장음표시 사용
221쪽
rentia b cognincendata, ex latitudinis disserentiis
ἹVoniam latitu3inum inuentio facillima est, longitudinum ve sis diffeillima, placuit hunc modum pro Cosmographiae studiosis ad calcem libri subiungere. Subducta ergo latitudine vanius loci ex latitudine alterius residuum vocatur differentiata. titudinis. Hanc due in i l . miliaria Germanica, ad quae etiami flebes reducere distantiam veram locorum,dando singulis . a litaribus ψo oo. passuum. Veram igitur distatiam sic acceptam, multiplica in se quadrate. Similiter miliaria quae ex differentia latitudinis proue. nerant. Quadratum hoc differentiae latitudinis aufer ex quadrato verae distantia, restabit quadratum miliarium resipondentium differentiae longitudinis quaesita. Quaere ergo radicem quadratam illius residui, habebis miliaria quae si diuidas et numerum miliarium respondentium migradui longitudinis in latitudine me dia prodibit longitudinis differentia quaesita. Numerum vero miliarium respondentium uni gradui longitudinis in latitudine media disces ex i 3. Cap.prima partis Apiant,exemplo secundo, ubi de longitudine differentibus locis agitur.
Ouantum habet latit o. grad. min. Gandauum amdriae oppidum latit. 3 i .gra. 2 . min. Differentia est r6. . nutorum,quae multiplico per i 3.mil. euot 39 O. minuta miliarium. Atq; ut operatio certior sit, & turbat1one care seduco omnia si militer ad minuta: nempe distantiam M. ram,quae est i miliarium,quae essiciunt 8 o. minuta Nubtiplico nunc veram hanc distantiam in se quadrate, exeust o 6oo. Praeterea miliaria disterentiae latitudinis sue minuta duco in se, hoc est 3 9 C in 39o .prodeunt i Σ o C. secundum hoc quadratum aufero edi prioh, restant g oo.quadratum scilicet differentiae longitudinis. Quaero ergo radice ipsus xtin Arithmeticis docetur,ea est minuta miliarium respondentia diti ferentiae longitus. ignotae. Quam ut eliciam, quaero quot miliaria respondeantvni gradui longitudinis in latitudine media, sicuti docetur ι 3. Cap. iam dicto. Ex tabula illic posita colligo s. miliaria et . minu. vel 'uoniam omnia sunt is minutis posita) Α 6 . minuta. Diuido tandem 744. per 3 6 .prouenit unus pudus,& restant i 8 o quae multiplico per clo .exsurgunt o 8 o C. quae rursus diui. ldo per 3 64. tandem exsurgunt 2 o. fere minia. Summatim ergo dico,differentiam llongitudinis inter Lovanium& Gandauum i .gra. 2 o .mi.fere. Sed hic opus esse
video regulis diuisonis Physicae, qua sequuntur.
222쪽
Ontegra per integra,proueniunt integra. Integra per minuta, sit numerus,cuius unitas valet so .integra, ergo multiplico eum per sca. iri tintegra. Minuta per minuta, proueniunt integra. i Minuta per integra, proueniunt minuta. si diuido Minuta per secun/a, prouenit numerus, quem multiplico p er i ob
secunda per integra, proueniunt secMnes.secunda per minuta, proueniunt minuta. Secunda per secunda, proueniunt integra. . Simili modo de aliis minutis.
Vae γero hic ex Tabuli, Si istum adduci psent coni
issio praetermitto, uὸ ad institutam C mura
phii methodum nou ideatur pertinere, edaltioris conside halioniis.
