장음표시 사용
61쪽
Go Elementa Rhetoricae. Atque, ut hisce elementis tandem aliquando finem imponamus , laudem maximam habitura est imitatio , si quos imitaris , eos non dicam adaequare , Sed Tinm ere etiam omni ope coneris: ut ait Quintilianus Lib. io. Conandum est aliquid supra eos, quos imitaris i et, iis eliam admonet vetus proverbium: Invenire, reni ad mmodum dissicilem esse: perfacilem vero,inventis addere.
Ita Virgilius, eum exiliter admodum ac ieiune de nectore dictum suissu a veterii poeta Ennio (a :ο lux Troiae , german ustrior . 'Quid ita cum tuo lacua o e Versus . eosdem ., pq us hamiam sent liani ex .
plumbea serib anremm O :l diro secundo et, o lux Dardanaae , spes b sivissiria Teuctum , ouae laniae tenuere morae et euab Suector, ab oris , Expectate venis I Ut te pos multa tuorum Funera , post varios hominumque , e urbisque labores Defessi aspieimus i quae causa ii digna serenos Ioedavit vultus ' Aut cur haec vulnera cerno lliunc eumdem Ennii , Virgiliique de uectore locum apertissime imitari conatus est Seneca in (bj Troade, nDi viduam illius Andromachen ita lonuentem inducit:
Cum subito nostros IIector ante oculos stetit.
Non qualis ultro bella in Argivos ferens, Grajas petebat facibus Idaeis rates. Dec caede vasta , qualis in Danaos furens Vera ex Achille spolia simulato tulit.bon illo vultus flammeum intendens jubar 3 Sed fessus , ac dejectus , et fletu graVis , Similisque nostro , squalida obtecluS coma. Quae imitatio , quamquam non infelix , tu vide tamen quantum a Virgiliana distet. Verum quanto inferisr Viigilio videtur' in hoc loco Seneca , tanto Samne inre videbitur Ennio superior in hac altera ejusmdem imitatione in eadem Troade et Columen Patriae , mora salorum , Tu praesidium Phrygibus fessis, Tu murus eras, humerisque tuis
sal Ennius Poeta otiliquissimus Pirit fem'rare secundi belli Punici eentum et amplius ante Cloeroracm Inia.
62쪽
Elementa Rhetoricae . GiSidiit illa decem fulta per annos :Tecum cecidit , summusque dies . Bectoris idem patriaeque fuit. IIaene Ennianam imitationem aliquando miraὴtihui amicis festive admodum respondit Virgilius et se exEnnii stercore gemmas ausumque collissere. Cum Tero assidua haec siiligens ine veterum imit alio vitio illi. verteretur , ut fit, ab invidis et Ohtrectatoribus, cum milue illi malevolentiae liv re: sessu ii Ulam jactarent in vuIgus, illum pleraq Ruo ero sumpsisse hoc uno responso caluini assiisus os obstruere . illosque pinitus ella es reddere ohsueverat Viras Grnon ipsi quoque ooddes stiria Iunioseia 2 rarum. intellecturos , facilius es se Dercuq cloeam Alfahere , gli mmmero pel unum clere versum, illumque ad rem iviam
Rallo tamen 'quaedala est tyronibus praesertim adhibenda , ne dum propositum sibi pecemplar conantur vincere , et dum ab illo paulluluin , sed in melius aberrare satagunt, prava quadam imitatioue ab illo prorsus desiciant, et in pejus aberrent , quod Lucano praesertim eontigisse videmus. Cum enim mirifice, sed sobrie tempestatem c ita descripsisset a irgilius Aeneidos primo :Incubuere mari, tollimque , a sedibus imis Una Eurusque Notusque ruunt . creberque procellta Asricus , et vastos uiuunt ad littora fluctus. Eripiunt subito nubes eaelumque diemque Teucrorum ex oculis , ponto nox incusat atra. Intonuere poli, et crostris micat ignibus aether, Praesen leuique viris inleniat omnia mortem.
Ilunc Virgilii locum sibi vel imilandum, vel Superandum proposuisset Lucanus, immodico quodam calore raptus , si loque nimium velificatus ingenio , et laxa lis illi vehit habenis , sic aberravit in pejus Ah , quoties frustra pulsatos aequore montes obruit illa dies t quam eelsa cacumina petium Tellus victa dediti non uno littore surgunt Tam validi fluetus , alioque ex orbe voluti , A magno venere mari , mundumque coereens Mons uiseros agit unda Sinus.
