장음표시 사용
111쪽
Ariis Rhetorica di Libet L CAPUT VII.
De Sulo oratorio. omnem hanc de Stylo doctrinam hausimus imprimis ex aureolo illo libesto Demetrii (a , vulgo, Phalerei cognomen tribuitur , et ex egregia Lοngi-ni bj commentatione de Stylo magni sileo. Quod utrumque opusculum TFrones, si me audiant. nocturna , ut cum Voratio loquar , diurnaque manu versa-hunt. Verum quae illi praecepta, quamvis egregia,con-- isse tamen ac permixte tradunt, ea nos faciliori ac icommodiori ordino digesta sie disposuimus , ut ad omnium captum et communem, intelligentiam sin
Ouid est S las .ii. Stylus , Si primam vocis. vim et originem spemctes , est aeus , Seu instrumentum , quo in ceratis. tabulis scribebatur antiquitus. Uinc factum est , ut Stylus proe ipsae scriptione , seu dictione et sermonis.
Otios sunt S lorum genera tis Stylus , Seu orationis Character, triplex est. i. Magnificus, sive sublimis : I. IIumilis, sive tenuis,
qui ei iam infimus dicitur : Z. Mediocris , Sive aequabilis. S. I. De Si3Io sublimi. Ouid est Amtis sublimis t . Stylus si inmis ille est, qui constat verbis splendidis magnisicisque sententiis , quique sua nobilitate, rapit quodammodin extra se audientium animos , et
112쪽
De Elocutione. I I Tadmirationem extorquet etiam ab invitis quale est illud morientis Didonis fa) :
Exoriarct aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios serroque sequare colonos. Id genus sunt etiam verbae illa ejusdem Didonis
me tibi Diva parens, generis nec Dardanus aucUr, Persido, sed duris genuit te cautibus horrens Caucasus , IIJrcanaeque admorunt ubera tigres vel, ut ait Ovidius in eamdem sententiam et Te lapis. et montes , innataquo rupibus aliis Robora , te saevadi progenuere serae Laudatur plurimum in hoc genere celebris illa Alexandri magni responsio , eum suam illi filiam , cum decem talentorum millibus et Asiae media parte, Persarum Ren Darius obtulisset :: Ego peno F inquit sc Parmento , ccciperem, si Alexander essem et D mo , inquit Alexander , si Parmenio essem Tale illud ejusdem Alexandri ad Darii legatos e
Nunciale Duno gratiarum cclionem Opud hostis stipe uacaneam esse: me, quae fecerim clementer, et liberaliter, non amictu ejus tribuisse , sed nultime meae. Bellum eum raptiuis et foeminita gerere non Soleo . Amalus sis oportet quem oderim
Eodem pertinent egregia illa ejusdem Alexandri verba ad suos milites : Nonsim (di Foeminam his quopimus SD , et jam nox laudis sonesos henes. Magnificae locutionis exempla passim apud Tullium reperies ut cum ait: Fasces siclorios ianuae Possido uti submisit Dompeius i cus se Oriens Occidensque submiserat. Rabe; etiam in paucis. hisce Ovidii verbis , aliisque similibus non paucis. Iam seges est, ubi Troja fuit
113쪽
lidi Artis Rhetoricae Liber I. S. IL De Arte comparandi Styli sublimis.