JE D quorsum inquiet aliquis) pertinet cognitio huius dige-
rentiae longitudinis i Hac cognita, discetur longitudo alicuius, 'loci ignota, modo alterius ut nota. Si enim differentiam hanei adiicias vel ad imas longitudini notae, prodibit longitudo vera prius incognita. Dico autem adiicias vel amasmam si locus, . cuiu1 longitudo est incognita sit occi tentatior altero differen- -- η tia est adimenda longitudini notu e contra adij cienda est, si sit ostentatior, tum demum exibit longitudo quaesita. R C sunt sere quoe mihi videbantur non incommode huic libello Apiani adijcienda,cum quia eadem est materia, tum etia hic meus , sne illa, aut illius sine hoc meo,imperfectus videri potuisset. Veru: socvnum admonuitie volo quidquid hic de chartis planis deseri- bendi, diximus, totvid si ad minutu v*, examinari debean im persectum esse. Nunquam enim in plano poterit descriptio seri regionum, quae
ex omni parte fit completa,etiam si ipsemet Ptolemaeus redeat: nam aut longi tu ἐο omittetur regionum, aut distantia non sertiabitur,aut situs negligetur,aut etia oliorum tratio est, quod nulla sit cognatio sphaerae ad planum, quemadmodum recpersecti &imperfecti,aut sniti & infiniti. Verum quum in prouincia ' o. veli de .miliarium,hic error nullius momenti emciam non adeo curandum est. Sedis totam Europam quis per hos modos describere velit,commodissime hoc &ce tisii in sphatico efficiet corpore: quod, uum non si vulgarium, hic missum
223쪽
i & locorum aliquot insignioru in.
224쪽
225쪽
Seren . Reginae Hungarim Secretario, Gemma , Fri S. D.
a Deo ορ Max crearum it perfectissimum, rasi e stadii tumi parte praedii rem,qua Ο eaptare te for eligerat e maris: iste aqua praerer ocium; t, fugeret, detestaretur,. nihildiis i is reis imh quasi qua amantini protervitate in contrarium abri iis
--ἡ ini, nititueranis. Denia, non solum viventis huc, verum etiam tu,
Vis tamen a iis denegata est certa qualiam lege ducuntur. Tellus fructiacamma. re dilii Oce irruatina duce rin usu temporabis termem tit: alia murugena sibi ab Aurn. prascriptam obseruo thic nou iam os sublimὸ deserit,ioelum tum iusserit sitivimus isse rerum autor smus ramo de Abrilia rerum aisa arum detrem, destitati cest. rerum deber---ο
ηοη onum censendi veniant homines, tam pero minime tuum nomen eua mrro .
t inter ardua perpetua, Principum negocia quod nigro Ce rar eji: - I inreu aries disici in , quibus ammi hominiis potior pars o erutis Arcte ,. . stadio sectari, o tueris,ut re igis penitus adixsipe ridera posis. Hi assis rame Or veneration 1 pertraxisi quem enim non moueret' pulchrum quiddamsaltum, cum exiguo munuscalom tuum prodire coinst
mihi ηem temeritati.nm, audacia adscribi ab aliquo redem tibi vero i'gratu iliis, est qui sid ab ad vis recte acsincere pro ciscitur,cllicere non potest. hunc nostrum annui attinet.st ingenue fatetir singenui enim preseceris) metim non es omnino imentum illud: atramen si inuentis addere, Iatidi ducendamsit. in hes nomen profiteor meum. Annulum ensvi hactenus bor i omtiχdi quartior regiones exhibentem,ita auximus, ut iam cum quos is , in Mathematico. Ouidquid in longis verborum connexi, de quadrantibus. CMη Iabhs,ab alijspasiim traritar,rrorem hunc νῶιtim annulum congeistum .u ς' Principe vignum e spe ornamentum, neque solum ornamentum vertimetiam νι- rutandam praeseferre, non portis commister quin tibiistii omnia suo tempore ut in Usi Iutura ridebatur, hanc nastrum qsani ultimcunis deditarem laborem. tua in nss hamanitate boni nostram consule tenuitatem , magnitudi cm
