장음표시 사용
81쪽
8o Artis Rhetoricae Liber. I. dignitatem conciliandam. Porro Tropus sic appellatur a voce Graeca , perto ut ad vcrbum Iu-
Raec autem Inversio fit multiplici , variaque ratione, Sed quatuor potissimum modis et unde existunt
primarii quatuor , nobilissimique Tropi, nempe Meta- Phora , Metonymia, Synecdoche et Ironia , de quibus singillatim tracl*ndum lat.
S. II, De vela phora. Quid est Memphera T . v .i i mi T. Metaphora seu Translatio est tropus , quo Tox aliqua a propria significalione ad alienam transfertur, ob similitudinem. Ut eum atrum Tullius ad Caesarem Parietes hujus euriae tibi gratias vere gessirunt. Vox illa, Gestire , quae est liqminis propria Qiransfertur ad Parietem, cujus con est propria ; sed eum quo lamen shabet hoc loco quamdam similitudinem et assinitatem. lnunc porro usum ac modum verba e transferendi necessitas genuit , cum scilicet verba propria. dees-Sent: postea vero delectatio jucunditasque celebram t. Quemadmodum enim vestis depellendi frigoris causa Primum reperta , postea etiam adhiberi coepta est ad iornatum corporis et dignitalem , sic verbi translatio , s solius inopiae causa primum instituta , deinde etiam iuit ad delectationem , et ad ornatum orationis laequentata.
Vndellam potissimum ducuntur Mesophoroe Ex omnibus omnino rebus duci possunt, a divinis , a coelestibus. ab elementis , mel eoris , lapidibus , metallis, plantis, bestiis , hominibus, eorumque operibus et adeo ut non minus late pateat Metaphora , quam similitudo , quae a re qualibet duei potest. Metaphora ducitur : i. a Divinis , ut apud Ciceronem , Deus ille noster Plulo. Itemque apud Martialem maviscentissima illa Romae laudatio ta) : Terrarum Dea , gentiumque Roma , Cui par est nihil, et nihil secundum. I. Sumitur ab Elementis, ut cum dicitur a Tullio : llius lanium est flumen ivenit , nulla scribendi , aut
82쪽
De Elocutione. 8rdicendi fanta pis laniaque copia, quae , non dicam ego nam , sed morasse , Gesor, res tuas gestus Possit. I. Metaphora sumitur e stirpibus , plantis , et arboribus. Ita Cicero : Virtus est una tillissimis demarodicibus , quoe nulla umquam Pi labescctari potis . . Sumitur a rebus arto , manuque lactis et Ita (a Appion ille, contra quem I Hephus Scripsit , vocabatur Cymbolum mi hominus ero Rhetor eximius appellabatur Viaa DUGI heea, ri Musaeum ambulans . quod etiam de re righne dilatum aceepimus. Imperator autem II et ius Pertinax Fontinae Pila fuit vulgo nuncupatus quod nem p. variis s lunae casibus suisset exercitus. Deniqueriti gustus homines illos , qui soler-' ii , promptoque erant finghnio ad res ex tempore conmiselendas lepide aiebat , Argentum habere ibi in numeraloe Metaphora a pecuniis ducta. S. Metaphora ducitur. ab homine , ut cum ait apud Virgilium Palinurus :Mene salis placidi vultum , fiuctusque quietos Ignoraro iubes lReliquos Metaphorarum fontes , qui innumerabiles sunt , et cuilibet obvii, persequi singillatim , hominis
esset otio intemperanter abutentis. Quatuor tamen praecipua capila quin lil ianus enumerat, ad quae omnes Molaphorae commode possunt revocari. Primo , si Metaphora , cum a re quapiam animata ad rem aliam animatam verbum transserimus et ut cum ait Titus Livius. Acipionem a Ctilone solutim iactu Acri', quae vox , Acts lxtire cum propria sit Solius canis , iri huitur lamen homini non inconcinne. Sic etiam Chri e liis ipse II erodem , oh mores vulpinos, hoc eStob calliditatem atque versutiam, vulpem appellavit, Lucae cap. II. De et dicile ou i illi. Secundo sit Metaphora , cum in anima pro aliis in animis ponuntur , ut uobena pro Guberncculo , fraenum pro Le Vinculum pro Communitale , vel si dicas cum Tullio et uic orationis Pela contrahiamus.