Quonum pacto conciliari polirit pae. Duobus polissimum modis et t. Si nobilissima quaeque rei, de qua loqueris , adjuneta , seu circumstantias consideses, illamque inspicias , qua parte illustrior est atque speciosior, caetera vero sileas , atque dissimules : ut olim Apelles , teste Plinio , imaginem amici sui Antigoni latere tantum altero (a ostendit, ut amissi oculi deformitas lateret: Sic etiam Ilomerus tempestatem admodum magnifice pingit, illustrissima illius adjuncta mira quadam arte seligendo. Eadem arte Neptunum curru Invectum perambulantem maria , soloque situ fiuctus iratos placantem,
describit Virgilius Aen. I. Sic ait, et dicto citius tumida aequora placat Collectasque fugat nubes , solemque reducit et Atque rotis summas levibus perlabitur undas.2. Melaphorae, praesertim ex rebus illustribus desumptae , mirum in modum faciunt ad styli granditatem atque magnificentiam , ut cum Virgilius (bj alide Augusto Caesare t. . . . Caesar dum magnus ad altum
Fulminat Euphratem bello. Et cum ait Cicero pro Marcello et Nullius est fonsum flumen ingenii , nulla dicendi , mi scribendi tun a Pis,
, tantaque copia , qum, non dicum exornctra , Sed enorm re , Coesor, res tuos yssus poscit. Aut cum ait floratius e Gras laqueam circum lecta polantes.
s. Styli magnificentiam lacile consequeris , si legas assidue auctores eos , qui grandiloqui , ut ita dicam,
suere cum amyla Sententiarum gravitate, et majesta everborum et cuiusmodi sunt Cicero Catilinaria secunda , secunda Philippica , in Verrem , in Pisonem , pro Milone , praecipue sub sinem : Virgilius , prae sertim Aeneid. lib. I. c. et G. Lucanus , Cornelius in Gallicis Tragoediis, etc.
114쪽
De Elocutione. IIJ S. III. De St o simplici. Quid est Stylus simpliet iij. Stylus simplex , qui etiam nuncupatur tenuis et insimus , ille est, qui in rebus tenuioribus et exilibus, . cujusmodi sunt epistolae , dialogi , praeceptiones, et sermo familiaris , solet usurpari Ouaenam Stini dolis S si simplicis tis . Praecipuae illius dotes sunt perspicuitas, nitor atque munditia. Verecundus ac parcus in illo debet
esse Troporum ac Schemalum usus et vehementiores
vero figuras , cujusmodi sunt Apostrophe, Prosopopoeia , aliaeque id genus , omnino repudiat. Selectis-- sima Styli simplicis exempla passim invenies jn Phaedri Fabellis , et in Virgilii Bucolicis , ut cum ait
Urbem , quam dicunt Romam , Melibaee , putavi
Stultus ego huic nos irae Similem, quo saepe solemus Pastores ovium teneros depellere laetus. Sic canibus catulos similes , sic matribus hoedos Noram , sic parvis compouere magna solebam.
s. IV. De Stylo medioeri Quid est Si mus medioeris l8. Ille est, qui medium quemdam locum oblinet sublimem inter et insimum. IIoc dicendi genus neque majestatem verborum habet , aut gravitatem illam
Sententiarum , quae in sublimi est 3 neque est subtili, ac pressa oratione limalum , quemadmodum genus infimum ac simplex : sed , ut ait Tullius : Est smius quidem interjecfus , intermedius, et titiosi temperiatus, necticumine inserioris , nec fulmine timens superioris, Picinus amborum in neutro racelicus , uiriuSque secti Ac s. Vocatur autem ab eodem Tullio : S lus floridus atque politus , quod nimirum in hunc praecipue mediocrem Stylum omnes verborum veneres ac Venusta
tes, omnes sermonis deliciae soleant illigari. Absolutum hujusce Styli mediocris exemplum habes in Virgilii Georgicis : v. g. cum ait lib. I. Saepe etiam steriles incendere profuit agros. . Alquo levem stipulam crepitantibus urere fiammis: Sive inde occultas vires et pabula terrae
115쪽
ia , Artis Rhetoricae Liber I. Pinguia concipiunt; sive illis omne per ignem
Ex conuitur vitium , alque exsudat inutilis humor; Seu plures calor ille vias, et caeca relaxat Spiramenta , novat veniat qua succus in herbas , Seu durat magis , et venas adstringit hiantes , Ne tenues pluviae rapidive polentia solis Acrior, aut Boreae penetranile frigus: adurat. s. V. De usu triplicis Styli,3 seu Characteris. Quandonam viendum dixto simplici, cui mediocri, aut sublimi p Cum tria sint oratoris officia , docere , delectare , et movere, Sistio simplici utetur ad docendum mediocri ad delectandum, magnifico vero ad movendum , et ad effecturum coneliandosia Praeterea Stylus simplex , seu infimus. convenit eomoediis 3 magnificus aptus. est tragoediis, mediocris vero in historiae est adhibendu&,. quamquam Caesar simplicem potius , quam mediocrem Sibilum usurpavit , quoi nempe Commentario; potius scripserit quam distoriam, ut notat Tulliu; in Libro de Claris.
