장음표시 사용
51쪽
so Tlementa pheloricae.'ein i celerasque id gemis vehetnenliores siguras, A quibus agendum nobis erit in Libro de Elocutione
s. XVI. Quid sit in Amplificatione vitandum. Duo sunt iniuriiiij viii a , ac veluti scopuli quidam duo , in Num tali curere solent Triones , dum scopulus est illorum, , qui minutim vi et pe
rionis numerum , nihil nisis fias res , et in anhm verborum, sonitum in illa in Ensacraui . vitium facies . si nihil prorsus dicas, quod Min et pondus non addat orationi , et benium. non augeat et Quid est enim Iam furiosum ( inquit Tullius lib. i. de Ora lore j quari perborum Vel vi norim sonitussionis, nulla subjecla sententitit Et ut sapientissime sirpe-cipuit Iloratius in Arte Poetica , si sini tibi provisae parataeque et ad manum , ut ita dicam, sententiae, oces ipsae ultro sese offerent , et ad exprimenda animi sensa nullo labore succurrent. verbaque promam rem non invita sequentur. Quamquam , ut dicam id , quod res est , si Turoni peccandum sit in alterutram partem , malim cer te , ut, instar Ovidii, peccet pοlius ubertate quadam copiaque verborum , quam eorum dein jejunitate , atque inopia : quia ut optime nolat Tullius , nimia haec et redundans verborum ubertas , et quasi luxuries, Sivlo , atque exercitatione brevi depascetur.
52쪽
ars, Seir disciplina hene dicendi ; hoc est nate , ba ter , et copiose loquendi Ila Quintilia-
mis lib. di Unde nomen suum Ira tu Rhetorical , A voce Greca peia dico , loquor, unde Rhetor, orator, et Droeinii , cra Oroloris. ousse Pocatur ais pQuia certis quibusdam et numquam sallentibus praeceptis continetur.
Quore dicitur ora bene dicendi pi . Quia docet quomodo optimis sententiis , verbisque lectissimis dici possit. Utissentim orta est ars illa bene dicendi lli. AOl alio naturae , et animadversio peperit artem. Cum elii in aliqui nativa quadam saeuitale , sine ullo artis subsidio bene dixissent , alii contra insulse omnino et male , ex lilit aliquis, qui discrimen illud observaret allentius 3 qui causas illius indagaret sedulo et atque ila rem Sensim ad artem , ac praecepta revocaret, et quasi viam traderet, quae ad eloquenmtiam luto ferret. Unde liquet , non esse eloquentiam natam ex artificio ', sed polius artificium ex eloquentia natum , alque prosectum,
53쪽
- . . Elementa Rhetoricae.8uid disserunt infer se Rhetor et Oxator lay. Uoc disserunt , quod Rhetor sit , qui bene dicendi praecepta tradit; orator vero sit is , qui accommodata ad persuadendum dicere potest : tametsi erretur persaepe inianomine , et aliud pro alio indiscriminatim accipiatur.
Quisnam est Ain vilimus Arus Oratoriae pi Est persuader dictione r. hoc est diserta oram tione quempiam, 'a faliquid vel credendum, vel agendunt , vel .oi ii quili , ..
a . Est dicere appostse Ad hersu quod fiet docendo , delectando C et in euilo. D mns argumentis et argumen latione ; dia minus .malo illu stri et apio dicendi genere v
et assecti Dus. Docere necessitatis est delectare sua in vitalis, movere vero , Seu flectere , .vietoriae . atquellic demum est verissimus eloquentiae triumphus.
Unde erit ille summus et perfectus -Urator , qui eum apposite dixerit ad persuadendum , hoc est addi endum , delectandum , et movendum , re ipsa tamen , sive auditoris vitio, sive quacumque demum alia de causa , non perSua Serit. S. II. De Materia Rhetoricae. Ouaenam est materia cujusque artis in genere l P. Ea est, circa quam versatur Ars , ut Medicinae materia sunt morbi, quia in iis curandis Medi
duceniam est ypecialis materia Rhetor ae pNihil omnino est in rerum natura , de Silo ornate , eleganter et copiose disputare non possit Orator. Ut enim observat Cic. I. de Orat. Gene dicendi Ars non habet desinuam aliquam regionem , cujus term minis septa teneatur. Unde ajo cum Aristotele , Rhetoricae materiam esse (aj quamlibet quaestionem ad dicendum propoSitam.
