장음표시 사용
131쪽
,go Artis Rhetoricae Liber II.
grandia mala mea ; Sacramentum Eucharistiae Ceres mutata in Jesum , etc. Quamquam, ut ingenue dicam quod sentio, perpu- silli ingenii est, frivolis hujusmodi nugis immorari, quae scilicet laborantis .magis sunt, quam elegantis ingenii partus. Et, si me audis, vana naec crepundia Telinques Judaeis , qui multi sunt in observandis exilibus litterulis , et apud quos nata'οpinor. Anagram
mata , et ali illis ad nos usque , infelici contagione,
derivata. Quid suas Conjugula b - - Sunt ea , quae . ab uno orto voeabulo varie conis iugantur, seu commutantur, ut GPiens, Suimila, Sα-Piensem, Imperium imperator, imperare. Ex hoc Conjugatorum loco Caesarem ingeniose admodum ita lauis et dat sal Tullius : Celeros quidem omnes victores bellarum ciuilium , jam ante a vitale et miseruordia ulceros rhodierno pero die se ipsum Pictili . . . . Niam cum DPsius pictoriae conditione jure omnes picti Occidissemus , clementive fuae judicio conservati sumus. Recte igitur Mnus inpletus es , a quo ipsius ellam pictoriae condisio , oisque de ela est. Ex hac verborum Conjugatione sic eliam argume latur Propertius Aurea nunc vere sunt saecula. Plurimus auro V enit honos: auro conciliatur amor.
In hoc idem genus sacele lusit Martialis Epigram.lib. I. Bostem cum fugeret, se (b Fannius ipse premit, Nic (rogo) non furor est , ne moriare, mori lAd eumdem locum pertinet illud in Pisonem et
Cum enim esset omnis causa illa mea Consularis et denotoria, auxilla mihi opus emi et Consulis et Senamus.
Est illud (cj Terentianum elegans in primis in hoc
eodem genere et Iomo sum , humani nihil a me alie num Puto.
132쪽
Fodem quoque pertinet venustissimum illud Epigramma inscriptum Ludovici M. Statuae in hortulo Simplicium Collegii Parisiensis olim S. I. uales inter succos , herbasque ictiuores . Quam bene stat populi invia solusque Sui . h. IV. Genus, et Species , Seu Forma Ouid est Genus V . . . ail. Genus apud Rhetores dicitur illud, quod' commune mullis , et quod mullis de ut . virtus sub Se conlinet, iii antis ' 'fortitudinem , prudentiam. . Paclio . sodes argumenlam e Senere. 8. Praesto est: Temperiunm stra reus, resto est potissimim ratione truciatur illa lacus i ae. Tractatur in primis, cum a Specio transiliis ad genus , seu ut vulgo loquontur cum limothesis revTtur ad thesim. IIujusce loci luculentum liabes exemolum in Oratione pro Archia Poeta, ubi Cicero eum Ludandum Archiam Magistrum est hvoothesis rem ad thesim re ocavit, hoc est ,
poesi 'est si in huminualis generatim et universe
laudavit . ut latiorem orationi suae campum aperiret.
Adverte igitur quo artificio ab hypothesi transit ad ille im hsae Poetae ct gessera
Sit ivitur sanctum apud vos hΗmanisSImos homines hoc Poetae nomen , quod nulla violavit. Saxa, et Solitudines, Isaene immanes cantu flectuntur, atque consistunt . nos ins rebus optimis non Poetarum Voce moveamur p sa) Romerum Colophonii civem esse dicunt
Smyrnaei vero suum esse confirmant. It q
Draeterea pugnant Inter se atque contendunt. Ergo
si mr qui, Poeia suit, post mortem etiam
133쪽
i3 si Artis phelorieae Liber II.
expetunt: nos hunc vivum , qui et voluntate , et legibus noster est, repudiabimus louod Pilium in pnere tractando pilandum estp g. l Ioc loco solent intemperantius abuti TFrones , dum thesim longius trahunt, quod nempe res sit communior faciliorque, et multorum trita vestigiis 3 v. gr. si de Iustitia , vel de Charitate sermo sit, illi se se in virtutis laudes universe ac generatim effundent, et miseram crambem, ut ajunt, taedio affectis auribus ad fastidium usque ac satietatem ingerent. Tu igitur,
si sapis, hoc vulgare vitium fugies :Nec circa vilem , patulumque moraberis orbem ib): Ne in te iure cadat lepidum illud Martialis dictum :Jam dic , Postume (c , de tribus capellis.
