장음표시 사용
171쪽
r o Artis Rhetoricae Liber III.,, A. Licinius fructum a me repetere prope suo iure deis , het. Nam quoad longissime potest mens mea respicere,, spatium praeteriti temporis, et pueritiae memoriam n recordari ultimam, inue usque repetens, hunc video,, mihi principem et ad Suscipiendam, et ad ingres, diendam rationem horum studiorum extitisse. quids, si haec vox hujus hortatu praeceptisque conformalam nonnullis aliquando saluti suit: a quo id accepi di, mus , quo celeris opitulari, et alios servare posse dis mus, huic profecto ipsi, quantum est Situm in nobis,
di, et opem et salutem ferre debemus. Quomodo colligetur beneoolentia ch siseriariorem Persona
i. Si dicamus, nos nimiam illorum eloquen. tiam, aut gratiam revereri , unde illa reddatur suis specta iudicibus quod pulchre admodum facit Cicero pro Quintio et Quae res in ciuitate duce Plurimum possunt , hae contra nos umbiae sociussi hoc te ore, summa gratia es eloquenlia 3 quorum vitreum , C. Aquili,
u. Si illos in odium et invidiam adducere viliorum , quibus laborant, commemoratione conemur et ut pro Deiotaror Crudelem lai Castorem, ne dicam
sceleratum et impium ', qui nepos colim in discrimen ca- filis adduxerit , adolescensiaeque stice te rorem infuleris ei, cujus senectutem tueri, et te ne AbNoos.
Quod si adversarius sit vir bonus notaeque probitatis ac fidei , Tullium imitaberis , qui cum pro Muraena diceret, calonemque virum antiquae virtutis haberet adversarium , non quidem in ejus vita moribusque quidquam culpavit e, sed tamen, ut illi quomodocumque fidem detraheret, Sectam Stoicorum , eui se Cato totum addixerat, irridere coepit: idque tam salse, tamque facete , ut iudicium risu dissolveretur , et Cato ipse dixerit: Quam bj ridiculum
habemus Consulem lovomodo captabitur beneuolentia O perbona uel G
172쪽
De Dispositione. I ri. Si eis considere videatur orator, ut pro
Roscio Amerino. I. Si suam causam cum eorum utilitate conjungat, ut passim in Philippicis. 3. Si eorum iustitiam, fidem , auctoritatem et dotes ceteras momdeste commendet , ut in Exordio Milonianae , ubi Tullius Pomprium laudat a sapientia justitiaque, cum ait: n Sed me recreat et reficit Cn. Pompeii sapie
Qtissimi , et justissimi viri consilium , qui profecto
nec justitiae suae putaret esse, quae reum sententiisn judicum tradidisset, eumdem telis militum dedere et M nec sapientiae, temeritatem eoncitatae multitudinis auctoritate publica armare. Imo ne ipse quidem Paulus Apostolus hoc sibi negligendum putavit, cum pro se ipse diceret apud regem Agrippam , Actorum capite 25. n De his om- si nibus, quibus accusor a Iudaeis , rex sa) Agrippa, M aestimo me heatum, apud te eum sim defensurus m me hodie , maxime te sciente omnia , et . quaen apud Iudaeos sunt consuetudines , et quaestiones. dii Propter quod obsecro patienter me audias. duomodo paratur beneuolentia a persona clientis , si e si ius. eclus causa milur e. Si illius innocentiam virtutemque commendes et si illius calamitatem, amicorum inopiam et solitudinem conqueraris , ut Cicero pro Roscio Amerino. Semperne laborandum est in eTordio, til raptemrcudilorum heneoolentia Z 3 P. De captanda benevolentia non valde laborandum esse in causis illis , quae per se sunt honestae, sed tantum in iis , quae sunt vel paradoxae , Vel dubiae , vel humiles. Quatuor enim causarum generis idistinguit Divus Augustinus in eximio suo libro de Rheloricae principiis : Hones Fas , incredibiles, dubios, et humiles , quae ab illo vocantur E,δoξαι, παe δoe i. i
In humili quidem argumento se se maxima nonnumquam exercuerunt et ostentarunt ingenia; ut olim
a Agrippa ultimus Iudaeorum Rex, filius illius Nero iacia Agrippae, qui ab Angelo pereusaias Di Bdi a
173쪽
Polycrales , qui murium panegyricum celebravit , et Lucianus , qui muscam laudavit. Inter juniores vero
Majoragius scripsit enc.m in m luit , Caleagninus, post Pseulum , ipsum nihil laudandum suscepit; Umbram
Ianus DouZa praeconio colebravit et et nostra aetate
vir Cl. Daniel Beinsius asinum pediculumque laudavit.