63쪽
Cur tandem , re quorsum ab Elocutione , condio quotmferi solet, exordimur ii. Tametsi ex quatuor Rhetoricae partibus , ordine naturae prima Sit Inventio et quia tamen plusculum difficultatis habet , idcirco eam Elocutioni postponendam esse cum erudito vossio , aliisque artis Rheto
bene multis, judica Imus. Cum enim verborum delectus, origo sit eloquentiae , ut ait Iulius Caesar in suo de analogia , seu de ratione Latine (aj loquendi Libro , quem Ciceroni nominatim Luncupavit 3 et cum verborum cura , quae ad Elocutionem pertinet, sit longe facilior, quam cura rerum , quae spectat ad Invi lanem : liquet profecto nos Tyronum commodis ....tilitatique Servire , dum Aristotelis ordine non nihil immutato , ab Elocutione ducimus initium , et in primo artis oratoriae quasi limine vestibuloque paullisper haeremus , priusquam in intima illius penetralia pedem ib) ausimus inferre. Ut huic eidem Tyronum utilitati consulatur , no sum hunc de Elocutione librum trifariam dividimus.
64쪽
Artis Rhetoricae Liber L GIAgendum nobis est primo de Figuris , in quibus nullo
serme nogotio se Solent exercere vel ipsi Tyrunculi:
Secundo dicetur de Periodo , in qua videtur plusculum ' esse negotii. Tertio tractabitur de St3lo , a facilioribus , ut par est , ad difficiliora sensim progrediendo
a communi consuetudine motus , Tuiusmodi sunt haec Cicerons, verba in catilinam et e to snon ad deponenda , .sed ad commandum auriciam.
Itemque illa Didonia morientia (aj verba
Moriemur inulta e Sed moriamur ait. Sic , sic iuvati ire sub umbas Aut haec ejusdem Didonis rLitiora littorinus contraria , fluctibus undas Imprecor, arma armis pugnent ipsique nepotes Quoi sunt senem figurarum tii. Duo. Aliae enim versantur in (bj sententiis et sensu ipso , aliae in verbis tantum 2 Quia vero, restrius animo menteque concipiendae Sunt, quam veris is exprimantur et ideo de Figuris Sententiarum , iluae ad mentem perlinent, ante dicendum nobis est quam de figuris ver horum f. l. De Figuris Sententiarum. Inter Figuras tentiarum aliae videntur aptiores ad movendum , Al ad docendum, aliae ad deleetandum. Initium laciamus ab his , quae ad movendum, seu ad animos stectendos praecipue valent. S. II. De Figuris ad movendum idoneis. Da Velamolioliri Vi r ex omnibus muris Erclamationem primam ordiis Re collocamus p
65쪽
N. Primam collocamus , quod vehetuentiores animi motus exclamando soleamus eXprimere.
Ouid est Erelamatio lEst vocis elatio seu contentio , qua interjectione vel ad bibila , vel subaudita , vehementiorem enimi affectum significamus , reique magnitudinem EX primimus. Ila Tullius oratione I. in Catilinam, Per Summam indignationom tic exclamat : O temporias Omores I Senulus haec inli isti, Consul oides: hic tamen ei it. Vipst i ob in Senatum penit. Ei Oralione a. in Animium. O trisieram me I coosumsetis enim lacrymis . insaeus D in .ninio haeret dolor.
subauditur interjectio, ut si diras, me l ρει memine doeculum i Veteres pro tuleriectione, o, Saepe adhibebant voces istas, Aedepoli IIercle: hercule t Iupiter i Necosior i Medius filius i ita C
Dociis , Iupiter i et laboriosis.. mu el Eheu iri te aliquid et molestum indicant ilia (bJ Cicero: O domus reliqua, eheu quiam divα-n domino dominarisi Virgilius vero Aeneidos Tu nunc Carthaginis altae Fundamenta locas , pulchramque uxorius urbem Extruis , heu regni, rerumque oblite luarum a Proh adhibetur saepe ad obtestandum, Ita Terentius : Proh Deum atque hominum Memi quid est s. . DON hctec contumelia est ZMirum in modum facit Exclamatio ad significandam indignationem, doloremque ex re atroci conceptume ut Tullius pro Coelio: moh Dii immortales Icur inferitam in hominum sceleribus molimis aul sc conni sis, cis praesentis fraudis Romum in illam reseram ist
66쪽
De Elocutione ' 6SServit etiam misericordiae. Ita pro Splla: O Miserum et Infelicem diem illum quo Consul omnibus centuriis P. Sylla renunciolus esto O sollacem, O smlucrem fontinam i O mecam cupiditolemi O Pm offeram gratulatiouem l qua vi cito illa omnia ex laetitia el os viale ad luctum et lacrymus redierunt i Et: pro Milonorio ferrum illam beatasti, quae hunc Pirum eTce fit, horacta cfiam, si ejecerit miseram, si amiseriti Sic etiam
persidus ille Nnon Troianoruna miserico, iam exti mando captat (aj : II eul quae nunc tellus, insim, quae me aequora
Accipere . aut q d ipi mimo mihi dedique restat.