Item Bucolicis , et Eclogis accomodatus ess Stylu; simplex et Georgicis convenit Stylus mediocris et Epico vero poemali , cujusmodi est Maronis Aeneis , aptus est Stylus mavisicus; quod iriplex discrimen in Virgilio licet animastvertere.. Quamquam haec omnia genera non raro mi scet in ipsa Aeneide , et simplicem.
Si tum adhibet in libro quinto , ubx de ludis agit, et
mediocrem. in libro primo . Idem plane dicito de Comoediis, quae altius assurgunt aliquando. , ut monet uoratius in arte Poetica et Interdum tamen et vocem comoedia tollit , - Iratusque Chremes tumido delitigat ore. Ouinam S lus celens duobus est ani ovendus lis Stulum illum esse ceteris anteponendum , Non
qui sublimis sit, aut cujuslibet alterius generis; sed qui ad rem , de qua agitur , maxime sit aptus rum ita ut, quemadmodum loquitur Tullius. Mo a pupuer mediocria temperate, humilia subsiliter e exul
116쪽
De Elocutione. IIS S. VI. De Stylo vitioso. incensim sunt praecipua putet in Sirio pilanda pViliosum esse Stylum: r Tumidum et inflatum etis. Puerilem ac se gidum et Z. Fluctuantem et dissolutum: . Denique siccum et exanguem. Ouid est S lus tumidus et in lusi Ille est, qui vel'is. ac sententiis supra modum
intumescit. Id genus sunt illi Imperatoris (a Neronis inepti versiculi , quorum tumore jure ridet (bj
Torva (cj Mimalloneis implerunt cornua bombis , Et raptum vitulo caput' ablatura Superbo Bassaris, et lyncem Maenas flexura corymbis di Evion ingeminat: reparabilia adsonat echo.
Ouid est S tua frigidus hi: Stylus frigidus ac puerilis ( sunt enim valde a finiae haec duo vitia j illo est , qui puerilia quaedam
ornamenta , frigidos lepores , ineptas allusiones , affectatas ac luxuriantes descriptiones , labolaque huiusmodi crepundia putidius aucupatur 3 cuiusmodi sunt istae sententiae, quae merito repudiantur a magistris
Potest autem vitium illud esse vel in verbis , vel in sententiis Erit in verbis si sint vel molliora , qualo est illud Moecenatis : sei Foemiust clim crasPosiel labris columbatur , incipitque suspirulir , ut cereice laeta feratur di vel si sint indecore trans. ala , qualia sunt ista, quae damnat (sj Cornificius et ventes belli fabricatus est. Compos sustulit paeli et vel si juncta suerint more dithyramborum, ut in illo Publii fg -rx de ciconia r
ia Virgilium tempore Iulii Caesaris:
117쪽
Avis , exul hiemis. Erit vilium in sententiis, si nimis tumidae sint et h) perbolicae , qualis est ista lippis ac tonsoribus no- id quam referunt Plutarchus, et Cassius , uinime mirandum est, si Dimae Ephesiae semplum conflagrauerit, qua nocte natas est Alreander. Quippe Deo in ipso O mpiae matris Alexandri partu , ooslefricamissi laboribus es curis districio, ignem non m luit restingitare. Sic etiam nimis frigide ac pueriliter dictum fuit a Plauto , de sene avaro , in Aulularia et Suam rem periisse , seque eradicariere Quin Divum, atque hominem clamat continuo fidem, De suo tigillo sumus si qua exit foras. Quid est sylus metuons , ae dissolutas tIlle est, qui sine articulis , sine numero , sine arte fluctuat huc illuc , neque sibi ullo pacto colla ret , quod sane vilium Detonibus est valde familiari. IIujusmodi autem asseri Cornificius et Soeii nostri cum
belli rare nobiscum pellent , profecto ratiocinali essedit etiam atque etiam quod possent facere , siquidem sua sponte facerent , et Von haberent hinc es litoreae mulion, et malos homines , et audaces. Solent enim diu cogitore Omnes , qui munia nepotia polunt perere.