In his vero, aliisque id genus humilibus causis itemque in illis, quae minus gratae sunt auditoribus
opus est insinuatione, seu exquisitiore quadam arte, qua Orator subdole et talenter in auditorum animos irrepat. S. v. De paranda attentione. Undenotri conciliaIur ollentio pConciliatur partim promissione , partim pellito, ne 3 promissione quidem , si polliceamur nos esse dicturos de rebus vel novis , vel magnis , vel utili- hus , vel jucundis. Ita noratius Od. i. iiD. 3. Carmina, non prius Audita , Musarum Sacerdos , Virginibus puerisque canto. e etiam imprimis Cicem pro Rabirio : Sic enim existimare debetis , Quirites , post hominum memο- viam , rem nullam magis periculosam , magis ab omnibus vobis providendam , nec a Tribuno plebis susceptam , neque a Consule defensam , neque ad Populum R. esse delatam. uoc etiam egregie praesulii Naro , quando de Apibus dicturus, uo cecinu . Georg. Protinus aerii mellis caelestia dona Exequar. IIanc etiam, sat Moecenas, aspice partem. Admiranda libi levium spectacula rerum , Nagnanimosque Duees, totiusque ordine gentis Mores , et Studia, et populos, et praelia dicam. In tenui labor , at tenuis non glorIa . . . . Nolim tamen montes , ut a junt, aureos in ipso' dicendi initio semper polliceatur Orator, nec Sic
, incipiet, ut (bj Maevius ille , quem ridet IIoralius r
, amet tua carmina, Maevi. . Disitigeri Dyco le
174쪽
Fortunam Priami cantabo , et nobile bellum. Multoque sane caulius mihi videtur facere , qui cum IIo mero simpliciter et verecunde sic exorditur: Dic mihi, Musa, virum captae post tempora Troiae, Qui mores hominum multorum vidit , et urbes et Quam si magnificentius sic incipias cum Lucano et Bella per Emathios plinquam civilia Campos . . . Aut si tumidum ilIum turgiduinque imiteris Claudiani Prooemium de rupta Proserpinae ra Inferni rapioris equos assta taque curru Sidera Taenario , caligantesque profundae Iunonis thalamos audaei promere cantu Mens congesta jubet. Quod si satis apparet, rem , de qua agitur, esse abiectam et exilem , plus efficiet Orator, si rotunde statim et ingenue profiteatur , sese in re . omnino tenui laborare , quam si grandia ndiuidquam polli-eeatur a sed causae tenuitatem aequitate , vel nece sitate , vel aliunde compensare eonabitur ; ut Cie Philippiea e . remis is rebus , sed foetosse necessariis consulimus, P. C. de Appia iniet et de fa moueta. 1. Conciliandae attentionis ratio est Petilio ; cum scilicet auditores rogamus , ut studiose ac diligenter velint attendere , ut Cicero pro Sexto Roscio a-Propter uos opo , umque Obsecro , judices allente bonaque cum uenia pe ho meet audiatis. : Quamvis autem sub ipsum Exordium post ari s Ieat attentio, satius tamen erit interdum illam in ipso orationis decursu postulare, cum sciliere auditoris animus , initio arrectus et alaeer , languesceretne pit, et de fatigatae illius aures incipiunt peregrinari, ut solat. IIoc egregie praestitit Tullius pro Clnentio, dum sic t ait et Vos, quaeso ut cehuc me istinie suis, disiis , ilem , quiae reliqua sunt audiatis. Proselo niihil a me dicetur , quod non dignum hoc coκpeti, et silenistio , dignum Pestris stadiis a que curitas esse videarum Quomodo comparabitur cacilitas e ' u i
175쪽
iri Artis Rhetoricae Liber III.