83쪽
Tertio , cum in anima transferuntur ad animala et ut eum ipsa civitatis lumina extincta dicuntur in morte praestantium virorum s et cum ait Catullus a O qui stosculus es juvenculorum euallo denique praecipuam quamdam venustatem habet , cum rebus inanimis sensuque carentibus Sensum quemdam , animosque , ac veluti litam damus ut cum ait Virgilius et . . Pontem indignatus sa) Araxes. Sic etiam Cicero pro Ligario et Quid enim , Tubero, tuus ilie districtus in acie Pharsalica gladius f hut cujus latus mucra ille pelibis P qui acnsus exul
S. III. Quid vitandum in Metaphora.(menam Melophoroe dicuntur ostiosae pViliosae dicuntur Melaphsrae illae, quae humiliores sunt sordidaeque, et ab re quapiam ablecta , deformi que desumptae. Talis est ista , quam damnant Tullius , et Quintilianus. Alereus Curiae Glaucia et ilemque ista et Soeteoe mundi ibi uerrucae , id est rupes. IIo Tatius quoque ob eamdem causam notavit versum illum cuiusdam M. Furii Bibaeuli se et Iupiter hibernas cana nive conspuit Alpes. Quid enim sordidius ac turpius , quam Metaphoram a sputo mutuari t uoc eodem humilitalis, et ut ita dicam , ignobilitatis vitio laborare videtur celehris illa id, Tertulliani Metaphora qua diluvium appellat Aolume generale (ej Exirium di. Viliosae dicuntur Metaphorae , quae duriores sunt, vel longius accersitae, vel quae rem nimis amplificant et ui si di eas et Arrum mirimonii, Cho bdim honorum , quod prosecto duriusculum est , et a Tullio jure damnatum. Quod si verearis, ne durior paulo, et audacior videatur Metaphora, poteris illam molli-
84쪽
De Elocutione. 83re , ac mitigare illis, aut similibus vocabulis V ita
diram . . . quctsi . . . sicce ... i ila loqui fas est
et c. ut si dicas , Mortuo M. Glone pupillam relictum esse Sensium, poterit alid actor videri haec translatio: si vero dixeris cum Tullio , Pupillam , ut ita diram relictum esse Senolum , duriuscula Metaphora , hoc velut apposito condimento , milescet. Nam , ut Sapienter admodum monet idein Tullius erecunda debet esse translatio , ut deducta esse ri alienum locum , non irruisse ὴ atque ut precario, non,vi venisse videatur. 3. Vilium est in Metaphora, si nimis poetica sit, v. g. si Orator dieat curi Virgilio , Vtilucressiennis remmigare 3 aus si cum lioratio dicat de Euro et
Per Siculas equitavit undas . Neque enim quaecumque Poetis sicent , ea omnia Oratoribus licere existimandum eSt- . Metapliorarum visum est immoderata quaedam illarum eo acervatio. Etsi enim nullus est florentior tropus et qui plus luminis asserat orationi , non lamen freque utari nimium debet: nam ut modicus il lius usu, maximopere delectat , ita immodicus non . parum assert salie talis atque fastidii , et in aenigma transit , aut in allegoriam. S. Denique vitiosa est Metaphora , quae sibi non constat, res nimirum omnino dissimiles inter se conjungendo. Quippe ut docet Fabius. n Id imprimis estri custodiendum , ut quo ex genere caeperis translam, lion hoc desinas. Multi enim cum initium a lemni pestate sumpserint , incendio , aut ruina finiunt ;ni quae est inconsequentia rerum foedissima. ' Quamquam , ut loquar ingenue huic de perpetua, Sibique consentanea translatione Rhetorum praecepto non adeo severe a summis viris obtemperari video. Scimus enim diversas omnino Metaphoras eIegans saepe suiMe conis
iunctas a Virgilio, ab Iloratio, a Catullo, etc. Sic triplex est Metaphora in duobus hisce versibus doralii (a . Nemo adeo serus est, ut non mitescere possit, Si modo culturae pati eutem commodet auferum
85쪽
Prama est de feris , quae proprie mansuescunt , et cicurantur. Altera est de fructibus , qui acerbi sunt, - et proprie mitescunt. Tertia est ab agris , quorum propria est cultura.l , . s. IV. De Allegoria.