. Aliquando etiam naelissim animique lissari talen ex primit Exclaniario: g. Cicero ad Atticum (b r Os res epulatus tuus, uno diempore mihI dolos duas lquibus eum lio quae reddam , nescio; deberi quidum plane fateor. Evangelia ver'.(si quaeris i erant merces aliati jucundi nuntii; vel etiam sacris cia et supplicationes, quae pro laeto nantio decerni olim a Romanis consueverant. Unde non immerito a Christianis o lium appellatum est salutiferum illud nuntium a CURISTO veracissimo Patris Nuntio nobis allatum. Denique Exclamatio servit interdum Ironiae. Ita ici Tullius: O praeclarum custodem Opium , Ut Clint, Anm l et in Pisonem et O stultos Comi cos , Cutios , Fabios , Scipiones , Marcellos, vatimos. O cmeum tem Paulum i rusticum Moritimi nullius consilii Rabes istorum amborum Consulum qui triumpharunt souibus potissimum in locis vlaudum est Eaeclamatione i . Adhibenda est praesertim in Amplifieatione, in Perorationibus, et ubi res magnas a uultori persuaseris. Exel amare enim in rebus minutis frigidum esset ac puerile.
S III De Dubitatione Ovid est Dubilatio'Dubilatio est (dj Schema, qua Orator fluctuans,
67쪽
66 Ariis Rhetoricae Liber Lanimique pendens dubitat aliquandiu, quid sibi agendunt, dicendumve sit. Ita Scipio apud Livium (a
milites alloquitur quasi dubitans. n Apud vos quemad-- modum loquar nec consilium, nec oratio suppeditat,n quos ne quo nomine quidem appellare debeam, scio.' Civisi qui a patria vestra descivistis. An milites' qui imperium auspiciumqne abnuistis , Sacramen ii reli- monem rupistise uostes' corpora, ora, vestitum, han ullum civium agnosco, facta, consilia , animos ho-n silum video.
Illustre omnino Dubitalionis exemplum suppeditat nobis Virgilius , cum Didonem ita dubitantem in ducit b et En quid agam di rursusne procos irrisa priores ,
Experi l Numidumque petam connubia Supplex Quos ego sum toties jam dedionata maritos Iliacas igitur classes, atque ultima Teucrum
An Tyriis , omnique manu stipata meorum, Insequari Et quos Sidonia vix urbe revelli, RurSus agam pelago, et veniis dare vela iubebo pDen que sequitur electio, quae sit nimirum , cuniis qui dubitat subito consilium capit, quasi oborta sibi nova quadam luce et Quin morere, ut merita es, serroque averte dolorem. Est ilem apud Cicreonem egregium aliud ejusdem Schematis exemplum in Oratore: n Virum dissicilius , , aut majus esset negare libi saepius idem roganti, an is efficere id quod rogares, diu multumque. Brute, du-- bitavi. Nam et negare ei, quem unice diligerem,cui-m que me carissimum eSSe Sentirem, praesertim et ju-- si a petenti, et praeclara cupienti, durum mihi videba-- lun et Suscipere tantam rem, quantam non modo sa-,, cultate consequi difficile esset, sed etiam cogitatio-m ne complecti, vix arbitrabar esse elus, qui verereturn reprehensionem doctorum ac prudentium.