Tribus maxime rebus. t. Si brevem te fore promittas , stesque Promissis. Ut enim eleganter et ingeniose monet Tullius , multo salius est , ut orator desinat, quam si deficiat 3 et Auditor cum desiderio, tuam si cum fastidio ac satietate recedat. Atque iuratores nimis longos helle omnino quadrant ultimae haec artis poeticae verba et Indoctum doctumque fugat recitator- acerbus. Quem vero arripuit , tenet occiditque legendo ,
Non missura cutem , nisi plena cruor is sal lIirudo I v. Comparabitur docilitas , si breviter , dilucide ,
simpliciterque proponas, qua de re dicturus siS.I. Fiet docilis auditor, si tuam orationem in duo, vel tria ad summum capita perspicue partiaris , ut cum ait Tullius Philippica . Cur pacem nolo Z quis tu is eii, quia Periculosa , Fuia esse nore Potest. ouce tria dum explico , peto a robis , ' C. ut eodem helii--ilale, tua soletis , perbo meo audiatis Sed quoniam permagni interest ad eloquentiam, quemalmodum proponat , et orationem suam partiatur orator i et quia hic Iocus est in tota Rhetorica longe dissicillimus , vronibus praesertim , de utroque illo capitci
accuratius nobis esse disputandum arbitramur
b. VI. De Propositione Paenam sunt Propositionis tantiles, ac doles t Quinque vulgo assignantur propositionis doles I. Est, ut simplex sit unaque, non vero multiplex Ex illius enita unitate omnino pendet orationis unitas semperque meminisse debet oratod eximii illiu; numquamque satis inculcandi floratiani praecepti: Denique sit quodvis simplex dumtaxat et unum
Ovid est porro una simplexque propositio tria simplexque dieitur illa propositio , qua
constat una simplicique sententia , v g. Pua ratem Drusi. Injunoe sunt condona nae etc
a. Propositionis dos est . ut sit ita clara , ut non modo nullo labore intelligatur , sed etiam ut non
176쪽
Da Dispositione. possit non intelligi et quemadmodum istar oram est
fugiendum. 3. Dos est, ut omnia totius orationis argumenta, partesque omnes in illam velut in scopum metamque colliment. c. Dos est, ut tractari copiose et ornari facile possit , et amplam dicendi segetem suppeditet Recte enim monet IIoratius, ne jejunum dicendi sumas argumentum , et quae desperus fractata Nilescere posse . relinquos. S. Dos est, ut propositio vel ipsa novitate percellat, vel insigni aliqua utili- placeat, quae duo vel maxime conciliare solent attentionem atque benevolentiam Quomodo notaturam habebit propositio pSi argumentum ita proponatur ut ex trito vulgarique fiat inusitatum, et auditorum animos statim erigat seriatquctv v. g. trita est vulgarisque haec propositio et mmo mullarum sibi malorum cuctor est , nia uligite admodum dignum habet attentione .. Fiet vero nova et admirabilis, si dicas. cum Chrysostomo et Remo Deilitar , nsis a seipso, vel Nemo, miser , nisi qui pel Item vulgaris est haeet propositio, i Masiasiquando sunt utiles uirtuti, itemque ista et Mors minus
dum accidit miseris , quam felicibus- Fiet autem inieci utra di novae mirificavdi, si daeas , Virtalem plaginiercum improbis debere , quam probis e et Felieitulismus esse infelicem morsi
om o utillinem habebit propositio 3 8. Utilualem habere solen, propositiones illae, quae
eontemplativae, non sunt sesi activae si duobus: illis Senecala vocibus nobis uti fas est)- Conlem plativadi porro dicuntur illae , quaei in solae cognitionae versantur , quemadmotam ista et Stumorum in iras GP numerusia Activaei contrae dicuntur proposillanes. illa di, quarum sinita est aliquid efficere ut, Ferenda