Quosvlei est quaestio, quae Oratori ad dicendum Proponi potest
54쪽
EIemenia Rhetoricae. . sa Duplex. Alia est infinita , seu universalis rum alia sinita, seu singularis. Quaestio infinita , quae vocatur etiam Thesis , ea est, quae nullis alligatur tem- poris , loci et personae circumstantiis r ut, Si quae ratur generatim atque universe , dit ne bellam Serendum , vel Pax fuciali u l . . Quaestio sinita , quae etiam mour Wpomesis et
cctusia, Sive , ea re quo universalem
quaestionem restruitis ac di iij dam quasdaui personae , temporis, i us , . si quaeratur . omo hoc Dils uostis Pax sucienda, iis,qctae ob, Lotissus fimis . embis se conditionibus Z Qua dissi telis sivi in sive sinita , diri-
.ditur quadrifarias' primo in quaestionem cognitio- e. Ris, et acti' CCaesiis cognitionis ea est; quae instituitur Ulias scientiae gratia : ut, Quaesit causa desecius solla, . sit ne ferra mesos quam luna Quaestio actionis ea est, cujus sinis- est aliquid efficere rum ut , n licetii pis vi repellere . - cI SII Or
Praeterea quaestio vel est principalis , vel incidens. Principalis ea dicitur, quae praecipue vetiit in controversiam , incidonS vocatur , quae tractatur propter aliud Quoi sunt illi et sim gen ru qucestionum , Sive ccuss-rum m iu quibus persari potest Orator lii. Tria : Genus judiciale , genus deliberalivum, e genuS eliornativum , seu demonstrativum , quod a Graecis vocatur Epidicticum. i . Ouid speclatur in genere judiciali l. IIJ. Accusatio et defensio. diuid spectatur tu gnere deliberalipo pSuasio et dissuasio Quid in egomali 'O l . . . . i. Laus et vituperium. Unde generis judicialis finis est aequilas , Deliberali vi utilitas rum Demonstrativi honesius. Judiciale genus versatur circa tempuS pra lerit uiu , Deliberativum circa tempus futurum , De monstrativum Tero circa praeteritum Simul es prae
55쪽
S. III. De Partibus Rhetoricae. Quoe et quot sunt primoriae paries Aheloiaeve 3s'. qualuor: Inventio, Dispositio, Elocutio, et Pronuntiatio . quemadmodum sunt praecipuae quatuor oratorii partes et t. Argumenta invenire : I. Inventa. disponexe 3 3. Disaesita verbis exornare : . Exornata pronuntiare. Saul , s i. pro quinia parte memoriam statuant , sed nos illam ad pronuntiationem revoca uti mu Quid esti . Est cogit vio xerissi urarum 'veti milium quae valeant casacitaDiseisiveri . tu
R'. Est idoneorum verborum et sculent arum ad res inventas accomodalio l
iti Est vocis ac corporis ea moderalio , quam res inveniae ac verba requirunt
S. Iv. De dignitate , et utilitate Rhetoricae. Quoenom est Ismeloricae deviras , uis et uictilos pii. Fihil addi potest ad haec illustria Tullii verba, librs i. de Oratore et Quid est , inquit , cui iam a Drabile , quam ex instam multitudine existere uetum , qui id , quod omnibus o natum Sil dulum , uel solus , peleum paucis facere possit i aut tam jucundum eorumni, alque cuditu , quam sophentibus sententiis , paribusque Methis Omala orosio , et perpolim Paul fiam Polens , famque mo scum , quam populi motus , jussicum religiones , Senulus , gravi utilem unctis Oissione converti
quid maejus , quid splendidius dicere posset eloquentia , si pro se ipsa loqueretur De subsidiis Rhetoricae. Quibus polissimum subsidiis ometes illae , quas disimus , Ahemriccte puries comporars poterunt re. Quatuor et natura , arte , exercitatione , et imitatione.
Nuid natura conseret ad eloquentiam
56쪽
EIementa Rhetoricae SIA'. Ex parte animi confert celeres molus , ad excogitandum acutos, ad ornandum uberes, ad memoriam firmos ac diuturnos. Ex parte vero corporis confert latere, firma, habere canoram vocem, solutam linguam, aptamque oris. ei totius corporis conformationem.