id est Aditus siccus , et exonguis sire aridus lIlle est , qui nihil ferme habet neque ornamenti , neque succi. doc strii genus vulgo (bj Frontonitribuitur. s. VII. De Slylo Laconico, et Asiatico. id est Stylus Laconicus phl. Est Stylus argutus, perbrevis , et aeutus, quo multa paucis dicuntur. Nomen porro traxit a Laconibus, qui etiam Spartani dicehantur, ac Lacedaemo-mia, quibus Stylus ille erat in deliciis , et quibus prolixa loquacitale nihil erat odiosius. Profer selecta aliquot exempla SINT Laconici.
118쪽
Da Elocutione. ii. i. Rosii aliquando per atroces ac longiores ii teras ferrum fiammamque minitanti . hac una sillaba
Graeca responderunt Spartani SE hoc est, di po- tes , si per nos sibi licet. ti. Philippo Regi Macedonum injustam nescio quid flagitanti responderunt hac unica littera non. 3. Eiusdeni generis est responsum Cleomenis Spartanorum Ducis ad Samios: . Eorum quiae dissilis Prima non memini, media non intelli , lictima non Araho. Bis addo L-onicam 'illam epi olam Archidami ad Eleos bellum parames : Archi mus Eleis et Bonum ect quiescere. ,
Itemque illam (aj Philostrati litteram ad amicum: rutilo ad te scus hibernas: Mirare in illis uel quod jamaunt , Mel quod cdhuc sunt. Laconicam illam breviloquentiam mirifice expressit Caesar in laurealis suis ad Senatum litteris , victo
Pharnace Ponti rege, Mithridatis filios VENI, VIDI, VICI. Porro brevilas illa loquendi imperiosum quidam
habet, ideoque aptissima est minantibus , mirificeque prodest ad animos perterrefaciendos. Nam ut in tenebris magis limentur omnia, quam in luce ; sic ille orationis quasi tenebrae terribiliora reddunt ea, quae Proponuntur, inquit Muretus in variis lectionibus. Idque, ut opinor, sequuti sunt Lacedaemonii, cum ad Philippum , interposita nescio qua ossensioue , bellum minaciter intent autem ita scripserunt R Lacedaemonii Hilippo et Dronisius Corinthi. Multo enim sortior, et ut Lucretii verbo utar, penetralior illa brevitas fuit, quam si ita dixissent: Memento Dionysium Tyrannum , tui prorsus similem, regno fuisse pulsum ob ambitionem ac turbulentum ingenium , et nunc privatam vitam agere Corinthi. Videte ne libi quoque contingant idem , dum aliorum libertatem studes oppri
Neque dissimile illud Demetrii ad Locrenses r Faeto,
cicadae opud uos hsimi canant: cum significare velle totam illorum regionem a se devastatum iri.
(al Philostratus Philoso-hus, qui Apollonii Thoeanaeipuam Graeee 8cripsit, aed elefantius quam veritia.