J VII. DE D visione or adhiberi solet moratione Dirisio, sipes Partilla ITribus potissimum dae causis I. Quia lumen aDrt orationi. a. quia iuvat memoriam oratoris , et auditorum. 3. Quia levat audiendi fastidium, recreatur enim animis admonitione singularum partium
177쪽
i s Atiis Rhetori eae Liber III. l
orationis : quemadmodum viatores reficiunt spalia seeriis lapidibus et intervallis distincta , ut ait (al Rutilius in Ilinerario et Intervalla viae fessis praestare videtur qui notat inscriptus millia multa lapis uenam sunt Iegra Diuisionis tquatuor. I. est, ut Divisio sit plena et hoc est, ut partes illius, sive membra oliminin tam plectantur et adaequent propositionem , quae dividitur. 2 est ut membra illa sint opposita , , neque unum in anetae eontineatur. 3. est, ut Divisio habeat paries duas , tresve ad summum , vs plures. Si enim nimium concisa sit , et, ut loquitur Fabius , nimium articulosa, offundet orationi tenebras , pari eique obscuritatem illam , contra quam fuit inducta. i. est . ut sit plana , simplex et quasi obvia , non vero ad artis et ingenii ostentationem longius accersita. De Narratione, quae est secunda orationis pars, fusius et uberius dictum est in secundo capite Elamentorum Rhetoricae.
De confirmatione via est Confirmasio e .Est pars orationis , in qua firmamenta , seu
Ouot sunt panes Confirmationis p, 8. Duae. i. est Confirmatio proprie dicta, rn qua ea, quae pro nobis sunt, firmamus ac stabilimus.1. Est Contutatio , in qua contrarias adversariorum rationes refellimus. mne liquet, Confirmationem esse praecipuam ac potissimam Orationis partem , quae quasi viscera , vitamque illius contineat, totamque persuadendi spem in ea maxime parte sitam esse , Unde vi retic, seu iure nuncupatur ab Aristotele
tal Rutilitia notione Gallus, floruit saeeuro quarto. Ser ou
Itinerarium Merati oupra hanc aetatem eleganti.
178쪽
De Dispositione. i S. I. De Confirmatione proprie dicta. Ouomodo fractanda est Conmmatio proprie diala lae. Per Argumenta et per Argumentationem. Ouid est Ar mensim iEst probabile inventum: ad laetendam fidem. id est Argimentatior Est argumenti fusior et artifici a dilatatio. Ouia disseri inter Argumenta, es , umentosiones 3
- '. l. IIoc interest, quod Argumentatio sit modus , sive ratio . qua argumentum tractatur et Argumentum vero sit ipsa argument aliouis materia. Unde argia
menta ex se jejuna sunt- et imbecilla , nisi accedat artisidiosa illorum explieatio. Unde Ariuntur omumema ad Confirmandum idonea ij. Petuntur a locis tum intrinsecis , lum extrinsem eis , de quibus accurate dictum est a nobis lib. h. o ordine coctocoracla rani avumema in Commmatione ZFirmiora partim in principila collacanda sunt, quia tunc vel maxime allendit auditor : partim innue, quia, quae postremo dicuntur, allius inhaerent et imbecilliora vero cοllocanda sunt in medio , ubi magis latebit eorum infirmitas et qnemadmodum imbeciIliores milites , qui fugam , audita buccina circumspiciunt, in medium agmen cogi solent , ut qui per se parum possunt , turba valeant. At si causa duobus tantum argumentis nilatur , quorum alterum validius sit, alterum infirmius , tunc imbecillius subjicietur quidem validiori , sed mox adi validius. Te-
Ouos sum argumentationum species Seu quot modis troclari possunt ar mensa p. 3 . Quatuor sunt praecipuae species argumentationis et Soellogismus , seu Ratiocinalio, En bmema, In- clio , et Exemplum uis adde Soxilem, et Dicte
179쪽
r 8 Ariis Rhetoricae Liber IlI.