Ilabes etiam breve , sed'luculentum dubitalionis exemplum in illis Tiberii verbis apud Tacitum iu
68쪽
De Elocutione. 6 Annalibus: Pula scribam, P. C. aut quomodo scribam , otii quid Omnino non scribam hoc tempore ' Dii me , Decteque Pejus perdunt, quum perire quotidie sensio ,
si scio. IV. De Obsecratione. douid est Obsecro fit d Obsecratio, iit nomen ipsum per se salis indicat, sit, cum alicii itis sive Dei, sive hominis opem imploramus. Roc Seste inate metunt in thodum utitur Tullius pro Rege Dejotaro, quantobrem hoc nos priis inum metu, C. caesar persidem et constantiam, et is clementiam tuam liber ne resine, e in le ullam paris lem iracundiae si icemuras dii dexteram te istam N oro, quam Regi Deiotaro hospes hospiti porrexisti :n istam . inquam, dexteramion tam in bellis,et in prae-- liis, quam iii prosellisis, et si de firmiorem. Tu illiusn domum inire, tu vetus hospitium renovare voluisti: n te elius Dii penates aeceperunt et te amicum , et placan lum Deiotari Regis arae sociatae viderunt vehemens est etiam, atque flexanima (a Palinuri ad Aeneam obleslatio apud Virgiliuiti Aeneid. U. Quod te per Caeli iucundum lumen, et auras, Per genitorem oro, per Spem surgentis Iuli , Eripe me his, invicte, malis . Aut tu mihi terram Iniice, namque poles: portusque require Velinos et Aut tu, si qua via est, si quam libi Diva creatrix Ostendit ne sile enim credo sine nomine Divum Flumina tanta paras, Stygiamqne iunare paludem Da dextram misero, et tecum me tolle per undas IIaec figura , prae ceteris , vehemens est, et iuperorationibus potissimum solet adhiberi S. V. De Imprecatione Ouid est Imprecolis Est execratio quaedam, qua malum imprecamur alicui, vel etiam nobismelispis. Tale est illud Ciceronis pro Deiotaro: Dii se perffani, sugilhie. IIa non modo nequam et improbus , sed etium fatuus , et umens
69쪽
68 . . Artis Rhetoricae Liber I. es. Et in Antonium: Quin tu abi in molam rem, mα-
Tale est etiam illud Didonis (a): Sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat,
Vel phter omnipotens adigat me fulmine ad umbras Pallentes umbras Erebi, noctemque profundam. Ante, pudor, quam te violem, aut tua iura resolvam.
mendum . . Ita Cicer linam: in get hisce verbis et Patere tua consilia non jam h dis runt omnium conscientias Refieri corijurationem tuam n noen id est Quid proxima,quid superiore nocte egeris, dii vhi fueris, quos convocaveris , quid consilii eaeperis,n quem nostrum ignorare arbitraris Quibus sane. interrogationibus Catilinam multo acrius pungit Cicero , quam si frigide diceret: Patent,
Catilina, tua consilia: coniuratio tua omnium conscientia constricta tenetur et quid egeris, nemo i uorat. Similiter poterat dicere Virgilius: 'Ipse ego te vidi Damonis , pessime . caprum Excipere insidiis , multum latrante Lyci Sca. Sed plus spiritus , nervoriimqne liabet haec inter
Non ego te vidi, Damonis, pessime, Caprum Excipere insidiis lQuod si interrogationi, subjiciatur responsio, Subje-elio vocabitur. Sic Tullius pro te e Mauilia ; ' Quid
n novum es quam adolescentulum privatum , exer---disseili Reipublicae tempore conficere Con-- fecit: tale praeesse Praefuit, rem optime ductun suo gerere: Gessit. Quid tam praeter consuetudinem,n quam homini adolescenti , cujus a Senatorio gradun aetas longe abesset, imperium atque exercitum dare M , Siciliam permitti atque Africam , bellumque ia
70쪽
De Elocutione. 6sm ea administrandum i Fuit in iis Provinciis singularire innocentia, aequi tale, virtute : hellum in Africa ma-n ximum consecit: victorem exercitum deportavit.
VII. De Praeterilione , et Reticentia. Quid est Praeletilio ls. Praeteritio , quae Ciceroni videtur in amore et tu deliciis fuisse, ut cum simulamus nos vel neScire, vel nolle dicere id , quod vel maxime dicimus. Ita Tullius suum Pompeium magnifice saudat per prae
D Itaque non sum praedicaeturi . Quirites , quantas m ille res domi militiaeque , terra marique , quanta' que felicii ale gessbit It iiii, semper voluntatibus' non modo civea assenserint , socii obtemperarint,n sed etiam venti tempestatesque obsecundarint i hocn brevissime dicam. II abes etiam luculentam eiusdem Tullii praeteritionem tu Vatinium; n Atque illud lenebricosissimum tempus ineuntis aetatis tuae patiar latere. Licet im-n pune per me , parietes in adolescentia perfoderis,m vicinos compilaris , matrem verberaris. Ilabet hocm praemium tua indignitas , ut adolescentiae turpi-n tudo obscuritate et sordibus tuis tegatur. Praeteritioni vicina est, et affinis Reticentia, Apo-εiopesis Graece dicta, quae sit cum orationem abrumpimus subito, et reticemus aliquid, ut majora auditoribus cogitanda reliquamus, quia nimirum, quae latent, graviora putantur.
Tale est illud ta) Iuvenalis rMajorum primus quisquis fuit ille luorum , Aut pastor suit , aut illud quod dicere nolo.
Illustre omnino hujusce Schematis, exemplum nobis suppeditat Vir illus Aeneid. i. ubi Neptunus Ventos
tumultuanies sic increpitat :sam caelum , terramque meo Sine numine , veni , Miseere , et tantas audetis lollere moles Z