Ubinam praecipue lacum habet argumentum a Senere Locum habet praecipuum in orationis exordio ,
qui praemitti solet aliquod universale principium , . a quo ad hypothesim, hoc est ad singularem propositi
: Ouid est Oeetes , seu Formia Ex his , quae . dicta sunt de genere, facile intelliges speciem, esse id quod minus late patet, seu
esse rem particularem , quae sub universali continetur. Vocatur autem apud lihetores, fPothesis. T. g. Virtus est smanda , est Genus, sive Thesis: Te e rontio hic et nune est in con Dio seruando, en Species,
sive Bypothesis. S. V. Similitudo, et Dissimilitudo. Quid est simili usi piamilitudo est rerum ceteroquin disparium collatio, atque convenientia in aliqua re ; v. fr. est si- iiii litudo inter avarum et hydropem: quia licet avarus et hydrops sint duae res longe diversissimae, in eo iamen conveniunt, quod neuter saliari possit. Item homo iratus dicitur esse similis Leoni rugienti, uia homo iratus et Leo rugiens sunt duae res vale inter se se dispares , quae tamen in aliqua re con
134쪽
De Inventione. i 33 veniunt , nempe in furore. Sic etiam umbra et gloria sunt res diversissimae: in hoc tamen conveniunt, quod umbra corpus, gloria virtutem eomitetur. Unde ait cicero : Gloria est umbra pintilis. Quomodo si argumentum a similitudine sit. Facies in hunc fere modum cum Tullio et Quidam morbo , cui Seusus stupore cibi sua pilolem non sentiunt : sic libidinosi, spari, facinorosi Peroe laudis --ssum non habent. Sic etiam argumentari poteris a sl-
Scilicet ut fulvum spectatur in ignibus aurum. Tempore sic duro est inspicienda 8des. Ouid est discriminis inter similitudinem es componationem . .
s. Similitudinem proprie pertinere ad id, quod qua-lilolem vocant i comparationem vero pertinere quσΠ- fualem. Fit enim comparatio vel a pari. vel a majori ad minus, vel a minori ad majus, ut dicetur postea: in similitudine vero nulla sit mentio neque paris , neque majoris , neque minoris. Quomodo socile poterit inpeniri argumentum ci simust: Quaeres Statim, quaenam res sit similis et ejusdem naturae cum ea , quam explicaudam sumis. Ita si agatur de constantia , quaeres quid vel maxime resistat, et occurret tibi rura, adamas dicesque cum
Ille , velut pelagi rupes immola vel ut idem Virgilius de Didon
Illa solo fixos oculos aversa tenebat. Nec magis incoepto vultus sermone moTelur, Quam si dura silex , aut stet Marpesia cautes.
Ouid est Dissimilitudo l . Est oratio , quae ex re dissimili dissimile colligit: ut cum Tullius: Si barbarorum est in diem PDere, nostru consilia Sempiternum. tempus Spectare debent. Et lib. a. de Oratore : n Artes reliquae ab eloquentiam disserunt, quod haec non habeat definitam aliquam, resistit. Didone lib. 6.
135쪽
igi Artis Rhetoricae Liber. II., regionem, cujus terminis Septa teneatur: celeraeis vero artes suis se certis quibusdam sinibus contineis ant. n IIunc locum a Dissimili lepidissime tractat Catullus, cum ait Carmine S. Soles occidere et redire possunt r. Nobis, cum semel occidit brevis lux, Nox est perpetua una dormienda. Ad hunc eumdem locum pertinet haec Boraliana
Damna tam celerrum reparant caelestia lunae et Nos ubi decidistilla, et 'quo pius Aenoas. quo a Tullus dives , et Ancus
Pulvis es umbra Sum US. S. VI. Contraria et Repugnantia. Ouid sunt Contraria, seu opposita' Sunt ea, quae in eodem subjecto esse non possunt: vel si fuerint in eodem, necessario inter se
Quot sunt conctariorum genera pquatuor omnino numerantur , nimirum Adver-εa , Relata , Privantia et Contradicentia. Ouid sunt Moeria tri . Sunt ea , quae in eodem plurimum inter se di ferunt , ut pinus, et pilium rum bellam, et Actet 3 sapientia, et fluctilia , Cicero Philip . u. n Attende paulisper,n cogitationemque sobrii hominis punctum temporisn suscipe Nego quidquam esse medium et Conis is fiteor, eos, nisi liberatores Populi Rom. conservatoresque Rei p. sint, plus quam Sicarios , plus quamn homicidas , plus etiam quam parricidas esse. Siquin dem est atrocius Patriae parentem, quam suum Oc-n cidere. Tu, homo sapiens et considerate , quid dicis n Si parricidae, cur honoris causa a te sunt, et in hocn ordine, et apud Populum Rom.semper appellatii curn M. Brulus , te referente, legibus est solutus, si ahoe, urbe plus quam decem dies abfuisset cur provin-m ciae Cassio et Bruto datae, etc. Non igitur homi n cidae. Sequitur , ut liberatores tuo judicio sint. n