logismus Philosophicus est argumentatio .conflans tribus propositionibus distinctis et expliealis, quae sic inter se connectuntur , ut concessis duabus primis , quarum altera major , altera minor, quia minus late patet, appellatur , necessario concedenda sit tertia , quae consequentia dicitur 3 v. g. Omnis ore honesta est amplectenda et Ahelorica est ars honesta et 13 Rhelorica est amplectendia Syllogismus Oratorius est ratiocinatio constans quinque partibus certo inter se ordine connexis 3 unde etiam vocatur Syllogismus perfectissimus Quaenam suis panes Ayllogismi Oratorii l quinque numerantur. I. est HOROSilla. I. Pro Positionis probatio. 3. AssumpsiO Anuvlionis PTO-ocuo. S. Conclusio. Rabes insigne quoddam Syllogismi Oratorii exemplum in libro I. de Inventione , ubi luculenter demonstrat Cicero, Divina Provide tia mundum gubernari. Sed quod exiliter et jejune dixisset Philosophus in hunc ferme et Illud Dicina pro-MMeulia administratur , quod optime Odministratur et sed mundus optime adminstinctur igitur mundus dii Ino pro-Pidentia administratur, idipsum Tullius oratorio more ita pertractat r. Melius accurantur, quae consilio geruntur, quam quae sine consilio administrahtur. Et haec est Hu- positio. Domus ea , quae ratione regitur , omnibus instructior est rebus et apparatior , quam ea , quae temere et nullo consilio administratur. Exercitus is , cui Praepositus est sapiens et callidus Imperator . omnibus commodius regitur, quam is , qui stultitia et temeritate alicujus administratur. Eadem navigii ratio est. Nam navis optime cursum conficit ea , quae scientissimo gubernatore utitur. Et haec est Proposiationis embolla. Nihil autem omnium rerum melius , quam mundus administratur. Et haec est Assu fio. Nam et signorum ortus et obitus definitum quemdam ordinem servant, et annuae commutationes nou
180쪽
De Dispositione. I s modo quadam ex necessitate semper eodem motu fiunt, verum ad utilitates quoque rerum omnium sunt accommodatae , et diurnae nocturnaeque vicissitudines nulla in re unquam mutatae quidquam. nocuerunt Et haec est Assum sinis probatio. Quae signa sunt omnia non mediocri quodam consilio naturam mundi administrari.. Quae est Complo io, siue Conclusio.
Semperne constat quinque illis panibus hilumus
8. Nequaquam. Si enim perspicua sit. eI Propositio , vel Assumptio, tunc omittitur illiin Probatio rum et ita sit Syllogismus quadripartitus.. quod, si etiam perspilam videatur utraque, tunc probatione nihil opus. erit 3 et ita tripartitus, fiet Syllogismus.
ovid rem, inlexerit infer Rhetorem et PhitIosophum,sr tinerque bipam,car lbommum adhibisaltae . IIoc intererit , primo quod Philosophus ea maxime quaerat argumenta , quae possint scientiam aut certam opinionem afficere : Rhetori vero, sufficiant , ut plurimum , probabili a. AlteUm discrimen est in argumenti tractandi ratione, postium Philosophus enim tres propositiones ordine collocat , quemi ordinem formam appellant:. Rhetori, vero industria in eo posita est , ut propositiones, illas invertat,. amplificetverhis ornet siguris illuminet, artem denique totam dilicienter tegat. Ilinc acute admodumi ajebat la, Zeno 'Philosophus , Logicom seu dioiecticam similem esse pugno, seu monui compusialae , Rhetoricam uero palmam
seu manui e sicciae , sique reporreclae similem esse . Numquami logicus. es naturalis serua fur ordo in
Sillogismis oratoriis tServatur aliquando, non solum alii UratorIbus,, verum etiam, quod mirum. sane: videatur , ab ipsis
Poetis. ut in illo: Persit, exemplo Saura S. An qsaisquam; est sh alius, liber , nisi curere vitam Cui licet ut voluiti iacet, ut volo, vivere , non sum Liberior Bruto
ta j aeno Stoicorum inuenior, e princeps dloruit post laxandri s . mortem.