226쪽
227쪽
i es quamor omnem hunc nostmmvsium praerit.Que rem extimus, qui scilicet alios intra hunc vertente, ab plectitur,Meridiani vices pnebet. Vocamus autem me ridianum circulum , qui transiens per mundi vertitio utrunq; ,nostris imminet capitibus, eo quod quum adit. lum ex ortu ascendens Solpemenerit, mediae dieii l. eium est In hoc amisivat duo interiores orbiculi fidis. in modum unius annuli coniuncti , atq; puncta ea dudi et quibus hi mouentur,poli sue vertices a Mathemi. icis vocantur,alterum quidem stilicet quod circa illi es Igationem est Arcticus,alterum Antainicus. Idem hic orbis extimus ἡiuisus estra 4.partes. viis harum 4.partium deinceps in 'o . partes. Nisi sertassis ubi is gustianos imo egiuerit: ibi enim 43.tantum adsignauimus. Sunt autem hi gradus lati iussinum tue eleuationum poli regionum. secundus orbiculus,qui cum p .mo unum constituit complicato annulo aequatorem refert circulum, qui est uiticulus medii orbis aequaliter distans ab utroq; polorum mundi. Hic diuisus est in 24.horas aequales incipientes a me ille & media nocte. Qua vero interiori eius lateri inscribuntur,mensessuiu anni in hebdomadas ἡiuis.Tertius orbis cia quaselo ita coniunctus est,ut simul unum orbem essetat,hie etiam innonnullis simplerest. In interiori ergo eius superficie primtim inscripti sunt i a. anni menses,pucum pinnula per menses.la item una quarta huius pars dissecta in 'o. gradus, i scriptis numeris denis tantum gradib.Ex adueise sunt et .partes inqquales,dis' sonibus altitudinum & distantiarum accommodanὰa'. Demum in latere duaal fAae sunt pinnulae,ex diametro oppostae, noctuinis horis &dimensorubus y Aliqui vero pinnulas habent mobiles.
De uannuli, primum Ioci Solis inuentione.
3 na ergo anni horarumq; dimeso omni; a sole pendeat,tum ς' a
s annus est, tam suo curse Sol orbem signorum pereurrerit. dies ς; abortu in eundem ortum remeaverit: necessaria omnino ς'P
8 motus solis censetur. Si igitur qtioui, die anni locum Solis an I
a di O deprehendere libeat,protunde stilo quovis annulum
vi margines quarti mouetur, donee planula quae inita rimam sui d*qi
228쪽
hist id molem dc diem mensis propostum quam potest exactissime collo resti m enim simul& foramen,quod ex aduerso est in signo, eonstituetur in quo sol mouetur. Verum quum circa eadem puncta bina inscripserimus fgna, binos que menses,haud facile fuerit imperitis obsiemare, utrum lignum viri gebeat attribui mens. Quare notandum est, signa esse duplicia, septentrionalia, ic Australia instiua & 'bema. sementrionalia sunt Aries, de Taurus, A Gemini, S Cancer, si Leo, tu virgo. Atque sngulis horum suus esse itur mensis,hoc ordine: Martius, Aprilis, Matra, Iunius, Iulius, Augustus. Reliqua sunt Australia signa. α Libra, in Scoapio, M sagittarius, is Capricomus, ας Aquarius, H Pisces, quorum 1 1nenses: Septamber, October, Nouember, December,Ianuarius, Februarius. Eodem modo quo mense, quove die sol quoduis sinum ingrediatur,ψerquirendum erit. Si enim foramen perguxeris usq; ad signum,de quo quaestio est pinnula opposta ad mensem diemque eiusdem squantumconceditspacii angustia) quo Sotiale signum ingreditur, collocabitur: obissematis rursus mens s vidiistum est suo ordine. Quibus vero pinnula stat mobiles,his dies mens1s promouendus ad notam inmargine postam: tum altera pinnularum fgnum indicabit & gradum. Aut contra pinnula promota ad fgnti: pota ὀiem mensis indicabit quo Sol tale signum ingrediatur dato cuilibet mensum suo signo.