136쪽
8. Sunt ea, quae se invicem ita respectant, ut alterum sine altero esse non possit, ut pater , et Dius; dux , et miles s Mossoler, et Discipulus; Dominus , et semus rum qui dat, et qui cmpu. Ita Martialis lib. i. ex , hoc Relatorum loco sacele jocatur in Sosibianum quemdam, qui suum patrem Dominum inepte omnino siclis
E (al servo scis te genitum .- lilandeque fateris , , . Dum dicis dominum , Sosiananeae patrem. . Ex hoc eodem loco Caesarem illis laudat Cicero, in oratione pro Marcello: Ex qua presulo mi igi debet, quanta in dolo beneficio sit laus cum in me la lanio sit mria. IIuc denique pertinent haec verba Veneris , arma pro silio suo Aenea poscentis a Vulcano et
Ouid sunt Prioatilia Z is . Sunt habitus et ejus privatio , ut pila , et mors et luet, et fenebrae rum scientia. , ef inicilia 3 Pauperies , Nili uiae. Ex privantibus ingeniose argumentatur Martialis in quemdam et Ebrius es : nec enim faceres .id sobrius umquam. Ilinc ei iam ingeniosum illud ejusdem Poetae lib. S. Semper eris pauper si pauper es, Aemiliane Dantur opes nullis nunc , nisi divilibus. Quid sunt Contradicentia lSunt ea , quorum alterum negat, alterum amrmat idem de eodem et Ut Milo insidialus est Clodio , Milo non est insidiatas Clissio. S. VII. Adjuncta.
Quid sunt Adjuncta pSunt ea, quae cum re, de qua agitur, non necessario, Sed probabiliter coniuncta sunt. Ouot sunt Idjunelorum genera te. Tria vulgo numerantur. i. Adjuncta rei, ut locus , lempus, etc. a. Adjuncta animi, ut pilio, pistates.
bl Sosibianus eae ct ulterio nOhilis mironete 'iam aerVO nclinius , illius matronae virum , eicus Diud Putabatur dominum blandiendo poeilabat. .
137쪽
3. Adjuncla corporis, ut pulah udo , deformitas, robur , pratis , hobilus. Uno verbo omnia quae rem quoquo modo circumstent , Sive praecedant, sive G-mitentur , Sive consequantur , appellantur Adjuncta , seu res circumstantes. Unde liquet quam longe laleque pateat locus ille, et quam uberem dicendi segetem oratori suppedi leti Ouomodo sumi potest Argumentum ab Adjunctis pCum ex loco , tempore, facultate, aliisqu& id.
genus , quae rem cireumstant. persuadendi occasionem idoneant captat Orator. Sic fa Ηannibal Italiam in essus , militibus duis eloquenter admodum facit
animos ex loeo', unde iugere non liceat.
Oratio . Hannibalis milites suos od pupum octonantis. Liv. lib. II. Dextra laevaque duo maria claudunt. Nullam, ne ad effugium quidem navem habemus. Circa Padus. amnis major ac violentior Rhodano et a tergo Alpes. urgent , vix integri, vobis ac vigentibus transitae: Bic vobis vincendum aut moriendum , milites , est. . . . . Nihil u Squam nobis relictum est , nisi quod armis vindicaverimus'. Illis, timidis et ignavis, licet esse , qui receptum habent, quos ager Suus , quos, Sua terra , per tuta ac pacata itinera fugientes aecipient. Vobis necesse est sortibus viris esse , et om-nibus inter victoriam mortemque certa desperatione, ruptis, , aut vincere , aut, si, fortuna dubitabit, in praelio potius quam in fuga mortem oppetere. Si hoc bene fixum omnibus destinatumque in animo est, iterum dicam , vieistis. Nullum incitamentum ad viniscendum homini a Diis immortalibus acrius datum est. Cisero autem ab adjunctis Antonii te utilem escere ritudinem ego lol: Sed haec , quae robustioris improbitatis sunt, omittamus: loquamur potius de iniquissimo genere levitatis. Tu istis faucitas , istis lateri-hus, ista gladiatoria lolius corporis firmitate, tantum vini in Nippiae nuptiis exhauseras , ut tibi necesse
138쪽
De Inventione. IJ esset in Populi Rom. conspectu vomere postridie. orem non modo visu foedam , sed etiam auditu i Si inter coenam , in tuis immanibus illis poculis , hoc tibi accidisset, quis non turpe diceret e In coetu vero Populi Rom. negotium pituli cum gerens, Magister equitum, cui ructare turpe esset, is vomens, frustis esculentis vinum redolentibus , gremium suum et totum tribunal implevit. Porro memoriae juvandae causa praecipua octo Adjunctorum genera hoc vulori versolo suere comprehensa : ' . .