Ouid est Allegoria lis'. Allegoria reis Metaphorarum continuatio, seu spura , quae aliud verbi, dicitur , aliua reipsa intelliis gitur, unde non absurde. c me Di r loquium , quod nimirum aliud dicatur , aliud sentiatur. PIIuiusmodi est insigpis illa. Ciceronis in Pisonein A. Alle ria e re Neque tam sui timidus , ut qui in maxi-.,, inis i urbinibus ac fluetibus , Iteipublic e navem gue bernassem , salvamque in portu collotassem , hon- n iis luae nnbeculam aut collegae tui contamina- n tum spiritum perhorrescerena. Alios ego vidi ven-n tοs, alias prospexi animo procellasi aliis impen-,, dentibus tempestatibus non cessi , sed unum me pro omnium Salute obtuli. 3 3 Illustris est, et omnibus nota illa d alii Ode Allegorica de bello civili Lib. i. O navis , reserent in mare te novi
Fluctus. O quid agis i sortiter occupa
Nudum remisio latus , Et malus celeri saucius Africo , Antennaeque gemant i ac sine sunibus Vix durare carinae Possint imperiosius
Aeouor p Non tibi sunt integra lintea, etc. In hac eximia Allegoria , navim pro Republica siluctus pro civili bello portum pro pace concordiaque , remigium pro militibus et nautas pro Magistratifus , malum Pro praecipuis Ducibus usurpat IIoratius ; et ab initio ad finem egregie sibi constat, quod in Allegoria praecipuum eSt. s. V De Metonymia. Quid est Melon ia lil. Metonymia , quae eliam vocatur dypallage , seu Transnominatio , est troporum omnium Tastissimul,
86쪽
De Elocutione. 8s atque usi latissimus. Fit autem quatuor potissimum
modi S. I. Cum causa, vel quasi causa ponitur pro essectu , et cum rerum inventor, et auctor usurpatur
Pro rebus ipsis , quas invenit, ut Mars pro bello , Ceres pro frugibus, Vulcanus pro igne i Cicero, aut
Virgilius, pro scriptis illorum et Dux exercitus pro exeris ei tu ipso. Sic dicimus vario Martei pugnatum est, hoc est, vario, belli eventu , Qt Vir illius, Onerantque cunis his dono . laborulae Cererri 3 il est panis. Et Georgicorum libro I.
Bacchus amat colles.' Aquilonem et frigora laxi . Sic etiam dicimus . , ab danni hale apud Cannas caesa fuisse ie,aginta Romanorum millia 3 hoc est ab II annibalis 'exercitu. Fit item hoc primo modo Melon 'inia , cum possessor usurpatur pro re posses Sa . ut cum ait Virgilius Aedneid. a. Jam proximus ardet
Iloc est domus Ucalegontis. I. Fit Metonymia , cum Sumuntur essecla pro causis , ut scelus pro scelerato ipso : ila Comicus:: Ubi est scelus ille, qui me perdidit: Ita Virgilius I. Aeneid. Accipe nunc Danaum insidias , et crimine ab uno
Ubi Crimen ponitur pro perfido Sinone criminis auctore , et hic est germanus illius loci sensus : ex uno Sinone disce Graecos omnes esse persidos. Ita Cicero i. in Verr. n Quas res luxuries in stagitiis , cru-n delitas in suppliciis , avaritia in rapinis, superbia es in contumeliis efficere potui SSet , eas omnes Sese hoc uno Praetore per triennium pertulisse. nFit etiam , cum id , quod proprium est esseclui, tribuitur causae, et hoc Poetis valde familiare est. Ita timor dicitur Fugax; mors dicitur pallida ; morbi dicuntur pallentes , quia fuga est(esseclus timoris, et pallor est effectus morborum , et mortis. Sic lloralius :Pallida mora uequo pulsat Pede Pauperum lubemcts , Re mque turres . Sic Virgilius :Polentes habitant morbi , tristisque Senectus. I. Fit Metonvmia , cum reb , quae continet, usurm
87쪽
m Ariis Rrelosicae Liber I. x Patur pro re contenta , ut Roma pro Romanis , caem tum pro Caelestibus , terra pro terrae incolis. IIuc pertinet illud Ciceronis pro lege Manilia et di, Testis re est Italia , quam ille ipse victor Sylla hujus vir- ,- .. n l tute fonsilio consessus est suisse liberatam. Test et , iij est Sicilia, qua M, mullis undique cinctam pe-n riculis ', non et celim consilii ' exigi caviti resiis tu oppres- M sa hostium copiis , eorum ipsorum sau Elime redun- is davit. Testis egi callia , per quanae legionibus nos-r ri iris in Bispaniam is er . m. internecione M
pro Siculis ele. iis ursa sit.