Eleuation poli quomodo inuriis.
A VJ hi; quid m noster toti non silum Europa, sed
uniuerso orbi inseruit, obseruata tamen uniuscuitisq- regionis a meὀio orbe latitudine, siue eleuatione poli. sed quum hic non omnium regionum aut locorum latitudinem a3scripserimus, id enim ingentis esset voluminis, tile visum fuit artem adscribere , qua quiuis eius loci in quo agit, latitudinem ipse experiatur, quae sic habet: permove pinnulam interiorisannuli ad mensem eiusq; Eiem quam potes exactissime. Deinde obserua solem in meti die existentem,& suspense annulo ad manum,pone annulum interiorem . ita ut eius linea qDat esteriorem eiusdem stiperficiem mediam secat, circa duodecimam horam annuli secundi collocetur: seramen vero versus eam partem exterioris siterbis, in qua illum alligatur. Demum obiecto seramine interiolis annuli Soli, sindijperetussiem stramen immissi pinnulam oppositam quam evictissime aspiciant, tum demum filum ipsum quo annulum suspendis,latitudinem regionis s-veposexaltationem certa indicabit ratione. A , ibi perpetuo cum authorq Aiei, an mundi plaga inuestigada emn silualligari debet,donec in aliud veneris Cli da mi in aliam regionem magis australem aut arctoam te antuleris. Ibi enim disci aut extabella hic apposita , aut ex arte prascripta latitudo regionis inqui- vada esst. Quanuis autem de metidie tantummodo mentionem fecerimus,
229쪽
licit tamen & idem experiri aliis horis. sue antemeridianis, sue pome Mimii. lCollocato enim interiori annulo ad horam diei propolitam,ac demitsist ijsse. lis per foramen in oppositam pinnulam eadem via qua prius, per filum incertam regionis latitu. deuenitur Quo3 si prima vice vise) non omnino radii solis ob tectam intueantur planulam , ligandum erit filum sursumdeorsumve in annuis exteriori sepius tentandum Θonec sit edar. Quibus vero interior annulussim plex est hi polito ipse ad horam, eo usq; filiam silrsiim deorsumve mouendu, quo radius per foramen ingressus ia locum solis recte finiatur oppositum .Et qui pinnulas habent mobileg,hi in aestate pinnulam superiorem quam sit aequator, semper Soli obvertant: hyeme vero inseriorem. Atque haec semel monuimus, ob divida annulorum formulas, deinceps semper obseruatum volumus.
Rimo igitur pinnula interioris annuli sui etiam in praetegenti via 3ocuimus) quam potest diligentissime ad mensem diem
anni propositum sylo permoveatur. Secundo filum adlatim. 3inem regionis in annulo exteriori alligetur,quam quid aut ex tabella nostra, t ex arteiamiam demonstrata deprehendi. sti.Tertio interioris annuli pars ea in qua foramen est, ad horas temeriflianas aut ponaei lanas pro temporis ratione cnnastituatur. Demum iuspenso ex manu annulo,obiectoq; ramine Soli,eousq; interiorem orbem aut sursum aut deorsum paulatim circumducito, donec omninora iij solis per foramen pinnulam obiectam illustrent: hoc enim facto. linea ὀihi dens latitudinem megiam orbis interioris horam atq; adeo partes eiu ς indicabit in orbe quem aequatorem vocamus. Quibus vero annuli diuersi sunt, hi consulam caput praecedens.