Quic quid , ubi , per (a quiis ,i quoties , cur ,
Quis significat personam , . et quare ad illam perlinent, cujusmodi sunt genus, educatio, indoles, aetas, Sexus, patria , cognatio , lama , virtus , ium genium, etc. Ouid negotium designat , sive rem di de qua agitur. Ubi locum demonstrat. Per quos indicat adjutores et socios , quorum opera facta res est. Quoties docet quam saepe res facta sueris. Cur causam ei finem designat. ommodo modum ac seriem. ostendit rei gestae. Denique Quando denotat hempus, quo gesta
s. VIII. Antecedentia, et consequentia. Quid sunt Antecedentia lSunt ea , quibus positis , necesSe est alia consequi , ut, ortus est sol , ergo dies est Tu nalus es nomo , ergo dubio procul morieris. Ille gravissimi Sceleris reus est, ergo gravi ssime plectetur a justo judice. Quid sunt Consequentia lat. Sunt ea , quae rem necessaris Lynsequuntur. Sic autem argumentum duces a consequentibus et Eslevia fructuum , ergo et forum fuit. Cicatricem gerit ;ergo plagum occepit. Cicatrix enim et fructus plagam et fiores consequuntur. Quia vero locus ab Anteee- densibus et Consequentibus non maximopere differt
sal AZii dieunt, quibus auxiliis, sed minu3 commode.
139쪽
i 8 Artis pheloricae Liber II. ab Adjunctis , ideo diutius in illo immorari non est
operae pretium. s. IX. Causae.
Quid est Causa lii. Est id undae aliquid est, vel id, vi cuius ali
quid sit , ut vulnus est causa mortis , cruditas est causa morbi, etc. Quoluplex est Causa luuadruplex numeratur a Philosophis , meiens, materialis, formalis , et finalis. Ouid est Causa emcrens' Est ea, a qua aliquid effcitur , ut ignis est causa efficiens caloris 3 nempe is a quo calor essicitur , Intemperantia est causa effciens morbi , nempe ea, a qua efficitur morbus.. Ouid est Causa mufetialis l. Ea est , ex qua et aliquid sit , aut componitur et ut marmor est materia, seu causa materialis statuae, lapides sunt materia domus , corpus est hominis quasi materia. Ouid est Causa sirinalis ti . Est ratio rei ac nota, per quam res est id, quod est, et a rebus: aliis distinguitur , unde anima est forma hominis, quia per animam sit rationalis, et a celeris animantibus distinguitur.
Ouid est Causa falis tii. Est id , cujus gratia aliquid sit: ut finis belli
est victoria et pax, cum propter victoriam et pacem bellum suscipiatur. Beala in Caelo vita est causa finalis hominis , quandoquidem homo agit omnia , vel agere debet certe quidem , ut beatam in caelo vitam tandem aliquando consequatur. Omodo orgument, debemus a Causa esse nil n. Sic argumentaberis cum Tullio. Intemperanuae oesum corpus tradu senectati ergo diligenter octanda est. Ab hoc loco senectutem contra vituperatores ita defendit idem Tullius et Curet epulis munt, refructisque mensis, et 'equentibus Poculis rum ecfel esso Pinolentia, cruduale, et insomniis. Ita Ovidius Aegusthi adul-
140쪽
De Inventione. IJsterium culpat a causa efficiente, nempe ab olio: quaeritur aj Aensibus quare sit factus adulter In promptu causa est, desidiosus erat. Sic etiam et felicem inter mortales vitam eleganter commendat Martialis lib. Io. a causis praecipuis, quae illam efficiunt. Vitam quae faciunt beatiorem , Iucundissime Martialis, haec sunt rRes non parta labore , sed relicta ;Non ingratus ager , iacus perennis Lis numquam , bj toga rara , mens quieta, Vires ingenuae, salubre, Oxpus E, Prudens simplicitas ; pares amici ;Convictus facilis : sine arte mensa , Nox non ebria, sed soluta curis: Non tristis thorus , attamen pudicus , Somnus qui faciat breves tenebras rQuod sis , esse velis , nihilque malis ;Summum nec me luas diem , nec optes. Ovomodo or mensamur a materia lIta serme dices et corDs hominis est mortale sergo aequum est , ut illi dominetur animus immorialis . Iia Ovidius Solis regiam commmilat a materia. Melamorph. lib. n. I 2 Regia Solis erat sublimibus ratia columnis. Clara micante auro, flammasque imitante (c Pyropo: Cujus ebur nitidum fastigia summa tegebat: Argenti bifores radiahant lumine valvae. Materiam superabat opus. Quomodo sumitur argumentum a musa formali lis . Sic dices : animus hominis est immortalis , ergo mors non est timenda . Excellens est animi natura et