. Cum signum usu gratur pro re si scata ., ut toga pro pace , si scies pro magistratu. ita Cicero in Pisonem: Cedant arma togae concedat laurea linguae. IIuc reser , cum ea vox nomen ponilur prole ipsa et ita Livius lib. i. Ad singula o Isi circumferendo cr-mia , nomen Omns silinum domuis. S. VI. De Synecdoche Ouia est Synecdoche tisi. SJnecdoche est tropus apud Oratores aequae ac Poetas valde usilatus , et tritus. Fit autem modis
I. Cum pars ponitur pro loto , v. g. mucro pro ense; lectum pro domo , puppis, vel carina pro navi in logra et Ita Virgilius Aeneid. a. Non anni domuere decem , non mille carinae. Est autem carina ima pars navis. Sic etiam hominis anima saepe usurpatur pro homine ipso. Ila Titistius sa) : Vos meae rarissimce misce sc issime ad me scribile. Eodem refer vulgares illas locutiones ,
quibus Unus accipitur pro Pluribus , ut eum dicit Virgilius: Nostis habes muros et . Fit Mneedoehe , cum totum usurpatur pro parte et ut in noc decantato Virgilii versu (bj:
88쪽
De Eloculione. 8 Aut (a) Ararim Parilius bibet, aut Germania (b
Tigrim. Et rursum Aeneul. ia' in L
Ubi sons accipit pro paxi* m' ' irem Tullius: A.,
tur oro ene . vel gemis pro specie , ut Eurus , Tel
ii sur natis pro quolibet homine frugi , Curium Tuu unos simulant, et se bacchanalia vivunt.
Contra vero genus usurpabitur pro Specie , si dicatur cum Virgilio Ales pro Aquilo. Praedamque eL unguibus ales
stata, qua aliud plane dicimus , quam sβrn sire videntur. Quando V. g. quempiam Simula-i 'l alione salse , ac ingeniose perSirin imus , m etd aserie dicendo , aliud vero innuendo tvit . e recte voce adnsimulatio, et illusio , ut sonat Graeca ipe viae vox , ' si rar. Ital. Senna, fluuius est Galliam ibJ Tigris Asiae fluoius insignis, sic dictus clue Os. Sobelli seu Sabini, populi IIctLicte. . u Curitia vir frugalis et Optimus crριε. ir Boeehanalia Dueehilesia, in quibua Romiam erra vis Iae , et libidini incudebunt. .
89쪽
88 Ariis Rhetoricae Liber. I. Intelligitur autem Ironia , vel ex ipsa re , quae dicitur, vel ex ipsa pronuntiatione certe quidem: ut si dicas: O praeclarum oueium custodem Iupum l Ila Juvenalis impiam aeque ac stolidam Aegyptiorum Superstitionem , qui non quadrupedes solum colebant . uti
canem, simiam, selem , bovemque, sed plantas eliam ipsas, uti porrum et clepe , divinis prosequebantur honoribus, salse cisillatire. hae sacela et eleganti Ironia , Mi ira Ioppida tota-(aj canem tenerantur. 3 nenio Dianam
Porrum et Caepe Melas aetolata , de frangere morSu- O . Sancias gentes , quibus haec Mastantur in hortis Numina l . Eximia est Ciceronis Ironia in Miloniana: is sed stul-n ii sumus, inquit, qui Drusum . qui Africanum Pom-n pejum, nosmetipsos cum Publio Clodio consurresaudemus. Tolerabilia fuerunt illa : Clodio moriemn aequo animo ferre nemo potest : luget Senatus,n maeret En uester ordo et tota civitas consecta senion eSt squalent . municipia 3 afflictan me, Coloniae ;n agri denique i i tam beneficum , tam salutarem,n tam mansuetum civem desiderant. Iro uiae exemplum exquisitius apud veteres nullum
habemus , quod sciam, quam lepidam illam Apoco locJulo sim , in qua Seneca Claudium Imperatorem, qui vulgo (b) bardus , et imbellis habebatur , facetissime ludit. Cautem Apocolocyntosis Satyra quaedam se. Ienippaea, qua fatuum Claudii caput multo
dieas Metamorphosim in cucurbitam ad significandam hominis insulsitatem S est enim xoλomovet o Graece cucurbilo. In hac igitur eleganti Ironia
Poetas in funere Claudii ita iocose cantantes inducit Seneca Philasophus,
90쪽
De Elocutione. Fundite fletus Edite planctus Fingite luctus Resonet tristi
Clamore forum . . . . Cecidit pulchre Cordatus homo Quo non alius Fuit in toto Fortior orbe . . Desse te virum ouo non aj alius . di Poluit ei lius Dicere canSas
Venale genus Vosque poetae bule novi . . , Vosque imprimis, Qui concuSgo .... Magna parastis
De Regillis Ironiae. Oucenam . slint Ironiae Legulae lhi. Duae. io Enim , quae amatigua voce conlinentur Ironiae , eae praecipuum quemdam leporem ac venustatem habent. Acuta quippe , jocosaque videri solent , quae dicuntur ex ambiguo. Ita Neronem Matricidam , qui sese ab Aenea oriundum gloriabatur, non infacete lusit Poeta Romanus i teste Suetonio. Quis ne et Aeneae magna de stirpe Neronem lSustulit hic matrem id et sustulit ille patrem. Ita (e Plagiarium ridet Martialis libro secundo et i carmina Paulus emit recitat sua Carmina Paulus et liam quod emas, possis dicere jure tuum.