Ouid Deit ora ad eloquentiam pij. Excolit quae dedit natura , supplet, quaeilli de-I-mulque,
Sunt: quae vero redundant atque coercet i
'i'silivit, aut emenis ilium rex er
citatione aliique nouis est iamnatio . . e . - e. assiduust usalsi et co suetudo sicendi, veIscri Mi a quod quidem valde facit adae eloquentiae Iaudem adipiscendam. Ut enim ait Cicero : Aditus ess simus dicendi essecor et mugissem Triplex est autem exercitationis genus , nempe scriptionis , Oclionis , et
*uaenam ess Imilasionis titilitas n. Facit imitatio , ut optimo cuique auctori similas in dicendo evadamus , et quae Sunt in eo Summa , diligenter persequamur. Et quoniam imitatio , si recte fiat, multum affert ad eloquentiam , et pauci admodum imitari sciunt, ut par est , ideo de imitandi ratione iusius aliquid et uberius disputandum nobis esse existimavimus. Quaevetm igitur est rem rectaque imilandi pia et ratio phl. Multiplex I. Cave vulgare quoddam ac mediocre tibi proponas exemplar, MOX daturus progeniem pitiosiorem , sed deligatur imitandus summus aliquis et excellens auctor , in quem tota mente intuearis. Is autem erit ,
57쪽
so Elementa Rhetoricae . in Poetis serme Virgilius . qui caeteros omnes Poetas longe post se reliquit, et, ut loquitur de Turno , ω- ω ι enice supra est. In oratoria vero arte deligatur unus Cicero , de quo , quam tritum ac pervulgatum, tam verum est illud Puintiliani dictum : Ille sciat se proferisse, , cui Cicero calde Placere coeperit: et in quem hestissime cadit magnifica illa Senecae (aj de illo vox : Ingentium quod solatra podulus R. Par imperio suo hs Quis et ut non miniis dilendide de eodem Tullio di-
h. Non optiuios tim aberis verum eli1m quaei in s ohibit, imi sic Si, v. g. scribenda tibi sit qWalo Atina . habebi, prae oculis uoca illa eximia , in 'iini se plurimum amavit Cicero, et in quibus se seipia videtur, quodammodo vicisse . cuiusmodi sunt illius fera in perorationes. Illas inter scribendum lectitabis identidem , ut illarum assidua lectio Tulliani sidili germanum tibi saporem et gustum aspergat. Ut vero semper habeas in promptu selectissima , quae subinde possis imitari , luculentissimorum auctorum loca copiosum , Summaque cura elaboratum illorum indicem tibi ad nostrae Rhetoricae amplioris calcem exhibemus.
3. Illustria haec , quae dixi, loca neque pueriliter imitaberis , neque Serviliter, putideque , ut solent homines illi, quos nire οptimo ridet Ηoratius , dum nit, O imistriores , se um pecus rum et ut a bene multis fieri video , qui cum picarum , diui psittacorum mor
easdem omnino voces reddiderint , tum demum magnos se veterum imitatores arbitrantur. Tu vero qua eumque imitaberis, sic facies tua, ut eruditis et emum etae naris hominibus appareat imitatior sed tamen res omnino alia , tibique propria facta jam esse videatur. Tua aulem faeies haec veterum scriptorum loca,
libique illa quasi jure tua poteris vindicare
58쪽
Primo , si vim ac pondus sententiae relineaS , ver-ha vero vel omnia, vel magna ex parte saltem immutes. Dixerat olim Tullius e Vimis est una ollis de Ga radicibus , quae nulla umquam ri laberaclari doleas. IIanc egregiam Tullii sententiam vide quam scienter mutatis omnino verbis , exprimat Iloratius , cum di- .cit de homine probo et in colendli virtute constanti. Si fractus (a; illabatur orbis , .i
Impavidum serient ruinae. . t '. ibi e , .