119쪽
ii 8 Artis Rhetoricae. Liber T. Ouid est y Itis Asiaticus lis . Ille est, qui fusiori quodam orationis ambitu circumscribitur, multisque verbis pauca dicit. Asiatici nomen traxit ab Asiae populis, qui dissusiorem illum Stylum habebant in deliciis. Illius exemplum quotidie vides in verbosis illis hominibus, qui tam multis tam pauca dicunt. IIunc porro Si tum Asiaticum tu fugies, si sapies. quid enim tam insulsum est quam, 'verborum vel optimorum sonitus inanis, nulla subjecta sententia Z De na iove dixit eomparandi lStylus , qui aliud nihil est quam certa quaedam Scribendi ratio cujusque propria , ex duabuS maxime
rebus coalescit: i. Ex sententia et a. Ex Sententiae
conformatione , seu , quod idem est, ex verbis quishus ornatur et quodammodo vestitur Sententia. De sententia id generalim et universo dici potest, in ea spectandum esse primum , ut sit vera , deinde ut sit perspicua , postremo ut sit argumento idonea,
et ad rem , de qua agitur .. accommodata. In conformatione vero sententiae, qua una maxime Stylus continetur , quatuor Sunt observanda r I. Verborum promprieta S. I. Eorumdem elegantia: ti Nexus . Collocatio.
Quomodo cognosci ei comparari poterit perborum Prosericias , et ei milia. Ad verborum Proprietatem et Elegantiam penitus cognoscendam, adjumenti multum asserent. I. Aureus(aj Iladriani Cardinalis Liber, De sermone lolino , et modis latine loquendi. I Apparatus latinae locvt. Bart. Riccii Lugien . 3. Alius a Mamilio scriptus , quem Elegontias lautiae locvlionis appellat. . Liber a Laurentio Valla elaboratus , De lolini sermonis elegansic. S. Delectus Lotitii laus Murali, et Flos Latinuosis Po-mey G. Non omittendus Liber ab Isenrico Stephano editus, De lolinilole falso suspeeta e nec opus poSt hummum vavassoris, De ui et usu quorumdiam perborum. Praecipue vero et supra celera omnia adhibendus erit laudatissimus Nigotii Apparatus in Ciceronem,eumFraumcisei Sylvii Progymnasmatis ad illius calce editis.(υ adriantis cardinalii floruit initio Saee. 16.
120쪽
De Elocutione. I IS Sunt autem Sylvii Progymnasmata trecentae observa tiones extiniae de incorruptaLalini sermonis integritate, quas ego Dronibus per necessarias semper existimavi. Quo pacto intelligi poterit et edisci perborum Aeaeus et via eorumdem collocasiola . Verborum nexus, et Ciceroniana collocalio continetur particulis quibusdam , seu commissuris, quae vim habent hujusmodi, ut nihil sit abruptum in Stylo, nihil hians et absonum , nihil dissulatum et iu- cluans, hoc est , quod sine nervis, ficulisque fluctuet huc illuc: sed ut omnes sententiae , singulaeque earum partes certo inter se inodo numeroque cohaerean LValde profuerit in eam rem legere aureum Boratii Tursellini lihellum, De particulis Lolinae locvlionis. Ηabebit etiam utilitatem aliquam flos lolinutilis in tertia parte, quae est de Particulis 3 sed Tursellino longe multumque inferior. Denique ad verborum collocationem Ciceronianam facilius noscendam , consulenda erunt vivii Progymnasmata, de quibus supra dictum. Vides ei iam quae paullo ante diximus de regulis , quibus reddi poterit
Quibus rebus comparari socile poterit Sirius vlimust
Duabus maxime rebus: primo, diligenti bonorum librorum lectione: u. assidua eorumdem imitatione et nunc vero superest, ut de Lectione et Librorum delectu videamuS.
De Scriptorum Latinorum delectu.Quaecunque diximus hactenus , et posthac dicturi Sumus , vel nullam, vel perexiguam habebunt utilitalem , nisi exquisitissimum quemdam delectum in Latinis auctoribus legendis . et imitandis ad Libeamus. Sunt autem Scriptorum Latinorum aetates quatuor, nempe uti hominum apud Poetas. Sed poetis , ut Xer- his ipsorum utar ,
Aurea prima sata est ae las . . . . . . . . . . Subiitque argentea proles,
Auro deterior, fulvo pretiosior aere. Tertia post illam successit ahenea proles , De dnro est ultima ferro.