Ccidit autem interdum squamuis id homin: s vigeatu& negligentis,& nullam vitae rationem habentis) dubi ratio,in hora inuenta praecedat meridiem an sequatur. Quod non statim ex annulo deprehedi poterit, eoqsu soli eadem sit altitudo binis in ho is aequaliter a me . die distantibuς,vt hora prima& undecima, secunda a decima, M. Huius igitur dubii discussio it, facile habe.
bitur Inuenta hora per praecedentem, aut in horis ante meridianis aut pomeridianis, immotus ita conseruetas
annulus ad tempus. paulo post rursus suspenso annulo ex manu, si tum ta/ij solis iqui prius pinnulam adamusiim respiciebant, eandem superent, tempus observi tum promeridianum iudica: Sin ab eadem deorsum tendant, horaestantem, diana. Quanuis id/m illud absq; annuli adiumento facile ex umbra cuiuslii; si arectae percipiatur. Cum enim illa minuitur, indicio est solem ascendere nonda mediam et iam esti diem. Ciam vero augetur, Solem a fastigio declinare argu iae tempus esse pomeridianum. s u
230쪽
Horae nocturnae in uestigatio.
Etiam prius quam id expediamus, habenda est cognitio
tellae cuiusdam erratica . quae Solis absentis vices subeat, hanc ab Astrologo qu piam ediscat necesse est, qui alio mi ignarus est. am ex descriptione nuda dissicili ε cognitio fuerit. Attamen ne nostro defitisse videamur ossicio,
i talem eius descriptione m accipe: Stella est primae ivtvo cant) magnitudinis, hoc est, mati imae quantitatis tuteri Ms 211 stella , distans ab aequatore quasi partibus. q. . Hir--- cum tores vocant, lucida, rubicun/a, nunquam se tu mergens sub nostrum Finitorem,cum sol suerit in i s. gradu Sagittarii, quod fit septimo Calendarum Decembris, ipsa noctis hora i et . circa verticem capitis vi8ebitur: quare si tum a stelsa potari, quam quiuis etiam rusticus cognouit, recta visu processetis versus meridiem,ipsa primum vi fui occurrit. Item si cum Luna in Gemini; constiterit, a Luna versus eandem stellam potarem visit progressus fueris, prima ratius oecurret Hirci stella,qucitn via semel videtis peraliarum stellarum li-tum,necesse est memoriae commendas. Cognita igitur stella, suspende ex manu annulum,& interiorem orbem circumduc, ut iuperior pinnularum quas in martiae apposuimus, vel si mobiles fuerint, moue eas ad h. gradu ab aeo tore, ac circumage annulum interiorem ut eam partem aequatoris occupet, quam stella ips1occupat in coelo, scilicet orientalem, vel occidetitatem, quod quidem noctu iacile fuerit cognitus nam stella potaris siue nautica septentrionem temper indicit Demiam eousque deprime vel extolle orbem interiorem, donec pendente annulo ambae pinnula ad ipsam stellam ab oculo videantur tendere: quo facto, ob sima diligenter quam horam quantamq; partem eius linea media interioris an Auli indicet, quod quisem absci; lumine commode non feceris. Haec autem horamentanon est hora vera, quum non ipsius stellae sed Stai; officium sit horag diuinguere. Necesse erit igitur per distantiam Soli; a stella horam veram colligere, quod itast: In interiori ambitu orbis secundi quaere mensem 3c diem propolitu,smul enim in altera eiusdem orbis superficie horas viὰebis, quas subducito ex ho-h; prius inuentis, restabit hora vera. Quod si horae per stellam inuentae, minores. iberint numero, adde ipsis i et .horas, que a collecto horas apud mensis diemihiahentas subducito,residuum horam veram indicabit.Exempli gratia. Demus vige- si prima Decembris stellam nobis indicasse horam primam , quia apud diem. 21 .Decembris inuenio horas duas non possum eas ab una subdiicere, quare addo
et .sunt i 3.hinc aufero a .restaut 4 1 .quae Veram indicant noctis horam. Fecimus etiam armulos cum pinnulis mobilibus, per quos ex omnibus sere stellis licet horas cognoscere cognita cleclinatione ipsarum,& distantia a Sole in gracti aequa- talis, sed hanc rationem in aliud tempus seruo.