Sic etiam cur rixis et Vellem ae e mora, istium uiro Pollas
no verbis indum se ijdinoscit Ovidius lib. a X. Metamsissi rem, ubi Dimem de Achillis momtut armis cerim rein cuiq Ajace , et pro se ita loquer,
Si mea cum vestris valui ssent vota , (bj Pelasgi,
Non scinet ambiguus tanti certaminis haeres: Tuque tuis armis, nos te poliremur , Achille. QSecundo , si eadem ferme servando verba transs ras illa ad alium sensum, vel similem contrarium; v. g. dixit Tullius in Antonium : O cudaciam Immmnem l. Tu in edi illam domum ausus es I tu illud sanctissimum limen inlimie p tu illorum aedium Diis Pen tibus os importunissimum ostendere. Poteris Verba haec paullulum immutata in Iudam, hortos ad Christum prodendum subeuntem es opportune tranSferre. Sic etiam Catilinariae primae exordium ad aliud argumentum nullo labore ita convertent vel ipsi mehercule tyrunculi. Quousque tandem , homo nequam atque improbe, intemperanter abutere divina patierktia i quandiu illam eludet vita ista tua omni scelerum genere cooperta Z quem ad finem se inveterata
tua jactabit impietas Nihil ne te impendentis moriis pericula, nihil intentus in te Divinae justitiaci gladius , nihil terror conscientiae nihil severissimi
59쪽
58 Elementa pheloricae.judicis tribunal . nihil illius os vultusque movebunt lilatere tua flagitia non sentis, etc Tertio , recte imitaberis, si figuras , si periodos, by transitiones, si commissuras , incisaque , et totum a G.nis ducium , ac filum potius imiteris , Suam Pincta ipsa , veI ipsas sententias. Dixit v. g. Cicero' Pulippica placet. Antonio Constitulus meus oi p cuit e primum nominem eet ibrius ti raris, est. Pla
nanc .figuram translatio poteris. eleganter in eos , quibus non placent humaniores Ita rite . quas omnium Drdinum, ac aetatum viri sapientissaeuii in deliciis ha-huerunt. Quarto, laudem habebit imitatio , si propos tum exemplar vel in pauca contrahas vel amplificando fusius uberiusque dilates. Ita cum Virgilius dixisset. 2. Georgicorum Prima Ceres ferro mortales vertere terram
Instituit ;nunc eumdem locum imitando fusius, more suo, amplificavit Ovidius V. Metamorph. Prima Ceres unco glebam dimovit aratro et Prima dedit fruges , alimentaque mitia terris ,
Prima dedit leges; Cereris sunt omnia m DuS, Contra vero cum a Tullio fusius ac uberius dictum luisset de Caesare, in oratione pro Marcello: Bellicas laudes solent quidam er&nvare pectis , ecsque detrahere ducibus , communicare cum militibus, Ne promyrice sint Imperatorem. Et certe in omis militum pirius , locorum opportunitas, otirilia sociorum , clOSSO, commeolus multum DPons. Murimum rem partem quasi
jure suo fortuna sibi Pindicat , et quidquid est Amspexegesium, id pene omne ducit suum. Al uero hujus gloriae , e. Caesar, quam es pstula cule cd Ius, Socium habes neminem. Tolum hoc , quantumcumque est , quod celle eit magisvmi tofum est, inquam , tuum. Distie
60쪽
Elementa Rhetoricae. Ss sibi er ista lavde centurio , nihil praeseclus , nihil cohors , nihil lumu decerpit. Quin etiam illa ipso rerum
domina Fortuna in istius se gloriae societatem noti O fere et libi cedit , tuam esse solam ac propritim siletur: totam hanc ornatissimam laudationem in duos Versiculos ita collegit Poeta egregius Gloria vincendi iuncta est cum milite , Caesar et
Caesar , parcendi gloria. tota tua eSt- . -
Quinto , laudabitur jmitalla', si quae ab Oratoribus scripta supre, sqldriacirans ras in orationem adstrictain. Ita lacile elim M. (a Antonio
Mureto persectissimta a Issen rerum desti maiore, Vir
Quamquam animus inpininis horret, Iuctuque refugit: Liceronem lini talutii suisse qua enim ille Philippica XIV. scripser ' in Antonium et Defoml aliamvs P. C. easque dicere rasormidat, quae' Lueius Aesonius is Parmenstam liberis et Conjugpbus De ae Sexto, bonus imitator eris , si vel ex Graecis Latina facias , vel ex Latinis , aut etiam Graecis vernacula. Ita Tullius tam inulta singulari quod im artificio expressit ex Demosthene , quem mirabatur, et in quo ne Athenas quidem ipsas magis Alticas suisse , urbano quodam et liberali ioco dictitabat. Siceliam Virgilius , acer et diligens Graecorum imitator in Aeneide uomerum est imi latus , et in Bucolicis bi Theocritum. Sic Terentius ex Menandro et ex Aristophane tam multa invexit in Latium. Ila uoratius Pindari (c Calli inachique vestigia persequiitus est in suis Odis , et noui inatim in tertia quarti libri. Quem tu , Melpomene , Semel . Nascent ean placida lumine videris etco Quam quidem tantis laudibus ornavit summus ii Is vir Iulius Caesar Scaliger , ut mallet a se similem scriptam suisse, Ouam esse lolius Tarraconsensis Rex. Sic enim (per ludum opinor i dictitare consueverat.