconeto in Senatu Parisiensi praeside, testatur. Nempe quae illo aenigmate traduntur, ad amussim in Σρσενικον , quod latine au ripigmentum dicitur, metallici genus , conite nire demonstrat. Quam demonstrationem nori fuit consilium huc transferre , utpote prolixiorem. Satis sit locum studiosis indicasse. Illud non praeteribo, quod ad enarrationis illius auctorem attinet: quippe hanc citato loco Carda-

436쪽

Cardanus Emaro Ranconeto ad ribist acce

ptam que tem Cum inquit) in hos fermones ci filem, probari banc artem chrysopoeiam,

euius periti laetant se metalla in aurum conuertere ) istosiris Emanus Ramconerin praesis Linterianis demonstrauit carminis Sibo Iino ; adeo-nue ad amussim, ut cum ambigo flean t esse talium responsa , hac in causa clariora Alis luce aeniematis verba fuisse vi eantur. Itaque quae in doctis vir miro expressit artificio , prout asillo accepi dum Lutetiae essem, sub iurgam Nihil clarius: aperte enim dicit, se ac cepisse, cuni

Lutetiae esset , eiuS aenigmatis demonstratio- item ab Emaro Ranc neto. Nunc Leonem Suauium citato lomo se se elu, demoni rationis auctorem primum profite rem, ac eam ceto proprium inuentum vindici rum iure repetentcna, audiamus. Sic nos ci

qui t) per ius m adole' entes a vi, ver in Sibyllinis graecis de Huino nomine, Pocem graecam

Nomo ἐν accommuiuulimus e in quo omnia pulchre conmenire viribantur. Nompe nouem lis

rae,quatuor bulabae, tres primae duarum singulae literarum, reliqua reliquari s, trium, mutam inqne ν Amet 'mst o , vo AEles ergo quatuor. Restat in numero , qui ex literis colligitur, dissi

cultas e quam enarrauit arus Ranconetus , vir apprime doctis, Cardano, cum ab Emissio Pero

437쪽

mam voluptatem capiebat. Id enim qualecumque es, inuentum est meum: ut libelgus illa nosephdem facit. Exinde ad Cardani tractationem transiit, quam variam σ maculos,m appellat: inscitiae etiam arguit in arsenico & auripigmento , quae Cardanum ait distinxisse , tanquam rcs diuersae his vocabulis significentur. Verba Cardani hoec sunt : Accedit Egud, quod resi a verbis re nominis expositioni congruit, ut alias docuimus ' nam re arsenico aes in argenti similitudinem transiit, in auripigmento aurum continetur. Ex his igitur verbis arguit, Cardanum falso putasse, arsenicum esse diuersum ab auripigmento ; cum haec nomina solo linguarum discrimine differant: quod enim Grae ci -σEνισκον vocant, Latini auripigmentum appellant. Sed haec censura iniqua est. Neque enim sic locutus Cardanus , quod haec nomina rerum diuersarum putaret ; sed cum duo arsenico tribuat, unum quod in argenti similitudinem transeat, alterum quod in se aurum contineat, hoc posterius exprimere Volens, vocis latinae commoditate utendum censuit, propterea quod & in ipsa aurum continetur , Vtpote composita ex duobus nominibus, auro pigmcnto. Haec autem de illo aenigmate referre visum est, ut appareat, multa in illis Σι χλια υν li- bris inserta esse notha, quae nemo sanus Sibyllae 'adscribere audeat. Si enim verum est, quod

438쪽

LIB. III. CAP. XV. 38'

incinorati viri docti putarunt, aenigmate illo

significari arsenicum , ut materiam Opportu nam chymicis ad aurum faciendum : quis satis mirari possit impudentiam nebulonis istiuς, qui haec ausus sit Sibyllae oraculis interponere, M, quod maioris amentiar cst, Dei optimi m omi persona ad tales impos uras uti Z Cum praesertim Deus ibi inducatur Noah patria cham de mox futuro diluuio admonens, nisi homines resipiscant, adeoque illi imperanS, Vtiis proximam cladem & supplicium imminenudenunciet: quod & facit. Statim enim arni ginati de auro faciendo subiungitur patria char conςio ad homines. Vt nihil magis ab eo negotio, quod ibi agitur, alienum & immportunum dici possit aenigmate. Tametsi istud incongruens & inconditum defendit Cardanus, sed frustra. Ita enim hic citato loco: In quos illad mirum videri posset, quod tam procul

vates abscedat a propo ito. Sed haec G maiora longe sunt vatum priuilegia, s maxime θmphaticarum refanaticarum. Esto. Fanaticis iuS sit dissentanea & absona miscere : num &Deus fanaticus , ut si loquens inducatur, dum de aliquo loquitur, statim sine ratione aliud ni ihil ad rem,de qua agitur, pertinenS, atque re' motissimum interponat λ Vt omittam, quam fit alienum a tanta maiestate, docere homines

artem auri essiciendi; quos non multos post

439쪽

annos ob avaritiam. ambitionem. & alia viti

aquis submergere decreuisset. Iam si non Σρ νιαον , quod ridiculum di- . ctu in oraculo) sed σω χ=-Seruator Deus, in illis nouem literis continetur , ut IOmne Auratus, vir doctissimus, ariolabatur; non mi nor sequitur ineptia & absurdit i Sibyllae , aeni gmate inuoluentii rem omnium manifestissiomam. Quid enim manifestius , quid magi in consessio apud omneS mortale' , 'Rδm Demum conseruare & tueri omnia in uniuerso tQuid hic opus ambagibus , quid obscuritate sermonis, ad id tegendum, quod velis noli

parens rerum natura eXplicat, quod caeli enarrant, elementa loquuntur, inanim ta pariter &animata indubit tis documentis peritiadent 'Vnde enim philo phi hanc doctxinam , nisi ab ipsa natura hauserunt i in quibus S auctor libri de mundo ille quicumque est , cuiuS haec

in eo libro diuina extat sententia Σω ζ μ lως ἀπιόνlin clis, 'M γενετο qe τύν οπαὶ 7 o ' τον μογρον συν λουμόνων, O -ος. id est , si enim cunctorum , quae rerum Natura complectitur , cum feruator es Deus i tum vero quaecumque in hoc mundo quoquo modo perficiuntur , eorum omnium idem genitor est.

Et in capite eiusdem libri ultimo inter multis rias Dei appellationes, & epitheta, quibus in- digreatur , σωτης τε εMG μες Voc lux.

440쪽

Quorsum igitur aenigmate absconderet Sibylla, quod abscondi nullo modo potest y Cum praesertim rationi humanae incomprehensa religionis christianae mysteria, illaque altissimas apremae sapientiae consilia, de restituenda in pristinam dignitatem hominis natura atque ab O rc rQVocanda , quanta nullus sanctorum Vatum, orationis. perspicuitate & diligentia plane historica eXpediat. Patet itaque ex his, neutram harum expla- . nationum attingere ad sensum aenigmatis. Non tamen. continuo sequitur nihil subesse ad sapientiam pertinens : quod negare non ausus

cardanus Si non hoc, inquit) aliud quippia m Multa inicare potuit valde ptile. Esto sane. Nequς enim is sum, qui omnium , quae in iis libris vulgatis sibyllinorum continentur, nihil vere Sibyllinum esse costendam, sed vetis multa falsa esse astuta

CAPUT XVI

AEn Sibylla de Christo praerixerit.

anuina autem illa a nothis & supposititiis

discernere non cuiuis promptum Qua de re pridem disceptatio inter eruditoS mota est, de iis, quae in memoratis libris plane christiana & euangelica inueniuntur ; num Vere